TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE AUCTORE Petro GASPARRI Sacerd. SS. l>. N. Léonin PP. XIII cubiculario intimo, in Instituto Catholico Parislonsl textus canonici professore, olim Romae professore institutionum canonicarum in Collegio Urbano do Propaganda 1'idc, et sacrae theologiae sacram entariac in scholis Pontificii Seminarii Romani ad S. Apollinarem, Admoneo te ut resuscites gratiam Dei, quae est in te per Impositionem manuum. (2* urf Tim.9 1, 16.) ANNO JUBILAEI PO LEONIS PP. XIII D ELI1OMM E EDITORES PARISIIS LUGDUNI Via vulgo «licta : ruo de l'Abbayes 13. Via vulgo dicta : Avenue de I Archevèch<\ 3. 1894 fous droits de propriété et de traduction réservés. I ERRATA Pag. 15 26 oG 80 88 118 120 161 169 188 221 231 249 253 273 287 290 294 295 Lin. 29 8 22 35 9 16 3 19 37 28 7 33 22 27 33 30 15 14 3 primori............................ diaconatu........................ habeant ............................ poste................................... nationum............................ SC....................................... nornam............................... juridiclione................... possit................................... supellectilem.................... operire............................... manu us............................... Innocentia........................... noclurum........................... eos....................................... praenonem........................ dissentio........................... ea....................................... prohiberi....................... Corrige priori subdiaconalu habeat posse nationum , in 6° , sed normam jurisdictione possint supellectilem aperire manus Innocen liana nocturnum eas praenomen dissensio eos prohibere 1 1 1 1 1 I I 1 J1 I 1 1 1 1 1 1 11 1 TRACTATUS CANONICUS DE SAGRA ORDINATIONE CAPIT IV DE IIS Ql ΛΕ SACRAE ORDINATIONI PRAEIRE DEBENT. 658. In longiori capite praecedenti vidimus quacnam persona ad statum clericalem admitti possit et debeat, et quacnam intentio in eadem requiratur. Ut vero idonei aka­ ris ministri praeparentur, ipsique soli admittantur. Ecclesia voluit plura praemittenda esse sacrae ordinationi ; quae mo­ do nos exponere debemus. Sunt autem: 1° tirocinium in seminario, et habitus clericalis assumptio ; 2° edictum ordi­ nationis habendae ; 3° scrutinium faciendum ante ordina­ tionem ; spiritualia exercitia ; 5° tandem jejunium. Omnia vero quae nunc disputamus, respiciunt collationem primae tonsurae et ordinum usque ad presbyteratum inclusive ; de episcopali consecratione pauca, data occasione, expresse dicimus. Sit igitur Articulus I De t irocinio in seminario peragendo et de habitu clericali ante primani tonsuram assumendo. 659. Juxta plurimarum dioecesium statuta, nemo ad primam tonsuram ac ordines admittitur, nisi prius clerico­ rum seminarium ingrediatur, ibique maneat per aliquod temporis ab iisdem dioecesanis statutis definiti. Ex antiquae i 4 2 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE disciplinae instituto quicumque ecclesiasticis officiis et or­ dinibus destinabatur, educationem suscipere debebat in convictu ac veluti seminario episcopi, qui hac ratione de illius moribus, indole, vocatione et progressu optime cer­ tior fiebat. S. Augustinus, serm. 355, al. Zi9, De diversis, n. 6, toni. Γ, part. II, col. 1383, de se ipso testatur: « Certe ego sum qui statueram, sicut nostis, nullum ordi­ nare clericum, nisi qui mecum vellet manere, ut si vellet discedere a proposito, recte illi tollerem clericatum, quia desereret sanctae societatis promissum coeptumque consor­ tium (1) ». Haec saluberrima disciplina erat ex statutis parti­ cularibus episcoporum aut synodorum dioeccsanarum re­ cepta, non autem lege generali pro tota Ecclesia praescripta. Narrat Thomassinus, op. cit., p. 11. lib. I, cap. CII, post annum Christi millesimum neglecta prorsus fuisse episco­ palia clericorum seminaria, ita ut ante Tridenti nam synodum eorum vix nomen ac memoria superesset aliqua, clericis Saecularibus scholas Universitatum vel scholas monachorum (quin tamen in monasterio degerent) frequentantibus, cum magno ecclesiasticae ipsorum educationis detrimento. Cone. Trid., sess. ΧΧΠΙ, cap. XVIII, de ref., eadem restituit et. meliori forma donax it ; sed tamen legem universalem de juvenibus in eisdem per aliquot annos vel saltem per ali­ quot menses necessario educandis antequam ad clericatum admitterentur, non tulit, sicuti neque subséquentes IUI. l’P. \t in plerisque dioecesibus, ut diximus, haec lex epis­ copalis aut synodalis adhuc viget omnemque meretur lau­ dem. Et quidem in nonnullis dioecesibus hoc praevium in seminario tirocinium exigitur pro ipsa prima tonsura, ita ut ipsa prima tonsura conferatur tantum seminarii alumnis, jam ab aliquo tempore ibi commorantibus. Cone. Trid., /. c., haec habet: « Ut vero in eadem disciplina ecclesias­ tica commodius instituantur, tonsura statim atque habitu clericali semper utenlur (seminarii alumni) ». Sed prima hujus decreti pars de tonsura statim eisdem conferenda moΊ Ben. XIV. t)e syn., XI, II, n. 3. De iis primitivis episcoporum se­ minariis lege Thomassinutn, Vetus et nova Ecc. disc., ». /, lib. Ill, cap. IV, F, VI. CAPUT IV. QUAE SACRAE ORblN \TIOM PRAEIRE BEBEM 3 ribus recepta non est; ac proinde non putamus exinde esse reprobandam particularem legem aut praxim antiquae dis­ ciplinae conformem, qua tonsura non datur manentibus in saeculo, et insuper exigitur aliqua in seminario commora­ tio, ut indoles et vocatio promovendorum melius dignosca­ tur. In aliis dioecesibus hoc tirocinium requiritur tantum pro ordinibus seu minoribus seu majoribus, ita ut prima tonsura conferatur etiam manentibus in saeculo, qui deinde, ut ad ordines promoveantur, debent seminarium ingredi, in eoque per aliquod tempus permanere. Tandem in aliis dioecesibus hoc tirocinium necessarium est solum pro ordi­ nibus majoribus. Ita e. g., inconcilio Romano habito an. 17’25 sub Benedicto XIII. pro clero Romano, lit. X\ \ . cap. 11. praescribitur semestre pro solis ordinibus majoribus : « Omnes ad sacros ordines promovendos per sex saltem menses continuos ante ordinationem in seminariis respec­ tive, vel episcopiis apud episcopos omnino, sacro hoc etiam approbante Concilio, commorari debere decernimus ; alias nunc pro tunc ab ordinibus suscipiendis se rejectos esse sciant ; nec cum eis, nisi prudenti episcoporum judicio, dis­ pensandum ». hxcipiuntur ab hoc concilii Romani decreto canonici basilicarum patriarchalium I This (1). Insuper ho­ die haec dispositio Benedicti XIII stride neque pro aliis urgeri solet. 660. Benedictus XIV, /. c.. n. 1*2, hortatur episcopum ut hanc legem in suam dioecesim prudenter introducat, si in ea sit quidem seminarium ad praescriptum Cone. Trid.. sed haec lex non vigeat. Subdit vero: « Et quoniam ordi­ nandi hanc excusationem afferre solent, quod ipsi quidem episcopi voluntate libenter obsecuturi essent, sed oh pau­ pertatem nequeunt alimenta seminario persolvere, in promp­ tu erit vicissim reponere prae tensam hanc paupertatem subsistere non posse, nisi patrimonium fictum, aut insuffi­ ciens sil beneficium, quod pro ordinationis titulo assigna­ tum fuit ; alioquin exiliis fructibus atque reditibus, vel sal­ tem modicaipsisaccessione facta, alimenta praedicta persolvi (1) Honorante, cap. Ill, not. VIII in fine. 4 TRACTATIS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE possent ». Quod si rcalis paupertas ani alia impossibilitas ordinandum a seminario reipsa impediat, episcopus curabit rem eidem possibilem reddere, si fieri potest; secus hanc impossibilitatem habens tamquam signum deficientis divinae vocationis, ipsum a clericatu arcebit, nisi veliteumdeni a lege tirocinii in seminario dispensare. Pariter si semina­ rium in dioecesi non adest, vel, quia nimis angustum, non valet omnes clericos recipere, episcopus suos clericos mit­ tere poterit ad viciniora seminaria: « quo in casu, ait Lu­ cidi. /te risit, sacr. liniin., part. I. pay. 108, S. C. horta­ tur antistites, ut in eorumdem vitam, mores ac progressus in studiis sollicitius inquirant, ac ne subinde (piis sacris ordinibus initietur, nisi probatissimae vitae scientiaeque specimina dederit, prout iisdem v erbis S. C. rescripsit Emo Xbbati Trium Eontium die 22 Mart. 1839 ». 661. Quod si, episcopo ob gravem causam ita sinente, clerici, ad superiores ordines destinati, extra seminarium degant, adhibendum saltem erit remedium quod Benedictus XIV, /. c., indicat his verbis: « Aliqua in civitate, ac res­ pective in dioecesi designetur ecclesia sive oratorium, quo omnibus saltem diebus dominicis convenire teneantur om­ nes et singuli, . /, sect. I, cap. II. art. JI, § 1. 673. Recentiori aevo diversus magisque exactus scruti­ nii modus inductus est, quem primo praescriptum inveni­ mus in can. 1 I concilii Nannetensis incertae aetatis. Sed quoniam salutaris haec institutio temporum malitia et epis­ coporum incuria desueverat cum maximo Ecclesiae damno, tandem Cone. Trid. remedium malo attulit, sess. XXIII, cap. 177, de ref., ubi Nannetcnsem citatum canonem toti­ dem fere verbis restituit. Tridcntini sanctionem adhuc lu­ culentius explicatam inculcarunt religioseque custodiri prae­ ceperunt plures RR. 1’1’. suis constitutionibus, quas nos infra, data occasione, cibabimus. 674. Igitur juxta praesentem disciplinam Ecclesiae Lati­ nae hoc scrutinium constat : 1° variis testimoniis quibus or­ dinantis jus et praesertim idoneitas candidali comprobatur : *2" examine ipsius candidati circa doctrinam ; 3° adstanlium interpellatione in ipso ordinationis actu pro diaconis et pres­ byteris. Sed cum haec interpellatio hodie mere ritualis sit, sequitur scrutinium reipsa constare primis tantum duobus elementis ; quae servanda sunt, etsi ordinans certo sciat promovendum esse undequaque idoneum : nam jus ad abu­ sus praecavendos hoc scrutinium praescripsit, et lex obligat etiam in casu particulari in quo ratio illius cessat. Etiam in Ecclesia Graeca non absimilem scrutinii modum hodie vigere, tradit Papp-Szilagy, op. cit., p. //. § S. Modo igi­ tur satis erit de duobus primis scrutinii elementis agere. 675. \ntea vero animadvertimus nos heic supponere ea quae ministrum sacrae ordinationis respiciunt quaeque explicamus in cap. segu. Praeterea haec scrutinii elementa nos exponimus ad normam juris communis. Proinde ex I Î TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE una parte praescindimus a legitimo apostolico privilegio quo imum vel utrumque scrutinii elementum remissum sit, aut aliquod ex testimoniis requisitis. Hoc in casu in primis ip­ sum privilegium probandum est ; deinde probandum can­ didatum sub illo privilegio comprehendi, e. g. perlinere ad illud collegium vel ad illum ordinem religiosum cui privile­ gium concessum est; tandem servanda sunt omnia quae in privilegio exiguntur. Existentia privilegii, nisi aliunde nota sit, evincitur praesertim per ostensionem documenti quod privilegium continet ; sed si agitur de instituto regulari, de collegio, de episcopo, putamus satis evinci etiam attesta­ tione superioris aut episcopi, cui episcopus ordinans stare potest, licet posset etiam exigere ut authenticum documen­ tum ostendatur. Aliqua istiusmodi privilegia, data occa­ sione, infra citabimus. Ex alia autem parte nos praescindi­ mus etiam a statutis particularibus dioecesium, quae fortasse aliquid ultra jus commune exigunt, quodque proinde pro­ bandum est antequam candidatus admittatur (n. //<,?). § I. — De testimoniis necessariis pro candidatorum promotione. 676. In primis de his testimoniis in genere sequentia no­ tanda sunt : Testimonium de natalibus, aetate, baptismate, confirma­ tione semper valet, etiam datum a longo tempore; item testimonium recepti ordinis, mortuae uxoris, etc., quia haec adeo fixa sunt ut facto ipsius promovendi immutari ne­ queant. E contrario testimonium de absentia aliorum impe­ dimentorum in genere, est insufficiens datum a longo tem­ pore anteordinationem, e. g quia ordinatio debuit retardari. Proinde in hoc casu constare ulterius debet promovendum a tempore dati testimonii nullum impedimentum contraxis­ se; constare, impiam, debet, vel litteris testimonialibus Or­ dinarii, si promovendus illud tempus transegit extra epis­ copi ordinantis dioecesim,e. g. si Titius e dioecesi Pari­ siens!, ordinandus a Cardinali Urbis Vicario, illud tempus transegit Lugduni, etc. ; vel testimonio superioris se- CAPUT IV. ) Si candidatus viduus est, exhibere debet pro prima tonsura fidem obitus uxoris, et fidem matrimonii cum eadem celebrati ex qua constet unicam et virginem duxis­ se (1). Quod si candidatus actu uxorem habet, promoveri non debet nisi prius ea omnia adimpleta sint, quae fuse ex CAPIT IV. QUAE SACRAE ORDINATIONI PRAEIRE DEBENT (t) Honorante, cap. I, not. 1 in line. 20 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE posuimus//. 5/5 sequ. In genere si promotioni clericali ali­ quod obstabat impedimentum, candidatus probare debet hoc impedimentum cessavisse. e. g. se reddidisse jam rationes ad quas reddendas obligabatur. 689. < Pro ordinatione subdiaconatus, candidatus pro­ bare debet, existentiam tituli canonici (//. 5//), statuit sub § V alumnos institutorum regularium qui post mi,itare senilium, perseverantes in sancta vocatione, ad regulari* institutum redierunt, non posse ad sacros ordines promoveri sine litteris testimonialibus Ordinariorum in quo­ rum territorio saltem perires menses commorati fuerint. Recentius S. C. C. in Firmana, Postulatum quoad litteras testimoniales Ordinandorum. die 9 Sept. 1893, reposuit de omnibus candidalis qui servilium militare praestiterunt: « Litteras testimoniales esse necessarias, quoties promoven­ dus moratus fuerit in aliqua dioecesi saltem per trimes­ tre ». Non dubitamus id ubique, locorum urgere, cum sit authentica declaratio, tempus quo candidatus potuit ali­ quod impedimentum contrahere, si agitur de militaribus, esse trimestre. Ceterum episcopus potest pro commoratione infra semes­ tre litteras testimoniales exigere, etiam citra senilium mi­ litare ; ita e. g. S. Carolus· Borromaeus in concilio Mediola­ nensi IV, titulo: De his quae pertinent ad sacramentum ordinis. voluit dimissorias esse (ratione testimonii) rejicien­ das post duos vel 1res menses. 731 Haec autem commoratio sufficit,si commorans est in aetate apta ad impedimentum contrahendum.Omnes admit­ tunt talem non esse infantem ante usum rationis, qui ple­ rumque advenit septennio completo: unde si candidatus (l) Honorante, cap. Vf, not. II ; Lucidi, De vis, sacr. lini., /, pug. 1 ill, η. 67. I API T IV. QI AE SACRAE ORDINATIONI PRAEIRE DEBENT 45 ante septennium completum absque usu rationis per plurcs annos in aliqua dioecesi commoratus est. nuinqiiam requi­ runtur testimoniales ile rita ct moribus. Imo in praxi atten­ ditur septennium et non inquiritur utrum ante illud candi­ datus usum rationis per exceptionem obtinuerit necne. Omnes admittunt talem esse puberem: hinc testimoniales de vita e,t moribus sunt prolecto necessariae, si candidatus, post expletum decimum quartum aetatis annum, in aliqua dioe­ cesi per semestre commoratus est. Tandem plerique aucto­ res censent talem esse quoque impuberem post septennium completum (1), dum praxis plurium curiarum, e. g. curiae Parisiensis, Firmanae, etc., contraria est, numquam exigens litteras testimoniales de vita et moribus pro commoratione facta in aliqua dioecesi ante pubertalem, quia, aiunt, ex principio rellcxo certum est impuberes non contrahere ne­ que censuras neque irregularitates ex delicto. Num id xerumsit, vide??. 201. Praeterea, hoc etiam admisso, quid de moribus ? Putamus igitur testimoniales devita et mori­ bus esse exidenlissime necessarias, si agitur de prima ton­ sura aut minoribus ordinibus alicui conferendis slalim vel paulo post commorationem in aha dioecesi faciam ante pu­ bertatem, ita ut mores candidali, durante commoratione, tales potuerim esse ut tonsura et ordines eidem conferri non debeant. Sed etiamsi agatur de promotione longe post illam commorationem facienda, ita ut mali mores, durante com­ moratione, obstare nequeant, etiam in hoc casu a sententia magis recepta recedendum non est ; tum quia censura ob­ stare potest, et etiam irregularitas, (piae, utpote dubia, dis­ pensanda ab episcopo foret ad cautelam (//. /6*.7) : tum quia valde intéressé potest dignoscere mores candidati ante pu­ bertalem ; tum tandem quia, licet testimoniales in casu fo­ rent inutiles, lex obligat, etiamsi in casu particulari ratio legis non \criiicctur. (I) D'Annibale, in comm. const. Aposl. Sedis, n. 147 ; Honorante, cap. IX. not. X. Lucidi, vol. I, png. 161 ; Santi, /. η. I. qui rem bene evolvit, Itoniae testimoniales de vita et moribus exiguntur etiam at) epis­ copo m cujus dioecesi candidatus commoratus est post septennium com­ pletum. 46 TRACTATES CAXONICVS DE SACK A ORDINATIONE 732. Ceterum episcopus ordinaturus testimoniales in casu exigere debet, etiamsi certus moral i ter sit candidatum nullo impedimento detineri (n. 674). Sami, /. c., n. 8, his ver­ bis id probat : « Quando ipsa lex determinat medium pro­ bationis alienjus rei, et praesertim sub comminatione poe­ nae vel censurae, illud praecipit, Ordinarius, licet aliunde persuasionem veritatis habere possit, nihilominus non potest recedere a medio probationis legitimae a lege ipsa definito. In casu autem nostro mm const. Speculatores, tum const. Apostolicae Sedis designant litteras testimoniales Ordinarii tamquam medium specificum ad probandam immunitatem personae a quocumque impedimento canonico, ut possit ad ordines promoveri. Ergo, etc. ». 733. Tandem quaeri potest utrum requirantur episûôpi testimoniales, an sufficiat etiam simplex parochi testimo­ nium, si quis in loco ubi ex accidenti natales habuit, tanto tempore moratus non est ut potuerit aliquo canonico impe­ dimento irretiri. Hic casus formaliter in const. Speculatores non continetur. Porro si subscriptio parochi recognita est ab episcopo, testimonium parochi admitti potest; quod confir­ matur etiam ex praxi curiae liomanae. Si vero subscriptio parochi non est ab episcopo recognita, episcopus ordinans illud admittens non ageret contra litteram const. Speculatu­ ris. sed ager e videretur contra spiritum, quia Innocentius XII. Λ c.. fidem non habet ni>i testimonio Ordinarii (n. 72/ . 734. Tertio si primam tonsuram aut ordines confert epis­ copus domicilii, in primis necessariae sunt testimoniales Or­ dinarii illius loci in quo candidatus talem moram traxit ut potuerit aliquod impedimentum contrahere, uti supra (1). Deinde necessariae sunt testimoniales episcopi originis, si candidatus a propriae originis loco ea aetate discessit, qua potuerit alicui impedimento obnoxius effici, ibi: « Si quis tamen a propriae originis loco in ea aetate discessit qua po­ tuerit alicui impedimento obnoxius effici, etiam Ordinarii suae originis testimoniales litteras, ut supra, afferre debebit, ac de illis expressa similiter mentio in susceptorum ordi­ num litteris facienda erit ». (1) Honorante, cap. IX, not. X. CAPUT IV. QUAE SACRAE ORDIXATIOM PRAEIRE DEBENT 47 735. Quaenam sit aetas apia ad impedimentum contra­ hendum, diximus n. 73/. Proinde si candidatus discessit e luco suae originis ante septennium, certe non requiruntur testimoniales litterae episcopi de Vita et moribus. Quoad baptismum, natales, aetatem et confirmationem, folium S. (i. C. in cit. Pientina seu flcinensi, Ordinationis, 8 Au//. 1733 (//. 75·/), affirmat non sufficere authenticum parochi testimonium, sed requiri litteras testimoniales episcopi, in­ nixum resolutioni ejusdem S. C. in Laquedonien. seu />/tuntina, Ordinationis, 16 Nov. 1709. Xos hanc resolutio­ nem prae manibus non habemus, sed juxta ea quae diximus n. 733, putamus sufficere authenticum parochi testimonium recognitum ab episcopo. Si candidatus discessit e loco suae originis post pubertalem, certissime requiruntur testimonia­ les episcopi litterae non solum de baptismate, natalibus, aetate et confirmatione, sed etiam de x ita et moribus; etsi forte a pubertate semestre elapsum non sit, ob formalem dispositionem const. Speculatores in allatis verbis, 'laudem si candidatus discessit ante pubertalem, sed post septen­ nium, repete (piae diximus cit. n. 731. 736. Tandem quarto si primam tonsuram aut ordines confert episcopus familiaritatis, necessariae sum testimo­ niales Ordinarii loci in quo candidatus talem moram traxit ut potuerit aliquod impedimentum contrahere, mi supra (??. 730)', deinde testimoniales Ordinarii originis absque ulla limitatione,9 et testimoniales Ordinarii domicilii,* ibi : « Ad haec nullus episcopus alienae dioecesis subditum fa­ miliarem suum ad aliquos sacros seu minores ordines vel etiam primam tonsuram promovere scu ordinare praesumat absque ejus propriae originis scilicet seu domicilii praelati testimonialibus litteris, ut supra ». 737. Innocentius XII, l. C., statuit, si omnia et singula quae in citata constitutione praescripta sunt, observata non luerint, ordinantem esse ipso facto suspensum a collatione ordinum per annum ; ordinatum vero a susceptorum ordi­ num cxccutione, quamdiu proprio Ordinario xidebitur expe­ dire. In const. Apostolicae Sedis, n. 3, inter suspensiones 11. P. reservatas, legitur: « Suspensionem per annum ab 48 TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE ordinum administ ratione ipso jure incurrunt ordinantes... etiam subditum proprium qui alibi tanto tempore moratus sil ut canonicum impedimentum contrahere ibi potuerit, absque Ordinarii ejus loci litteris testimonialibus ». Proinde censura in aliis casibus const. Speculatores cessavit ; et in casu recensito cessavit quoad ordinatum, nec amplius affi­ cit conferentem primam tonsuram sine litteris testimoniali­ bus, cum const. Apostolicae Seclis agat de ordinantibus. Putamus autem suspensionem afficere omnes ordines ita iit episcopus ex hoc capite suspensus nullum ordinem pro­ prie dictum conferre valeat. 738. Huc usque de testimoniis pro promotione saecula­ ris ab episcopo proprio facienda necessariis tum a personis infra dioecesim existentibus, tum a personis extraneis. Quid si candidatus ad praelaturam inferiorem pertineat ? Si prae­ latura est itullius, episcopus proprius, idest episcopus vi­ cinior. ut ipsum promoveat, indiget litteris testimonialibus praelati: si praelatura non est nullius, episcopus proprius, idest episcopus dioecesanus. indiget testimonio praelati ad instar parochi (zi. 710). Insuper in utroque casu requirun­ tur litterae testimoniales ad normam const. Speculatores. Tandem si praelatus habet privilegium ordinandi suos sub­ ditos saeculares. indiget iisdem testimoniis quibus opus ha­ bet episcopus proprius in ordinatione sui subditi saecula­ ris, quaeque supra exposuimus. 2° Quando promotio saecularis ab episcopo alieno facienda esi. 739. Si candidatus saecularis episcopo ordinaturo nulla ratione est subditus, ut promoveri licite possit : 1 Requiruntur legitimae litterae dimissoriales episcopi proprii juxta ea quae fuse dicemus n. 861 segu.\ quibus episcopus proprius dat licentiam ut episcopus alienus ordi­ net suum subditum, eide illius idoneitate testatur; vel pro­ bandum est legitimum privilegium apostolicum, quo candida­ tus ab episcopo alieno promoveri permittitur (p.893 sec/u.) ; vel tandem evincendum est locum esse dispositioni cap. Ί, Dr temporibus ordinationum, in 6° (zz. 898). Si agitur de CAPIT IV. QUAE SACRAE ORDINATION! PRAEIRE DEBENT 49 clerico exiero qui Romae ultra quatuor menses commora­ tus, ab alieno episcopo cum dimissoriis sui praelati ordi­ nari desiderat, exhibere insuper debet licentiam Cardinalis Vicarii cum approbatione, praevio examine, coram Urbis examinatoribus obtenta {n. 9i i sequ.). 740. Honorante, ca/>. 17, not. //, recenset nonnulla in­ dicia quibus dimissoriae falsae dignosci valent : « Primum an dictae dimissoriae, sint in aliqua parte vitiatae, deforma­ tae, seu deletae, praecipue in data et in subscriptione epis­ copi, vel si directae uni episcopo, illius nomine abraso, sit alius subrogatus, seu concessae pro ordinibus minoribus, extensae sim ad sacros, et si concessae Paulo, nomine mu­ tato, exprimatur Petrus. Secundo an contineant in consti­ tutione defectum notabilem, uti esset, si non essent confec­ tae juxta consuetam formam, sed substantialiter diversam, vel plures grammaticales errores continerent. Tertio an si­ gillum sit veridicum, beneque impressum, et non ab alia antiqua dimissoriali, seu testimoniali, ut non raro accidit, desumptum, et novae affixum. Quarto an liat expressa mentio approbationis tituli, ad quem illas exhibens petit promoveri. Hujusmodi enim defectus magnum praeseferunt falsitatis indicium, et licet non semper sint falsae, tamen aliquando tab's sunt, ut plurium annorum experien­ tia didici ; ideoque nisi aliunde certitudo de legitimitate habeatur, omnino rejiciendae sunt, seu potius retinendae donec legitimitas illarum probetur, ne si forte falsat' sint, alios episcopos decipiant ». 741. 2" Requiruntur litterae testimoniales episcopi alieni, si ex una parte candidatus in illius dioecesi per tantum tem­ poris spatium ante datas litteras dimissorias commoratus est. ut potuerit impedimentum canonicum contrahere (n. 730), et exaltera episcopus proprius in suis dimissorialibus litteris pro eo tempore testimonium non fert, sed potius il­ lud tempus a suo testimonio excipit (w. 677). Praeterea episcopus ordinaturus potest etiam, si necessarium duxerit exigere litteras testimoniales alterius episcopi alieni in cu­ jus dioecesi candidatus post obtentas dimissorias per nota­ bile tempus permansit, etsi nondum elapsum sil semestre 4 50 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE a daiis dimissoriis < it. n. 7,>7)i.Si candidatus illud tempus transegit in territorio praelaturae inferioris, litterae testi­ moniales dantur ab episcopo viciniori, si praelatura est nul­ li uv ; ali episcopo diocccsano, si praelatura non est vere nullius. 742. Tandem si candidatus in dioecesi episcopi ordina­ turi lanium temporis permansit ut potuerit aliquo impedi­ mento irretiri, requiritur testimonium parochi aliarnmque personarum, de quibus supra a n. 690 ad n. 703. II Testimonia necessaria pro promotione regularis. 743. Si ordinatio fieri debet ab episcopo proprio, requi­ runtur et sufficiunt dimissoriae legitimae superioris monas­ terii (n. 918] 1). Episcopus ordinaturus posset de rigore juris exigere ut candidatus juramentum propria manu coram eodem episcopo obsignatum emittat de professione sponte et libere facta aut comprobata, prouti revera prae­ scripsit S. Carolus Borromaeus inconcilio Mediolanensi II, iit. /, decret. 23 ; sed facile patet non decere quod epis­ copus hoc suo juro, utatur, nisi extraordinariae circii in­ stantiae aliquod ingerant dubium. De aliis omnibus requisi­ tis expositis in dimissoriis superioris {n.lh70}, episcopus, nisi certo sciat eadem de facto in candidato desiderari, fidem superiori do eorum veritate habere debet, ut decrevit S. C. in Hrixiensi, 12 Itec. 1733 (2) ; sed debet candi­ datum rursus circa doctrinam examinari.1, de qua re infra. 744. Si vero ordinatio fieri debet ab episcopo alieno, praeter litteras dimissorias superioris sui monasterii de qui­ bus supra, exhiberi debet testimonium authenticum vicarii generalis, vel cancellarii, vel secretarii episcopi monasterii, quod hic episcopus est absens vel non est habiturus ordi­ nationem generalem proximo canonico tempore (/i. 72,7). 1) Monacclli, Formularium, etc., p. I, tit. Ill, n. 2 ; Barbosa, in cap. V, sess. XXIII, de ref., Cone. Trid. (2) Honorante, op. cit., cap. XIII, not. II; Riganti, in reg. XXIV Cancell. Apost., § III, n. 291 ; Barbosa, in cap. 2, De temporibus ordi­ nationum ; Petra, tom. I, pag. 343, n. 43. CAPI T IV. gitim cum subortum fuisset dubium, archiepiscopus Mechliniensis petiit a S. C. C. : « \n clerici Societatis.lesu ordines ab archiepiscopo eodem suscepturi, debeant se subjicere examini, siculi celeri regulares » ?; S. C. reposuit die 5 .///lii 1581 : « Negative, nisi adsit consuetudo in contrarium ». Hoc privilegium habent quoque, inter clericos sacculares, Romanae curiae praelati, qui « licet ad examen tam pro minoribus (piam pro sacris ordinibus... accedere tenean­ tur, de stylo tamen non examinantur, sed ipsimel praelati, in primo loco examinis post Emum Vicarium accumbendo, ad instar examinatorum, unum ex ordinandis examinant, qui eumdem ordinem est suscepturus ». Ita Honorante, cap. Ill, not. V; qui addit canonicos basilicae Lateranensis, et basilicae S. Mariae Majoris, in praelatitia dignitate non con­ stitutos, examinari in curia Cardinalis Vicarii, sicuti ceteros omnes, sed habere privilegium sedendi in scamno absque postergali. et in ultimo loco examinis, dum canonici basi­ licae Vaticanae examinantur et ordinantur a Cardinali archiprcsbytero ejusdem basilicae. 754. Porro episcopus, ex relatis verbis Cone. Trid.. alios examinatores sibi adsciscere potest ; licet per se cos advo­ care non teneatur, cum ii examinatores sint in ipsius adjutorium et supplementum. Hos examinatores Cone. Trid., 7. c.. vult esse sacerdotes et alios prudentes viros peritos di­ vinae legis ac in ecclesiasticis sanctionibus exercitatos. Proinde non est ncccsse ut sint examinatores synodales ; imo possunt esse etiam laici. Romae examinatores seligun­ tur ab ipsomet R. P. et juramentum praestant coram Cardi­ nali Vicario fideliter se munus adimpleturos. Ceterum epis­ copus non tenetur personaliter candidatum examinare, aut ejus examini praesidere, sed potest etiam examinatoribus et etiam uni tantum examinatori examen committere. Romae vi const. ApostoUca, Alexandri VU. Ί Aug. 1662, examen, incipiendo a minoribus ordinibus inclusive, committi nequit a Cardinali Vicario « uni vel alteri ex examinatoribus, mul­ loque minus super eodem dispensari, etiamsi examinandi sint canonici basilicarum patriarchalium l This, vel Romanae curiae praelati, ac in quacumque ecclesiastica dignitate con- '· <1 I J w --- —«L, 56 TRACTATIS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE stiluli ; sed fieri debet in loco solito examinis, hoc est in ae­ dibus dicti Vicarii et. coram praefatis examinatoribus non paucioribus quam tribus simul congregatis... Ab hac tamen generali regula excipiuntur dumtaxat prima tonsura ini­ tiandi, eo quia de tonsura nulla iit mentio in dicta consti­ tutione ac proinde sequitur posse dictum Vicarium illos pro suo arbitrio ad quemcumque examinatorem privatim et ex­ tra solitum locum ad examinandum dirigere » ; Honorante, /. c. 755. Officium episcopi aliorumque examinatorum est investigare « an congruerent illis (ordinandis) omnia, quae esse debent in his qui ad clerum parantur », ut ait S. Cy­ prianus in cpisl. 2/| ad Clerum de Saturo lectore, et Op­ tato hypodiacono /actis. Id fusius explicat Cone. Trid., Z. <·., praecipiens episcopum et examinatores debere examinare el investigare ordinandorum : Genus, idest num promoven­ dus natus sit ex parentibus catholicis et legitimo matrimonio conjunctis, (pio loco natus, el num baptizatus sit. ; (piae ex pa­ rochi testimoniis patebunt : Personam, num sit ligata aliquo impedimento; qua de re. praeter requisita testimonia, fides habenda est ejus affirmationi, si nil obstat: Aetatem, mini eam habeant quae ad ordinem petitum requiritur: Institu­ tionem, idest titulum juxta ea quae n. 581 seyu. disputa­ vimus : Vitam et mores, num promotioni optatae conveniant; quod quidem ex variis testimoniis deprehenditur: Doctri­ nam, num promovendus eam habeat, quam gradus petitus requirit : Eidem, num in aliquo deficiat t 1). Quamquam haec vera sint, tamen in praxi receptum est. ut de omnibus aliis cancellarius episcopalis aliusse de mandato episcopi prius judicet, potissimum ex habitis testimoniis; deinde vero, si nihil obstat, examen praescriptum reducatur ad candidato­ rum doctrinam explorandam ; quae praxis conformis est. sta­ tutis concilii pro\ incialis Mediolanensis V. p. 3, tit. De exa­ minandi ratione. 756. Quaenam scientia in candidalis ad tonsuram aut mi­ nores ordines requiratur.vide n.556 sequ.Si agitur de majo(1, Schmalz., /, XII, n.2 CAPUT IV. QUAE sacrae ordinationi praeire debent 57 ribusordinibus, candidatusipse Romae seligit tractatus theo­ logiae dogmaticae super quibus examinari desiderat, nempe unum pro subdiaconatu. duos pro diaconatu, 1res pro pres­ byteratu. Diximus theologiae dogmaticae ; nam hodie trac­ tatus theologiae moralis, aut juris canonici non admittun­ tur: item nec historia ecclesiastica aut sacra scriptura. At regulares cum votis solemnibus et religiosi cum volis simplicibus simili privilegio gaudentes Romae non interrogan­ tur nisi circa ultimum ordinem recipiendum. 757. Synodus Nannclensis, l. c., hoc examen faciendum esse dixit feria quarta ante ipsam ordinationem ; cujus sta­ tutum sequitur Cone. Trid., Z. c., addens tamen : LeZ quando episcopo videbitur. Cum vero hodie praesertim or­ dinationibus in sacris praemitti debeam exercitia spiritua­ lia. de quibus infra, hinc tempus examinis anticipatur, ut promovendus tolis viribus possit praedictis exercitiis ope­ ram navare. Locum vero examinis episcopus indicabit : fieri tamen plerumque solet vel in seminario, vel in palatio episcopi. Item forma examinis non est determinata: plerumque •examen esse solet orale tantum, si excipias experimentum de arte scribendi pro prima tonsura. In Romana curia candidatus ad primam tonsuram ex Cone. Trid., sess. XX//1, cap. /Γ. de re/'., examinatur circa rudimenta fidei, quibus adduntur ea quae pertinent ad primam tonsuram, idest jura et onera clericorum, et num legere el scribere sciat, ne.cnon num hoc \itae geniis recto fine elegerit ; candidatus ad ordines minores ex eodem Cone. Trid., Z. c., cap. \l. examinatur super intelligent ia Latinae linguae, dum ei exhibentur explicandae lectiones historicae secundi nocturni sanctorum in Breviario Romano, praexia grammaticali constructione; et deinde examinatur super his S TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE proceditur ad interrogationes stiper iis quae ad ordinem suscipiendum attinent, scilicet materia, forma, intentione, dispositione, officio, obligationibus, super fidei catholicae rudimentis, continentiae voto, modo recitandi divinum ofiicium. super sacramentorum doctrina, saltem generat i m... ; ac denique super tractatibus theologiae scholasticae, mo­ ralis. seu juris canonici quibus respective studuerint; et quamvis in hoc examine approbati sint, adhuc documen­ tum quod dictis facultatibus respective, saltem per annum, operam dederint, exhibere tenentur ». Celerum in Romana curia nemo ad examen pro ordinibus suscipiendis, et multo minus ad ipsos ordines seu minores seu majores suscipien­ dos admittitur. nisi habitum talarem et clericalem tonsuram deferat ad formam edicti s. m. Clementis XI, 7 Dec. 1706. 758. In hoc examine pro sacra ordinatione defertur ju­ dicio episcopi aliorumque examinatorum, qui tamen illud ex conscientia proferre debent, caventes « ne aut favoris gratia, aut cujuscumque muneris cupiditate illecti a vero devient, ut indignum et minus idoneum ad sacros gradus suscipiendos episcopi manibus applicent », ut loquitur con­ cilium Nannetense. /. c. Si promovendus forte rejectus gravatum se putat, habet recursum ad S. C. C. ; sed melius aget, si accuratiorem adhibens praeparationem, ab episcopo approbationem obtinere conatur. Pariter Monacelli, op. cil., p. If, lit. XIII, form. IV. η. 29, monet regularem ab episcopo dioecesano, idesl ab episcopo proprio ratione monasterii, in examino reprobatum, si de injustitia ipse ac superiores regulares conqueruntur, non posse ab istis mitti ad alium episcopum pro ordinatione suscipienda ; sed de­ bere per viam appellationis recurrere ad S. C. EE. et RR. In curia Romana, si examinatorum judicium fuit : Hedeaf. candidatus non admittitur ad novum examen nisi post tres menses ; si judicium fuit : Dilata, candidatus ad novum exa­ men admittitur etiam ante tres menses ; tandem si post tria examina candidatus non est repertus habilis, examina­ tores adhibent verbum: Reprobatur. quod indicat candida­ tum esse ineptum sacro ministerio, et valde difficile ad no­ vum examen admittitur. CAPI T IV. QUAE SACRAE ORDINATIONI PRAEIRE DEBENT 59 7 59. Si episcopus ignorai utrum promovendus debita doctrina cum ceteris dotibus polleat necne, nequit ipsum ab hoc examine dispensare. Si e, contrario episcopus certus est de idoneitate promovendi, nonnulli putant posse dis­ pensare ( 1) : sed melius aget, si examini minus rigido pro­ movendum submittal. At titulus academicus. in aliqua Universitate obtentus, per se non sufficit pro hac dispensa­ tione, cum non raro videamus ductores indoctos. 760. Si tamen hoc examen praetermittitur, certum est non esse statutas poenas contra ordinantem aut ordina­ tum. Solum in const. ApOsloUcae Sedis, inter suspen­ siones latae sententiae R. P. reservatas, ??. 7. statuitur: « Clerici saeculares exteri, ultra quatuor menses in Urbe commorantes, ordinali ab alio quam ab ipso suo Ordinario absque licentia Cardinalis Vicarii, vel absque praevio exa­ mine coram eodem peracto, vel etiam a proprio Ordinario posteaquam in praedicto examine rejecti fuerint... suspen­ sionem ab ordinibus sic susceptis ad beneplacitum S. Sedis ipso jure incurrunt ; episcopi vero ordinantes ab usu ponti­ ficalium per annum ». Clerici saeculares exteri, idest cle­ rici qui non pertinent ad Romanam dioccesim. neque ad dioeceses suburbicarias ; de clericis enim suburbicariarum dioecesium peculiari ratione disponitur in altera parte arti­ culi. Ultra quatuor menses in Urbe commorantes: proinde non comprehenduntur clerici qui a oreviori tempore in Urbe commorantur, aut qui. expletis Romae quatuor com­ morationis mensibus, ex Urbe discedunt animo non redeun­ di (2). Vide n. II/ f sequ. 761. Coronidis loco animadvertimus etiam electos in episcopos examen subire debere, praeter examen rituale Pontificalis Romani. Gregorius XIV jam determinaverat formam examinis subeundi ab electo in episcopum, sed Clemens \ III opus sui praedecessoris perfecit, instituens Congregationem Cardinalium pro examine episcoporum. et praecipiens ut noviter electi specimen doctrinae darent coram se et Cardinalibus ejusdem Congregationis. Haec (1) Hallier, p. /, sect. 11, cup. 1, § 3. (2) Avanzini, Gonini. const. Apostolicae Sedis, l. c. -Λ- 60 TRACTATE’S CANONICOS DE SACRA ORDINATIONE eo tendebant ut impediretur, quantum fieri posset, ne ignorantes in episcopos assumerentur. Hodie hoc examen est caeremoniale. quia quis ad episcopatum non eligitur, nisi jam constet de ejus doctrina, pietate, prudentia. Haec vero caeremonia perfici solet coram uno Cardinali hujus Congregationis, qui fuerit a R. P. deputatus. Sed non semper hoc examen fuisse caeremoniale. vide apud Fagnanum. in comm. cap. 10, De renuntiatione, n. 61 seΓ. SACRA ORDINATIONE debuit, potest die sequenti dominico expleri, continuato je­ junio (n. 67). Haec clausula de jejunio continuando, (piando Missa ordinationis celebrabatur vespere sabbati, importabat tum ordinantem tum ordinatos qui missam celebrabant, aut sacram communionem sumebant, continuare naturale jeju­ nium usque ad Missam ordinationis mane diei dominici juxta antiquiorem disciplinam. Etiam hodie nonnulli ex illa clau­ sula censent continuandum ab eisdem esse jejunium natu­ rale. Quamquam haec interpretatio sensui historico illius clausulae conformior sit. tamen hoc jejunium naturale in casu nonne esset fere importabile pondus ? Hinc alii verius censent sufficere in casu continuare jejunium ecclesiasti­ cum. permissa tantum sumptione ablutionis, et aliqua refocillalione per diem. ut puta serotina collatione I). Sed ad­ misso quod jam sufficiat in casu continuare jejunium eccle­ siasticum. eae restrictiones gratuitae sunt. Proinde seposito sensu historico illius clausulae, putamus ordinantem et or­ dinatos. nisi a lege jejunii eximantur, debere dic sabbati continuare consuetum jejunium ecclesiasticum, et a media nocte usque ad ordinationem die dominico jejunium tantum naturale ratione Missae celebrandae aut SSmac Eucharistiae sumendae, ut supra : atque ita illam clausulam novum ac distinctum onus non secumferrc. 771. Quando ordinatio Iit extra tempora, ex jure com­ muni non est verum praeceptum jejunandi diebus praece­ dentibus, licet possit esse ex jure particulari ; ipso vero dic ordinationis servandum esse jejunium naturale ratione Mis­ sae aut sacrai* communionis, perse patet. Etiam de epis­ copali consecratione Pontificale Romanum in rubrica ab initio tradit: « Tam consecrator quam (‘lectus conveniens est'ul praecedenti die jejunent ». I nde vera obligatio non adest. In can. 1, (list. 7â, in Decreto, (pii adseribitur Vnacleto Papae, sermo est de jejunio episcoporum comprovin­ cialium fligentium novum episcopum ; et licet hic canon sit apocryphus, refert tamen antiquam hac in re discipli­ nam. (!) lleiff., I, XI, n. oSsequ. CAPITI IV. QUAE SACRAE ORDINATIONI PRAEIRE DEBENT 67 772. Laudabiliter peractis spiritualibus exercitii'·, eorumque exhibito testimonio, si opus est; jejunio aliisque rite praemissis, de quibus huc usque egimus, qui promoveri debet, inscribitur a cancellario episcopali in nota promo­ vendorum; et ita admittitur ad ordinationem. CAPUT V DE ESSENTIALIBUS SAGRAE ORDINATIONIS PARTIBIS. 773. Post ea quae in capite praecedenti exposuimus, jam ventum est ad sacram ordinationem : cujus essentiales partes modo exponendae sunt. Jam vero « omnia sacra­ menta tribus perficiuntur, videlicet rebus tamquam mate­ ria, verbis tamquam forma et persona ministri conferentis sacramentum cum intentione faciendi quod facit Eccle­ sia ». Ila Eugenius IV in Decreto ad Armenos. Equi­ dem juxta probabilissimam et hodie receptam sententiam ordinationes infra diaconatum non sunt, sacramenta pro­ prie dicta; sed jam diximus (//. ,75) Ecclesiam in illorum institutione imitatam fuisse oeconomiam juris divini in or­ dinationibus quae rationem habent sacramenti. Unde om­ nium ordinationum, et ipsius primae tonsurae, partes essen­ tiales sunt materia, forma et persona ministri cum inten­ tione faciendi quod facit Ecclesia : scilicet minister cum debita intentioni' pronuntiat formam, dum materia ponitur, atque ita gradum clericalem valide confert. In his igitur consistit ordinatio,(piae sive tamquam sacramentum, sive tamquam sacramentale confert potestatem sacras pelli­ ciendi functiones praesertim ad altaris ministerium. « Sed nuinquidnon opus est etiam subjecto idoneo, et intentione ejus recipiendi sacramentum, si fuerit adultus? Ita porro, sed ut sacramentum \ ini suam exerat, non ut sua illi per se xis constet ; sic \. g. ignis, etsi non comburat amianlum, ignis est » ; D'Annibale, ///. §231, not. ,t. leg. poen., lib. II, cap. AI conci. 3"; Rodriguez, in summ. 2part., cap. A7A ; Pennacchi. /. c.\ D’Annibale, /. r.; Nouvelle llcrue Théologifjue, I. c. \egant Bonacina, De censuris, tract. Hl, dig). I. punct. X. n. zl ; Covarruvias, cap. Al­ ma. part. I, n. 6; Suarez. De censuris, dig, V/J/. sect. Ill.n. 'i ; Commentator Palax inns const. Apostolicac Sedis, (I) D’Anuibale, Summula etc., 3‘ edit , § 389, not, 3, m fine ; Pennaechi, L c. ; Nouvelle Revue Thêologique, I, c., n. 28. CAPIT V. DE ESSENTIALIBUS SACIIAE OKDINATIONIS PARTIBUS 79 a. Vi9. aliique. Suarez, Z. <·.. rem ita evincit : « Dicendum censeo hunc non recipere ordinis exeeutionem, quamvis illa non sit proprie irregularitas, sed suspensio quaedam, in in similibus satis est declaratum. Kalio vero hujus assertionis est quia jura generaliter disponunt ut qui non habet usum ordinis, non possit illum conferre, nec limitantur ad unum vel alium modum carentiae, ideoque illa ratione utuntur quod nemo dat. quod non habet ; sed episcopus irregularis non habet usum ordinum seu consecrationis suae : ergo qui ab illo ordinatur, non recipit ordinis exeeutionem. Quod procedit etiamsi absque culpa ordinetur, quia hoc impedi­ mentum non tam manat, ex culpa ordinati, quam ex defectu ordinantis, ut in similibus dictum est ». Nos ex dictis n. praec., saltem post const. Apostolicac Sedis, primam sen­ tentiam veriorem putamus, et in praxi tenendam. 790. Tandem evidens est primam tonsuram el ordines illicite conferre illum qui omnia servanda in sacra ordina­ tione scienter non servaverit, e. g. praemittenda neglexerit, ordinaverit extra legitimum tempus, ritus graves praetermi­ serit, subjectum inidoneum promoverit etc. ; de quibus om­ nibus suis in locis sermo est. Rursus quale et quotuplex sit peccatum, vide cit. n. / /. 791. Sed nos modo ab his omnibus considerationibus praescindimus ; el inquirimus qttisnam habeat licite ordi­ nandi potestatem, etsi celeroquin sit in statu gratiae, milio detineatur impedimento, et omnia servanda servet. Olim patriarchae ac primates circa ordinationem clericorum sui territorii habebant aliqua privilegia, quae cessaverunt : de quo vide llallier, op. cit.. p. //, sect. I . cap. Ill, ari. /N, § 2 sequ. Etiam chorepiscopis in antiqua Ecclesiae disci­ plina competebat potestas ordinaria dandi subdiaconatum (qui tunc inter minores ordines recensebatur) aliosque inferiores gradus ( I). Nec Cardinales legatos a latere, et Nuntios \postolicos posse aut ordines conferre sine dimis­ soriis legitimis, aut dare dimissorias, pluries declaravit S. C. C. apud Riganti, in req. \\7I’ Cancell. Apost.,$?h (1) Phillips, tom. 7, § 38 ; Ben. XIV, De pay. 96, ad 11. 777, Hl, n. 6 ; Girahli, 7, 80 TRACTATES CANONICOS DE SACRA ORDINATIONE /?. 337λnalr., I,VIl, n. 225 ; Corradus, Praxis disp.,VIII,I,n. 12; Ri­ ganti, lieij. XXIV Cancell. A post., §3, n. 318; Honorante, cap.VI, not. IV ; Phillips, tom. I, §40 ; Seavini, III, n. 60 V; Ben. XIV, epist. In pos­ tremo. 20 Oct. 1756. (2) D’Annibale, /, § 77, not. 63, 3* cd. ; De Angelis, I. c. ; Giraldi, I. c.; Riganti, I. c., n. 319; Honorante, /. c. ; Ben. XIV, /. c., n. (8) Epist. 22, lib. I, tom. I.ed. Balut. C 82 TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE De consecrat., (list. '2 (I); aut certe si super pontificia altaria intra patriarchales Urbis basilicas existentia, et super altare a R. P. consecratum nemo potest celebrare sine ejusdem R. P. expressa licentia, multo potion jure sine hac licentia abjudicandam episcopo facultatem sacram peragendi ordinationem super altare vivum in quo R. P. ordinis sacramentum contulit, quodque est a R.P. ordinatio­ ne consecratum. Ex his igitur concludere licet a gravi teme­ ritate non excusari episcopum qui huic doctrinae contradi­ cens superiores ordines in casu conferret, licet poenae in ordinantem et ordinatum statutae nullibi legantur. Ex al­ latis vero rationibus haec prohibitio accipienda videtur de omnibus ordinibus, et etiam de prima tonsura, ut qui ea a R. P. initiatus est, ab alio sine ejusdem licentia promoveri nequeat (2). Ceterum cum haec licentia semper detur post ordinationem a R. P. peractam, nulla in praxi difficultas esse potest. 794. In cap. 7, De majoritate et obcdienlia, refertur archiepiscopum Florentinum quaesivisse num quis per ordinem subdiaconatus a R. P. susceptum ab obedient ia sibi debita subtraheretur. Innocentius 111 respondet : « Etsi decens sit ut illis, quantum convenit, a te inter alios tibi subditos deferatur, quos benignitas apostolica collatione ip­ sius ordinis honoravit, per eam tamen ab obcdienlia quam alias libi debent, minime absolvuntur ». At plurcs putant, si ordinatus a R. P. suspendendus vel deponendus esset ab ordine a R. P. collate, ad hunc transmitti debere processum ab episcopo constructum pro sententiae prolatione, propter obsequium R.P. debitum (3). Praeterea ordinatusaR.P. gau­ det etiam privilegio ne invitus superiores ordines suscipere adigatur, inaudito Pontifice; quo de privilegio late disserit Rallier, /. c., ej usque meminit etiam Glossa in cit. cap. 12, De temporibus ordinationum, v. indultum, ubi loquens U) Haec prohibitio in desuetudinem abiit. (2) Layman, in cit cap. 12, De temporibus ordinationum ; Honorante, l. c. (3) Giraldi, op. cit., p. I.sect. 1'Jl; Hallier, p. II, sect. V, cap. Ill, art. IX, § /, η. ϋ; Honorante, /. c. CAPI T V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PART1BI S S3 de privilegiis competentibus ordinato per Pontificem, inter cetera hoc quoq uc recenset : « Non potest cogi ab episcopo recipere ordines » ; superiores, nimirum, qui sibi non fuerant a Pontifice collali (1). Utrum et quatenus episcopus, praeter hunc casum, possit obligare ad ordinum susceptionem, vide n. 636 sequ. 795.2" De facto 11. P. sibimet reservavit in Ecclesia Latina consecrationem episcoporum, .lure communi quod habetur in cap. 6 el 7, De temporibus ordinationum, consecratio suflraganei perlinebat ad melropolilanum, licet non deter­ minetur ad quemnam inter suffraganeos pertineret conse­ cratio metropoli i ani, aut consecratio sulfraganei, sede metropolitana vacante (2). At reservata praesertim ecclesiarum calhedralium collatione, consequens erat ut etiam conse­ cratio episcoporum reservaretur. Et revera hodie « nemo consecrari debet, nisi prius constet consecratori de commis­ sione consecrandi sive per litteras apostolicas, si sil extra curiam, sive per commissionem vivae vocis oraculo a Sum­ mo Pontifice consecratori factam, si consecrator ipse sil Car­ dinalis », ut legitur in rubrica Pontificalis Romani. De con­ secratione electi in episcopum, ab initio (3 . Etiam ante reservationem provisionis episcopatuum, consecratio epis­ copalis reservari coeperat ob abusus qui in hac re ex parte nonnullorum metropolitanorum irrepserant (/i). 796. Porro si consecratio extra Urbem fieri debet, haec commissio datur in Bulla: Cuicumque, quem maluisset, catholico antistiti, gratiam el communionem Sedis Apos­ tolicae habenti. Si vero consecratio in Urbe facienda est. consecrando permittitur consecratorem seligere in primis unum ex Cardinalibus charactere episcopali insignitis ; et deinde, Cardinalibus episcopis recusantibus, aliquem ex patriarchis in Urbe residentibus, scilicet vel Constanlinopolilanum, vel Alexandrinum, vel Antiochenum. Quod si nemo ex praefatis oblatum sibi consecrationis peragendae munus (i) i2) (3) (4) Ben. XIV, epist. 7» postremo, 20 Oct. 1756, n. 7. Hallier, p. Ill, cap. Ii', art. I, per totum. Ben. XIV, l. c.. n. 15. IJc Augetis, 7, XXXI, n. 17, circa Hncin. 81 TRACIATLS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE acceptum haberet, tunc consecrandus facultatem habet adeundi alium quemcumque archiepiscopum vel episco­ pum. Si autem metropolis consecrandi in Urbe praesens est. consecratio sulïraganei eidem exclusive delegatur in memoriam antiquae disciplinae (1). 797. Haec reservatio consecrationis episcopalis non vi­ get pro Ecclesia Orientali ; in (pia etiam hodie suirraganeum consecrat metropolita, aut episcopus ab eodem delegatus; métropolitain vero patriarcha aut episcopus ab eodem dele­ gatus 2). De juribus vero antiquorum patriarcharum aut exarcharum Orientalium in consecratione episcoporum sui territorii, sicut et de juribus antiquorum primatum Occi­ dentalium, vide Rallier, /. c., ari. IV. 798 3° Quaeritur quorumnam ordinum collationem pos­ sit II. 1’. presbytero committere. Despondemus certum esse Η. I’. dare posse potestatem conferendi primam tonsuram, ordines minores et etiam subdiaconalum. licet nonnulli cum D. Ί horna, in /i, disl. 25, 7. I. art. I. ad3um, hocjusll. 1’. denegaverint pro omnibus ordinibus majoribus ;nam hanc potestatem de facto dedit. Et sane ii gradus sunt ecclesias­ ticae institutionis. Communiter admittunt auctores R. P. dare non posse potestatem conferendi presbyteratum, et multo minus episcopatum ; nam eam numquam dedit, et soli episcopo proprium esse videtur ut valeat creare sibi pares 3). Tandem quaestio fuit num dare posset potes­ tatem conferendi diaconatum. Qui affirmativam tueban­ tur sententiam, fere unice innitebantur bullae Exposcit, V Id. Ap. 1'ι89 (1), qua Innocentius VIII concessisset ab(1) Ben. XIV, l. c. (2j Papp-Szilagyi, Enchiridion Juris Ecc. Orient. Cath., p. IT, J 10. (3) Giraldi, op. cit., part. I, sect. 105, ait: « Quantum ad sacerdotium, controvertitur quidem inter DD., an valeat Pontifex ipsos (nempe presby­ tero»; delegare ad sacerdotium conferendum ; neminem tamen, nec cita­ tum quidem, vidi qui hanc in eo de facto adstruat facultatem ». Sed non­ nullos ex his auctoribus recenset S. Alph., V7, n. 762, qui tamen eisdem non adhaeret. (i, Phillips, l.c., p. 209, hanc Bullam adseribit ad annum 1480, quod certe falsum est, cum tunc temporis nondum Innocentius cathedram aposlohcain ascendent ; De Angelis, I, XI, n. 2, cum Giraldi, /, sect. 105, ad V id. Aprilis 1487 ; Rcill., 1. XIII, n. 18, cum Vasquez et Rodri­ guez, ad V id. Aprilis 1489. 85 bâti generali Oisterciensium pro omnibus monachis sui or­ dinis, et quatuor primariis ejus abbatibus pro religiosis suorum monasteriorum, potestatem conferendi subdiaconatum et. diaconatum. Si id verum foret, quaestioni locus non esset ; sed dum multi de bullae genuinitate dubitant, milii, facta inspectione in archivio Vaticano, relatum est bullam quidem ibidem repenti, sed mentionem de diaco­ natu in eadem decsse(l). Quae cum ita sint, probabile non est hoc privilegium umqiiam ab Apostolica Sede conces­ sum iri. 799. Ex dictis facile intelligitur quale jus II. P. habeat concedendi haec privilegia circa ordinationes. Nam si sermo sit de prima tonsura, minoribus ordinibus et subdiaconatu, nulla est difficultas, cum ii gradus sint ec­ clesiasticae institutionis. Hinc R. P. posset etiam diacono aut subdiacono privilegium elargiri conferendi subdiaconatum et gradus ei inferiores : imo, absolute loquen­ do, posset etiam clerico in inferioribus constituto dare privilegium conferendi ordinem altiorem institutionis ec­ clesiasticae, et etiam laico ; sed haec incongrua forent. Dif­ ficilior est explicatio, si admittere velis R. P. posse dare presbytero privilegium conferendi diaconatum qui est ins­ titutionis divinae. Posita hac sententia, dicendum foret ex Christi institutione collationem diaconatus reservari epis­ copo, vel presbytero cum privilegio primatis, sicuti col­ lationem sacramenti confirmationis ; ita ut Christus 1). or­ dini episcopali commisisset absolute potestatem conferendi diaconatum aliosque ordines (licet, exercitium hujus potes­ tatis deinde moderari primas posset et deberet) ; ordini vero sacerdotali commisisset eam potestatem condilionate: Sz primati ita placuerit. CAPÜT V. DE ESSENTIALIBUS SACHAE ORDINATIONIS PABTIBES (1 Verba hujus privilegii lege apud S. Alph., VI, n. 7(>2, et apud Per­ rone, Tractatus de ordine. cap. IV, n. 134, not. 1. Engel, I. XI, η. 12, haee habet : < Sed quia apud Hodiignez, toni. Regni. quaest. 18, aci. 2, referuntur talia privilegia abbatibus ordinis Cisterciensis etc. concessa conferendi ordinem etiam diaconatus, ct ipse scio quaedam monasteria ordinis S. Benedicti similia habere, non audeo Summum Pontificem er­ roris arguere ». Eliam Vasquez aliique affirmant se vidisse bullam Innocenlii VIII. 8G TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE 800. Igitur presbyter qui privilegium a II. P. obtinuit, et valide et licite primani tonsuram et ordines confert infra privilegii limites. Quod si privilegium foret pro aliqua per­ sona vel pro aliquibus determinatis personis aut pro tem­ pore determinato, invalide tonsuram et ordines conferret aliis personis aut transacto illo tempore; nam privilegium non operatur ultra id quod indultum est. Et si abbas qui ex concessione II. I'. ordinariam habet potestatem, invalide in casu tonsuram et ordines confert, ut suo loco dicemus, multo magis presbyter qui delegata tantum potestate poti­ tur. Fagnanus, in cap. 11, /M supplenda nefjUijcntia praelatorum, n. Pi sequ., putat collationem primae tonsurae et ordinum in casu valere, quia privilegium datum fuit ad in­ star ordinariae potestatis episcoporum, ejusque exercitium deinde fuit limitatum ad illam vel illas personas aut ad illud tempus, et proinde si presbyter agit ultra hanc limitationem, peccabit quidem, sed valide agit, quia potestatem habet. At hoc verosimile non est; et dicendum est potius Sedem Apostolicam ipsam potestatem limitatam ad illam vel illas personas aut ad illud tempus concessisse. l»e privilegio concesso per ipsum jus commune abbatibus ordinandi subditos regulares ex professo agimus in Scholio I in fine hujus articuli. II Episcopus proprius. 801. Praeter R. P. ejusque delegatum, ordinationes infra presbyteratum inclusive licite inter episcopos pera­ git unus episcopus proprius. Xam Cone. Trid., sess. XXIII, cap. I l/l, deref., rcassumens plures canones in corpore juris contentos et ab ipsomet Concilio confirmatos, hanc statuit regulam generalem : « Unusquisque a proprio episcopo ordinetur ». Cum enim si quilibet episcopus sua potestate ordinandi uteretur erga omnes pro libito, magna confusio gravissimaqiie incommoda manifeste sequerentur, hinc Ecclesia optimo jure exercitium hujus potestatis mode­ rata est, ut illud expeditum haberet unus episcopus proprius. Communis autem et certa sententia est hanc legem compre- CAl’l Γ V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS 87 hendere quoque primam tonsuram, cohaerenter cap. idt., De lemp. ordin., in(\n\ sed non semper collationem pri­ mae tonsurae fuisse episcopo reservatam, vide n. 37. Cete­ rum regula generalis a Tridentino statuta, sicuti quaelibet generalis regula, admittit exceptiones, ita ut aliquando etiam episcopus alienus (non proprius) ordinare valeat, et c con­ trario aliquando episcopus proprius ordinare nequeat : (piae pariter exceptiones infra exponendae erunt. In primis igitur loquemur de episcopo proprio, cum relativis exceptionibus, pro ordinatione saecularium et regularium, separatim agentes de episcopo proprio subditorum alicujus praela­ turae inferioris. Nomino autem saecularium heie intelligunlur tum illi (pii nullam professionem religiosam emiserunt ; tum illi (pii emiserunt professionem simplicem sive perpetuam sive tem­ poraneam in congregationibus religiosis votorum simpli­ cium, aut in ordine religioso cum votis solcmnibus post ex­ pletum noviliatum ; sed ii ultimi saecularibus accensenlur tantum quoad ordines majores, cum quoad primam tonsu­ ram et minores ordines regulares habeantur. Haec melius patebunt ex dicendis n. 930 sequ. 1° De episcopo proprio pro ordinatione saecularium. — Quisnam sit episcopus proprius pro ordinatione saccularium. 802. In prioribus Ecclesiae sacculis quilibet episcopus erat proprius pro ordinatione laici, idest poterat laicumcujuscumque dioecesis ordinare, et ordinatus ita perpetuo eccle­ siae ordinantis adseribebatur, ut non posset ad aliam dioe­ cesi m transire, aut. sine ejus licentia ab alio episcopo ad allioresordines promoveri ( 1 ). Attamen non defuerunt canones (pii jus ordinandi laicum reservabant episcopo domicilii et praesertim episcopo originis, e. g. can. G, disl. 71, in l)e(1) Biganli, in req. XXIV Cancell. Apost., §111, n. 1 ; Thomassinus, p. II, hb. /, cap. I .w/w. ; Vecchiolli, III, § 17 , ll illior, p. 11. sect. V, cap. Ill, act. I, § I sequ., qui Lunen J V et 17, pluies recenset huic re­ gulae generali exceptiones, quibus scilicet ordinatus ab uno licite ab alio episcopo promovebatur. 88 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORD1N VITONE creto; at episcopus originis intelligebatur non tam episco­ pus loci ex quo laicus erat oriundus, quam episcopus loci in quo fuerat baplizatus (1). Tandem disciplina ecclesiastica melius fuit pro tota Ecclesia generalibus legibus determi­ nata ; quae leges verosimiliter consuetudines particulares jam introductas confirmaverunt, in illud intendentes ut nemo ordinaretur nisi ab episcopo (pii ipsum probe nosceret. 803. Itaque Clemens IV, in ea/?. 1, De tempôribus ordi­ nationum, episcopum proprium pro saecularium ordina­ tione dixit episcopum originis (originis, inquam, naturalis, non spiritualis per baptismum) et episcopum beneficii : « Sta­ tuimus ut nullus episcoporum Italiae de cetero aliquem ultramontanum clericum ordinare praesumat, nisi a Nobis specialem licentiam habeat, vel ab episcopo de cujus dioe­ cesi traxit originem, vel in cujus dioecesi beneficiatus existil ». Si enim episcopus originis et episcopus beneficii possunt dare licentiam ut clericus ab alio episcopo ordine­ tur, sequitur posse quoque illum per se ipsos ordinare. Bonifacius \ III, in cap. 3 ejusd. tit., in 6°, addidit episco­ pum domicilii'. « Cum nullus clericum parochiae alienae, praeter superioris ipsius licentiam, debeat ordinare, supe­ rior intclligitur in hoc casu episcopus de cujus dioecesi est is (pii ad ordinem promoveri desiderat, oriundus, seu in cujus dioecesi beneficium oblinet ecclesiasticum, seu habet (licet alibi natus fuerit) domicilium in eadem ». Tandem ex consuetudine quam nonnulli a can. 8 concilii Arausicani I repetendam censent (2), inductum est ut episcopus licite possit ordinare suum familiarem; quam consuetudinem, certis additis conditionibus, confirmat Cone. Trid., XIV, cap. II, de ref. 804. Igitur episcopus proprius a (pio saeculares primam tonsuram et ordines licite recipiunt, est episcopus originis, beneficii, domicilii et familiaritatis seu commensalitatis, (1; Hallier, l. c., § II et III \ Phillips, toni. I, § 41. (2) Lamperez, in const. Speculatores, n. 224 ; Hallier, l. c., art. II, § II. Hic canon concilii Arausicani ita se habet: « Si quis alibi consistentem clericum ordinandum putaverit, prius definiat ut cum ipso habitet ; sic quoque sine consultatione episcopi cum quo ante habitavit..., eum ordi­ nare non praesumat i>. CAPIT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS 89 Haec omnia confirmat et magis explicat Innocentius XII in celebri const. Speculatores, 5 Νου. 169/|, quae in hac ma­ teria semper prae oculis habenda est. Honorante, cap. 17//, not. Jl. rite observat Innocentium XII. /. c., episcopum ori­ ginis et episcopum domicilii appellare proprium, episco­ pum \ero solius beneficii appellare alienum ; et multo ma­ gis erit alienus episcopus solius familiaritatis. Scilicet Innocentius XII episcopum dicit proprium ex jurisdictione quam habet in subditum ; et in hoc sensu revera haec ap­ pellatio competit episcopo originis et episcopo domicilii, et aliqualiter etiam episcopo beneficii, non autem episcopo fa­ miliaritatis, quia primus et alter habent jurisdictionem in subditum, tertius non habet jurisdictionem nisi ratione be­ neficii, quartus nullam per se habet jurisdictionem. At Cone. Trid., cum cit. sess. A'A///, cap. VIII, de ref., vult ordina­ tionem nonnisi a proprio episcopo esse peragendam, epis­ copum proprium intelligit illum cui jus ordinandi a sa­ cris canonibus reservatur; et hoesensu omnes illi quatuor episcopi sunt proprii, etiam juxta const. Speculatores, cum quilibet jure polleat suum subditum ordinandi. 805. Hanc constitutionem habes in AUec/. III. Eam ser­ vandam esse in omnibus Ecclesiae partibus, respondit Cle­ mens XI archiepiscopo Mexicano die 20 Nov. 1719. etS. C. de Prop. Eide die 21 Jul. 1821 ; eamque recepit etiam Ecclesia Graeca (1). Si autem quaeras num contra hanc constitutio­ nem possit inolescere consuetudo, respondemus nos non \idere rationes pro generali responsione negativa; sedeertenon posse inolescere consuetudinem contra art. 3 const. AposloUcae Sedis inter suspensiones R. P. reservatas (n. 90(1), qui refertur ad const. Speculatores ; nam omnes consuetu­ dines contrarias const. Apostoli)ac Sedis reprobat. Equi­ dem in Galliis pro sacris ordinationibus unius episcopi ori­ ginis ratio haberi solet ; sed etiam aliis episcopis jus inte­ grum est. ut ostendit Bouix, Tractatus de Episcopo, p. Γ, cap. Α'Γ, $ /. .Modo igitur de singulis episcopis propriis agere debemus eorumque jus exponere ad normam cons­ titutionis Innoccntianae. (1) Papp-Szilagyi, Enchiridion Jur. Ecc. Orient. Calh., p. II, §9. 90 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE a) Episcopiis proprius ratione originis. 806. In primis episcopus est proprius ratione originis, si candidatus « naturaliter ortus est in ea dioecesi in qua ad ordines promoveri desiderat. Dummodo tamen ibi natus non fuerit ex accidenti, occasione nimirum itineris,officii (1), legationis, mercaturae, vel cujusvis alterius temporalis morae seu supermanentiae ejus patris in illo loco ; quo casu nullatenus ejusmodi fortuita nativitas, sed vera tantum 'et naturalis patris origo erit attendenda... At si pater in alie­ no loco ubi ejus filius natus est, tandiu et eo animo per­ manserit. ut inibi vere domicilium de jure contraxerit, tunc non origo patris, sed domicilium per patrem legitime, ut praefertur, contractum pro ordinatione ejusdem filii attendi debet ». Innocentius XII. /. c. 807. Ex relatis verbis manifestum est ad sortiendumepiscopum proprium ratione originis pro ordinatione attenden­ dam esse naturalem promovendi originem ; et non suffi­ cere spiritualem tantum per baptismum, si scilicet promo­ vendus in una dioecesi natus est et in alia baptizat us ; et nec conceptionem vel adoptionem (2). Solum baptismum in loco collatum salis non esse, clarum erat ex relatis (zi. 803} Clementis IV et Bonifacii VIII verbis : Traxit originem, esi oriundus : sed nonnulli, violenta interpretatione, haec ver­ ba etiam ad solam spiritualem nativitatem extendebant (3), quorum sententia post Innocenlianam constitutionem omni prorsus probabilitate destituta est. Locus baptismi inspici­ tur, obtenta dispensatione ab irregularitate (z?.. '268), pro ordinatione neophytorum, ex Pauli III const. Cupientes, 3 ! Marl. 15/|2, cui const. Speculatores minime derogavit Idem fortasse dicendum de haereticis qui. venientes ad Ec­ clesiam catholicam, rebaptizantur sub conditione in dubio (1 E. g. professoris, medici (nisi scilicet stabilem ac definitivam sedem in loco fixerint), ju licis etc, D'Annibale. I. J 82, not. 2 ; Zitelli, Appara­ tus etc., lib. II. cap. II. art. VI. § I. (2 Honorante, op cil.,cap. I, not. IX; l.amperez, in const. Specula­ tores, n. 3'9 ; Riganti, in /leg. XX/ V Cancell. Apost., £ III, n. 10. (3) RebulTus. Tract de pacif. poss., n. 7; Gonzalez, ad Reg.VIIl Can­ cell , Rallier, I. c . art 111. § /. qui hanc doctrinam habet probabilem. (4) Honorante, l. c., not. X ; Phillips, 1, $ 41 ; Riganti, l. c., n. 11. CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS 91 prioris baptismatis (I). At si baptismus, in hacrcsi colla­ tus, fuerat certe validus, putamus haereticos et schisma- . ticos conversos habere episcopum originis sicuti catholi­ cos; et doctrina Monacclli, />. Ill, Append. Instruet. VIII, n. 41, putantis ipsos carere episcopo originis, pro cujus defectu supplendo recurrendum sit ad Vposlolicam Sedem, videtur destitui fundamento. Tandem episcopus loci baptis­ matis attenditur etiam in casu, de quo n. 823 in fine. 808. Sed si quis ortus naturaliter est in dioecesi, quinam erit ejus episcopus proprius ratione originis ? Ex cit. cap. 1, De temporibus ordinationum, et cap. 3, ejusd. tit., in 6n, est episcopus dioecesis e qua promovendus est originarius vel oriundus. Atqui filius dicitur originarius vel oriundus e loco paternae originis, si pater tempore nativitatis filii nul­ libi habebat domicilium ; secus e loco paterni domicilii (*2). Ergo ex citatis juribus episcopus proprius est episcopus paterni domicilii vel paternae originis pro diversa h\ pothesi. Innocentius XII, Z. c., rem melius explicavit, aliquid addens. Ad normam const. Speculatores, Honorante, Z. c., haec habet: « Regula generalis pro invenienda ad ordines origine haec est : Vel pater eo tempore alicubi domicilium habebat vel non. Si domicilium habebat, filius erit origina­ rius paterni domicilii, sive in eo natus fuerit, sive non. Si pater nullibi tempore nativitatis filii domicilium contraxit, originarius erit loci paternae naturalis originis, idest loci in quo pater naturaliter natus est, nisi paler in loco ubi filius ex accidenti natus fuerit, sedem postea domicilii de jure contraxerit ». Haec generalis regula potest esse curiis episcopalibus utilis, sed ipsam aliquando deficere ex infe­ rius dicendis patebit (n. 813). 809. Xos verba const. Speculatores declaraturi, prius animadvertimus ad determinandam originem filii legitimi numquam attendi originem matris, sed tantum originem patris, etsi pater post nativitatem filii sit mortuus et filius in civitati* materna natus sit; quia filius sequitur originem patrisel non matris, ex Z. 3 De municip. et. originariis (t Moreno, n. 185. (2) Schmalz., I, Xf, n. 37 . KeitT., n. 88. 92 TRACTATI S CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE (fit. 38. lib. .V) : « Filios apud originem patris, non in ma­ terna civitate, etsi ibi nati sint (si modo domiciliis non re­ tineantur) ad honores seu munera posse compelli, explorati juris est < 1 ) ». Contrarium est pro filiis illegitimis ; sed de illegitimis, sicuti de expositis et derelictis, inferius specia­ lis sermo erit. Quando autem quaeritur utrum nativitas filii legitimi in loco fuerit ex accidenti necne, attenditur domicilium, vel quasi-domicilium, vel simplex commoratio patris, si pater vivit tempore nativitatis filii, quia filius sequitur domicilium patris, sicuti uxor domicilium mariti ; attenditur vero do­ micilium vel quasi-domicilium vel simplex commoratio ma­ tris, si pater defecit, quia tunc filius sequitur domicilium matris. Hoc autem domicilium seu patris seu matris est do­ micilium consuetum in sensu juris canonici ; tantum quaeri potest num pro illo requirantur specificae illae probationes quas const. Speculatores requirit ad habendum episcopum proprium ratione domicilii ; de quibus probationibus infra. Videretur negative respondendum, quia const. Speculato­ res, agens de episcopo proprio ratione originis, de illis probationibus ne verbum quidem. Hoc non obstante, S. C. C. voluit juramentum ad normam cil. const. Speculatores esse emittendum, antequam candidatus promoveretur ab epis­ copo ratione originis, in Ariminen. seu Ferelrtxna, Ordi­ nationis, \oJan. 17/|7; Florentina et aliorum, Ordina­ tionis, 10 Jan. 1778, etc. Ceterum quid sit domicilium, quasi-domicilium. simplex commoratio, juxta canones, vide brexiter explicatum n. 8*29 et in nostro Tractatu canonico de matrimonio, n. 916. 'Pandem notandum juxta non paucos auctores menti const. Speculatores contrarium esse quod plures habeantur epis­ copi proprii ratione originis (2), quia sicut origo cujusque nequit esse nisi una, ita unus lanium potest esse originis episcopus. (I) Reitl., 1, XI, n. 92; Zitelli, Apparatus etc., lib. II, cap II, art. π,§1. (2j Reiff., I, XI, n. 89; Schmalz., n. 37; Riganti, Reg. XXIVCancell. Apost., § III, n. 8 seqtt. ; Honorante, verbis infra (n. 825) referendis. CAPI'I V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS 93 810. His positis, juxta ordinem ipsius const. Speculato­ res, supponamus in primis lilium in dioecesi e. g. Parisiens! natum esse non. ex accidenti. Episcopus proprius ratione originis pro ordinatione ipsius est archiepiscopus Parisiensis, prouti ex textu Innocentii XII aperte, constat. 811. Porro filius dicitur natus in dioecesi non ex acci­ denti. si tempore nativitatis pater (eoque deliciente, mater) in eadem stabilem ac permanentem moram ducebat, non autem ibi erat « occasione itineris, officii, legationis, mer­ caturae, vel alicujus alterius temporalis morae sim superiiianeniiae »; Innocentius \ll, /. c. Id autem verilicatur in duobus sequentibus casibus. 812. Primus casus est. si pater (eoque deficiente, ma­ ter) tempore natixitatis lilii habebat in dioecesi Parisiens! verum ac proprie dictum domicilium. Etsi enim pater eo­ que deliciente, mater) domicilium non habuerit in eadem parochia, in qua filius natus est, et etsi post lilii nativitatem domicilium in dioecesi Parisiens! deseruerit et alio trans­ tulerit, tamen semper verum est nativitatem lilii in dioecesi Parisiens! ratione domicilii paterni (aut materni) non fuisse ex accidenti, ideoque ex const. Speculatores archiepiscopmii Parisiensem proprium osse ratione originis pro lilii or­ dinatione, licet pater in alia dioecesi natus sit, e. g. Versaliensi. in eaque aliud domicilium habeat. Confirmatur ex responsione S. C. C. in Neapolitana seu Hieracepsi, Ordi­ nationis, 5 Jan. 1701 ; in Romana seu Sutrina, 27 Mai i 1708; in Anconitana seu Senogalliensi, 28 Sept. 175/1 ; in .inconitana, l/ι Mart. 1795, etc., quibusS. C. declaravit ordinationem pertinere ad episcopum dioecesis in qua filius natus erat, et in qua pater domicilium habebat tempore na­ tivitatis lilii, licet alibi natus esset. Pariter in Valvensi seu Sulmonensi, 22 Mart. 17.32; in Bononiensi seu Ferrariensi, l'i Nov. 173.3, etc., reposuit ordinationem pertinere ad episcopum dioecesis in qua filius natus erat, patre ibi­ dem nato et domicilium conservante. In Romana, seu Tus­ culana, Tl Apr. 1720. S. C. edixit quidem ordinationem factam ab episcopo domicilii paterni et originis lilii fuisse illicitam, sed, ut putamus, ob defectum litterarum testimo- / 94 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE nialium episcopi originis paternae ; quae erant necessariae, quia promovendus in dioecesi originis paternae permanse­ rat usque ad eam aetatem in qua potuerat impedimentum canonicum contrahere. 813. Alter casus est si pater (eoque deficiente, mater , tempore nativitatis lilii in dioecesi Parisiensi, in nulla quidem parochia ejusdem dioecesis habebat domicilium, sed tamen in dioecesi stabiliter ac permanentor morabatur cum inten­ tione non discedendi. Quamquam enim in casu pater (aut mater) in dioecesi Parisiensi non habeat canonicum domi­ cilium, quia canones agnoscunt domicilium tantum in pa­ rochia, sicut leges civiles in municipio, idest in ultima so­ cietatis subdivisione (1), tamen stante illa paterna (vel ma­ terna) mora stabili et permanenti, dici non potest filium natum esse ex accidenti in dioecesi Parisiensi, occasione nimirum itineris, officii, etc. Proinde archiepiscopus Parisiensis rursus proprius est ratione originis pro filii ordina­ tione, licet pater in alia dioecesi natales sortitus sit et ve­ rum domicilium modo habeat. 814. Nunc supponamus filium in dioecesi e. g. Pari­ siensi natum esse ex accidenti, quia scilicet pater (eoque deficiente, mater), tempore nativitatis lilii, ibidem moraba­ tur « occasione itineris, officii, legationis, mercaturae, vel cujusvis alterius temporalis morae, seu su permanendae ». Jam vero duplex hypothesis fieri debet: vel enim pater (coque deficiente, mater), tempore nativitatis filii in dioe­ cesi Parisiensi, non habebat in alia dioecesi domicilium ca­ nonicum verum ac proprie dictum, vel illud habebat, e. g. in dioecesi Versaliensi. aut saltem in hac dioecesi Versaliensi commorabatur stabiliter et permanentor cum intentione non discedendi. 815. Sr primum, episcopus proprius ratione originis pro ordinatione lilii est episcopus dioecesis in qua pater (non mater) vere et naturaliter ortus est. Hoc manifestum om­ nino est exiliis Innocentii XII verbis: Dummodo... atten­ denda. Illud vera tantum et naturalis patris origo videU ) Vide nostrum Tractatum canonicum tie matrimonio, n. 941. CAPI T V. DE ESSEXTI ALI 1)1 S SACRAE OitDlNATlOMS l’ARTIBl S 95 tur clare indicare episcopum proprium in casu esse episco­ pum dioecesis in qua pater vere natus est, non vero epis­ copum dioecesis, in qua />er fictionem j'uri* natus censetur, juxta ea quae mox dicemus. 816. Si alterum, episcopus proprius est episcopus do­ micilii paterni (aut materni, deliciente patre). Ita commu­ niter auctores (1). Sane filius ex accidenti alicubi natus, fictione juris censetur natus in loco paterni domicilii aut materni, deliciente patre) ubi nasci debuit : atqui si filius nascitur in loco domicilii paterni (aut materni, deficiente pa­ tre), episcopum ejusdem loci proprium esse diximus n. 812Ad rem Reilï., I. c. : « Nam filius natus fortuito in loco per quem mater transibat, aut ibi negotiorum causa, vel in fuga hostium ad tempus degebat, non potest dici exeo oriundus, sed potius ex loco ubi pater ejus tunc habebat domicilium, arg. I. Hujusmodi, § Legatum, {/., De legatis, ubi is qui in fuga est, censetur esse in locoaquo recessit, et l. Retro, ff., De captivis, ubi is qui ab hostibus revertitur, creditur semper fuisse in civitate... Ratio estquia non inspicitur quod per accidens est, sed quod perse est...». Citata autem verba Innocentii\ll : Dummodo... attendenda, quibus statuitur, filio ex accidenti alicubi nato, proprium esse episcopum ori­ ginis paternae, ex communi interpretatione intelligenda sunt de casu, quo filius neque reapse neque fictione juris natus est in loco paterni aut materni domicilii. Ni fallimur, eadem juris fictio locum habet, si paler (eoque deficiente, mater) in nulla quidem parochia dioecesis Versaliensis domicilium habet, sed in hac dioecesi stabiliter et permanenter cum intentione non discedendi moratur. 817. Ex dictis sohi poterunt sequentes casus : Si filius natus est ex accidenti in dioecesi Parisiensi, et paler natus est in dioecesi Versaliensi, ubi idem paler (eo­ que deficiente, mater) domicilium conservabat, aliud praeter illud non habens domicilium, proprius est episcopus Versa­ liensis. Ita S. C. C. in Neapolitana seu lici Aequensi, (1) D’Annibale, III. § 153, coll. I, $ 82; Schmalz., I, XI, n. 37; Engel, n . 26 ; Reifl., n. 89; Honorante, /. c. ; Riccius, Praxis etc., p. J, res, 269, n. 5; Riganti, in Beg. XXIV Cancell. Apost., § III, n. 8 sequ. 96 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE 12 Febr. 1718; Asculana, 7 Febr. 1733; A latrina seu Verulana. IS Mart. 1741 ; Terracinensi, Priuernensi, Albanensi. 26 Jan. 1833.9 etc. 818. Idem Versaliensis episcopus est proprius, si pater (eoque deficiente, mater) in ejus dioecesi habebat domici­ lium, licet pater natus fuerit in dioecesi Tolosana, ubi tamen domicilium non conservabat. Plerique antiqui auctores pu­ taverunt hoc in casu etiam episcopum nudae originis pater­ nae posse ordinare; sed haec doctrina, quae ab llallier, /. c., dicitur communis, post Innocentianam constitutionem sustineri amplius non potest, cum plurcs haberi episcopos proprios ratione originis, minus congruat menti hu jus cons­ titutionis (n. i illegitimus domicilium utriusqueparentis seque­ retur. duplicem haberet originem ad ordines contra Innocentianaui constitutionem, (piae duplicem originem non admittit. CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS i 01 » Unde si mater tempore quo illegitimus nascitur, nul­ libi domicilium haberet, censetur natus ex accidenti, etiam­ si de patre certo constet habeatque domicilium, quia ex dictis conditionem matris sequitur. Similiter si mater illegi­ timi domicilium in aliqua dioecesi habens, extra illam in lucem daret, originarius erit ad ordines loci materni domi­ cilii. » Respondetur secundo illegitimum natum ex accidenti, eo quod mater nullibi habeat domicilium, originarium ad ordines esse loci naturalis maternae originis, etiamsi de pa­ tre certo constet, quia jus civile. /. 1 in/in., /[.. Xd munici­ palem, l. Ejus qui, //'. eod., illegitimos filiosmatris filios agnoscit, eo quod ab ista certius procedant. Neque obstat quod constitutio Innoccntiana pro origine filii casualiter nati, locum naturalis paternae originis assignet, nam ///patris late sumitur, et comprehendit matrem in casibus, quibus secundum jus ad patrem recurri nequit... » Ad tertiam difficultatem, an scilicet si mater domicilium de jure contrahat in loco ubi illegitimus natus est, amittat iste originem loci maternae originis, fiatque originarius loci novi materni domicilii ? Negative respondendum censeo, quia constitutio Innoccntiana de solo patre domicilium, nato lilio, eligente loquitur, valdeque dubium in jure est quod domicilium matris tribuat iiliisjialis domicilium, esto cum illa morentur, animo perpetuo ibidem habitandi, ut allegat Naxarrus, Hb. 1 Cons., De temp, ord., cons'. 2, η. 5 et 6. 826. » E.rpositivocantur illi lilii, quorum parentes igno­ rantur : nam vix ut nati sunt, hospitali ipsis destinato con­ signantur, et regulariter non modo parentes, verum et locus nalix itatis ipsorum ignoratur. De iis ergo in praesenti quae­ ritur, (piis sil locus originis ut hoc titulo ad ordines promo­ veri valeant ?.... » Despondetur originarios esse loci in quo expositi fue­ runt, nam eo quod parentes locusque eorum ignoretur, ci­ ves sunt loci in quo expositi fuerunt.... Cum enim in obs­ curis minimum sit sequendum, cap. In obscuris, Dereg. juris, in 6°. et locus parentesque expositorum adeo obscuri 102 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE sint, locus ubi expositi fuerunt vices gerit, patriae et patris; nam ibi censentur nati. » Sed quia pluribus in locis dicti infantes exponi valent, experientia teste, inquirendum est quisnam eorum deter­ minate originis ad ordines tribuat titulum, ne plures origi­ nes admittere compellamur contra Innocentianae constitu­ tionis mentem ? v. g. exponitur Tiliusprimo in loco dioecesis Tusculanae, ibique baptizatur (secus enim affert cednlam monentem lavacro baptismi non esse ablutum) ; deinde ad hospitale S. Spiritus de Urbe ad expositorum educationem destinatum conducitur. Quaeritur cujus loci dictus Titius originarius sit, an illius in quo primo expositus fuit, an po­ tius in quo ad suam educationem permanet ? » Respondetur esse ad ordinesoriginarium loci hospitalis, ubi ut alatur et educetur, permanet, non vero loci in quo primo fuit expositus et baplizalus; quia in isto quasi accidentaliler fuit expositus. » Hactenus dicta intelligenda sunt casu quo de parenti­ bus eorumque loco minime constet; aliter enim dicendum, si de ipsis constet temporis cursu. Unde si de parentibus constet isque legitimus fuerit, erit originarius loci in quo naturaliter ortus fuit, modo inibi ex accidenti nonsit natus ; in hoc enim casu origo naturalis patris origo filii erit ex su­ perius dictis. Ratio est quia ex quo de parentibus constat, desinit expositus esse, saltem quoad effectum tituli originis ad ordines. » Si tamen de loco in quo expositus ortus est, minime vero de parentibus constet, serius judico originarium esse loci in quo expositus fuit, non vero loci in quo natus, imo baplizalus fuit ; nam ignorantia ea parentum magnam in­ ducit praesumptionem ibi natum ex accidenti, cum im­ possibile moraliter appareat, parentes ignorari, si in eo loco domicilium con traxe r u n t. » Si vero expositus illegitimus fuerit constetquc de ma­ tre, originarius ad ordines erit vel loci materni domicilii vel originis naturalis maternae juxta dicta supra dubio* antece­ denti. Si autem de matre non constet, originarius erit loci CAPL'T V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINAI IONIS PARTIBUS 1 03 in quo permanente!’ fuit expositus ; gerit enim hic locus \ices patriae et parentum ». 827. Derelictio qui illi dicuntur, quorum parentes, cum illi parvuli essent, vel peregrinando vel in militia monui fuerunt, ipsique filii nomen parentum patriamque suam ignorant, ii, inquam, originarii sunt loci, in quo primo do­ micilium contraxerunt... Quod verum est, esto postea ad aliam dioecesim domicilium transferant, quia istud domi­ cilium est originis, quod ex natura inxariabile est. Si vero nullibi domicilium elegerint, ad S. C. C. recurrant ». &) Episcopus proprius ratione domicilii. 828. Episcopus est proprius ratione domicilii pro gra­ dibus clericalibus conferendis, si candidatus « licet alibi natus fuerit, illud (domicilium tamen adeo stabiliter cons­ tituerit in alio loco ut vel per decennium saltem in eo habi­ tando, vel majorem rerum ac bonorum suorum partem cum instructis aedibus in locum hujusmodi transferendo, ibiijuc insuper per aliquod coûsidcrabile tempuscommorando, salis superque suum perpetuo ibidem permanendi animum de­ monstraverit, et nihilominus ulterius utroque casu se a ere et realiter animum hujusmodi habere jurejurando affirmet ». Innocentius XI1, Z. c. 829. Ad horum verborum intelligentiam recolendum est domicilium in genere juxta canones, qui hac in re nonnas juris civilis Romani sequuntur, acquiri in parochia facto commorationis et animo perpetuo ibidem manendi, si nihil inde avocet. Perpetuo, inquam, ibidem manendi, licet ad notabilem tantum anni partem, (pialis certe est semestre. Animus vero perpetuo ibidem manendi debet exterius ma­ nifestari ut Ecclesia de illo certior liat, secus domicilium nec in foro interno contrahitur (1). Satis autem ille animus manifestatur tum confessione partis, tum aliis indiciis, e. g. si quis in loco per decennium commoratur,/. 2 C., Pe in­ colis, vel ibi larem rerumque ac fortunarum suarum sum(t) D’Annibale,!, $ ^3, not. 12 ; Sanchez, 1, A'.VUI, η. 2 ; contra Ho­ norante, cap. IX, not. II, 4 lût TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE main constituit, /. 7, C., ejusd. til. et /. 27 ff'., Ad muni­ cipalem etc. 830. Haec quae diximus de domicilio in genere, vera sunt quoque de domicilio pro ordinibus,ab episcopo reci­ piendis, tum ex cap. 3. De temporibus ordinationum, in 6°, ubi Bonifacius VIII requirit domicilium in eadem (dioecesi), idest domicilium quale canones recognoscunt, tum ex const. Speculatores, ubi Innocentius XII ad evitan­ dos abusus probationes tantum illius animi determinat. Proinde ad tramitem hujus constitutionis episcopus potest primam tonsuram el ordines ratione domicilii conferre ei qui in aliqua parochia suae dioecesis commoratur cum ani­ mo ibidem perpetuo manendi, dummodo hunc animum pro­ bet re/ per decennalem habitationem, vel per translationem majoris rerum ac bonorum suorum partis cum extructis ae­ dibus ac permanentia per aliquod considerabilc tempus, et insuper has probationes confirmet jurejurando affirmans se vere ac realiler illum animum habere. Illud vel satis indicat ad contrahendum domicilium pro ordinibus recipiendis non requiri utramque simul probationem, sed alterutram suf­ ficere una cum juramento (I). Hinc qui nulla bona immo­ bilia vel mobilia habet, prima tantum probatione suum ani­ mum evincere poterii, addito juramento ; alii possunt primaxel altera probatione, addito pariter juramento. Necesse est ut haec singula breviter declaremus. 831. In primis semiplena probatio animi perpetuo in parochia manendi est decennalis commoratio. Porro hoc decennium esse debet: Ï* completum, prout indicant illa verba : I el per decennium saltem in eo habitando ; 2° continuum seu non interruptum. \d rem Honorante, cap. IX, not. IX: « Cum decennium statutum sit ad manifes­ tandum animum inibi perpetuo permanendi, et interruptio­ nes praedictum animum non manifestent, imo contrarium deferant, hinc est quod decennium continuum esse debet. Sed advertendum, quoti interruptiones dictae intelligendae sum. dum, intra decennium, jam in una dioecesi, jam in (t) Honorante, cap. IX, not. 1 ; Riganti, l. c., n. i-8 ; Lampcrez, n. iis ; Moreno, rt. l’JÔet 196. CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS 1 05 alia domicilium contrahitur ; si enim semel a domicilio con­ tracto in una dioecesi, ad aliam sc divertat animo redeundi ad primam, tunc etsi per aliquod tempus ab ista absit, non officit quominus in ea domicilium ad ordines, aliis circum­ stantiis expictis, contrahatur ». .Nimirum ut decennalis com­ moratio revera probet animum perpetuo ibidem manendi, requiritur commoratio per decem annos, licet forte cum animo redeundi interruptos per notabilem partem quolibet anno, sed non est necessaria commoratio per duodecim menses quolibet anno. Ceterum si Illius est sui juris, ipse in parochia per hoc decennium commorari debet ; sed si est alieni juris, satis est ut in parochia commoretur ille sub cujus potestate filius est, quia lilius domicilium illius se­ quitur et continuat etiam post acquisitam majorilatem. nisi aliud constet ; e. g. si dum paler est in parochia, lilius in seminario alienae dioecesis degit (1). 832. Altera semiplena probatio est translatio in dioeccsim majoris rerum ac bonorum partis cum instructis aedi­ bus ac permanentia per aliquod considcrabile tempus. Igitur in primis necesse est ut aedes instructae sint, nempe ut habeatur in dioecesi domus sive propria six e etiam locata cum omnibus necessariis ad habitationem ; id enim signi­ ficat aedes instruere. Deinde oportet ut major pars bonorum et rerum illuc transferatur. Hac de re Honorante, /. c.,not. VI, haec habet : « Nomine bonorum transferendorum ad locum domicilii, ut domicilium acquisitum esse censeatur, veniunt bona mobilia, nec opus est immobilia transferre ; sufficit enim si ista in mobilibus transferantur, hoc est quod reditus quos in alia dioecesi percipit, in ea in qua domici­ lium elegii, impendat : tum quia bona immobilia facile transferri nequeunt sine magno dispendio, et leges positi­ vae cum dispendio maximo obligare non intendunt : tum quia fructus seu reditus transferendo, et bona immobilia transferuntur, nomine enim bonorum venit ususfructus. Ita cum aliis Moreno. dub. VII, n. *230, qui etiam censet inter bona quae in nostro casu eligens domicilium ad istud 1 Honorante, cap. IX, not. //;!’. Moreno, in const. Speculatores, n. 138. 106 TRACTATES CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE transferre tenetur, minime computanda bona uxoris aut fi­ liorum. esto ad maritum aut patrem, jure legis, adminis­ tratio pertineat ». Quod si quis nulla bona xel paucissima possideat, sufficiet ad hanc alteram probationem in loco do­ mum extruere et per considerabile tempus permanere ( I ). Ad tempus vero hujus permanentiae quod spectat, non conveniunt doctores quale sit hoc considerabile tempus ; sed certum est triennium completum et continuum suffice­ re 2). Rursus autem putamus non esse necessariam hanc triennalem permanendam per duodecim menses cujuslibet anni, sed sufficere triennalem permanentiam per notabilem anni partem. Praeterea requiritur permanentia personalis lilii, si est sui juris; secus sufficit permanentia illius sub cujus potestate filius est, ut supra. 833. At tum primori tuni alteri probationi, ut plena eva­ dat pro sacra ordinatione, accedere debet juramentum de animo perpetuo ibidem manendi. Subdit vero Riganti, /. c., n. 51 : « Verum necessitas juramenti in recensitis casibus tunc demum requiritur quando filius xult ordinari ratione proprii domicilii juxta ^Subditus autem ejusdem Innocenlianae constitutionis ; et in his terminis illud requisivit S. C. C. in Ugentina seu Hydruntina^Ordinationis^ die 1 J/>r. et die 8 Julii 1719. Secus vero quando filius ad ordines promoveri cupit ratione domicilii paterni, cum tali casu de hujusmodi juramento nulla fiat mentio in dicto § Subditus autem qui non refertur ad superiorem § .1/ si pater. Et ita censuil eadem S. in supra dicta Romana seu Sutrina (27 Maii 1708 : vide n. SI'J in qua... resolutum fuit ordi­ nationem cujusdam Vincentii Patricelli spectare ad Emuni Urbis Vicarium Ordinarium domicilii paterni, nullo requisito juramento nec patris nec lilii, ob supra dictam rationem, ut mihi retulit cl. me. Cardinalis Panciaticus ejusdem S. C. Praefectus». Salva rex erem ia erga Card. Panciaticum, haec causa ad rem non facit, quia licet parentes Vincentii essent (!) Honorante, l. c., not. I, in fine. (2) Honorante, L c., not. 1V ; Riganti, l. c., n. 46; Lamperez, n. 418 ; Monacelli, p. 111, App Instructio VIII, n. il sequ. contra Morenum qui censet id relinquendum esse arbitrio episcopi. CAPL’T V. DE ESSENTI VI.1RI S SACK VE ORDINATIONIS PARTIRES 1 07 origine Sutrini, tamen Viticomius natus erat Romae ubi pa­ ter contraxerat domicilium ; ideoque Cardinalis Urbis Vica­ rius erat proprius ratione originis Vincentii (n. Prae­ terea huic doctrinae Riganti implicite contradicunt Moreno, dub. Il, quaest. 3; Honorante, /. c.. not 17/ ; Lucidi. /, pay. 167, n. 92 (1), requirentes juramentum patris, si filius in minori aetate est. Sed nihilominus illam doctrinam praeie­ rimus, quia revera cohaerere videtur const. Speculatores. Ceterum Zaccharias apud S. Alph., 17. n. 778, testatur S. C. C. declaravisse infantem seu impuberem viventem seorsum a patre posse domicilium acquirere pro ordinatione. 834. Porro sufficit juramentum semel ante initiationem primae tonsurae emittere, nec requiritur juramentum ante susceptionem singulorum ordinum repetere. Si jurans non habet animum perpetuo ibidem manendi, committit per­ jurium, et 'scienter ordinatus non efiugit poenas sta­ tutas in recipientes ordines ab episcopo non proprio, etiamsi domicilium in dioecesi acquisitum sit et perduret, scilicet si jurans transiit in diocccsim cum animo ibidem per­ petuo manendi, deinde hunc animum revocavit, sed de facto nondum discessit (2). E contrario si jurans ab initio com­ morationis in dioecesi hunc animum non habet, sed mo­ mento juramenti illum habet, juramentum est validum ac licitum, et licita ordinatio titulo domicilii (3). Ceterum animus perpetuo permanendi in loco ad acquirendum domi­ cilium necessarius, intelligitur cum restrictione : St nihil inde avocet, ex /. Cives, C., De incolis (ή. 829) : proinde jurans potest apponere hanc, vel similem restrictionem ('i , nisi forte agatur de ordinatione presbyteratus (n. 860). (1) At ipse Lucidi, l. c., n. 93, docet S. C. C. juramentum (patris) non exigere, si paterni novo domicilio permultis annis moram continuam duxit, majorem bonorum partem possidet, et domum apertam habet, licet ad locuin originis aliquando ex precaria causa redire consuescat. In con­ firmationem hujus doctrinal.· laudatus auctor citat Urentinam seu Nerilonen., Ordinationis, 17 Jan. 1719, in qua tamen nec vola nec vestigium hac de re. (2) Honorante, l. c.,not. VII. (3) Honorante, l. c., not. IX. (4) Honorante. I. c., not. VIII ; e. g. : ATwi sanitati officiat, vel ; Dum alia commodior vel sanior non se offerat habitatio. -V A I 108 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE 835. His igitur omnibus verificatis, episcopus est pro­ prius ratione domicilii. Si promovendus in dioecesi etiam naius est vel reapse vel fictione juris, episcopus est pro­ prius tum ratione originis tum ratione domicilii ; secus est proprius tantum ratione domicilii. Quid vero, si post­ quam haec omnia velificata sunt, promovendus, aut ille sub cujus potestate promovendus est. animum mutat et jam vult e dioecesi discedere; ? Si nondum discessit, domici­ lium perdurat, quia domicilium semel acquisitum non amit­ titur nuda voluntate discedendi sine actuali discessu ; et ideo episcopus adhuc proprius est. Si de facto etiam dioecesirn dereliquit, domicilium cessavit, et ideo episcopus non amplius potest ratione domicilii tonsuram aut ordines conferre. 836. Nil impedii quominus lilius sui juris, aut pater vel alius sub cujus potestate filius est, ea praecise mente domicilium in dioecesi figat ut lilius ab episcopo promoveri possit : utitur enim jure suo 11). flue spectat responsio 8. b. C. in Cajetana seu Terracinensi, 31 Jan. 1830. Nam cum vir quidam dioecesis Cajetanae neque lilium in semi­ narium introducere, neque ei patrimonium constituere prop­ ter paupertatem posset, et cognatus quidam dioecesis Terracinensis ei patrimonium constituere ea lege vellet ut dioecesis Terracinensis clero accenseretur, Ordinarius Cajetanus litteras dimissorialesdenegavit.S. (b reposuit primam tonsuram, de qua agebatur, lilium recipere posse in dioecesi Terracinensi, dummodo ibi domicilium auctoritate patris eligeret praestareique juramentum juxta const. Speculato­ res. 837. Quaeritur num quis valeat habere duos episcopos proprios ratione domicilii pro ordinatione. Honorante, /. c. not. I , putat negalixamsententiam osselinniter tenendam, quia in duabus dioecesibus nec verilicari potest habitatio per decennium completum et continuum, nec translatio ma­ joris partis rerum ac bonorum cum extrudis aedibus et per­ manentia per aliquod considerable tempus (2). E contrario (1 Honorante, L c., noL ///. (2) Ha etiam Lucidi, /, p«^· η· CAPUT V. DE ESSENT! VL11II S SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS 1 09 phires alii censent affirmativam sententiam esse vcriorcm( I . quia ex una parte jure communi tum canonico, cap. 2, De sepulturis, in 6°, tum Romano, /. 5,6, 27, §2, Ad munici­ palem, duo domicilia simul haberi possunt, si scilicet duobus in locis quis permaneat cum animo perpetuo manendi per sex circiter menses quolibet anno : et ex alia parte Innocen­ tius XII, /. c., hoc jus non corrigit pro domicilio ad ordines recipiendos, et probationes ab eodem requisitae in pluribus domiciliis una simul verilicari utique possunt. Ita prima probatio ex decennali commoratione facile velificari potest in duabus parochiis diversae dioecesis, si quis commoratur in unaquaque per semestre quolibet anno, aut si prius com­ moratur in una per integros decem annos cum animo dein­ ceps semper manendi per sex circiter menses quolibet anno, et deinde, discedens cum animo redeundi, commoratur in alia per integros decem annos cum animo pariter deinceps semper manendi per sex circiter menses quolibet anno, liem et alia probatio potest in duobus parochiis diversae dioecesis verilicari, si praeter domum extrudam et trienna­ lem permanentiam in unaquaque, vel bona transferenda non adsum, vel reditus horum bonorum per sex circiter menses quolibet anno consumuntur in una, per alios sex circiter menses in alia parochia. Quamquam vero haec verissima sint, ideoque ratio ab Honoranti1 allata pro sua doctrina nutet, tamen nos putamus hanc doctrinam, nempe quod duo epis­ copi proprii ratione domicilii haberi nequeant, veram esse ob aliam sequentem rationem. Nam cum quis ab episcopo domicilii, servatis servandis, promovetur, iucardinatur ejus dioecesi seu ad ejus dioecesim jam pertinet /?. . Atqui nemo potest esse incardinatus duabus dioecesibus. 838. Alia elegans quaestio fieri potest, num scilicet epis­ copus sit proprius ratione domicilii, si quis commoratus est per decennium in eadem dioecesi, imo in eadem civitate, non autem in eadem parochia, et habet animum quem jura­ mento firmat, semper manendi in dioecesi aut civitate, non (I S. Alph., 17. ». 773 . Seavini, III, n. ()02. et Vecchiotti, III. § 10. qui c itant etiam S. C. C. decretum, sed non indicant diem et annum ; Phillips. 1, § 42. 110 TRACTATIS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE autem in eadem parochia. Jam \ero cum canones domici­ lium agnoscant solum in parochia, sicut leges civiles in mu­ nicipio, sequitur in casu domicilium canonicum non fuisse contractum, et ideo episcopum dioecesis non posse esse proprium ratione domicilii, licet possit esse proprius ra­ tione originis n. 807). Si igitur episcopus indiget talem ordinare, qui non est subditus alia ratione, et non habet nisi domicilium urbanum, aut dioecesanum in sensu expli­ cato, tutius est ut adeat S. C. C. 839. Tandem ante const. Speculatores satis recepta erat opinio novitios ordinum regularium cum votis solemnibus posse ratione domicilii ordinari ab episcopo dioecesis in qua monasterium situm est (Ί). Patet hanc opinionem sus­ tineri amplius non posse post Innocentianam constitutio­ nem. nisi ea omnia impleta fuerint, quae Innocentius XII praescribit ad domicilium pro ordinatione contrahendum (2). E contrario qui obtinet beneficium rcsidentiale. vel coadjutoriam perpetuam cum futura successione ad beneficium rcsidentiale, eo ipso contrahit domicilium pro ordinatione {n. 81 f), dummodo juramentum, ut supra, praestet: et si in duabus dioecesibus ex dispensatione II. P. duo hujus­ modi beneficia possidet, nonnulli censent in iitraque domi­ cilium pro ordinatione habere 3). Nos putamus domicilio poliri in ea tantum in qua juxta pontificium rescriptum de­ bet residere; in utraque solum in casu quo juxta pontificium rescriptum deberet residere per sexcircitermentes in una et per alios sex circiter menses in alia. c) Episcopus proprius ratione beneficii. 840. Episcopus est proprius ratione beneficii, si candi­ datus iu dioecesi beneficium habet quod « ejus sit reditus ut ad congruam vitae sustentationem sive juxta laxam svnodalem, sive, ea deficiente, juxta morem regionis pro promovendis ad sacros ordines, detractis oneribus, per se 0) Engel, I, XI, n. 34 ; Pirhing. n. 25 el 62; Sanchez. Moral., IV* XXX/X, η. 20; Barbosa, De officie Episcopi, p. Il, al leg. IV, n. 36. (2 Vide etiam Suarez, De volo, VI, XJ, n. 9. (3) Pirhing,/!, U. n. 14; D’Annibale, 1, §83, not. 19. CAPI T V. DE ESSENTl M.IBUS S VCRAE ORDINATIONIS PARTIBUS I I I sufficiat, illudque ab ordinando pacifice possideatur, sub­ lata quacumque facultate supplendi quod deficeret fruc­ tibus ejusdem beneficii cum adjectione patrimonii etiam pinguis quod ipse ordinandus in eadem seu alia quavis dioecesi obtineret ; ac episcopus sic ordinans tam de prae­ dictis testimonialibus litteris, quam de reditu beneficii hu­ jusmodi expressam in consueta collatorum ordinum attes­ tatione mentionem facere debebit ». Inn. XII. /. c. 841. Juxta haec verba igitur episcopus proprius ratione beneficii est episcopus dioecesis, in qua situm est benefi­ cium cum requisitis qualitatibus mox explicandis. Quoniam \ero beneficium ecclesiasticum conferri nequit illi qui pri­ mae saltem tonsurae initiatus non est, hinc sequitur numquam haberi episcopum proprium ratione beneficii pro prima tonsura obtinenda, ut expresse etiam statuit const. SpecuItitores, §6 (1). Porro, prouti melius patebit ex dicendis, saepius beneficium conferens episcopo ordinandi potestatem est etiam canonicus titulus ordinationis in sacris, et in hoc casu episcopus potest tum ordines minores conferre, tum deinde ordines majores titulo ejusdem beneficii. E contrario aliquando beneficium conferens episcopo potestatem non est canonicus titulus ordinationis in sacris, e. g. beneficium manuale sine pacto inamovibilitatis (η. 6ϊλ>), et in hoc casu episcopus potest beneficiato conferre ordines minores, non autem majores, nisi alium titulum canonicum patrimonii, pensionis aut beneficii promovendus habeat. Tandem ali­ quando canonicus titulus benelicialis nullam confert epis­ copo ordinandi potestatem, e. g. beneficium insufficiens cum supplemento patrimonii, aut coadjutoria perpetua cum futura successione, assignata pensione, sed sine juramento ibidem perpetuo manendi ad formam const. Speculatores, et in hoc casu episcopus nullos ordines dare potest, nisi pro­ prius sit ex alia ratione originis, domicilii aut familiaritatis, aut nisi aliquis casus contingat quo episcopus alienus licite promovet. 842. In primis igitur requiritur beneficium ecclesiasli(1 Honorante, nip. VIII, not. I. 4 112 TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE cum quocumque tandem nomine appelletur, juxta ea quae diximus n. 605. Sufficit etiam beneficium simplex ( I ) ; hinc in dililensi, 26 Maii 1598. proposito dubio : « An sufficiat aliquem in aliena dioecesi obtinere beneficium simplex ut ab ejus loci episcopo ordinari possit, vel potius requiratur quod tale beneficium sil curatum » ; S. C. C. reposuit : « Suf­ ficere quod beneficium sit simplex ». Pariter sufficit benefi­ cium manuale, etiam sine pacto inamovibilitatis, dummodo sii erectum auctoritate Ordinarii. Secus si non est erectum auctoritate Ordinarii, quia tunc non est verum beneficium ; ei hoc sensu processit eadem S. ( . in Pienlina seu Hcinensi, Ordinationis, \§Jun. 1733 (2 . Item pensio ecclesiastica sive perpetua si\e vitalitia. S. C. C. in una Spoletana seu Pentina, Ordinationis, II Jun. 18Z|0, censuit locum gra­ tuitum in seminario alienae dioecesis, ad studiorum curri­ culum explendum impetrat um, licet accedat istius juramen­ tum perpetuo manendi sub jurisdictione episcopi cui sub­ ditur seminarium. satis non esse ut ab eodem episcopo sine dimissoriis episcopi proprii ordinari quis licite possit. Ile coadjutoria vide n. 8 f-f. 843. At vero hoc beneficium de quo supra, ui subjec­ tionem ad ordines suscipiendos producat, talis reditus de­ bet esse ut ad congruamxilae sustentationem ordinandi suf­ ficiat, sive juxta laxam synodalem,sive, ea deficiente, juxta inorem regionis, ut expresse edicit Innocentius \ll verbis relatis. Circa hanc sufficientiam applicanda sunt ea quae n. 591 exponimus de sufficientia tituli pro ordinatione in sacris, quod ipse Innocentius \ll insinuat illis xorbis: Pro pronwvendis ad sacros ordines. Addit vero Pontifex insuf­ ficientiam beneficii in casu nostro non posse suppleri ex patrimonio. Filtres auctores docent posse suppleri ex alio beneficio in eadem dioecesi silo, ita ut si (piis habet in eat Honorante, cap. 17/7. not. I circa finem ; Riganti, I. c., n. 56, cum pluribus aliis, contra Card. De Luca. .IJ Cane. Trid., Disc. XIV, n. 15; Lessius, De just etjur.,iïb. II. cap. XXXIV, dub XIX, qui censent requiri beneficium residential, uti parochiam, canonicatum, etc. ‘‘ Riganti, /. c.. n. 61 sequ , Honorante, /. c. ; Pirhing, I, XI, n. 31 : Selmi.il/ , h. Il ; Garcias, De beneficiis. 11, IV, n. 3, contra paucos an­ tiquos requirentes beneficium perpetuum. CAPI T V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS 1 I 3 deni dioecesi duo beneficia compatibilia, licet singula fo­ rent insufficientia, dummodo simul unita sufficiant, possit ab episcopo illius dioecesi ordinari (1). Huic doctrinae vi­ detur esse contraria responsio S. C. C.in Spolelana, Ordinationis^lO Nov. 1756. Xam clericus Petrus Dat i qui natus erat in Terra Vissi, dioecesis Spoletanae, ubi ejus pater et ipse clericus domicilium semper larcsque suos habuerant, prius cappcllaniam in collegiala ecclesia Terrae Vissi obti­ nuit, et ordines minores ab archiepiscopo Spoletano recepit, et pro recipiendis ordinibus majoribus periculum suniit coram examinatoribus ab eodem archiepiscopo designatis. Deinde vero, dimissapracdicta cappellania, tria beneficia simpliciain dioecesi Amerina ab episcopo ejusax unculo obtinuit, quae sin­ gula insufficientia erant, sed simul unita congruam sustenta­ tionem praebere poterant. Hoc non obstante. S. C. declaravit ordinationem ejusdem clerici spectare ad arch i episcopum Spoletanum, et non ad episcopum Amerinum. Et revera In­ nocentius XII, /. 6·., expresse exigit ut beneficium per se .suf/iciat, idest sine ope alterius (2). Quod si quis haec plura beneficia singulatim insufficientia haberet in diversis dioecesibus, certissimum est nullum episcopum esse pro­ prium ratione beneficii (3). At recolimus (;?. 839} benefi­ cium residentiale, etsi tenue, una cum juramento, secumferre domicilium idoneum pro ordinatione : ideoque episco­ pus in casu erit proprius non ratione beneficii, sed ratione domicilii, sicut i de coadjutoria mox dicemus. In fide ordi­ nationis mentio facienda est non solum de testimonialibus episcopi originis et domicilii (//. 755), sed etiam de rediti­ bus beneficii,ut expresse cavet Innocentius XII relatis verbis (/i). 844. Tandem hoc beneficium debet possideri et quidem (11 Moreno, Tract. Mor. Tit. Benef. ; Lamperez, De jure patronatus, p. J, lib. II, quaest. VII, art. Λ'Κ, n. 15 ; Honorante, cap. Vlll, not. Ill, hanc sententiam habet probabilem. (2) Monacelli, p. Ill, App. InstruclioVIIl, η. 21. 22, 23, 24,contra Morenurn. (3) Monacelli, I. c., n. 20 sequ., contra Morenuin ; D'Annibale, III, § 153, not. 4. (4) Honorante, cap. Vlll, not. XIV. 8 111 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE pacifice, ut ait Innocentius XII, l. c.\ quae declarata habes 67Λλ Proinde cum clericus Cepparolus Neapolitanus post ins­ titutionem, sed ante possessionem collati beneficii promotus esset ad ordines sacros ab episcopo Carinolae, proposito du­ bio : « An Cepparolus fuerit licite ordinatus» ; S. C. C. dii* 18 Mari. IfiS/i reposuit: « Negative, et episcopus consulat conscientiae suae ». Hinc etiam solvitur quaestio num coadjntoria perpetua cum futura successione induceret subjec­ tionem pro recipiendis ab episcopo ordinibus, sive pensione a coadjuto coadjutori assignata ex fructibus praebendae sive non. S. C. C. in Elborend. 23 .l/q/. 1723, stetit pro affirma­ tiva: sed in Tarraconensi, Ordinationis, I .lui. 18/ι 1,quaes­ tionem ex obliqua, ut ita dicam, consideratione resolvit, edicens : « Coadjutoriam canonicatus vel dignitatis sufficere ut coadjutor dicatur habere domicilium requisitum in const. Speculatores ». (aim vero Cardinales in hanc sententiam non omnes convenissent, hinc dubium pluries fuit repropositum, et tandem S. C. reposuit : « In decisis, praestito juramento ad formam bullae Speculatores, et amplius». Exinde satis apparet hanc coadjutoriam inducere subjectionem pro ordi­ nibus ab episcopo recipiendis ratione domicilii, non autem ratione beneficii (T, cum revera coadjutor habeat quidem spem certissimam assequendi beneficium, imo jus ad rem, sed tamen beneficium actu nondum assecutus sit, sicut lunoccnliana constitutio requirit. 845 His omnibus positis, episcopus dioecesis in qua beneficium silum est, potest bcneliciato ordines conferre. Antiqui auctores communiter docebant episcopum non eva­ dere proprium ratione beneficii, si beneficium in sua dioe­ cesi collatum fuisset in fraudem episcopi originis et domi­ cilii ; sed id amplius verum non esse post limocentianam constitutionem merito tradit et explicat Biganti, /. c., n. Io. Quod si quis in duabus dioecesibus habet beneficium cum omnibus recensitis conditionibus, utrumque episcopum pro­ prium esse ratione beneficii, et posse beneficial uni promo­ vere, palam est (2). • 1) Lucidi, I, pa. Instr. Vlll, n. 45 seyu., contra Morenuin. 116 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE 848. Familiaris autem quem episcopus vi hujus privi­ legii promovere potest, licet alienae dioecesi subditum, inlelligitur ille qui cum episcopo commoratur (Cone. Trid.. /. c. . seu quem in suo actuali servitio set um retinuerit ac suis sumptibus aluerit (Consi. Speculatores]. Debet igitur obsequiis et sen itio actuali episcopi esse addictus et ipsius sumptibus ali. Hinc nepotes et consanguineos, etsi in eodem palatio episcopali habitent eidemque mensae episcopali ac­ cumbant. nequit episcopus ordinare ratione familiaritatis, nisi « illi inserviant ita ut familiares sint», ut reposuit S. C. C. in Brixinensi, 11 Sept. 1608. Eamiliaris vero hujusmodi debet insuper cum episcopo commorari. Id evidenter verilicatur. si familiaris in palatio episcopali habitationem ha­ bet. Verificatur etiam, si habitationem habet extra episco­ pium, sed in eadem civitate in qua est episcopus ; et con­ traria sententia Lamperez, n. 435, communiter rejicitur (1). Sed non veriiicalur si habitationem habet extra dioecesim aut etiam solum extra civitatem in qua est episcopus, quia verba citata Cone. Trid. et const. Speculatores non possunt applicari, et praeterea episcopus plenam perfectamque illius indolis el morum notitiam habere non potest (2). Tandem episcopus vi hujus privilegii promovere quoque valet familia­ rem familiaris sui. dummodo ab ipsomet episcopo designa­ tus sit. vivat expensis ipsius episcopi et sub ejus oculis una cum familiari permaneat, ita ut episcopus illius indolem, mores el vitam perspectam habeat ; quia hic subfamiliaris adhuc dicitur et est familiaris ipsius episcopi. Secus vero si subfamiliaris non sit designatus ab episcopo, nec ejus vivat expensis, sed expensis familiaris, quia tunc non est episcopi familiaris (3). 849. Haec familiaritas per integrum et completum trienI ) Honorante. I, not. XII, eam habet minus probabilem ; Riganti, l. c., n. 151. aliquantulum rigidam ; Pirhing, 1, XI, n.20. (2'i Monacelli, p. Ill, App. Instructio VIII, n. 55 sequ.; Riganti, l. c., n. 1!8 . Pirhing, l. c. ; Lamperez, l. c. ; Honorante, Z. c., cum communi. S. Alph. 17, n. 780, ait familiarem debere commorari « in loco ubi est episcopus vel prope ». (3i Honorante, l. c. ; Lamperez, n. 438 ; Riganti, l. c., n. 162; Lehrnkuhl, Iheol. Mor.. n. 590. » C. \Pl T V. DE ESSEXTI AI.UII S SACRAE ORDINATIONIS P ARTIRI S 117 nium perdurare debet, ul familiaris alienae dioecesis ab episcopo ordinari possit. Hoc triennium debet insuper esse continuum seu notabili aliquo temporis spatio non inter­ ruptum (I). Sufficit autem quod hoc triennium sil inceptum ante promotionem ad episcopatum et compleatur postea. Ita declaravit S. C. C. ante Innocent ianam constitutionem in ('athacensi, 9 Nov. 1589. et Lrugna tensi, *28 Julii 1580 ; et ita confirmant communiter doctores etiam in ter­ minis Innocentianae constitutionis, ut diffuse refert Riganti, /. c., η. I/|0 secju. (p). Ratio est quia linis tum Cone. Trid. tum Innocentianae constitutionis in praescribendo triennio familiaritatis is fuit ut in hac congrui temporis intercape­ dine episcopus indolem, ingenium et mores sui familiaris perspectos habere posset : hic autem finis aeque oblinetur, si familiaritas ante domini promotionem inceperit. Quod si episcopus familiari suo clerico ante expletum triennium contulerit beneficium, de quo mox, tunc ante finem trien­ nii familiaritatis ordinare eumdem poterit , non ratione fami­ liaritatis, sed ratione beneficii (3). 850. Tandem episcopus debet saltem infra mensem a die ordinationis suo familiari conferre beneficium sufficiens ad honestam ('jus sustentationem ; quod beneficium proin­ de debet esse tempore ordinationis jam vacans (V. Quoad sufficientiam hujus beneficii repetenda sunt quae diximus n. 597. Si beneficium non est sufficiens juxta laxam sxnodalem vel morem regionis, nequii suppleri ex patrimonio vel pensione : id enim important illa verba const. Specula­ tores'. Juxta modum superiusprae/initum.quae relationem habent ad disposita in § Licet vero ejusdem constitutionis, (!) Corrado, Prax. disp., IV, V, «. 61 ; Giraldi, 11, sect. 97; Hono­ rante, l. c. ; Lamperez. n. 432; Monacelli. tom. Ill, pag. 232 : Riganti. /. c., n. 139; Harbosa, De ofi. et pot. episc., Alleg. I . ti. 9 ; S. Alph., Γ7. n. 780, cum communi, ex cap. ult., De verbo/um significatione, con­ tra Morenutn qui putat haud esse improbabile quod triennium de quo loquitur constitutio, non debeat esse continuum. (2) Honorante, l. c. ; Monacelli, /. c. ; Giraldi, l. c. ; D’Annibale, III, § 153 . contra Lamperez, n. 431, et Vecchiotli, III, §21, qui tamen male citat S. C. C. in Calhacensi. (3) Honorante, l. c. : Riganti. I. c.. n. 161 ; Lamperez, n. 4-42. S. (i) Alph., VI, n. 780, cum communi. 118 i V I TRACTATES CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE in quo, ut diximus (n. <*? /.?), sancitum fuit subjectionem ratione beneficii non acquiri, nisi illud sit sufficiens, sublata quacumque facultate supplendi ex patrimonio vel pensio­ ne I . Hoc in sensu resolvit etiam S. C. C. in Sypontina, Ordinationis, Nor. 1717. Imo ex dictis/, c. sequitur beneficium insufficiens nec ex alio beneficio posse sup­ pleri. Dummodo autem sit su fliciens beneficium, non inter­ est utrum sit duplex an simplex, liberae collationis vel jurispatronatus, etc., cum const. Speculatores nullam limi­ tationem faciat de qualitate beneficii (2 . Sed beneficium conferendum est, etsi familiaris clericus aliud beneficium et sufficientes reditus in alia dioecesi possideat 3), aut etsi promovendus sit. a suo domino ad primam tantum tonsu­ ram vel ordines minores: quo in casu idem beneficium potest deinde esse titulus ordinationis in sacris, et episco­ pus evadit proprius non solum ratione familiaritatis se etiam ratione beneficii (4). Ante Innocentianam constitu­ tionem episcopus pro necessitate vel utilitate suae ecclesiae poterat familiarem ordinare titulo patrimonii vel pensionis, absque collatione beneficii (5). At post const. Speculatores episcopus etiam familiari ordinato in sacris titulo patrimo­ nii vel pensionis ob necessitatem vel utilitatem ecclesiae debet beneficium, ut supra, conferre, ut resolvit S. C. C. in Tricaricensi, Ordinationis. 17 Jan. 1697 (6). 851. Quod si quaeras num familiaris sic ordinatus re­ maneat suspensus si ante collatum beneficium, mense non­ dum elapso, moriatur episcopus, respondet Giraldi, /. c., not. VII: « Omnino crederem non esse suspensum in foro conscientiae, cum ex nulla illius culpa id provenerit, eo pari modo quo communiter a DD. relatisa Thesauro, De (1) Monacelli, i. c., n. 52 aeçu. ; Giraldi, Z. c., nota VII ; Honorante, L c. ; Riganti, l. c., n. I5i segu. ; Lamperez» n. iW, contra pIu res auc­ tores ante constitutionem Innocentianam scribentes. (2) Giraldi, /. c. (3) Honorante, /, not. XL· (4 Riganti, l. c., n. 161. (5) lagn., iiKwnm. cap. Aci audientiam. De rescriptio n. 236 segu p) ures responsiones S. G. C. referens ;S. Alph., l·/, n. 7»). (6| Riganti, i. c., n. 157· CAPI Γ V. I»E ESSENTIALIBUS SACK XE ORDINATIONIS PARTIBUS 1!9 poenis, cap. XI, § Limita poenam hanc, v. Ordo, omnino excusatur a suspensione qui postquam ordinatus est bona tide, putans se habere titulum validum, hic postea detege­ retur nullus, v. g. si beneficium vel patrimonium evictum esset. Verum tamen est quod si promotus fuisset ad mino­ res lanium ordines, non posset promoveri ad sacros sine titulo. Si vero promotus fuisset ad sacros, praxis est pro foro externo, ut recurratur ad Poenitentiariam, quaejuxta casuum circumstantias benigne indulgcre solet, ut minis­ tret in iisdem, addita conditione ut curet sibi providere de titulo ». 852. Sub recensitis conditionibus episcopus est proprius pro ordinatione sui familiaris alienae dioecesis. Peracta or­ dinatione, side jure episcopi ordinantis quaestio moveatur, familiaritas probari debet testimoniis ac documentis, et non sufficeret sola affirmatio episcopi ; qui tamen ante ordina­ tionem nemini jus suum seu familiaritatem tenetur proba­ re (1). In testimonio ordinis recepti expressa mentio fieri debet tum testimonialium episcopi originis et episcopi do­ micilii, tum familiaritatis, ut patet ex verbis relatis Innoccntii XII. Episcopum posse suum familiarem acoljlhum ordinare in sacris sine titulo, dummodo ei infra mensem beneficium conferat, probabile putavimus n. 58i. SCIIOLION UTRUM CANDIDATUS H MIENS 1'LURES EPISCOPOS PROPRIOS VARIARE POSSIT. 853. Huc usque determinavimus quinam sit episcopus proprius pro licita ordinatione saecularium in praesenti Ecclesiae disciplina. Proinde saecularis habere potest plures episcopos proprios a quibus gradus clericales recipiat ; e. g. si in una dioecesi natus est non ex accidenti, in alia domicilium habet, in alia possidet beneficium, in alia est familiaris episcopo a triennio, habet quatuor episcopos pro­ prios. E contrario fieri optime potest ut episcopus ad cujus dioccesim clericus pertinet, non sit proprius pro illius or­ ti) Riganti, l. c., n. 104 segu. 120 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE dinatione : c. g. si clericus dioecesis Parisicnsis, legitime incardinatus diocesi llheinonsi. nondum ibidem domicilium ad nornam const. Speculatores obtinui i (n. SUI). 854. Porro in casu multiplicis episcopi proprii candida­ tus seligit. et potest quoque \ariare, ita ut primam tonsuram e. g. ab uno episcopo proprio obtineat, ordines minores ab altero, subdiaconatum a tertio, diaconatum et presbytera­ tum a quarto, dummodo haec variatio non fiat in fraudem (1 ). Revera propositis dubiis : « 1° An in suscipiendis ordinibus sit permissa variatio, ita ut qui ab episcopo originis seu do­ micilii tonsura aut altero ex minoribus ordinibus initiatus fuit, possit ad alium ordinem minorem ab episcopo benefi­ cii promoveri? 2° An sit permissa variatio in ascensu ab acolylhatu ad subdiaconatum ? 3° An sit permissum subdiacono in promotione ad diaconatum, vel diacono in promo­ tione ad sacerdotium variare » ? S. C. C. die 23 Jan. 1666 reposuit : « Variationem in unoquoque ex praenarratis casi­ bus, dummodo in fraudem non fiat, licitam esse ». Eadem S. C. hanc ipsam dislinetionemamplex a est inAquipendicn. seu Clusina, Diaconatus, 13 Nor. 1717, et in Pisana seu Clusina, Ordinationis, 26 Jan. 1732. Imo hanc variatio­ nem (non fraudulentam) licitam esse, deducitur etiam ex ipsa const. Speculatores, quae in casu variationis exigit lit­ teras testimoniales primi ordinantis. 855. Quid vero sil variatio in fraudem, satis intelligitur ex sequenti responsione S. C. C. Nam in Mutinensi, 26 Jan. 1658, proposito dubio : « \n laico cui a proprio episcopo fuit denegata prima tonsura, possit ipsa prima tonsura conferri, vel concedi litterae dimissoriales ab Ordinario alterius dioe­ cesis coram (pio ipse laicus praesentatus fuit ad beneficium ecclesiasticum : » S. C. rescripsit : « Non posse ». In eodem sensu reposuit eadem S. C. in cit. Pisana seu Clusina. Igitur ille variat in fraudem qui rejectus ab imo ad alium (I) Riganti, in reg. XXIV Cancell Apost.,§ III. ». 84; Cani Petra, tom. I, pag. 331, n. 64 ; S. Alph., VI, n. 771 ; Phillips, I, § 42 ; Layman, Üb. V, t. IX. cap. IX ; Pignatelli, tom. I, cons. 38, n. 7 ; Pjrhing. I. XI, n. 30. aliique passim, contra Barbosa, De off. el pot. ep., p. II, all. IV η. 1, qui alios citat ; Honorante, cap. IX, not. XI. CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS J 21 Confugit episcopum proprium. Sed licet haec fraudidmiia variatio sil illicita, tamen non incurruntur poenae statutae in casu ordinationis factae ab episcopo non proprio. Neccsse est ut in hac re nonnihil insistamus. 856. In primis candidatus pertinet ratione originis ad dioeccsim in qua natus est non ex accidenti ad normam const..Speculatores, juxta ea quae supra exposuimus; sub­ ditur episcopo illius dioecesis qui eidem confert primam tonsuram, lloc facto candidatus adseribitur clero dioecesis, etsi servitio alicujus ecclesiae vel loci pii juxta praesentent, disciplinam, non sit addictus. Porro originem quis munquam deserit, ex /. 6, Ad munie, et /. 'i. De munir neque enim fieri potest ut quo loco (piis editus est. editus non fuerit. 857. Deinde candidatus in alia dioecesi obtinet domici­ lium requisitum a const. Speculatores. Episcopus, fraude cessante et servatis servandis, ipsum juro proprio promo­ vens ad minores ordines, cumdcm adscribil clero suae dioe­ cesis; et quoniam nemo pertinere potest ad clerum plurium dioecesium, candidatus jam non amplius pertinet ad clerum dioecesis originis. Dices: pro hoc transilii a clero dioecesis originis ad clerum dioecesis domicilii nonno requiritur licen­ tia episcopi originis ? Const. Speculatores pro domicilio acquirendo et ordinatione subsequenter peragenda de hac licentia episcopi originis tacet omnino, requirens tantum ab eodem Iit ieras testimoniales quas ipse denegare nequit (//. ✓ /-/). Proinde haec licentia non videtur necessaria; vel mdius requiritur, sed ab episcopo dari debet et habetur im­ plicita in lilteris testimonialibus. Excipe I" si candidatus expensis dioecesis originis in seminario educatus fuit : - si in dioecesi originis obtinet beneficium rcsidcntialc : in his enim casibus episcopus impedire potest quominus candi­ datus dioecesim deserat ( I). Quoniam vero candidatus, ordi(I) Quid si clericus fuit adseriptus servitio alicujus ecclesiae? Dubi­ tari potest num episcopus valeat licentiam seu litteras testimoniales de­ negare : vide Fagnanutn in comm. cap. i, De renuntiatione, n. 15 et 37. Sed cum haec adseriptio in usu amplius non sil, ideo ulterius in hac re non insistimus. i22 TRACTATES CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE nationè ab episcopo domicilii recepta, transit e clero dioecesis originis ad clerum dioecesis domicilii, et nullus episcopus tenetur in clerum suae dioecesis recipere clericum alterius dioecesis, inde lit episcopum domicilii posse quidem can­ didatum promovere, sed non teneri. Hinc videmus in plu­ ribus dioecesibus episcopum domicilii candidatum numquam ordinare sine litteris dimissoriis episcopi originis; quo significat candidatum non recipere in clerum suae dioe­ cesis, qui proinde remanet in dioecesi originis. Haecdisciplina Romae servatur; formale enim decretum Cardinalis Urbis Vicarii, quod difficile conceditur, necessarium est ut can­ didatus, origine ad aliam perlinens dioecesim, adseribatur clero Romano. At episcopus originis conservat jus, servatis servandis, ordinandi candidatum, licet hic pertineat ad dioe­ cesim domicilii ; qua ordinatione candidatus per se non re­ dii ad dioecesim originis: quod ex dicendis melius patebit. 858. Modo supponamus candidatum in tertia dioecesi obtinere beneficium. Episcopus, beneficium simplex candi­ dato conferens, ipsum non adseribit clero suae dioecesis, quia minime repugnat clericum, pertinentemâdunam dioe­ cesim, beneficium simplex in alia obtinere. Proinde clericus subditur episcopo in his tantum quae ad beneficium perli­ nent. ; sed episcopus potest ipsum ordinare, cessante fraude et servatis omnibus quae const. Speculatores constituit. Ai episcopus, beneficium residentiale candidato conferens, ipsum adseribit clero suae dioecesis, ut per se patet. Sed pro collatione-receptione beneficii requiriturne licentia epis­ copi ad cujusdioecesim candidatus perlinet ? Si beneficium esi simplex, non videtur haec licentia per se necessaria, quia collaiio-receplio hujus beneficii jus episcopi nullatenus laedit. Quaestio igitur esi de beneficio residential!, c. g. canonicalu. Const. Speculatores, agens de episcopo proprio ratione beneficii, non exigit ut beneficium collatum sit de consensu seu licentia episcopi originis aut domicilii, et so­ lum requirit horum episcoporum litteras testimoniales. Imo episcopo familiaritatis imponit onus conferendi infra men­ sem beneficium (sive simplex sive residentiale) candidato a se promoto. Tandem sicuti candidatus potest e propria 123 dioecesi originis ad aliam transire per domicilium, ita vidctur transire posse per receptionem beneficii residcntialis. Igitur ob has rationes putamus, cum restrictionibus n. praec. expositis, licentiam episcopi in casu non esse neces­ sariam pro validitate collatiobis-receptionis beneficii ; can­ didatum debere episcopum monere ej usque petere licentiam, sed episcopum non posse tandem candidatum retinere aut revocare. Hinc obtento beneficio residential!, candidatos non amplius perlinet ad suam praecedentem dioecesim, sed ad dioecesim beneficii. 859. Tandem candidatus famulatum praestat quarto episcopo. Ex una parte candidatus hoc famulatu non tran­ sit ad dioecesim familiaritatis, relinquens suam dioecesim praecedentem, ut per se clarum esse videtur : et ex alia parte hunc famulatum videtur candidatus posse acceptare sine ullius licentia, nisi ad residendum in sua dioecesi speciali vinculo teneatur. Cessante fraude., et verificatis omnibus quae const. Speculatore* exigit, episcopus suum familiarem promovere potest, eidemque beneficium infra mensem con­ ferre. Quo posito, utrum candidatus jam pertineat ad dioe­ cesim familiaritatis, an suae antiquae dioecesi adsci iptus re­ maneat, desumere debes ex dictis n. praec. 860. Recepto autem presbyteratu, sacerdos ita dioecesi ad quam pertinet, incardinal ur, ut discedere nequeat sine licentia, seu sine litteris, ut aiunt, excardinationis sui epis­ copi. Episcopus potest discedendi licentiam denegare, dum­ modo sacerdoti congruam assignet. Quod si episcopus et li­ centiam deneget et congruam nequeat aut nolit assignare, sacerdos non ideo potest sua voluntate discedere, sed recur­ sum habet ad S. C. C. Discedentem sine sua \ el S. licen­ tia episcopus revocare potest etiam per censuras, etiamsi sacerdos beneficium residentiale in alia dioecesi obtinuisset, quod deserere debet, e. g. parochiam aut canonicatum in calhedrali. Haec doctrina certissima est. eamque saepius tradidit S. C. C., e. g. in Amerina, 8 Maii 1706; in Nuce­ rina. Residentiac et suspensionis, 15 Mart. 1828; in Rea­ tina, Residentiac, Jan. 1833; in Mediolanensi, S Maii 1886, etc. Sed hanc doctrinam nos intelligimus de sacerCAPIT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIRES Ι2ί TRACTATES CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE dole e dioecesi ad quam perlinet, discedere volenti, de quo revera agitur in citatis causis S. C. C. ; salva proinde dis­ cedendi facultate ex const. Speculatores pro ordinatione ante presbyteratum juxta superius exposita. Ceterum haec dicta sint, salva meliori sententia, et mirum est ductores in re adeo practica altum passim tenere silentium. B. — Quandondfn episcopus alienus saeculares licite ordinet. a} Quando adest licentia Ordinarii proprii. 861. In primis episcopus alienus, idest nec originis,nec domicilii, nec beneficii, nec familiaritatis, contra generalem regulam (//. Urbis Vicarium, vel ad quemlibet alium episcopum ; sed in hoc ultimo casu ordinatio fieri nequit nisi candidatus, prae­ ter dimissoriales sui episcopi, obtinuerit licentiam a Cardi­ nali Urbis Vicario, praevio examine. Id probant el decla­ rant it. cap. 2, Dr temporibus ordinationum, in 6°. Scilicet epis­ copus alienus, ordines conferens sine litteris dimissoriis pro­ prii Ordinarii et sine apostolico privilegio, est suspensus a collatione ordinum; de qua ren. 900. -lain vero Gregorius X, l. c., agens praecisi* de episcopis ita suspensis statuit : « Postquam eorum suspensio fuerit manifesta, absque ipso­ rum etiam licentia, inierim recipiendi ordines ab aliis vici­ nis episcopis, alias tamen canonice, liberam concedimus fa­ cultatem ». Manifesta, nempe per sententiam declarativam quae in praesenti disciplina uni IU P. reservatur (3). ViciuD (1) Honorante, cap. XI, not. 1 ; Riganti, l. c. (2) Honorante, l. c. (3) Giraldi. p. 1, sect. 93, contra Pirhing, I, XI, n. 28 et Gloss.·in in cit. cap. 2, t>. manifesta, putantes sufficere notorielatein facti. 148 <· TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE episcopis, idest episcopis dioecesium conterminarum, qua­ rum inter pltires promovendus seligere potest. Cum vero infra annum suspensionis ii episcopi habeant ordinandi po­ testatem, possunt quoque infra idem tempus dare litteras dimissorias, sicut potest ipse episcopus proprius suspensus a collatione ordinum, quia, concedens litteras dimissorias, ordines ipse non confert. Porro ideo hoc privilegium vicinis episcopis conceditur, quia aequum est ut sicut episcopus proprius alienos sub­ ditos ordinavit sine licentia, ila etiam sui subditi ordinen­ tur sine ejus licentia, et ita in eo puniatur in quo peccavit. Plures censent huic privilegio locum non esse, si epis­ copus propriusalia suspensione detineatur ; quod forte indi­ cat illud taliter suspensorum in verbis Gregorii X (1). Nec videtur Engel, /, \7. n. 36, bene extendere hoc pri­ vilegium ad casum in quo episcopus proprius est excommu­ nicatus. Praeterea hoc privilegium non comprehendit gradus a quorum collatione episcopus proprius suspensus non est, e. g. in omnium sententia primam tonsuram (n. 000} (2) ; quosproindeepiscopi vicini sine illius licentia dare nequeunt. Iloc privilegium episcoporum vicinorum non esse revoca­ tum lege generali Cone. Trid., sess. Will, cap. VIII, de ref. (/ι. <$’()/), auctores passim affirmant. 899. Hue usque enumeravimus casus in quibus episco­ pus non proprius alienos subditos licite promovet. Extra hos casus promotio facta ab alieno episcopo non solum fo­ ret per se graviter illicita pro ordinante et pro ordinato, etsi agatur de sola initiatione, primae tonsurae (3). sed etiam gra­ vibus plecteretur poenis a sacris canonibus statutis; quas ordinans non elingit, licet fuerit archiepiscopusaut patriar­ cha infra H. P. Modo has poenas exponere debemus. 900. Episcopus ordinans antiquo jure erat suspensus per annum a celebratione Missae, ex can. 28, c. 7 1, in Decreto. In cap. 2, be temporibus ordinationum, in 6°, (1) Pithing, l. c.. Glossa, l. c.. υ. taliter. (2) S. Alph., VI. n. 7G9. (3) D’Annibale, III, § 123. CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS ! Î9 statuitur suspensio latae sententiae per annum a collatione ordinum contra episcopum qui scienter seu affectata igno­ rantia vel quocumque alio figmento quaesito praesumpserit ita ordinare. Hanc poenam confirmavit Cone. Trid., f it. sess. XX11I, cap. 17//, flere/. ; nam post regulam genera­ lem dc ordinatione a proprio tantum episcopo recipienda, Concilium subdit: « Quod si quis ab alio promoveri petat, nullatenus id ei, etiam cujusvis generalis aut specialis re­ scripti vel privilegii praetextu, etiam statutis temporibus per­ mittatur, nisi ejus probitas ac mores Ordinarii sui testimonio commendentur; si secus fiat, ordinans a collatione ordinum per annum el ordinatus a susceptorum ordinum exeeutione, quamdiu proprio Ordinario videbitur expedire, sit sus­ pensus ». Similis sanctio legi potest in const. Speculatores in line {Alley. III). Tandem in const. Apostolicac Sedis, art. 3 inter suspensiones IL P. reservatas, legitur: « Sus­ pensionem per annum ab ordinum administrati one ipso jure incurrunt ordinantes alienum subditum etiam sub prae­ textu beneficii slatim conferendi aut jam collati, sed minime sufficientis, absque ejus episcopi litteris dimissorialibus ». Quamquam in hoc articulo const. Apostolicac Sedis ex­ presse excipiatur a statuta sanctione tantum casus littera­ rum dimissorialium, tamen addere debes et casum indulti apostolici, de qua re nemo dubitat, et casum cit. câp. 2, De temp, ord., in 6°, juxta receptam sententiam. Cum vero hic articulus agat de episcopo alieno ordinante et strictae subsit interpretationi, non comprehendit episcopum alienum primam tonsuram conferentem (2); qui proinde peccat, sed censuras non contrahit. Pariter cum in eodem articulo epis­ copus alienus ordinans dicatur suspensus ab ordinum administralione. sequitur non esse suspensum ab admiuistrationc primae tonsurae quae non est ordo, et neque a concessione litterarum dimissorialium. Certe est suspensus ab adininistratione ordinum quos contra canones contulit, ut scilicet in eo puniatur in quo peccavit. Xmn sil quoque (2) D’Annibale, 111. § 162 ; Sclimalz., Ί, XI. n 66 ; Pcnnacchi, Comm. in const. Apostolicac Sedis, cit. ari. 8, qui citat plures alios commenta­ tores. 150 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE suspensus ab adininistratioue ordinum superiorum et infe­ riorum, non convenitur inter doctores ; putamus sententiam affirmativam veram esse, ita ut episcopus alienus, hac sus­ pensione irretitus, nullum ordinem jam amplius conferre licite queat («. 737) (1). 901. Praeterea Cone. Trid., sess. AVI’, cap. If, de ref., decernit episcopum titularem alienos subditos absque sui proprii praelati expresso consensu aut litteris dimissoriis promoventem sive ad ordines sive ad primam tonsuram, esse ipso jure suspensum ab exercitio pontificalium per an­ num. 902. Contra ordinatum vero Cone. Trid., cit. sess.XXIII, cap. VIII, de ref., decernit : « Et ordinatus a susceptorum ordinum executione,quamdiu proprio episcopo videbit ur expedi re, sit suspensus »; et idem statuit c/l. sess. XIV,cap. II, de ref., agens de ordinatis ab episcopo titulari. Haec cen­ sura, licet non legator in const. Apostolicae Sedis, tamen adhuc viget, cum lata sit a Cone. Trid. Sed manifestum est hanc censuram non afficere initiatum primae tonsurae, qui proinde puniri potest, sed censuras latae sententiae non contrahit. In cit. can. I et 3. dist. 21, in Decreto, haec ordinatio dicitur irrita, scilicet quoad exercitium ordinis re­ cepti (2). Honoranto, cap. Ill, not. I. merito censet vica­ rium capitularem posse absolvere a suspensione subditos qui, sede vacante, absque suis litteris dimissoriis, ab alieno episcopo fuerunt ordinati ; quod verum esse putamus etiam de subditis sede plena promotis absque, episcopi licentia. Qui vero dolo aut fictione dimissorias obtinuerunt, pecca­ runt quidem mortaliter, sed censuras ipso jure non contrahunt, quidquid nonnulli in contrarium dixerint (3). Tan­ dem privatur insuper privilegio fori, post declarationem judicis, promotus ad primam tonsuram vel minores ordines cum dimissoriis falsis, aut cum indebitis dimissoriis capiΊι Schmalz., L contra Giraldi, I, secL93; Petra, in comm. const. VII Pii II. η. M ; Fagnunus, in cap. t4, De temp. ord., η. 17 sequ., qui putant hanc suspensionem non afficere ordines inferiores. (Î) Glossa in cit. cap. 2, De temporibus ordinationum, in 6«, υ. sta­ tuunt. ^8) Honorante, cap. VI, not. III. I ' W '3 ηΜ 1 I Iuli vel vicarii capitularis, ex Cone. Trid., ve.w. 17/, cap. A', de ref. Ordinatum ab episcopo non suo sine dimissoriis proprii Ordinarii non esse irregularem, diximus η. 198. 903. Benedictus X.1Y, in const. Etsi. pastoralis, 26 Mail 17/13, statuit etiam poenam suspensionis contra ordinantem et ordinatum, si Graecus, subditus episcopo Latino, sine dimissoriis sui Ordinarii Latini, promoxetur Graeco ritu ab episcopo Graeco, aut viceversa. Quid si Graecus in casu sine dimissoriis Ordinarii Latini promovetur Latino ritu ab episcopo Latino, aut viceversa? Putamus ob commixtionem rituum aliam manere suspensionem, de qua n. 907. CAPET V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDIN VHONIS PARTIRES C. — Quandonam episcopus proprius saeculares illicite ordinet. a) Quando subditus est diversi ritus. 904. Episcopus proprius suum subditum ordinare nequit, contra regulam Tridentinam (n. 801), in primis si subditus est ritus diversi, idest episcopus ritus Latini et subditus ri­ tus Graeci, aut viceversa. Id tradit expresse Coelcstinus III in cap. 9, De temporibus ordinationum, ibi : « Nolumus de cetero commixtiones et consuetudines rituum in ordini­ bus observari ». Sed de hac re fusius agit Benedictus XIV in cit. const. Etsi pastoralis. § VII. 905. In primis sub §//, n. 11, laudatus Pontifex statue­ rat generalem regulam : « Infantes ad ejus parochi jurisdic­ tionem pertinent, cujus ritu sunt baptizati, cum per baptis­ mum liat suscepti ritus Graeci vel Latini professio, itant ad Latinum ritum spectent qui Latinis caeremoniis baptizati fuerint, qui vero ritu Graeco sacramentum baptismi susce­ perint, in Graecorum numero sint habendi... nisi iis baptis­ mus collatus fuerit vel ob gravem necessitatem, cum nimi­ rum morti proximi fuerint , nec haberi potuerit proprii parochi vel ritus copia.vel ex dispensatione apostolica. videlicet cum facultas data fuerit ut Latine quidem baptizentur, sed in suo ritu Graeco permaneant : in iis enim casibus non cen­ sentur a proprio ad alium ritum transiisse ». 906. Deinde sub n. IA ejusdem § //, idem Pontifex do- J 52 TRACTATUS CANONICIS DE SACRA ORDINATIONE cct Latinum numquam posse ad ritum Graecum transire absque apostolico induito: « Ritus enim Latinus propter suam praestantiam, eo quod sit ritus sanctae Romanae Ecclesiae omnium ecclesiarum matris et magistrae, sic su­ pra Graecum ritum praevalet, maxime initalicis regionibus ubi Latinis episcopis Graeci subjecti sunt, ut non modo ab ipso ad Graecum transitus nullatenus permittatur, verum etiam a Graecis semel assumptus absque apostolica dispen­ satione deseri nequeat ». Sed si e contrario agitur de tran­ situ a Graeco ad Latinum ritum, idem Pontifex docet, sub n. l/ι, esse distinguendum : « Si infans Graecum ritum in baptismate susceperit, tunc requirendus est primum patris Graeci consensus, deinde episcopi Latini licentia, ut possit mater Latina filium suum Graece baptizatum ad Latinas caeremonias traducere. Adultis autem, si quidem sunteee/esiastid in quocumque ordine minori vel etiam majori cons­ tituti, saeculares vel regulares, a ritu Graeco ad Latinum sine expressa Sedis Apostolicae licentia transire non liceat : si laid, ut ad ritum Latinum transire possint, episcopus dioecesanus pro sua prudentia permittere xaleat; non ta­ men communitati Graecorum sive Albanensium hujusmodi sine Sedis Apostolicae licentia, sed solum privatis personis attenta uniuscujusque necessitate ». Haec deinde idem Pontifex confirmavit etiam in const. Allatae, 26 Julii 1755, n. 20, 21. 907. Tandem idem Pontifex, sub § VII, n. 20. prohibet omnino, absque apostolico induito, ordinationem candidati Latini ab episcopo Graeco peragendam, et viccversa ordina­ tionem candidati Graeci ab episcopo Latino peragendam, si candidatus in ritu Graeco permanere debeat, sive episco­ pus sit proprius, sive sil alienus cum dimissoriis episcopi proprii. « I t in ordinibus conferendis quaelibet rituum con­ fusio et commixtio penitus tollatur et unius ritus antistes alterius ritus clericos initiare in posterum minime valeat, sub perpetuae suspensionis a dix inis poena prohibemus, ne Latinus quicumque episcopus etiam subjectos suae juris­ dictionis Graecos. neque Graecus quilibet antistes Latinos quovis praetextu, sine speciali Sedis Apostolicae licentia, ad I 53 primarn tonsuram vel ullum ordinem sive minorem sive ma­ jorem promovere praesumat: alioquin tam ordinans quam ordinatus, perpetuam, ut praefertur, suspensionem se su­ bituros intelligant ». Haec autem suspensio videtur latae sententiae. Praeterea, sub n. 2/|, idem Pontifex vult Grae­ cum ritu Latino taliter promotum a proprio episcopo Latino absque apostolico induito, ita Latino ritui alligari « ut ab eo ad Graecum redire amplius non liceat sine apostolica dis­ pensatione ; neque Latino episcopo seu Ordinario amplius fas sil Graecum clericum a se. ut praefertur. Latino ritu in minoribus ordinibus constitutum, cum litteris dimissorialibus ad Graecum antistitem remittere, ut ab eo ad sacrosordines Graece promoveatur, sine, apostolica dispensatione, sed debeat illum potius, si quidem idoneum judicaverit, post obtentam absolutionem a suspensione, vel ipse ritu Latino ordinare, vel ab alio Latino praesule ordinari facere; a ritu enim Latino ad Graecum, ut praediximus, nec tran­ sire, nec redire fas est absque dispensation»' apostolica ». Haec autem alligatio ritui Latino non verificaretur, ut puta­ mus, si episcopus proprius Latinus suum subditum Graecum per grave facinus ritu Graeco ordinavisset. 908. Post haec facile inlelligitur responsio S. C. C. in Hossanen., I 'i Jan. 176/|. Nam .Joannes Andreas et 1’ranciscus Antonius fratres Mascii Graeco ritu baptizati in ItaloGraecorum oppido S. Georgii dioecesis Rossanensis, vigore litterarum dimissorialium sui Ordinarii, fuerunt ritu Latino ad primam tonsuram et quatuor mitiores ordines promoti a Latino episcopo Bisimanensi sine ulla Sedis Apostolica»' licen­ tia, pluriesque in susceptis ordinibus ministrarunt. Dubita­ tum igitur fuit de contracta ab eisdem suspensione, et utrum ad majores ordines promoveri deberent ab episcopo Graeco, an a Latino. Archiepiscopus Rossanensis successor illius qui dimissorias concesserat, consultus retulit « se pro explorato habere clericos ipsos in actu petitionis susceplionisque memoratae tonsurae et reliquorum minorum ordi­ num, aliam profecto voluntatem non habuisse nisi transeun­ di ad Latinum ritum ; id patere ex ipso primo libello fratrum el ex eorum vita poslmodum acta». Quo posito,duplex erat CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS !5/| TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE quaestio. In primis mini episcopus qui ex (lictis n. 905 li­ centiam dare potest laico subdito Graeco transeundi ad ri­ tum Latinum, hanc licentiam dare possit etiam quando laicus subditus Graecus, transiens ad ritum Latinum, promovetur ritu Latino ad statum clericalem ab episcopo Latino. Res­ ponsio affirmativa solide demonstratur in folio S. C. diei L'i Maii 1763, et clara admodum est. Deinde num archiepiscopus Rossanensis, concedens, post declarationem fra­ trum Nasci, dimissorias ad episcopum Latinum, dicendus sit hoc ipso licentiam implicite ipsis dedisse transeundi ad ritum Latinum : et S. C. pro sententia pariter affirmativa stetit. Hinc propositis dubiis : « 1° An clerici Joannes An­ dreas el Franciscus Antonius Italo-Graeci, sed ad primam tonsuram, nec non quatuor minores ordines cum litteris dimissorialibus Ordinarii, sine tamen dispensatione aposto­ lica, ritu Latino promoti, absolvendi sint ab incursa suspen­ sione, et dispensandi super irregularitate. El quatenus affir­ mative : 2° An iidem clerici licite ad reliquos majores ordines eodem ritu Latino promoveri possim, sive potius redire debeant ad ritum Graecum. 3° An consulendum sit SSmo pro apostolica dispensatione, ut uno vel altero ritu ad eos­ dem majores ordines promoveantur in casu»; S.C. reposuit: « \d l"m non indigere ; Ad 2um affirmative ad primam par­ tem, negative ad secundam ; Ad 3un' provisum in 2° ». 909. Quaeritur num candidatus saltem valide ordi­ netur ab episcopo diversi ritus sine apostolico induito. Nonnulli censent (1) hanc ordinationem esse non solum illi­ citam, quod ex dictis palet, sed etiam irritam, quia Ecclesia ita determinavit unam materiam et formam pro Graecis, ut non solum illicita, sed etiam irrita sit pro Latinis sine apos­ tolico induito. Haec doctrina falsa est (2) ; nam ex verbis Benedicti XIV relatis n. 906 in line,manifeste apparet ordi­ nationem Graeci ritu Latino laciam sine apostolico induito I. Hallier, p. Il, sect. II, cap. II, art. II. J 17, η. 15; Croix, lib, VI. p I, ». 1·'. v. Inst. ; Arriaga, tom. VII, De sacram. in genere, Disp. VI, n. 11. Arcudius censuit aliam materiam pro sacris ordinationi­ bus S. Paulum Orientalibus, aliam S. Petrum Occidentalibus tradidisse ; quod omnia antiquitatis documenta excludunt. (2j S. Alph. VI, n. 741 cum pluribus aliis. CAPI T V. DE ESSENTIALIBUS SACK \E ORDIN VTIONIS PARTIN’S I 55 esse validam. Celerum illa potestas Ecclesiae materiam et formam ordinum hierarchicorum ita determinandi pro ali­ quibus fidelibus ut nullae sint pro aliis, valde dubia est ; de qua re melius infra (n. 985 .wqu). Quod si Latinus ordi­ netur ritu Latino, sed Graecis verbis forma prolata, aut e contrario, ordinationem valere nemo negat. 910. Igitur ut episcopus proprius candidatum suum subditum diversi ritus licite promovere valeat, requiritur apostolicum indultum. Indultum ut episcopus Latinus cleri­ cis Graecis ordines conferat ritu Graeco, aut viceversa.numquam conceditur. Huc spectat responsio S. C. S. Officii, 21 Nov. 1709. Quaesitum fuerat: « Essendo necessario qualchc ministro o sacerdote o diacono cattolico di rito Armeno, pel servizio delle cliiese Armene cattoliche in Aspan, ed in Giulfa; e non trovandosi ivi. e ne tampoco ne’ paesi ci rcon vicini vescovo alcuno cattolico di rito Annono, che possa ordinario ; si cerea se in questo caso possa farsi ordi­ nare da un vescovo Latino nel rito Armeno cattolico per impedire che non venga ordinato da vescovo Armeno scismatico od erotico, e provvedere alia necessity delle ellip­ se (1) ». S. C. reposuit: « Non licere; et S. C. de Prop. Fide, ad normam sacrorum canonum et Aposlolicarum cons­ titutionum in locis, de quibus agitur, do aliquo antistite ca­ tholico provideat qui secundum Xnncni ritus observantiam clericos Armenos pro catholicis illius ritus ecclesiis, ad sa­ cros ordines promovere valeat ». 911. E contrario concedi solet episcopo proprio indultum subditum alterius ritus promovendi, urgente necessitate ob defectum episcoporum ritus ordinandi ; aut indultum di­ mittendi subditum ad episcopum alienum diversi ritus. De facto patriarchae nationales orientales, saltem nonnulli, hoc (I) Latine Cum necessarius sit aliquis minister sive sacerdos sive dia­ conus catholicus ritus Armenici pro servitio ecclesiarum Armenarum ca­ tholicarum in Aspan et in Giulfa, cumque nec in vicinis regionibus reperiatur aliquis episcopus catholicus ritus Armenici qui eum ordinet; quaeritur utrum hoc in casu ordinari possit ab episcopo Latino cum ritu Armenico catholico ad impediendum quominus ordinetur ab episcopo Armenico schismatico aut haeretico, et ad providendum necessitati eccle­ siarum. 156 TRACTATUS CANONICOS DE SACRA ORDINATIONE indultum habent, dimittendi scilicet subditum ad episcopum Latinum, e. g. patriarcha Maronita, ut patet ex Synodo Montis Libani a Sede Apostolica confirmata in forma speci­ fica, p. 11. cap. XIV, n. 50; item, ut fertur, patriarcha Graeco-Melchita et patriarcha Armcniensis. Episcopus au­ tem alienus, nisi quid obstet, potest fidem praebere episcopo proprio affirmanti se habere hoc indultum. Tandem quan­ doque in casibus particularibus etiam directe Sedes Apos­ tolica permittit episcopo alieno ut candidatum diversi ritus promoveat cum testimonialibus proprii Ordinarii, e. g. per­ mittit archiepiscopo Parisiens*!, ut ordinet ritu Latino Grae­ cum degentem in seminario S. Sulpitii cum testimonialibus sui Ordinarii. In his casibus vi apostolici indulti candidatus Graecus, promotus ab episcopo Latino, non alligatur ritui Latino; et ideo in ordine ministrat ritu Graeco et potest absque ulla apostolica dispensatione a proprio Ordinario Latino dimitti ad episcopum GraeCum ut ab ipso ad ulterio­ res gradus ritu Graeco promoveatur, ut expresse docet Be­ nedictus XIV. /. c., n. 23. 912. Quoniam vero in Ecclesia Graeca non est. exorcistatus, et insuper prima tonsura adnexa est lectoratui, et ostiariatus ac acolythatus adnexi sunt subdiaconatui (n. /6, /7 , si candidatus Graecus, ex apostoli co induito promo­ vendus ritu Latino ab episcopo Latino six e proprio sive alieno cum dimissoriis episcopi proprii, aliquos gradus cle­ ricales jam antea receperat ritu Graeco, dubium oriri po­ test quosnam gradus episcopus Latinus conferre possit aut debeat. Hoc dubium solvit Benedictus XIV, /. c... n. 7, his verbis; « Si quis ritu Graeco clericus et lector tantum fuit initiatus atque ex benignitate Sedis Apostolicae obtinuit ut majores ordines Latinis caeremoniis sibi conferantur, is antequam subdiaconus ordinetur, l res minores ordines omis­ sos debet ritu Latino suscipere. Si vero praeder lectoris or­ dinem ad subdiaconatum etiam Graeco ritu ascendit, et ex dispensatione itidem apostolica facultas sibi facta sit, ce­ teros ordines ritu Latino suscipiendi, antequam inter dia­ conos cooptetur, ex minoribus ordinibus exorcista!um tan­ tummodo supplere cogitur, cum per subdiaconatum ritu I 57 Graeco collatum, acolythaium ei ostiariatum recepisse cen­ seatur. Idem dicendum de coqui una cum reliquis inferio­ ribus ordinibus diaconatum aut etiam presby teratinn Graece suscepit et Latino postea ritu ad sacrum presbyteratus res­ pective ordinem, aut episcopatum promovendus sit ex apostolica concessione ; nimirum exorcislatus ordinem in ipso, antequam presbyter ordinetur, aut episcopus consecretur, esse supplendum ». Exinde etiam intelligitur cumam numquam permitti soleat ostiario Latino ut lectoratum, et aco­ lytho Latino ut subdiaconatum ab episcopo Graeco recipiat ritu Graeco, quia scilicet bis reciperet ille primam tonsu­ ram, iste ostiariatum et acolythaium. 913. Deliciente quocumque apostolico induito, episcopusproprius nil aliud facere potest, (piam subdito diversi ritus dare litteras dimissorias ad alienum episcopum ejusdem ri­ tus ordinandi. Ut vero Graeci in Italia episcopum proprii ritus habeant, ad quem possint dimitti pro ordinatione, Ro­ mae adest semper unus episcopus Graecus catholicus, et alius manet in seminario Corsino in Calabria pro ordinatione Italo-Graccorum in utraque Sicilia commorantium (1). Grae­ ci Romae nequeunt ab alio episcopo promoveri, nisi habeant apostolicum indultum, quo gaudent alumni Graeci collegii Graeci, et alumni Graeci collegii de Prop. Fide cum dimis­ soriis Cardinalis Praefecti et licentia Cardinalis Vicarii (2). CAPUT V. DE ESSENT1AL1BUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS 6) Si subditus exterus Hornae degens a quatuor mensibus et eo reversurus in examine pro ordinatione rejectus fuit. 914. Jam diximus n. 8!)2clericos exteros, in Urbe com­ morantes a quatuor, et amplius, mensibus, posse a proprio Ordinario promoveri, aut dimitti etiam ad alium episcopum, praeter Cardinalem Urbis Vicarium, sed in hoc casu requiri ejusdem Cardinalis licentiam, praevio examine. Quod si candidatus in hoc examine coram examinatoribus Urbis non fuit admissus, tunc neque a proprio episcopo promoveri potest. (1) Ben. XIV, in const. Etsi pastoralis. 26 Maii 1742, § VII, η. 1. (2) Riganti, in Il&g. XXIV Cancell Apost., § III, n. 322; Honorante, cap. XIII, not. Ili ; qui in sequentibus notis agit de ordinatione Orien­ talium aliorum rituum in Urbe peragenda. 158 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE 915. Haec statuit de mandato Clementis Vlll Cardinalis Urbis Vicarius edicto diei 2Ai Nov. 1602, ibi : « Universis et singulis clericis nunc et in futurum pro tempore in Urbe commorantibus, et ad minores \el ad sacros,etiam presby­ teratus, ordines promoveri volentibus, de mandato SS. I). N. Clementis PP. VIII, \ivae vocis oraculo desuper facto, praecipimus ne de cetero extra eamdern Urbem, etiam vi­ gore litterarum dimissorialium suorum Ordinariorum, et cujusxis alterius facultatis ad dictos ordines promoveri se faciant, nisi praevio examine ab examinatoribus in Urbe deputatis idonei reperti et approbati fuerint, et a nobis li­ centiam in scriptis obtineant.Qui secus fecerint, ab ordinum exeeutione eo ipso sint suspensi, nisi a SS. D. N. Papa et S. Sede Apostolica absolutionis et habilitationis gratiam obti­ neant ». Idem iisdemque verbis de mandato Alexandri VII repetit Cardinalis Urbis Vicarius edicto diei 15 Maii 166/i. Cumque circa illius interpretationem nonnulla dubia suborta fuissent, hinem. 1668 deputata fuit congregatio par­ ticularis a qua sequentes emanarunt resolutiones : « 1° Qui dicantur clerici in Urbe commorantes ad hoc ut in praefato edicto comprehendantur? » Iu Qui habitant in Urbe et in ea saltem per quatuor menses moram traxerint. » 2° An clerici in Urbe commorantes accedentes ad pro­ prium Ordinarium et ab eo suscipientes ordines absque eo quod examinati fuerint in Urbe, afficiantur edicto supradiclo ? » IU Non afficiuntur edicto si ab ipsomet Ordinario sus­ cipiant ordines; secus si ab alio ordinentur etiam vigore dimissorialium proprii Ordinarii. » 3" An clerici in Urbe commorantes, et ab examinatori­ bus Urbis rejecti, suscipientes ordines a proprio Ordinario incidant in poenas edicti ? » II. Clerici ab examinatoribus Emi I). Cardinalis Vicarii reprobati incidunt in poenas ('dicti etiamsi a proprio Ordi­ nario approbati, ab eodem suscipiant ordines. » V An clerici in Urbe commorantes possint ordinari ' I ] j [ | 9 ( Ï 9 CAPUT V. UE ESSENTI M.lltUS SAC HAE ORDINATIONIS PAHT1IJLS 159 etiam ab episcopis domicilii, beneficii et ab eo cui triennale servitium personaliter praestiterunt ad formam sac. Cone. Trid., m XX///. cap. IX, de ref., absque eo quod prius examinat i et approbati fuerint ab examinatoribus Urbis juxta supradictum edictum ? » R. Clerici in Urbe commorantes bene recipiunt ordines ab episcopis domicilii, beneficii et triennalis servitii prae­ stiti, dummodo ab ipsismei episcopis ordinentur ad formam sac. Cone. Trid. (1). » 5° An beneficium ad effectus praedictos esse debeat tale ut ex eo clericus sustentari possit, vel sufficiat etiam beneficium tenue, dummodo tenuitas beneficii suppleatur per constitutionem patrimonii? » R. Suflicit etiam beneficium tenue, dummodo clericus ad titulum sufficientis patrimonii ordinetur (2). » (5° An sub illis verbis (‘dicti : Velcujuwis alterius fa­ cultatis, comprehendantur clerici in Urbe commorantes, qui vigore brevium apostolicorum extra tempora nuncupato­ rum extra Urbem promoventur? » 11. In edicto praefato comprehenduntur etiam clerici qui vigore brevium extra tempora nuncupatorum extra Ur­ bem promoventur ». Tandem praecedentia (‘dicta et relatas dubiorum solutio­ nes confirmavit et innovavit de mandato Benedicti XIV Car­ dinalis Urbis Vicarius edicto diei 20 Martii L7Û3. Ex quibus omnibus desumpta est prima pars art. 17/ const. Apostolicae Sedis inter suspensiones R. P. reserva­ tas, ibi : « Clerici saeculares exteri ultra quatuor menses in Urbe commorantes ordinati ab alio (piam ab ipso suo Or­ dinario absque licentia Cardinalis Urbis Vicarii, vel absque praevio examine coram eodem peracto, vel etiam a proprio Ordinario postquam in praedicto examine rejecti fuerint..... suspensionem ab ordinibus sic susceptis ad beneplacitum S. Sedis ipso jure incurrunt : episcopi vero ordinantes ab usu pontificalium per annum ». (!) At clericos Romanos qui extra Urbem ordinari volunt ab episcopo beneficii, ad Urbem reversuri, debere prius examen subire, vide n. 748. (2) Huic responsioni modo obstare const. Speculatores, \iden.0’4J. 160 •H ' 2' . 946. Porro citatum decretum Tridentinum comprehen­ dere abbates (pii non sunt vere nullius, evidens est, sepo­ sitis nonnullorum cavillationibus de quibus Fagnanus, /. c., n. 1'i sequ. At plures putaverunt decretum, cum loquatur de abbatibus intra fines alicujus dioecesis ejintentibus, etiamsi nudius dioecesis vel exempti esse dicantur, non comprehendere abbates vere nullius, qui habent territorium extra lines cujusque dioecesis, ac proinde hos abbates anti­ quum privilegium conservare. Honorante, cap. \ll, not. XI7, refert pro hac sententia responsiones S. Rotae et S. C. EE. et RR., licet fateatur praxim Secretariae Tribunalis Cardinalis Vicarii in Urbe contrariam esse. 947. Haec sententia recepta non fuit; et S. C. C. et. S. Rota in posterioribus decisionibuspluriesdeclarav erunt etiam abbates vere nullius includi in decreto Tridentino ^3). Ad rem Card. Petra, l. c. : « Contraria semper fuit mensS. C. C.. ut refert Fagnanus, in cap. Significasti, n. 27, /)e officio archidiaconi. quod scilicet procedat dicta prohibitio in om­ nibus praelatis inferioribus, cum discrimine, ut si sint in dioecesi alicujus. collatio ordinum et concessio dimissorialium pertineat ad episcopum talis dioecesis, sed si sit in dioe­ cesi vere nullius, spectet ad viciniorem episcopum, ea ratio­ ne quia Concilii mens id importat, dum voluit eam facultatem auferre praelatis inferioribus, ac solis episcopis reservare, tanquam dependentem ab ordine episcopali, cujus actuum sunt incapaces praelati inferiores. Proinde dicta S. C. usque ab an. 1602 ita declaravit, tom. I’ Decret., fol. 66, censuitque : Facultatem ordinandi ad episcopum intra cujus (t) Croix. 17. II, n. ‘2’2-31, apud S. Alph., VI. n. 763. (2) Iliganti, l. c., n. ‘230 ; ReiiT., I, XI, n. 132 sequ. : Philipps, tom. 1, § 43. (8) Phillips, tom. 1, §43; Fagnanus, /. c., n. 1.3 sequ., et in comm . cap. 28, De rescriptis, n. 20; Ben. XIV, De synodo, II, XI, n. 15: Giraldi, II, sect. 99 ; S. Alph , 17, n. 768, qui censet contrariam opinio­ nem non esse amplius probabilem ; Card. Petra, l. c., n. 67. 12 {78 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE dioecesis fines abbatia consistit, pertinere : quod si intra nullius dioecesis fines posita sil, ad riciniorem episco­ pum : vicinitatem autem ratione ecclesiae non territorii esse attendendam. Et in Lamacen., tum. Λ7 Decret.. fol. 69, iisdem verbis. El in Ordinis CoeleslinOrum, 22 Febr. •1631, ibi : Licere episcopis... (vide hanc responsionem relatam n. 9S6 . Et in Port ugalli ensi. 1 Aug. 1649, se­ cundo: .1// Udem abbates, scilicet ('istercicnses, possint ordines minores conferre seu litteras dimissoriales conce­ dere subditis saecularibus, respondit: Negative et com­ prehendere hoc decretum alios abbates, die 26 .hui. 1709 in Lamacen., Jurisdictionis ; et cum fuisset praetensum probare veri territorii nullius separationem, S. C. dedit remissoriales quoad reliquos actus, sed quoad onlines et di­ missorias stetit in decisis ut omnino oblinerent, dic 16 Dec. 1713, quia circa hoc jus nulla suffragari potest qualitas nullius, ne a viciniori episcopo concedantur, nulla prae­ scriptio, neque quadragenaria cum titulo colorato, neque immemorabilis, sed requiritur privilegium apostolicum post Concilium speciale... El eadem Bola id agnovit etiam anti­ quitus Decis. 2OZ|, par. 3, coram Capulaquen., Devis. 85, n. 2, coram Cavalerio. El in alia antiquiori declaratione S. C. C. in Theatina, die 20 Dec. 161'i. pag. 1/|5 a 1er., censuit : ... Litteras vero dimissoriales ad ordines sus­ cipiendos, etiamsi praedicta abbatia probetur esse vere in statu nullius, nullatenus esse decernendas a rectore domus probationis Societatis Jesu Atriensis dioecesis, cui dictu abbatia ut proponitur, unita est ; rerum hoc jus ex Tridentini Concilii decretis ad ipsum archiepiscopum perlinere. El novissime in Theatina, Jurisdictionis. 1 'i Dec, 1708, ... et plene in I alcen, seu Sulmonen., Juridictionis super manulentione, 2 Jul. 171 4... et in Nullius seu Carpen., 22 Apr. 1679. S. C. C. denegavit hoc jus abbati vere nullius, non obstante privilegio speciali obtento ante Concilium ac consuetudine, et fuit dictum supplicandum Summo Pontifici pro induito, quod, ut dicitur, obtinuit.... ha in Nu/liusMAi Tullen.. Jurisdictionis, proposito dubio : An jus concedendi litteras dimissoriales clericis Ecclesiae CAPIT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIRI S 1 “9 Capituli S. Deodali aliisque personis illius b rritorii quae promoventur ad ordines, competat Capitulo, seu potius episcopo Tullcnsi in casu etc.. censuitS. C. C., 2A A ug .1715: Quoad primam partem negative, et quoad secundam di­ lata, et coadjuventur probationes jujta instructionem et interim per modum provisionis dentur dimissoriales a metropolitano Trevirensi. Et ratio resolutionis fuit nega­ tive quoad Capitulum, quia nullo modo potuerat illi com­ petere tale jus, etsi praepositus S. Deodali esset, ut prae­ tendebatur, in vera qualitate nullius, quia hoc casu spec­ taret. ad episcopum viciniorem, et sic nullo casu ad ipsum, eo quod deliciat privilegium apostolicum post Concilium. Cum vero dubitaretur an dicta praepositura esset intra lines dioecesis Tullensis \cl quis episcopus esset vicinior, ideo in hoc cecidit secunda pars rescripti pro cumulation·' probationum ; el ne interim retardaretur ordinatio, fuit commissa metropolitano. El novissime inNulliils seu Prittorien. et PoUcaslren., pendente causa in Dota super qua­ litate vera nullius cum capitulo Basilicae S. Petri, propo­ sito dubio in S. C. C. : Λ?/ etiamsi constaret de territorio separato, possit. Capitulum S. Petri concedere dimissorias in casu etc., die 11 Jan. 1719, S. C. respondit : negative. Et in Nullius seu Vesprimien., Jurisdictionis, propositis du­ biis : 1° An constet de omnimoda exemptione activa et passi va Praepositi et Ecclesiae It. Mariae Albae Ileali*, ej usque annexorum, tam quoad episcopum Vesprimiensem, quam quoad metropolitanum seu primatem regni. ; Et quatenus a//irmative : 2° An eidem Praeposito com­ petat facultas concedendi dimissorias·, S. C. respondit ad primum : affirmative el ad secundum : negative, sub die 26 Mart. 1718; et sub dic 17 Dec. ejusd.an. rescriptum fuit : In decisis... ». 948. Posita hac authentica interpretatione decreti Tridentini. dubitandum minimi' est. juxta prima verba decreti : Abbatibus ac aliis quibusi unique, et abbates vere nullius sub eodem comprehendi. Concilium verbis sequentibus quae objiciuntur, noluit limitaro decretum ad abbates intra fines alii ujus dioecesis consistentes, etiamsi nullius dioe- 180 TRACTATES CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE cesis vel exempli esse dicantur, sed hos abbates expresse recensere. Haec ex sensu obvio verborum Concilii aliquam videntur pali difficultatem : sed, posita interpretatione S. C. C., res extra dubium pro omnibus esse debet. 949. Kelalevero ad subditos regulares Cone. Trid.. I. c., privilegium abbatum non immutavit. Proinde abbates hodie certe non possunt, sicut nec jure decretalium poterant, pri­ vilegio generali conferre subditis regularibus ordines majo­ res. Diximus privilegio generali. quia nonnullos abbates obtinuisse a Sede Apostolica speciale privilegium conferendi saltem subdiaconatum, vide n. 798. Sed bene possunt illis, qui regulares subditi sibi sunt, ut ait Cone. Trid., conferre minores ordines ac primam tonsuram. Regulares subditi, qui scilicet professionem solemnem emiserunt, ut declaravit S. C. C. die 1 /| Maii 1689, apud Card. Petra, torn. Γ, const. IX Pii II. n. /|0. Cum enim quaesitum fuisset, an abbas congregationis Cassinensis li­ cite ordines minores contulisset oblato ejusdem congrega­ tionis, S.C. reposuit: negative : « quia non habuit oblatum illum pro subdito regulari, cum non professus fuerit tribus votis solemnibus, et Concilium praeservavit facultatem ordi­ nandi ad subditos regulares ». Hinc non comprehenduntur novitii, quia non sunt neque subditi neque regulares (1) ; et ni fallimur, nec professi votorum simplicium post novitiatum ante professionem solemnem, qui non sunt regulares proprie loquendo, et verba privilegiorum quae nativ uni alio­ rum (in casu, episcoporum jus restringunt, sunt strictae in­ terpretationis. Sibi·, et ideo abbas nequit primam tonsuram et ordines conferre extraneis regularibus cum dimissoriis sui superio­ ris, ut declaravit S. C. C. die 13 Nov. 1(V|I, probante Ur­ bano VIII (2). In cit. cap. 11, De aetate etc., dicitur abbatem posse ma­ lli Barbosa, De o/[. elpot. episcopi, Alleg. 111, n. 2 ; contra Pirhing. I. XI, n. 43; Engel, n. 41 ; S. Àlph., VI, η. 761. (2) Ben. XIV, l.c., n. 12; S. Alph., VI, n. 763. Anno 1572 eadem S. C. contrarium senserat eanique inulti antiqui auctores secuti sunt, qui proinde in hac re derelinquendi sunt. CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS 1 81 nns imponere in proprio monasterio solummodo ; sed monasterium ibi sumitur pro abbatia, extra quam promotio foret valida sed illicita, nisi Ordinarii consensus accederet ( Ii. 950. Ut vero abbas hoc privilegio fruatur, tria requiruntur : 1° Ut in officio maneat, cum hoc privilegium adnexum sit dignitati abbatiali ; de qua re melius infra; 2° Ut sit sacerdos; 3° Ut sit benedictus ab episcopo, aut saltem benedictionem ab eo ter humiliter petierit infra annum a die electionis. Necessc est ut haec duo ultima requisita breviter declaremus. 951. Benedictio abbatis sacerdotis (nam abbas non sacordos non benedicitur), improprie dicta consecratio, cum sacra chrismatis unctio non adhibeatur (2), primum consuetudine introducta est, et deinde jure etiam scripto praecepta ob quamdam congruitatom, ut abbas valeat exercere actus ordinis et spiritu ali tatis ac praeeminendae pastoralis in monachos, ut benedicere, ordinare in minoribus, uti baculo cl pontificalibus. Hinc Innocentius 111 in cap. 11, De aetate etc,., affirmat abbatum privilegium circa ordinationes subditorum « dummodo ipsis ab episcopo, secundum morem praeficiendorum abbatum, manus impositio facta noscatur et constet eum esse sacerdotem ». Porro ritus benedictionis abbatialis est in Pontificali Romano; quae datur ab episcopo dioecesano, si abbatia non est vere nullius, ab episcopo viciniori, si est vere nullius, et vacante sede dioccesana aut viciniori, a metropolitan©. Ne vero ex episcoporum culpa aut negligentia damnum haberent, abbates Cistercienses obtinuerunt ab Alexandro 111, in cap. I, De supplenda negligentia praelatorum : « Ut si episcopus, tertio cum humili (ale et devotione, sicut convenit, requisitus, substitutos abbates vestros benedicere forte renuerit, eisdem abbatibus liceat proprios monachOS benedicere et alia quae ad hujusmodi officium pertinent exercere ». Ex his salis apparet jure communi abbatem nil posse circa subditorum ordinationes nisi fuerit sacerdos et benedicius ab episcopo ■ M 9 9 9 9 I 9 1 I 1 I I I I I I I I I I II I ' j 1 I I I I I I I 182 TRACTATES CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE proprio, aut saltem benedictionem ter ab eo humiliter pe­ tierit. Deinde plura instituta religiosa obtinuerunt privilegia ut abbates possent benedici a quocumque antistite catholico, aut a .Superioribus Generalibus etiam per regularem ab ipsis deputandum, aut ut abbates non indigerent benedic­ tione pro exercendis actibus sibi propriis, ita ut semel electi haberentur pro benedictis 1). 952. Benedictus ΧΙΠ in const. Commissi, 6 Maii 17’25, rem melius determinavit. Nam praecepit abbatem infra an­ num a sua electione debere, sui) poena suspensionis latae Sententiae ab officio per annum, benedictionem juxta ritum Pontificalis Romani obtinere, vel saltem 1er humiliter petere ab episcopo in cujus dioecesi est abbatia (’2), aut a metropolitano. Subdit vero: « Quod ipsimet abbates electi, du­ rante praefato termino ac interim, omnia munia abbatialia libere et licite exercere possint el valeant ». Proinde clarum esse videtur abbatem debere infra annum a die suae elec­ tionis benedictionem obtinere aut saltem ter humiliter pe­ tere, secus post annum a die suae electionis caret omni privilegio abbatiali : at infra annum a die suae electionis, etiam non obtenta nec ter petita benedictione, gaudere privilegio abbatum. Praeterea statuitur in eadem constitu­ tione abbatem semel benedictum non posse denuo bene­ dici, etsi transferatur ad aliud monasterium etiam in alia dioecesi situm. Insuper citata constitutio ab hoc onere ob­ tinendi et petendi benedictionem ab episcopo eximit tantum illos abbates qui a Sede Vpostolica privilegium obtinuerunt ut a suis superioribus regularibus vel ab eorum praelatis delegatis benedictionem sumere possint, vel ut electi ha­ beantur pro benedictis 3). Tandem vult constitutio ut epis­ copus pro hac benedictione nil recipiat, et solemnes pom­ pae ac sumptus absint. (1) Petra, l. c., n. 8 sequ. (2) Si abbatia est vere nullius, benedictio petenda est ab episcopo vici­ niori. ut supra. 3 Hoc privilegium apostolicum, ut scilicet abbas non benedictus ex­ plere possit omnes actus qui poni valent ab abbate benedicto, comprehen­ dere etiam collationem ordinum, licet in rescripto non exprimatur, probat Card. Petra, l. c., n. 24 sequ. CAPI Γ V. DE ESSENTIALIBUS SACK \E ORDINATIONIS PARTIBUS 1 83 953. Quaeritur utrum collatio primae tonsurae aul ordi­ num minorum facta extra privilegium supra explicatum sit tantum illicita, an etiam nulla. Si abbas hoc privilegium nunquam habuit, e. g. quia non est sacerdos, ct nihilominus contulit primam tonsuram aut ordines minores, certum est hanc collationem esse irritam ; et abbatem ordinantem esse irregularem ob exercitium potestatis ordinis episcopalis quam non habet, ordinatum vero, si in receptis ordinibus solemniter ministraverit, ob exercitium ordinis non sus­ cepti. Quaestio igitur restringitur ad casum quo abbas hoc privilegium obtinuit, et extra limites illius primam tonsuram aut minores ordines contulit, sive quia contulit saeculari­ bus. sive quia contulit regularibus non sibi subditis, sive tandem quia contulit, cessata dignitate abbatiali. In hoc ul­ timo casu nullitas ordinationis clarior est, cum privilegium dignitati abbatiali adhaereat ; sed cardo questionis unus idemque est. 954. Nonnulli censent ordinationem in casu esso illici­ tam sed validam ; quia, aiunt, privilegium abbatibus conces­ sum est ad instar potestatis ordinis episcopalis, et lanium illius exercitium a jure est limitatum aul prohibitum. Hanc doctrinam tenuit ipsaS. C. C. ante Benedictum XIV: plu­ ries enim interrogata, « illicitam quidem habuit,sed validam semper pronuntiavit ordinationem de qua disserimus. Ete­ nim cum in causa Conimbricen..'!^ Junii 1655, quaesitum fuisset : An abbates cony rogationis S. Hernardiet S. IJme­ dieti conferre potuerint ordines minores regularibus sibi nonsubditis, nec non saccularibus etiam habentibus litteras dimissorias suorum superiorum, respondit sane id fieri ne­ quaquam potuisse, sed simul addidit promotos ab illis non indigere alia coilatione diet orum ordinum, sed absolutione el rehabililatione a SSmo obtinenda, quod habetur lib. 19 Decret., pag. 'tS'i. Similiter iu causa Panormitana, Colla­ tionis ordinum, dic 16 Martii 1647, disceptato articulo: An ordines minores per abbatem regularem non benedictum colluti non suis subditis sint validi, si abbas habeat pri­ vilegium illos suis subditis conferendi, prodiit decisio alteri conformis, quae antea emanaverat in Calanien., 184 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE 23AVc. 1641. cujus verba sunt : Collationem autem ordi­ num supradiclis non suis subditis etiam regularibus fac­ tam. si fuerit de ordinibus etiam minoribus, et dictus ab­ bas non benedictus non habeat privilegium apostoUcum. ordines collutos remanere invalidos et ordinatos indigere alia ordinatione : si vero abbas non benedictus habeat dictum privilegium, et ordines minores tantummodo con­ tulerit suis non subditis, ordinatos non indigere alia or­ dinatione. sed solummodo absolutione et rehabililatione a Sede Apostolica obtinenda, uti habetur lib. 18 Decret., pag. 311. Denique cum in causa Lucana, proposita 16 Mar­ tii 1726, disputaretur de privilegiis concessis abbati S. Bar­ barae civitatis Mantuanae, et speciatim res esset de clerico ab eodem 'abbate ad ordines minores promoto, quamquam promotus non recenseretur inter personas in abbatis privi­ legio expressas, S. C. ordinationem illicitam dixit clericum­ que minoribus initiatum suspensione irretitum declaravit, non tamen ordines eidem iterum conferendos jussit. Thesaur. Hesol., torn. 3, pag. 288, 296 (1) ». line usque Be­ nedictus XIV, De syn., //, XI, n. 13. Hinc mirum esse non debet, si haec sententia recepta communiter erat inter canonistas, et eidem ipse Benedictus XIV./. c., absque ulla cunctatione subscribit (2). 955. Alii putant ordinationem in casu esse non solum illicitam sed etiam nullam (31, quia abbas ultra limites pri­ vilegii caret potestate, et non esi xerosi mile Ecclesiam de­ disse abbati potestatem illimitatam et deinde limitavisse exercitium, sed potius dicendum ipsi potestati limites ap­ posuisse. Pro hae doctrina est Rotalis decisio 985 coram Seraphino, cui titulus Dubium Sacrae Congregationis 1 Vide etiam responsionem ejusdem S. C. in Dri.rinen. infra (n. 959) citanda, ad 8»π>. 2 Fagnanus, in cap. Statuimus. De supplenda ncgligenlia praedato­ rum, n. Uj sequ. ; Suarez, De virtute religionis, lib. II, tract. VIII, cap. XXIX, n.ai ; Ferinosinus, in cap. Cum contingat, De aetate et quali­ tate et ordine praeficiendorum, p. II, n. 9 sequ. (3) PignatelU, tom. I. consult. 367 ; Leurenius, For. ecc., lib. 1, tit. II, quaesi 562, § i ; Haliter. p. 11. sect. V.cap ], art Π, § 2. Vide folium S. C.C. in causis Congregationis Olivetanae. et Collensis, Tonsurae, quas intra referimus. CAPI T V. 1>E ESSENTIALIBUS SACRAE ORDIN \T1ONJS PARTIBUS I S’) Concilii. De mandato enim Clementis VIII quaesitum foil in nostris terminis : « An abbates qui habent facultatem conferendi tonsuram et minores ordines subditis sibi regula­ ribus, possint, stante decreto Cone. Trid.,ses$. À7/7, cap. \. tonsuram ac minores ordines conferre personis saeculari­ bus. habentibus litteras dimissorias a suis Ordinariis » ; et sacrum Holae auditorium respondit non posse, non tantum scilicet licite, sed nec etiam valide, « ex fpio sublata est prae­ cise et absolute lacullas abbatibus conferendi ordines prae­ terquam regularibus suis subditis », ut legitur in dicta de­ cisione, n. 9. I’ignatelli, toni. I. cons. 367, n. 5 sequ., refert etiam in eodem sensu antiquam S. C. C. declaratio­ nem. Sed illud certum est. S. C. post Benedictum XIV hanc amplexatam esse doctrinam, promi ex sequentibus exemplis apparet. 956. In causa Congregationis OliOctanae (1) abbas di­ gnitatem abbatialem dimiserat, aliudqne monasterium, ut simplex sacerdos, regebat : et in hoc officio ordines minores monacho contulit. Dubio exorto de validitate hujus ordina­ tionis, proposita fuerunt S. C. sequentia dubia: « 1° An constet de nullilale ordinationis ita ut sil iteranda: 2° An sit consulendum SSmo pro absolutione, rehabilitatione et dispensatione ab irregularitate, quatenus ministraverit ». S. C. respondit die 20 Sept. 1788: « Constare de nullitate et ad D. Secretarium cum SSmo ». Et rursus propositis dubiis die 29 Nor. ejusdem anni reposuit: « In decisis, et monacho esse secreto reiterandos ordines minores et ad D. Secreta­ rium cum SSmo pro absolutione a suspensioni' ejusdem mo­ nachi propter susceptum ordinem subdiaconatus per saltum ejusque rehabilitatione, nec non pro dispensatione ab irre­ gularitate ad cautelam, quatenus in dictis ordinibus minis­ traverit ». Haec responsio directe respicit ordinationem, di­ missa abbatial) dignitate, sed applicari debet etiam ordina­ tioni collalae personis extra limites privilegii abbalialis : nani si abbas ordinandi potestatem ex benedictione recipit (I) Haec causa non prostat in thesauro resolutionum S C. C., quia fuit per folium manuscripttim proposita, ut notatur in folio ejusdem S. G. in causa Congregationis Cistercionsis (n. sequ.). I <86 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE ad instar episcopi, et. exercitium tantum hujus potestatis limitatur, superior in casu valide monachum ordinavisset, sicuti episcopus, dimissa dioecesi. Cum igitur invalide or­ dinaverit, argumentum est ut dicamus abbatem ipsam po­ testatem alligatam officio ac limitatam recipere. 957. Neque obstat responsio S. C. C. in causa Congre­ gationis Ci.sterc'iensis, 28 Nov. 1789. Nam Hyacinthus .Maria Bagotti in monasterio Cisterciensium S. .Mariae de Horto Venedis electus fuit mense Martio 1781 abbas ad quinquen­ nium : et confirmatus fuit a Nuntio Apostolico die 11 Apr. 1782, juxta rescriptum pontificium quo monachis monasterii facultas concessa fuit eligendi abbatem et alios officiales, imposita obligatione petendi electionum confirmationem a Nuntio Apostolico. Jam vero abbas die 9 Apr. I7S7 primam tonsuram ac minores ordines contulit Josepho Foralosso converso, contra monasterii constitutiones, quibus, ad nor­ mam constitutionum Clementis VII1, expresse cavebatur ne qui ad conversorum habitum recepti fuerant, ad clericorum statum possent transire, sub poena ferendae sententiae, contra superiores qui in hoc deliquerint, privationis officio­ rum. Dubitatum deinceps fuit de validitate hujus initiationis clericalis : et propositis dubiis : « 1° An constet de nullitate ordinationis ita ut sit reiteranda in casu ; Et quatenus nega­ tive : 2'* An sil consulendum SSmo pro absolutione, rchabilitatione el dispensatione ab irregularitate, quatenus mi­ nistraverit in casu » ; S. C. C. reposuit : « Ad Γ"" : negative in omnibus ; Vd 2,im : affirmatixe in omnibus ». Nimirum S. C. judicavit, promi etiam Procurator Generalis Ordinis Cisterciens; um contendebat, quinquenni mn ad quod Hyacin­ thus Maria Bagotti in abbatialem dignitatem fuerat electus, incipere non quidem ab electione mense Martio 1781, sed a confirmatione die 11 Apr. 1782; ac proinde Hyacinthum Mariam Bagotti primam tonsuram et minores ordines con­ tulisse (die 9 Apr. 1787) dum abbatialem potestatem con­ servabat. ideoqtle ordinationem fuisse validam. Hoc autem posito, difficile intelligitur responsio ad 2un' dubium : ordi­ natus enim, quominus in receptis ordinibus solemnitcr mi­ nistraret el ad altiores ascenderet, detinebatur lanium sim- 1 87 plici impedimento ad formam constitutionum ejus ordina­ tionem prohibentium, juxta ea quae diximus n. 153. 958. De prima tonsura ab abbate collata personae extra limites privilegii, S. C. C. directi'egit in CoUenù. Tonsu­ rae, 2Zt Jan. 1795. Nam abbas monasterii Vallis Umbrosae putabat et asseruit se habere particulare privilegium con­ ferendi primam tonsuram et ordines etiam saecularibus ex­ traneis cum dimissoriis proprii Ordinarii. Proinde episcopus Gollensis dedit ad cum dimissorias pro conferenda prima tonsura Alberto Bianciardi, suo subdito, qui in eo monas­ terio educationis causa degebat. Deinde abbas animadver­ tit potestatem sibi non esse pro saecularibus. Proinde pro­ positis dubiis : « 1° An constet de nullitale ordinationis ita ut sit iteranda in casu; *2° Kn sit consulendum SSmo pro rehabililatione in casu » ; S. C. reposuit : « Vd lum : con­ stare de nullitate collationis primae tonsurae, et esse secreto reiterandam. Ad 2u,n : affirmative ». 959. Haec sententia est praeferenda, tum quia est ulti­ ma sententia S. G., tum quia revera videtur ommino verosimile Ecclesiam in hoc privilegio, sicut in aliis, concedere ipsam potestatem limitatam, non autem potestatem dare illimitatam et deinde limitaro exercitium. Concludendum igitur abbates regulares illicite el invalide conferre ordines ac primam tonsuram personis extra indultum. 960. Ex dictis sequitur abbatem publice haereticum, am schismaticum, aut vitandum carere suis privilegiis, quia amittit eo ipso officium : el ideo invalide gradus quos­ cumque conferre (n. 875 sequ.). Censurâtes vero toleratus (n. 876'), sicuti constitutus in statu peccati mortalis, valide quidem ordinat, sed illicite ; quale autem peccatum com­ mittat. vide n. / /. 961. Plura quae huc usque exposuimus, de privilegio abbatum conferendi tonsuram ac minores ordines suis sub­ ditis regularibus, tradidit S. G. C. in Rrixinen., 1’2 Dee. 1733 ; quam proinde heic subjicimus. Episcopus Brixinensis conquestus est apud S. G. G., quod abbas monasterii Stambsensis ordinis Cisterciensis in sua dioecesi multa age­ ret. haud rite legitimeque. Quaenam fuerint hae querelae, CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIRI S '188 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE colligitur ex dubiis quae S. C. proposita fuere. Scilicet : « 1° An liceat abbati monasterii Stambscnsis Ordinis Cisterciensis dispensare super aetate cum religiosis sui monas­ terii sibi subditis pro suscipiendis sacris ordinibus. Et qua­ tenus affirmative : » 2° An monachi ejusdem monasterii ad ordines promo­ vendi. praeter litteras obedientiales, teneantur exhibere Or­ dinario Brixinensi fidem sui baptismatis ad docendum de legitima aetate. » 3° \n liceat dicto abbati dimittere suos monachos ad alium episcopum pro suscipiendis ordinibus sine litteris dimissoriis dicti Ordinarii. Et quatenus negative : » V An monachi sic ordinati cum dispensatione abbatis in aetate, vel ab alio episcopo cum solis litteris obedientialibus et sine dimissoriis episcopi Brixinensis sint licite ordi­ nati. Et quatenus negative : » 5° An et in quas poenas tam dict us abbas quam ipsi monachi taliter ordinati inciderint. » 6° An liceat dicto abbati tonsuram et minores ordines conferre non solum monachis sibi subditis, sed etiam aliis regularibus sibi non subditis. » 7° An liceat eidem abbati tonsuram et ordines minores conferre saccularibus aliarum dioeccsum cum dimissoriis sui Ordinarii et sino licentia episcopi Brixinensis. Et quatenus negative : » 8° An taliter ordinati valide susceperint ordines. » 9° An liceat dicto abbati non solum sacram supellecti­ lem benedicere in (pia sacra unctio non adhibetur, sed etiam altaria consecrare et alia vasa sacra in quibus adhibetur sa­ crum chrisma, idque non tantum ad usum ecclesiae proprii monasterii, sed etiam ad usum aliarum ecclesiarum in casu ». S. C. reposuit : « Ad luni : negative. » Ad 2"n' : negative dummodo in litteris obediential ibus exprimatur actas. » Ad 3um : servetur decretum Clementis VIII an. 1596. » Ad âura: negative. CAPI T V. DE ESSENT! ALIRUS SACRAE ORDINATIONIS PAR I HUS » » » » » Ad Ad Ad Ad Ad 5un* : 6",n : 7U1" : 8um : 9u,n : I 89 in poenas canonicas. negative quoad non subditos. negative. affirmative. ad S. C. IL et amplius in omnibus ». SCHOLION II. I)E PRlVÎLEGilS CAIURNAIAUM IN ÜRBE. 962. In primis recolimus privilegium Cardinalis episcopi Ostiensis, decani sacri collegii, ordinandi ac consecrandi electum in Romanum Pontificem, qui forte sil diaconus tan­ tum, aut presby ter, assistentibus, si agatur de consecratione episcopali, Cardinali episcopo Portuensi et Cardinali episcopo Albanensi. Hoc privilegium est antiquissimum, prout osten­ dunt documenta citata ab Rallier. />. 111. sect. I . cap. 1\ , art. J', § /. Olim ad consecrationem Romani Pontificis convenire solebant non pauci episcopi provinciae Romanae, sicut in aliis provinciis omnes sulfraganei ad consecra­ tionem métropolitain convocabantur, ex cap. 5, De temp, ordin. 963. Praeterea Cardinalis archipresbyter basilicae Vatica­ nae habet, vigore antiquorum privilegiorum, el praesertim vigore const. Ad honorandam, a Benedicto XIV editae die 27 Martii 1752, sequentes facultates : « Ut iidein canonici, bénéficiai!, clerici, alumni el ministri praedicti ab eodem archipresbytero ejusque in archipresbyteratus dignitate pro tempore successoribus quibuscumque, quatenus episco­ pali charactere praediti sint, vel de ipsorum licentia tantum, nec alias, a quocumque catholico antistite gratiam et com­ munionem S. Sedis Apdstolicae habente, per eum eosqne deputando, ad omnes etiam sacros et presbyteratus ordines promoveri, et tam ipse archipresbyter ejusque inarchiprcsbyleratus dignitate successores, quam antistites ab eo de­ putati eosdem canonicos, bénéficiâtes, clericos, alumnos et ministros reipsaactu inservientes, ut supra, absque nos­ tro vel successorum nostrorum, aut nostri in Urbe ejusque districtu Vicarii in spiritualibus generalis, velcujusxis al- .« τ ν —*. 190 TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE terius, etiam eorum originis, Ordinarii licentia, dimissoriis aut examine ; convictores vero seminarii praedicti, acceden­ tibus ipsorum respective Ordinariorum licentia ac dimissorialibus litteris, ad praemissos omnes ordines, servatis de jure servandis, promoveri licite possint et debeant, praesen­ tium tenore perpetuo concedimus et indulgemus ». Subdit vero Honorante, cap. ///, not. E: « Sed non obstante hac amplissima Emi archiprcsbyteri facultate, ab eodem pro­ moveri non possunt sine testimonialibus Vicarii I Tbis, si sint Romani, super legiliinilate natalium, ac bonis vita el moribus et quod nullum contraxerint impedimentum cano­ nicum ad tenorem bullae Innoccntianae ; si vero sint alie­ nae dioecesis, cum testimonialibusejusdem Vicarii super vita el moribus pro eo tempore quo Romae moras duxerunt : quae quidem conditio ita eos arctat ut aliter promoti de­ clarari possint suspensi ab exercitio ordinum susceptorum ». Insuper Cardinalis archipresbyter non potest supradictos omnes promovere extra suam basilicam sine licentia Vica­ rii I rbis, ex Cone. Trid., $k-.vs. 17, cap. Γ, de ref., si eos­ dem promovens exercet pontificalia. Exercitia vero spiritua­ lia iidem omnes peragere debent. 964. Cardinales episcopi suburbicarii nequeunt subdi­ tos suos e suburbicaria dioecesi ad ordines promovere sive in cappella proprii palatii in I rbe, sive in alia ecclesia abs­ que licentia Cardinalis Vicarii, ex Cone. Trid..sew. 17, cap. Γ, de. ref.. et ex Alexandri VII const. \po*tolica sollici­ tudo, ~ Auy. 1662. Id probat ac statuit Benedictus XIV in epist. \d audientiam, 15 Febr. 1753. Neque Cardinalis archipresbyter basilicae Vaticanae, si est unus ex sex epis­ copis suburbicariis, potest absque licentia Vicarii Urbis suos suburbicarios subditos in eadem basilica promovere, nisi habeat speciale indultum a Sede Apostolica (1). Attamen Cardinalis episcopus suburbicarius potest suos subditos in cappella -proprii palatii in I rbe, etiam sim* licentia Cardina­ lis Vicarii, initiare prima tonsura, « ex ea nimirum ratione quod Vlcxandrina constitutio de ordinibus minoribus atque (1) Honorante, l. c. CAPI T V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDIN VT10NIS PARTIBUS I 91 majoribus diserte caveat : quaestio autem est non adhuc de­ finita utrum prima clericalis tonsura sit ordo necne » ; Be­ nedictus XIV, /. c., in fine. 965. Tandem communiter affirmant ductores Cardinales titulares sive episcopos sive etiam simplices presbyteros in sua titulari ecclesia posse personis sen itio ejusdem eccle­ siae addictis conferre tonsuram ac minores ordines (I). Hoc privilegium deducunt ex cap. II. De niajoritate et obedientia, quod tamen illud clare non tradit. Honorante, cap. I, not. 11, hanc doctrinam non admittit, et docet etiam Car­ dinales indigere licentia Cardinalis Vicarii, (piae non datur nisi praevia exhibitione litterarum dimissori alium, praevio examine, exercitiis spiritualibus, aliisque de jure praescrip­ tis, opponens praxim tum antiquam Ium recentem et non­ nullas RR. PP. constitutiones, nempecit. const. Apostolica sollicitudo Alexandri VII. (pia cavetur ut (pii promoveri volunt in Urbe, a nullo alio promoveantur (piam a Cardinali Vicario, et const. Bomanus Pontifexy 17 Sept. 1692, Innocentii XII, quae tiliilariiirn jurisdictionem restringit ad ea quae concernunt servitium ecclesiae seu loci pii, scilicet disciplinam ecclesiasticam et morum correctionem. At cons­ titutionem Alexandrinam non revocare privilegium Cardina­ lium conferendi primam tonsuram, patet ex dictis n. pracc. in fine; item nec revocare eorumdem privilegium quoad minores ordines, colligitur ex Benedicto XIV. I. c., ubi hanc constitutionem prae oculis habens, hoc privilegium Cardi­ nalium minime denegat, imo potius admittere videtur. Constitutio vero Innocentiana agit de potestate judiciali et coerciti va. Gravius est argumentum oppositum ex praxi contraria (2). Hac autem posita, privilegium evanesceret quidem quoad Cardinales charactere episcopali insignitos, non vero quoad Cardinales simplices presbyteros, qui pote­ runt ex licentia Cardinalis \ icarii conferre praedictis perso­ nis tonsuram et minores ordines. 1) Phillips, /, §as; Vecehiolli. 7//,§17 , D’Annibale, III. § 153, not. IG; Schinalz., /, XI, η. 80 ; Beli. XIV, qui in cit. epist. Ad audientiam,§ 1'2, liane doctrinam refert el non reprobal, inio approbare videtur; Ferraris, Bibliotheca etc., v. Cardinalis, § 111, n. 22. (2) Ben. XIV, l. c., n. 1. 192 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE Articulus II De intentione ministri. 966. In articulo praecedenti determinavimus quinam sit minister sacrae ordinationis. Modo de ejusdem intentione agentes, recolimus ad valorem sacramenti in genere requi­ ri ut minister illud conferens habeat intentionem saltem fa­ ciendi quod facit Ecclesia ; scilicet Ecclesia Christi quae est Ecclesia Romana. Id aperte definivit contra protestantes Cone. Trid., sess. 17/, can. 11 : « Si quis dixerit in minis­ tris. dum sacramenta conficiunt, non requiri intentionem saltem faciendi quod facit Ecclesia. A. S. ». Et ita etiam Eugenius I\ in instructione ad Armenos (n. 773). Ambro­ sius Catharinus, in libro De intentione ministri, putavit ad valorem sacramenti sufficere ut minister ponat serio exte­ riorem ritum sacramentalcm. etiamsi in corde suo. ponens hunc ritum, positive nolit facere quod facit Ecclesia. Haec doctrina communiter rejicitur et videtur directe damnata ab Alexandro VH1 sub sequenti propositione: « Valet bap­ tismus collatus a ministro qui omnem ritum externum formamque baptismi observat, intus vero in corde suo resolvit: Non intendo facere quod facit Ecclesia». Requiritur igitur ad validitatem sacramenti ut minister ponat serio ritum ex­ ternum sacramentalcm, et insuper simul velit, ponens hunc ritum, saltem facere quod facit Ecclesia. Sufficit autem hu­ jusmodi voluntas implicita, e. g. si (piis velit facere quod facit Ecclesia schismatica el haeretica, et haec conficit sa­ cramentum : item sufficit virtualis el non requiritur actualis, ita ut sacramentum valeat etsi minister in act ione sacramentali plane el voluntarie distrahatur. Attamen satis non est intentio mere habitualis el multo minus interpretativa. 967 Hanc doctrinam (piam supponimus, applicando sa­ crae ordinationi, sequitur ordinationem (piae est sacramen­ tum, esse ipso divino jure irritam, si minister dum eam confert, nec implicite ac virtualiter intendit facere quod fa­ cit Ecclesia, licet ritum externum serio ponat. Quod verum I 93 est etiam de ordinationibus quaesunt ecclesiasticae institu­ tionis et de ipsa prima tonsura, quia Ecclesia, in earum ins­ titutione oeconomiam juris divini imitata, ita statuit, licet quoad hos gradus aliter statuere potuisset et posset. At non requiritur pro validitate ordinationis ut minister actu posi­ tivo et explicite voluntatis intendat facere sacramentum, ri­ tum sacrum, quod facit Ecclesia Homana, conferre potes­ tatem ordinis, etc., dummodo haec non excludat; (piae om­ nia implicite continentur in generaliori intentione faciendi quod facit Ecclesia Christi. Hinc Concilium Tridentinum in relato canone, exigit intentionem saltem faciendi quod facit Ecclesia, indicans minimum necessarium pro valore sacra­ menti, licet optandum sit ut minister magis specificam in­ tentionem habeat. 968. Ex dictis sequitur ordinationem valere, si minister intendit quidem facere quod facit Ecclesia Christi, sed simul putat illum ritum non esse sacramentum, non esse ritum sacrum, nullam conferre potestatem. Ecclesiam Romanam non esse veram Ecclesiam Christi, etc., dummodo actu po­ sitivo voluntatis non dicat: Nolo facere sacramentum,con­ ficere ritum sacrum, conferre potestatem, facere quod fa­ cit Ecclesia. Romana, etc. Sane in casu unicus est actus vo­ luntatis, nempe faciendi quod facit Ecclesia Christi, (piem non destruit error concomitans, de quo supra. At e contra­ rio ordinatio foret nulla prorsus, si minister intendit qui­ dem facere quod facit Ecclesia Christi, sed simul actu po­ sitivo et explicita voluntatis, non vult conficere sacra­ mentum, aut ritum sacrum, aut facere quod facit Ecclesia Romana, aut conferre potestatem ordinis, aut imprimere characterem, etc. Nam in casu forent duo voluntatis actus positivi et contrarii, (piorum posterior priorem destruit, vel qui mutuo (diduntur, et ideo minister revera non vult facere quod facit Ecclesia Christi (1). Quid vero si minister volun­ tatis actum positivum et cxplicitum de non conficiendo sa­ cramento, aut ritu sacro, de non faciendo quod facit Ec­ clesia Romana, etc., revera non habuit, quia de his non CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS (1) Vide nostrum Tractatum canonicum de matrimonio, n. 792, 802. 13 194 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE cogitant, sed habuisset profecto, si cogitavisset ? Responde­ mus ordinationem esse validam, quia haec voluntas interpretativa in rerum natura non exist'd, et ideo recidimus in primum casum de unico voluntatis actu faciendi quod facit Ecclesia. 969. Pariter ex dictis apparet ordinationem esse prorsus nullam, si minister, dum eam confert, usum rationis non habet, e. g. quia amens, ebrius, dormiens est, licet antea habuerit una cum intentione non retractata conferendi or­ dinem ; quia in casu non adesset intentio actualis vel virtuaÜSjSed tantum habitualis, quae non sufficit. Ilincsi epis­ copus ordinans ita mentis carentia laboraret ut intentio ne­ cessaria ad validam sacrorum ordinum collationem in eo praesumi non posset, ordinationes uti nullae essent reite­ randae. Et si dubium grave adesset super sanitate ejus mentis, tunc pariter ordinationes hujusmodi erunt reite­ randae sub conditione. Ita etiam non semel ipsae Romanae Congregationes reposuerunt. 970. Proinde ut ad casus magis practices descendamus, ordinatio quaecumque irrita est , si minister, she episcopus sive abbas sive presbyterex R. P. delegatione, dum eam per­ sonae confert, vult non ordinare illam personam ; quia eo ipso non habet intentionem saltem faciendi quod facit Eccle­ sia. imo habet intentionem contrariam. Idem dicas de prima tonsura. At minister peccat graviter. Item graviter peccat si dum ordinat, habet intentionem conditionatam non ordinan­ di, si persona quam ordinat non sit ea quam putat, sed alia (piam non vult ad ordinationem admittere, aut si persona quasdam qualitates non habet. Ad rem BenedictusXIV, /M synodo, Vilf, XI,n. 1 : « Xe... gravis peccati reus fiat, te­ netur episcopus absolutam intentionem habere ordinem conferendi homini praesenti cui manus imponit et consueta porrigit instrumenta, quemadmodum recti1 animadvertunt Navarrus, Consil. 5. De temporibus ordinationum', Gobat, Theologia experim.. trad. VIII, n. 3 16; et Card.De Rugo, De sacram, in genere, Disp. VIII, sect. VII, η. I 19 >». Proinde numquam praesumitur ministrum talem intentio­ nem non ordinandi habuisse in ordinatione peragenda, 1 95 donec contrarium non probetur ; turn quia nemo praesumi­ tur malus, nisi probetur, tum quia actus, praesertim adeo solem nis (pialis est ordinatio, habendus est validus, donec in validitas non evincatur. 971- In Pontificali Romano est quidem edictum n. i009) (pio episcopus ordinationem habiturus praecipit, ne ad or­ dines suscipiendos accedere audeant illi (pii in eodem edicto nominantur. Sed hoc edictum, unice facium ad illos ab or­ dinibus arcendos, nullo modo significat episcopum habere intentionem non ordinandi, si, edicto non obstante, illi forte accedant, et episcopus per errorem illis manus imponat at­ que instrumenta porrigat. Proinde ordinatio in casu ha­ benda foret valida, etsi illicita ex parte subjecti, quod et grave peccatum committeret et censuram ferendae senten­ tiae contraheret (cit. n. 1009). 972. Quid vero si episcopus, praeter illud edictum Pon­ tificalis Romani, per archidiacon urnalium ve publice denun­ tiare fecerit, priusquam sacrae ordinationis caeremonias incipiat, se intentionem non habere ordinandi irregulares, censuris innodatos, carentçs legitimo titulo, vel dimissorialibus proprii Ordinarii? In primis non est dubium episco­ pum, qui hanc protestationem emittit sive per se sive per alium, graviter delinquere, tum quia, si illam emittit in actu ordinationis, aliquid addit ritibus Pontificalis, tum quia in­ numeris scrupulis et animi anxietatibus, et quandoque etiam probabili ac prudenti dubitationi de ipsarum ordina­ tionum validitate, cum maximo Ecclesiae detrimento ac perturbatione, aditum aperit. Proinde episcopus cavere uti­ que debet, ne ullus ad ordines admittatur (pii, diligenti praehabita inquisitione, non fuerit dignus et idoneus reper­ tus omnibusque ornatus qualitatibus (piae a sacris canoni­ bus requiruntur ; at in ipso actu collationis ordinum opus est ut absolutam habeat intentionem initiandi omnes et sin­ gulos, sive a se antea approbatos, sive quoquo modo inlrusos, qui ad illos suscipiendos accedunt, et per consuetam materiae exhibitionem formaeque prolationem voti compo­ tes fiunt. 973. Praeterea praesumendum est hujus protestationis CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINA!IONIS PARTIBUS 196 1 ■'•M p. • / >· .> Η» I 2 TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE unicum scopum fuisse deterrere eos qui «aliquo ex enuntia­ tis vitiis laborantes ad ordines suscipiendos sese accinge­ rem. nec episcopum, per grave facinus, revera illi protesta­ tioni suam intentionem alligare \ oluisse, sed potius habuisse intentionem ordinandi subjectum cui manus imponit (1). Attamen peracta in hujusmodi circumstantiis ordinatione, tutiorem partem sequamur oportet (2). Scilicet adeundus est episcopus qui ordines contulit cum illa protestatione, ejusque intentio exploranda, qualis fuerit. Si ipse affirmat se illa protestatione voluisse tantum deterrere taliter im­ peditos, ordinatio est valida nec ullo modo repetenda. Si ipse affirmat se suam ipsam intentionem illi protestationi alligavisse, putamus rursus esse subdistinguendum. Vel episcopus advertit accedere candidatum impeditum, et dum eidem manus imponit, habet, conformité!’ suae pro­ testationi. intentionem eumdem non ordinandi, et tunc ordinatio est manifeste nulla et absolute repetenda. Vel episco­ pus non advertit accedere candidatum impeditum, et ita manus eidem imponit, sicut ceteris, et tunc ordinatio sal­ tem est dubia, quia episcopus forte habuit, prout habere debet, intentionem ordinandi praesentem cui manus impo­ nit; et ideo est repetenda sub conditione. Tandem si episcopusadiri nequit aut incerta et dubia remanet illius inten­ tio, etiam ordinatio dubia est, ac proinde pariter repetenda sub conditione. 974. Haec quam exposuimus, est praxis S. Pocnilentiariae, prout testatur Thesaurus, De poenis eccl.,p. //, r. Or­ dines, cap. νΐϊ, η. 2, et Benedictus XIV, De sacrosancto Missae sacrificio, l c. Haec pariter est praxis S. C. C., ut apparet ex pluribus causis in thesauro resolutionum ejus­ dem S. C., (piarum nonnullae modo afferendae sunt. 975. In primis est responsio data dic 23 Jan. 1586, quam refert Fagnanus in comm.cap. I. lie clerico per sal­ tum promoto, n. 15, et Benedicius XIV, De sacrosancto (1) Ben. XIV. I. c.; S. Alph- V/, n. 784, cum communiori. (2> 111· Lugo, l. c. ; Ben. XIV, I. c., η. 2, et De sacrosancto Missae sa­ crificio, 111, X, η. Ί ; S. Alph., I. c. 197 Missae sacrificio, III, .V, n. 5 : « Quaesitum fuit an ordi­ nati ante aetatem legitimam ab episcopo qui ante ordinatio­ nem in ecclesia publico edicto protestatus est quod non intendebat ordines conferre nisi iis qui in aetate legitima erant constituti, receperint vacuam manus impositionem. Responsum fuit ex communi sententia recepisse vacuam manus impositionem ». Hanc resolutionem summus Ponti­ fex approbavit in Consistorio, qui etiam jussit, antequam exequutioni mandaretur, scribi ad episcopum ut edicti a se promulgati formam mitteret, qua cognosci posset num episcopus revera intentionem habuerit non ordinandi eum qui cum defectu canonico ad suscipiendos ordines acces­ sisset (1). 976. Eadem quaestio ad examen revocata fuit in Charchien., Ordinationis, quae ab Altovito tum Secretario ita relata fuit: « In supplici libello a SSmo I). N. remisso ex­ ponitur Fratrem Antonium Gonzalez de Acuna episcopum civitatis Charchiensis in ludiis Occidentalibus sub dominio Regis Catholici, sacras ordinationes habiturum, edicto ca­ visse, ne quis trahens originem ab Indis seu, ut vocant, Molatis intra quartum gradum, auderet accedere ad sacros ordines suscipiendos, quia ipsius mens et intentio erat hu­ jusmodi personis sacramentum ordinis non conferre : quam protestationem denuo atque expressius ore proprio emisit in actu ordinationis, jurejurando affirmans se neque actua­ lem neque virtualem intentionem habere, aut habiturum fore ordinandi dictas personas, sed habere dumtaxat inten­ tionem ordinandi sanguine puros; quod et postea confirma­ vit, dum interrogatus a Guardiano Conventus S. Francisci, an quidam comprehensus infra gradus ab eo prohibitos esset valide ordinatus, absque ulla haesitatione respondit negative ex defectu intentionis. Plura hinc scandala et in­ convenientia orta sunt. Multi enim originem trahentes ab Indis seu, ut vocant , Mnlatis(cum inibi pauci sint sanguine puri), ordines susceperunt, et subinde Missas celebrarunt, confessiones audierunt, aliaque susceptis ordinibus con­ CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS ti) lien. XIV, l. c., η. Ί. 198 TRACTATIS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE gruentia munera exercuerunt: et e contra non desum in populo qui sic ordinatos effugiunt ac uti male promotos di­ gito ostendunt ». Proposita itaque fuerunt S. C. sequentia dubia : « 1° An hujusmodi personarum ordinatio fuerit va­ lida ; 2° An actus ab illis vigore susceptorum ordinum exer­ citi fuerint validi ; Et quatenus negative : 3° Quonam reme­ dio hisce malis consuli debeat ». S. C. reposuit die 13 Febr. 1682 : « Ad lum et 2uin : negative; ad 3um : ad men­ tem. Et mens est, supplicandum osse SSmo, quatimus jubeat omnibus ludiarum episcopis, ne deinceps praesumant in ordinatione conditionalem intentionem habere, eosquc ani­ madvertat Indos et Nigros omnesque ab eis per paternam vel maternam lineam descendentes nullo jure ab ordinum aliorumque sacramentorum receptione arcendos esse, dum­ modo cetera per sacros canones requisita habeant et obser­ vent ». 977. Benedictus XIV, De syn., XII, I, n. 5, postquam hanc responsionem S. C. C. retulisset, subdit : « Cohaeren­ ter ad haec datae fuerunt litterae ad ludiarum aliosqueper Ilispanias et regnum Porlugalliac constitutos episcopos. Cumque archiepiscopus Ilyssiponensis renuisset ordines cuidam conferre qui a Mauris trahebat originem, suas prae­ texens synodales constitutiones ab ordinibus excludentes y quotquot a Mauris, Nigris alleriusve nationis infidelibus prox entrent, re mature discussa in S. C. C. die 13 Jan. 1685, responsum est praefatas synodales constitutiones, ulpote obsistentes juri communi, nullius esse roboris ». 978. In Aprutina, Ordinum, II Jan. 1710, hanc facti speciem S. C. ad exanmn rexoeaxit. Joseph B. loci Bellantis, cupiens adseribi militiae ecclesiasticae, exoravit episcopum ut ei conferret primam tonsuram et duos primos minores ordines; el rescriptum obtinuit: .l·/ primum tonsuram lanium, pro qua sola fuit revera examinatus. Die 20 Sept, I7O/|, recepta in ordinatione generali prima tonsura, voca­ tus, ut ipse aiebat, ad duos primos minores ordines, acces­ sit cum aliis ordinandis et materiam tetigit ; sed ab epis­ copo testimonium obtinuit tantum pro prima tonsura. Cum vero deinde praesentabis fuisset ad beneficium de jure pa- I 99 tronatus, episcopus denegavit institutionem, nisi prius ob­ tineret absolutionem et dispensationem ab irregularitate. Re delata ad S. C., haec interrogas it episcopum an in actu or­ dinationis intentionem habuerit excludendi non examinatos pro ordinibus, vel praecise oratorem, an fecerit aliquam protestationem vel comminationem sub poena excommuni­ cationis adversus furtive accedentes ad ordines. Reposuit episcopus se in actu ordinationis habuisse intentionem sal­ tem virtualem excludendi non examinatos pro ordinibus, si­ cut in principio cujuslibet ordinationis semper comminatur poenam excommunicationis contra furtive accedentes; nec esse verum, subdidit, quod orator fuerit vocatus. Propo­ sitis dubiis : « 1° An stante supradicta ordinatione idem cle­ ricus ullum canonicum impedimentum contraxerit quod ab episcopo dispensari non possit ? Et quatenus affirmative : 2° An saltem eidem indulgenda sit relaxatio aS. C. ? 3J An supradicti ordines minores, modo quo supra suscepti, sint reiterandi in casu »? S. C. : « quoad primum et secundum benigne commisit episcopo Aprutino, ut, imposita oratori aliqua salutari poenitentia, cum eo, pro suo arbitrio et con­ scientia, gratis dispenset. Ad tertium respondit affirmative sub conditione in casu de quo agitur ». 979. Huc spectat etiam ejusdem S. C. responsio in Ugenlina, Ordinum. Nam Frater Ronaventura a Rufiano Ordinis ('appueinorum accessit cum dimissorialibus sui Provincialis ad episcopum Egentinum ut primam tonsuram et quatuor minores ordines reciperet. Episcopus primam tonsuram tantum una die eidem contulit ; et simul intima­ vit se die quadam dominica eidem collât urum primos tan­ tum duos minores ordines, non autem alios. Verum primis duobus ordinibus jam susceptis, Frater Ronaventura audiens se, ut ipse referi, vocatum cum aliis promovendis ad reci­ piendos geminos alios minores ordines, securus accessit, et, aeque ac ceteri, fuit ordinatus. Ordinatione absoluta, cum adverterit episcopus Fratrem Bonaventuram sese cum reliquis ad suscipiendos binos posteriores ordines intrusisse, graviter eum increpavit, eumdem monens de eorum or­ dinum nullitatc. Pariter consultus a S. C. C. ad quam res CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS I 200 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE delata fuit, episcopus reposuit Fratrem Bonaventuram voca­ tum non fuisse, else non habuisse intentionem illos ordines conferendi, ideoque ordinationem esse nullam. Proposito itaque dubio: « An ordines exorcistatus et. acolylhal.usmo­ do, quo supra, suscepti a Fratre Bonavcntura a Ruflfano sint reiterandi in casu » ; S. C. reposuit die 3 Aug. 179/1 : « Praevia poenitentia salutari imponenda per Superiores Ordinis, reiterandos esse sub conditione ». 980. De Lugo, Z. c., admittit cum Vasqucz, Disp. CXXXVUI, cap. VII,n. 86, conditionalam ministri inten­ tionem licitam esse in ordinatione personae determinatae ex causa gravissima, e. g. si aliquis, simulans se alium, petat ordinari, cum mullum referat eum non ordinari ; tunc enim, veriiicata simulatione et identitate personae, minister pos­ set declarare se non habuisse intentionem ordinandi, atque ita ordinatio haberetur tamquam nulla et gravissima incom­ moda evitarentur. Sed haec non carent difficultate. 981. Ex dictis intelligitur quid juris de validitate ordi­ nationis cum errore personae, idest si minister eum cui ma­ nus imponit et porrigit instrumenta, putat esse Titium, dum est Sempronius. Nam si minister habet, prouti habere de­ bet, absolutam intentionem ordinandi personam praesen­ tem, quaecumque ea sit, ordinatio valet, ut patet. Si e con­ trario minister expresse el positive vult nullum alium ordi­ nare praeter Titium, ordinatio est nulla, quia minister in casu non habuit intentionem ordinandi illum qui manus im­ positionem recepit et instrumenta tetigit. Pro aliis sacra­ mentis valet eadem theoria: tantum in matrimonio prae­ sumptio est contrahentem intendisse non personam prae­ sentem, quaecumque ea sit, sed nominatim personam cum qua de matrimonio ineundo egit et sponsalia contraxit, et cum qua nuptias inire putabat (i). 982. Concludimus notantes differentias inter intentionem subjecti et intentionem ministri, necessariam pro validitate ordinationis, aliorumque sacramentorum. Nam in primis ex parte subjecti, praeter actualem et virtualem, sufficit (1) Vide nostrum Tractatum canonicum de matrimonio, n. 184. 201 etiam mere habitualis intentio, ut explicavimus n. 625 scqu. E contrario ex parte ministri requiritur actualis vel virtualis. Praeterea verius valet sacramentum baptismi, confirmationis et ordinis, si subjectum licte accedit, volens sacramentum, idest materiam et formam positam a legiti­ mo ministro cum debita intentione, sed nolens elTcctum sacramenti (n. 64/ sequ.}. E contrario ex parte ministri requiritur ut non solum serio ponat ritum externum sacramenlalem, sed insuper ut hunc ritum serio ponens, inten­ dat facere quod facit Ecclesia. Nec mirum : nam minister, ut valide conficiat sacramentum, debet, dum verba rebus conjungit, agere tamquam minister Ghrisli, seu uti po­ testate a Christo communicata; et ideo in eo requiritur intentio saltem faciendi quod facit Ecclesia Christi ; in qua continetur intentio agendi ut minister Christi (1). Haec autem ratio non valet pro subjecto ita ut in ipso sufficiat, Christo I). sic volente, intentio quoque habitualis recipiendi sacramenti, etiam cum voluntate non recipiendi sacramenti effectum qui producitur ex opere operato ab ipsomel sacra­ mento. Huc usque de ministro sacrae ordinationis. CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS SECTIO II De materia et forma sacrae ordinationis. 983. Ideo de materia et forma una simul agimus sub hac sectione, quia cum verba quae formam constituunt, pronuntientur a ministro super materiam quae ponitur, de­ terminata materia unius ordinationis, facileintelligitur quae­ nam sit forma, et viceversa. Videndum igitur est inter om­ nes ritus quibus sacra ordinatio perficitur, quinam sint essentiales ita ut materiam et formam constituant. Antea vero nonnulla breviter praemittenda sunt de ritibus sacrae (1) Vide bene admodum t'ranzelin, De sacram, in (jen., thés. XVI. 202 TRACTATOS CANOMCÜS DE SACRA ORDINATIONE ordinationis in genere ex tractatibus dogmaticis de sacra­ mento ordinis, et de sacramentis in genere ; deinde ritus singulorum graduum clericalium expendemus. Articulus I Dc ritibus sacrae ordinationis in genere, 984. Observationes generales praemittendae circa ritus sacrae ordinationis sequentibus continentur: I' Quod allinet ad eorum originem, in primis quoad or­ dines hierarchicos dicimus eorum ritus essentiales, seu ma­ teriam et formam, esse divinae immediatae institutionis. Nam demonstravimus 71. ,7/. 10, Christum I). instituisse et quidem immediate 1res primas ordinationes, sicuti quaeli­ bet alia sacramenta : atqui instituere aliquam rem significat instituere essentialia saltem illius elementa (1). Quaestio autem est inter theologos quomodonam Christus D. mate­ riam et formam harum ordinationum instituerit, utrum in genere tantum, an etiam in specie; quam quaestionem bre­ viter evolvimus. 985. Plerique (2) putant Christum 1). voluisse ut ordi­ nes hierarchiciconferrentur per impositionem manuum, et per verba exprimentia potestatem ordinis quae datur, relic­ to Ecclesiae munere haec verba determinandi. Hinc materia ordinationis non potest esse nisi una in omnibus locis et temporibus, idest impositio manuum ; forma autem potest esse diversa, dummodo quaelibet exprimat potestatem or­ dinatione datam. Et quoniam Ecclesia nil potest in substan­ tiam sacramentorum, uti docet Cone. Trid., .\ \7, cap. II, proinde Ecclesia nequit declarare nullos ordines hierarchicos, si collati sunt manuum impositione ac verbis satis exprimentibus potestatem, licet aliis a determinatis ab ipsa; el viceversa nequit validos declarare ordines hicrar(1) Franzelin, Desacrant. in gen., Thesis V. .2} S. Thomas, 3 p., q. 60, a. 7 ; S. Alph., VI. n. 12, plures alios ci­ tans, probabilium Benedicius XIV, De syn., I 111. X, n. 10, huic favet sententiae . Palmieri. De Pom. Pont., Proleg., § 15, in scholio, n. 3. CAPET V. DE ESSEN I I XLIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS 203 chicos, si alitor collait sunt. Quaenam vero verba salis expri­ mant potestatem ordinis qui confertur, ex nihilo melius colligi potest, quam ex facto Ecclesiae. 986. E contrario non pauci eximii theologi 1) censent Christum 1). voluisse lanium ut ordines hierarchici daren­ tur per signa el verba exprimentia poteslatemy relicta Ecclesiae ampla facultate determinandi tum signa tum ver­ ba: et signis ac verbis ab Ecclesia determinandis adnexam voluisse vim conferendi gratiam et imprimendi characterem. Hinc Ecclesia potest determinare pro uno loco unum signum et aliqua xerba, e. g. pro Ecclesia Orientali impositionem manuum ac relativa xerba, et pro alio loco aliud signum aliaque verba, e. g. pro Ecclesia Latina traditionem ins­ trumentorum ac relativa verba; ita ut ordines collali Orien­ talibus ritu Latino ac xieexersa sine apostolico induito sint non solum illiciti, sed etiam invalidi, licet de facto Ecclesia statuerit esse tantum illicitos, ut diximus n. 909. Item Ec­ clesia potest pro eodem loco prius determinare unum si­ gnum et aliqua xerba, e. g. in Ecclesia Latina manuum impositionem cum relativis verbis, deinde aliud signum aliaque xerba, e. g. instrumentorum traditionem cum relati­ vis verbis; ita ut ordines collati antiquo ritu per solam im­ positionem manuum cum relativis verbis sint non solum il­ liciti, sed etiam invalidi. Eodem jure Ecclesia potest etiam pro eodem loco et tempore constituere ut signa ac xerba a se determinata sint inefiicacia, nisi minister aut subjectum aliquas praetulerit conditiones (n. /7$, 779). Notandum vero est non omnes fautores hujus sententiae admittere quod Ecclesia posset ritus sacramenti ordinis ef­ ficaces reddere inefficaces pro alio loco, pro alio tempore aut pro personis aliquas conditiones non praeseferentibus, (piia exinde sequeretur Ecclesiam aliquid posse in substan­ tiam sacramenti ordinis contra doctrinam Tridenlini. (I) llallier, 11, sect. 11. cap. II. art. /, § Λ’ΑΎ; De Lugo, De sa­ cram. in gen., Disp. 11, sect. V; Bella· minus, De sacram, ord., cap. IX; Salm., De sacram. in gen., cap. IV, n. 18, aliique. < Batto unica hujus sententiae est diversitas Ecclesiae Graecae et Latinae in admimslralione aliquorum sacramentorum, praesertim in ordine » ; S. Alph., L c. 20 i TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE 987. Nos hanc theologorum controversiam sub judice relinquimus. Extante autem controversia, putamus haec constitui posse : 988. «) Si impositio manus et verba quae antiquitus cer­ te erant materia et forma, adhuc sunt in ritu ordinationis juxta Pontificale Romanum, putamus ordinationem valere per illam manus impositionem et per illa verba. Nam valde improbabile est Ecclesiam huic materiae et huic formae vim sacramental em ademisse, tum quia Ecclesia non utitur po­ testate controversa in re adeo gravissima, tum quia Ecclesia ab his mutationibus abhorret, etiam quando potestate certa potitur. Proinde probandum forer argumentis peremptoriis Ecclesiam id fecisse ; quae argumenta peremptoria non ad­ sunt, pronti ipse doctorum dissensus inferius satis superque ostendet. Ad rem Benedictus XIV, Z. c. : « Data Eccle­ siae facultate de qua est sermo (nempe mutandi materiam sacramenti ordinis), gratis omnino et arbitrario lingitur quod Ecclesia ea usa fuerit. Dicant ubi et quando, quo saeculo, in quo concilio, a quo pontifice facta sit ejusmodi mutatio. Enim vero si Ecclesia ab ordinationis ritu ea ablegasset quae antiquitus fiebant, cogeremur utique affirmare ordina­ tionis materiam et formam fuisse Ecclesiae auctoritate mu­ tatas, novasque antiquis subrogatas. Sed cum omnia quae habentur in antiquis ritualibus perses erent intacta ac sancte et integre etiam nunc peragantur, nemo facile credet illa eadem (piae jam pridem satis erant, nunc ad ordinis sacra­ mentum perficiendum amplius non sufficere ». Abs re non erit animadvertere Pontificale Romanum fuisse rccogni tum et castigatum a Benedicto XIV qui hoc principium tradit. Eodem modo a materia certa in Oriente jure arguitur ad materiam in Occidente, si idem ritus est in Pontificali Ro­ mano ; quia scilicet non est probabile Ecclesiam, usam potestate controversa, diversam materiam pro Occidente statuisse. 989. 6) Si impositio manus et verba quae antiquitus cer­ te erant materia et forma, adhuc sunt in ritu ordinationis juxta Pontificale Romanum, quod tamen deinde aliud quo­ que signum aliaque verba recenset, putamus hoc aliud si- 205 gnum et verba ad materiam el formam non pertinere. Nam ex dictis n. praec. impositio manus et relativa verba sunt adhuc materia et forma ordinationis: atqui ob rationes supra adductas non est probabile Ecclesiam vim sacramentalem ex toto vel ex parte ademisse impositioni manus cum rela­ tivis verbis et tribuisse signo no viter introducto cum rela­ tivis verbis. 990. c) Si impositio manus et verba quae antiquitus certe erant materia et forma, adhuc sunt in ritu ordinationis juxta Pontificale Romanum, sed antiquis verbis aha addita sunt satis per se exprimentia collatam potestatem, putamus ordinationem valere quoque per impositionem manus et haec verba noviter addita. Id ultro admittunt patroni pri­ mae sententiae qui putant Ecclesiam aliter statuere non posse. Sed etiam patroni alterius sententiae admittere de­ bent Ecclesiam his verbis vim sacramentalem recognoscere, quia secus, vim sacramentalem illis denegans, uteretur po­ testate controversa in re gravissimi momenti, praesertim si pro validitate ordinationis est communisdoctorum consensus. His criteriis nos inferius materiam et formam ordinatio­ num hierarchicarum in theoria determinabimus. 991. Praeter materiam et formam alii ritus ordinum hierarchicorum sunt institutionis ecclesiasticae. Scilicet est de fide Ecclesiam, salva sacramentorum substantia, posse in eorumdem dispensatione ea statuere vel mutare quae sus­ cipientium utilitati seu ipsorum sacramentorum venerationi pro rerum, temporum et locorum varietate magis expedire judicaverit, ut docet Hone. Trid., sess. XX7, cap. II. Hinc idem Concilium, sess. V/I, ran. XIII, in genere damnavit illos qui dixerint receptos et approbatos Ecclesiae catholi­ cae ritus, in solemnisacramentorum admiuistratione adhiberi consuetos, aut contemni, aut sine peccato a ministris pro libito omitti, aut in novos alios per quemcumque ecclesia­ rum pastorem mulari posse. Hac igitur potestate Ecclesia alios ritus, salva materia et forma, in collatione priorum trium ordinum constituit. Hinc in λ Mil. can. F, de­ finivit : « Si . Igitur initiatio clericalis in Ecclesia Graeca perficitur terna crucis signatione, capillorum tonsione et. sanctae Tri­ nitatis invocatione ; quae omnes videntur hujus initiationis partes essentiales (1). 1020. Expleta caeremonia primae tonsurae, clericus « rursus Pontifici offertur, prosequitur Rituale. Graecorum, l. c., qui tunica accepta eum induit et usque tertio caput ejus signans, manu illi imposita, sic precatur : Domine Deus omnipotens, elige servum tuum hunc ; el eum sanctifica, el cum omni sapientia et intellectu (lirinorum verborum tuorum meditationem et lectionem obire concede, in in­ culpata conversatione custodiens illum. Misericordia et miserationibus el humanitate unigeniti FUii tui, cum quo benedicius es cum sanctissimo et bono et vivifico tuo Spiritu : nunc et semper et in saecula saeculorum. Arnen. Et post exclamationem codex apostolicus lectori traditur, qui modicum quid perlegens, pacem a pontifice accipit ». Igi­ tur forma est relata oratio pontificis ; non conveniunt Orien­ tales ductores utrum materia reponenda sil in signatione crucis, an in impositione manus, an in utraque (2). Tradi­ tio autem codicis apostolici, nempe libri continentis epistolas et acta Apostolorum, in silentio facta, non est. materia essen­ tialis ordinationis, sed tantum indicat lectorem qui jam ritu praecedenti est ordinatus, circa legendam scripturam sacram occupari (3). (t) Goar, l. c., pag. 241, n. 9. (2) Hallier. p. II, sect. II. cap. It. art. 1, § IX. η. 2, et Papp-Szilàgyi, Enchiridion juris ecc. orient. rath., p. II, §81, praetor alios citatos a Goar. I <·., pag. 242, n. 10. potant materiam esse manus impositionem. Goar, I. c., non immerito animadvertit unam ah alia non differre essen­ tialiter. 13 Goar. I. c. Vpud Maronitas episcopus, prius imponens dexteram suam temporibus candidali, ait : Divina gratia... eligit et promovet hunc servum Dei N. a gradu cantorum ad gradum lectorum in ecclesia sancti N. loci N. etc. ». Deinde, post ahos ritus, dexteram i ursus temporibus candidati imponens, preces effundit, quibus divinam gratiam super ipsum CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE OBDINATIONIS PARTIBUS 223 1021. Ecclesia vero Latina juxta Pontificale Romanum ordinationem lectoris ila explet. Episcopus post monitionem: Electi, tradit omnibus can­ didatis codicem de quo lecturi sunt, quem manu dextera singuli tangunt, dicens: Accipite etc., in quo consistit es­ sentialis hujus ordinationis ritus ; et tandem binas recitat ora­ tiones. Porro proposita fuerunt S. 11. C.haecdubia (n. 1018}: « 'Γ In ordinatione lectoris injungit. Pontificale Romanum ut pontifex tradat omnibus codicem de quo sunt lecturi. Quaeritur quid per codicem intelligatur : utrum volumen sacrae scripturae, an Missale, an Rituale? 5° In eadem lec­ toris ordinatione cohortatio pontificis (paulo ab initio) con­ tinet haec verba: Lectorem siquidem oportet legere ea quae (vel ei qui) praedicat. Quaeritur an etiam panicula vel, rubro colore descripta, et subjuncta duo \erba ei qui sint pronuntianda » ; S. R. C. reposuit die 27 Sepi. 1873 : « Ad Zium : in casu codicem esse missale, breviarium, vel volumen sacrae Scripturae. Ad 5urn : episcopum dicere posse in casu : Lectorem siquidem oportet legere ea quae prae­ dicat, vel: Lectorem siquidem oportet legere ei qui prae­ dicat ». 1022. In exorcistalu post monitionem: Ordinandi, episcopus accipit et tradit omnibus librum in quo scripti sunt exorcismi, cujus loco tradi potest Pontificale vel Mis­ sale, quem manu dextera tangunt, Pontifice dicente: /leezpite etc. Evidens est hunc esse ritum essentialem hujus or­ dinationis. Deinde episcopus super ordinatos binas recitat orationes. 1023. Tandem in acolythalu episcopus, post monitio­ nem : Suscepturi, accipit et tradit omnibus candelabrum quod successive manu dextera singuli tangunt, Pontifice dicente: Accipite ceroferarium cum cereo, et sciatis vos ad accendenda ecclesiae luminar ia mancipari in nomine Domini : U. Arnen. Iloc Arnen respondendum esse juxta consuetudinem ab ordinando, vide n. /008. Quaesitum apprecatur. Vide synodum Montis Libani (an. 1736), p. II, cap. XIV, n.3S. Jam vero non bene constat utrum materia et forma bit prima manus impositio cum relatis verbis, an altera cum adnexis precibus, an utraque» 22 i ? TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE fuit : « An instrumentum bugia de candela (?), serviens episcopis ad librum, possit esse materia ordinis acolytho­ rum, loco candelabri seu ceroferarii ‘? » S. II. C. die 8 Junii 1709 reposuit : negative. 1024. Postea episcopus accipit et tradit eis urceolum vacuum, similiter ab ipsis tangendum, dicens communiter omnibus: Accipite urceolum etc. Unus urceolus sufficit, ut patet ex verbis Pontificalis Romani. 1025. .luxta communiorem sententiam ritus essentialis hujus ordinationis est utriusque instrumenti traditio cum relativis verbis (1); etsi unus fuisset omissus vel dubie positus, ipse solus supplendus esset absolute vel sub condi­ tione. De collatione autem ordinis per duplicem distinctum essentialem ritum, vide n. 1005. Tandem episcopus binas recitat orationes. §2. — Pro ordinibus' majoribus. 1026. Cum obligationes quibus initiati majoribus ordini­ bus adstringuntur, sint graviores, et munera sanctiora, etiam ritus sunt solemniores. Hinc vocatis omnibus promovendis ad majores ordines, omnibusque procumbentibus, ad divi­ nam opem implorandam recitantur litaniae sanctorum, et in fine episcopus divinam benedictionem super omnes illos electos ter solemniter implorat. Litaniae sanctorum in anti­ qua liturgia Ecclesiae Romanae recitabantur in ordinatione diaconatus et presbyteratus, ac in episcopali consecratione, ut patet ex documentis allatis in Alley. U ; deinde cum subdiaconatus inter majores ordines receptus fuisset, etiam in ordinatione subdiaconatus recitari coeperunt. 1027. Circa prosternation em ordinandorum proposita fuerunt S. R. C. sequentia dubia : « In collatione ordinum Pontificale Romanum, antequam dicantur litaniae, subdiaconandos collocat coram pontifice genullexos et postea dia(t S. Thomas, in 4», diti. 21, q. 2, art. 2 ; Salm., VIII. HI, n. 17: S. Alph., VI, η. 745. 225 conandos cont ra cornu epistolae, presbyierandos vero contra faciem pontificis ad medium altaris. Quaeritur: An, his ac­ cedentibus presbyterandis, subdiaconandi alium debeant petere locum ? Quatenus affirmativo, assignetur an debeat seu possit esse contra cornu evangelii. Pontificale enim hoc omittit. Quatenus negative, an presby terandi procumbere debeant ante vel post subdiaconandos, cum omnes isti ante pontificem, et non contra cornu persistere debeant. Quae­ ritur ulterius: Cum habeatur ex Pontificali Romano quod pro litaniis omnes ordinandi prosternunt se, au 1\ omnes intelligatur de omnibus diaconibus et presbyteris, de quibus ibi supra, au etiam de subdiaconibus, de quibus superius in ejusdem Pontificalis rubrica, cum non desint ex Amalario, lib. II, cap. 17, lilt. A, De cedes, offic., auctores do­ centes subdiaconandos non debere procumbere, ex doctrina S. Ambrosii ». S. C. reposuit die 10 April. 1081 : « Posse subdiaconan­ dos statui contra cornu evangelii ; ly omnibus intelligi tam de presbyteris et diaconis, quam de subdiaconis (1) ». Sed jam de ritibus singulorum ordinum majorum tum in Ecclesia Cracca tum in Ecclesia Latina. CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS i Pro ordine subdiaconatus. 1028. In Ecclesia (Jraeca (quae subdiaconatum inter mi­ nores ordines recenset) Hituale (iraecorum apud tioar, /. c.,pag. 2ââ, ita habet: « Pontifici inspeciosa porta sedenti (2), ante Missae prin­ cipium, ordinandus in subdiaconum offertur. Et si saecula­ ris quidem sit, tunica ; si vero monachiis, mandja indutus. Jubet autem pontifex tunica sive mandya illum exui et dalmatica vestiri el praecingi: pollubrum etiam cum vase et mantili deferri. Mox ter caput ejus cruce signans, manum­ que imponens, diacono dicente: Dominumprocemur, hanc orationem pontifex dicit : (1) Collect. S. C. de Prop. Fide, n. 1185. (2) Videtui indicari non tantum porta quae speciali nomine speciosa a Graecis appellatur, sed quaelibet porta in ecclesia. Goar, l. c., pay. 2W, n. 2, qui portas ecclesiarum in Oriente enumerat et desciibit pn Bellarminus. De ordine, cap. IX : De Lugo, De tacram. in gen., disp. II, n. 10 ; Salin., VII, III, η. 28, aliique plures. 237 esset unica diiïerentia quod in antiqua Romana liturgia im­ positio manuum praecedebat orationem simplicem et ora­ tionem eucharisticam, dum in casu nostro fieret in medio orationiscucharisticac. Si e contrario fieret manuum impo­ sitio cum solis verbis: Accipe Spiritum Sanctum etc. absque oratione eucharistica, fortasse ordinatio adhuc valeret (//. P.W). quia licet illa verba, perse considerata, sint indeter­ minata et non indicent ordinis diaconalis collationem, tamen salis videntur determinari non solum per orationem eu­ charisticam, sed etiam citra hanc orationem per ipsam cae­ remoniam. 1050. Haec in theoria : nam in praxi tutissima sententia tenenda est (n. 999). Hinc : 1° Si omissa fuit sola manuum impositio, ipsa sola cum suis verbis supplenda est. Ita Innocentius 111 in cap. I (n. 1037) et Gregorius IX in cap. 3, De sacramentis non iterandis. Huc spectat S. C. S. Officii sequens responsio. Vicarius Apost. Cocincinae occidentalis exposuit: « Juxta jus canonicum in ordinatione presbyteri el diaconi imposi­ tio manuum fieri debet tactu corporali : quod si omissum fuisset, caute supplendum esset, quod pererrorem omissum esset. Sed dubitatur : 1° Utrum si facta fuerit impositio manuum sine tactu corporali. suppleri debeat impositio manuum tactu corporali '! 2° In quantum affirmative, an rumor publicus et mala fama, quae inde eveniret ordinanti, praesertim in his regionibus, esset ratio sufficiens ad absti­ nendum ab hujusmodi impositione manuum iterata cum tactu corporali ? 3° Si suppleri debeat tactus corporalis, an iteranda sint verba, quae simul ab episcopo proferuntur cum impositione manuum, praesertim in ordinatione dia­ coni. in qua verba : Accipe Spiritum Sanctum etc., viden­ tur multis esse forma sacramenti ? V Utrum possit suppleri tactus ille corporalis privatiin, quando hujusmodi ordines non conferuntur »? S. C. die 19 Aug. 1851 reposuit : Ad 1 : affirmative. Ad 2"’" : negative. Ad 3UI" : affirmative. Ad 'ium : affirmative et secreto in actione Missae atque etiam extra tempora generalis ordinationis » i 1). Imo fortasse me­ CAPUT v. DE ESSENTI ALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS ti) Collectanea S. C. de Prop. Fide, η. I I9*J. V C V S T iV •V v u o 238 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE lins foret integram praefationem repetere cum impositione manuum et verbis: Accipe Spiritum Sanctum etc. 1051· 2° Pariter si omissa fuerit traditio libri exangeliormn, hic ritus tantum supplendus erit. Huc spectat respon­ sio S. R. C. ad archiepiscopum Taurinensem die 16 Jun. IS37. Nam archiepiscopus, ordinatione generali expleta et in domum episcopalem jam reversus, accepit aliquos ordi­ nandos in diaconos non se praesenlasse ad traditionem libri, putantes nondum eorum tempus advenisse. Statim archie­ piscopus eis tradidit librum in privato sacello. S. II. C.,de hoc. facto consulta, respondit : « Si kmplitudo Tua pruden­ ter judicat moram temporis, (piae inter ordinationem ho­ rum subdiaconorum in diaconos et supplementum defectus intercesserit, haud tantam fuisse, ut moralis conjunctio» formae cum traditione materiae merito censeatur abrupta, ordinatoshujusmodi relinquere possit in suabonaiide quoad praeteritum et a quavis suspensione in posterum absolutos declarare, quatenus sui ordinis officium publice tuta con­ scientia si aliud non obstet impedimentum), pro ratione sui status libere valeant exercere. Si vero dubitet tantam fuisse temporis et diversarum operationum intercapedinem et va­ rietatem ut hiatus iste inter ordinationem et supplementum defectus nulla probatorum auctorum interpretatione conjun­ gi possit, tunc iterum si cum traditione prius omissa libri evangeliorum simul protulit formam, sciat se posse acquie­ scere et ita ordinatos in suorum ordinum exercitio pariter acquiescentes dimittere. Si vero solum tradidit partialem materiam libri evangeliorum sine forma, tutius erit, si or­ dinatis hujusmodi caule el secreto suppleat opportuno tem­ pore defectum, traditionem materiae, simul cum prolatione suae formae, repetendo. Quo in casu si tempus proximae futurae ordinationis ad hujusmodi supplementum a canone constitutum expectari nequeat, vel ob periculum scandali, vel ob alias non levis momenti causas el circumstantias, rpias \mplitudo Tua probe noverit, nec aliud obstet impe­ dimentum. poterit ab interstitiis dispensari* et proximo quo­ que festo defectum praedictum prudenter et secreto sup­ plere ». CAPI r V. DE ESSENTIALIBUS SAi.KAE OilDIXATIOMS l’AHTIHLS 239 Quod si hic ritus modo dubio positus fuit, supplendus erit, sub conditione. 1052. 3° Si luit omissa tum impositio manuum, tum traditio libri evangeliorum, tota ordinatio est repetenda. 1053- V Si facta fuit manuum impositio cum oratione eucharistica, omissis tamen verbis : Accipe Spiritum Sauc­ ium etc., consulatur Sedes Apostolica ; et mullo magis si ritum Sam tum etc., sine oratione eucharistica; nam pro utroque casu solutio authentica decst. 1054. 5° Aliae preces et impositio vestium diaconalium adeo accidentales sunt, ut forte praetermissae nec sup­ plendae esse videantur. 111 Pro ordine presbyteratus. 1055. Rituale Graecorum apud Goar, /. c., pay. 292 sequ. haec habet : ordinandus presbyter, et egressi duo diaconi hinc inde eum assumunt et usque ad sacros fores deducunt, ibitjue eum dimittunt; et excipiunt cum duo presbyteri, primus et se­ cundus. et ter simul sanctam mensam circumeunt, cantan­ tes: Sancti martyres praeclare praeliati. Sciendum vero quod (piando decantant illud : Sancti martyres, coram sancta mensa in throno pontifex sedet, et in gyrum illam obambulant : cum ante pontificem transierint, inclinationem faciunt, et ejus gemi ordinandus exosculatur ea parte (pia (li pallium superponitur. Exurgente deinde pontifice, ad eum ordinandus accedit, et 1er ab eo in capite cruce signatur et frontem sacra mensa sullulciens, utrumque genu incurvat. Et diacono exclamante: Attendamus, confestim pontifex, dextram manum ejus capiti impositam tenens, exclamat: hir i na gratia quae semper infirma curat et eu quae de­ sunt adimplet, promovet N. devotissimum diaconum in presbyterum : uremus pro eo ut veniat super eum Sum tissimi Spiritus gratia. El (pii sunt in tribunali ter ho­ mine miserere dicunt, et similiter cantores, herum itaque 240 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE consignans cum pontifex, et manum impositam tenens, dicente diacono : Dominum precemur, orationem istam secreto recitat : » Deus principio cl fine carens, omni creatura anti­ quior, qui presbyteri appellatione dignos in gradu isto ve­ ritatis tuae verbum sanctificare habitos decorasti ; ipse om­ nium Domine, istum quem tibia me promoveri complacuit, in conversatione inculpata et fide indeficienle ingentem etiam hanc gratiam Sancti lui Spiritus recipere compla­ ceat, et perfectum servum tuum in omnibus tibi placen­ tem concesso sibi a praesciente tua virtute magno hoc sa­ cerdotali honore, digne conversaturum renuntia. Quia tua est potentia, et tuum est regnum et virtus et gloria, Patris et Filii et Sancti Spiritus, nunc et semper et in saecula saeculorum. » Et post exclamationem submissa \oce quae tantum ab astantibus, ut respondeant audiatur, diaconica haec primus sacerdotum dicit : » In pace Dominum precemur. » Pro superna pace. » Pro archiepiscopo nostro N., sacerdotio, auxilio, perseverantia, pace, valetudine, salute et opere ma­ nuum ejus Dominum precemur. » Ft clemens Deus noster purum et inculpatum ei sa­ cerdotium largiatur, Dominum precemur. ·> Pro servo Det \ nunc in sacerdotem promoto et pro salute ejus, Dominum precemur. » Pro civitate hac. » Vt liberemur. » Succurre, salva. » Sanctissimae, illibatae. » Pontifex vero manum impositam tenens precatur hoc pacto : Deus in virtute magnus, intellectu investigabitis et mirabitis in consilii* super filios hominum, ipse. Domine, etiam et istum quem tibi presbyteri gradum subire com­ placuit, dono Sancti lui Spiritus adimple, ut inculpate sancto tuo altari assistere dignus fiat. regni tuievange- CAPET V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS 241 Ham annuntiare, veritatis tuae verbum sanctificare, dona et hostias spirituales libi offerre populumque tuum per lavacrum regenerationis innovare ; ut et ipse in secundo magni Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi filii lui uni­ geniti adventu occurrens, rectae administrat ionis, proprii nimirum sibi ordinis, in multitudine bonitatis tuae mercedcm accipiat. Quia benedictum et glorificatum est ve­ nerandum et magnificum nomen tuum. » Et dicto : Arnen, erigit illum, et posteriorem stolae par­ tem ad interius dextrum latus reducit, dicens : Dignus. » Deinde induens illum casula rursum exclamat : Dignus. » Et cantant illud ter qui sunt in tribunali et cantores. At­ que ita pontificem exosculatur el presbyteros, et digressus stat cum presbyteris, legens suum missalc. » Et diaconus in solito loco stat, dicens: Orationem nos­ tram Domino compleamus. »Cum vero sancta luerint absoluta et dicturus est : Da ut sumentibus fiant, accedit ordinatus, et pontifex sanctum panem ei tradit, dicens : Accipe depositum istud et custodi illud usque ad adventum Domini nostri Jesu Christi, cum a te repetetur. » Accipiens ille manum pontificis osculatur, et ad eum quo prius stabat, locum digreditur; manibusque super sancta mensa positis, tacitus dicit : Domine miserere, et: Mise­ rere mei, Deus. » Cum vero dicturus est : Sancta sanctis, tunc ordinatus panem sanctum restituit, et prior ceteris manu pontificis communicat: et orationem retro ambonem dicendam, ipse pronuntiat ». 1056. -lam vero de materia et forma hujus ordinationis eadem repetenda sunt quae diximus de ordinatione diaco­ natus (n. /039). Scilicet juxta receptam sententiam mate­ ria el forma consistunt in prima impositione manus eum verbis : Divina gratia etc. ; sed probabilis sententia est consistere potius in altera manus impositione eum verbis : Deus principio etc. ; et fortasse ordinatio valeret etiam ex tertia manus impositione cum verbis: Deus in virtute etc.. 1G 212 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE si omnia alia fuissent praetermissa. In casu practice adeatur Apostolica Sedes. Illud addimus quod adnotat Papp-Szikigyi. p. Ii, n. 1'2 : « Ex sententia Graecorum nequit sub uno sacrificio Missae nisi unus presbyter ordinari, quoniam sacrificium ad quod offerendum presbyter ordinatur, unum tantum est (Aide Pidalion). Ex unitate tamen sacrificii male infertur episco­ pum non posse in eadem ordinatione plures sacerdotes con­ stituere, cum et ipse Christus in coena novissima unicum certe Deo Patri obtulit sacrificium, quo cruentum illud semel in cruce peragendum repraesentaretur, et tamen Apostolos sacerdotes instituit. Quod insuper ex antiquissima traditione desumitur » (1). 1057. be ordinationibus diaconorum el presbyterorum apud \ethiopes peractis Philippus de Carboneano in suis Append, ad Theol. Mor.P. Concinar, Desacrant, ordinis, in fine, haec habet : « Ex dubiis propositis S. C. a P. Josepho de Hierusa­ lem, Ord. Min. Striet. Obs., Praes. Missionum in Aethio­ pia, consUit archiepiscopum illius nationis non solere ordi­ nes conferre, nisi dum octo aut decem mille (?!?) ordinandi sint ex diversis partibus congregati : eos \ero ita ordinare solere : Dispositis per ecclesiam ordinandis, archiepisçopus, per eam celeriter discurrendo, manus imponendo singulis presbyteris, dicit : Accipe Spiritum Sanctum ; diaconis vero non manus sed crucem patriarch ale tn super caput im­ ponit. Kd haec Supremae Inquisitionis Consultores,! 0 Apr. 170/j, ita responderunt : » Ordinatio presbyteri cum manuum impositione el formae piolatione, prouti indubio, est valida', sed dia­ coni ordinatio t um Smplici crucis patriartdialis imposi­ tione omnino invalida est. Quo vero ad praxim admit­ tendi presbyteros et diaconos ad exercitium suorum ordinum.posltpiam catholicam fidem susceperint,sey nen­ tia observanda sunt. I Vpud Maronita» habetur, sicut apud Latinos, unctio manuum oleo catechumenorum : quaedeest in Rituali Graecorum. Vide Synodum Uonlis Libani, L c<, n. 45. CAl’LT V. DE ESSENT1 \LIIffS SACRAE ORDINATlOXtS PAHTIBi S 243 » Sisacerdos absolute dicat se ordinatum fuisse cum ma­ nuum impositione ac verborum prolatione et n il aliud'ob­ stet , potent missionarius, postquam cum illo supei irre­ gularitate dispensaverit, cumque ab excommunicatione absolverit, eumdem ad exercitium suorum ordinum ad­ mittere juxta ritum approbatum et ea purgatum in quo fuit ordinatus. »Sz vero eidem sacerdos ingenue fateatur, se non recor­ dari de materia et forma suae ordinationis, ve! de una aut altera dubitare, non, potest admitti ad exercitium suorum ordinum, donec sub conditione fuerit rcordinatus. » Tandem si absolute asserat vel manuum impositio­ nem. vel formae prolationem, sive ulramque omissam fuisse, reordinandus erit absolute, antequam ad exerci­ tium suorum ordinum admittatur. » Quia vero quilibet sacerdos etiam valide ad sacerdo­ tium ordinatus, fuit invalide ad diaconatum promotus, idcirco ut possit suos ordines exercere, debet, si SSmo placuerit, facultatem (corrige : facultas) dispensandi missionariis impertiri ; cum illo, tamquam per saltum ordinato ac jam suspenso propter subsequent suorum ordinum exercitium, super irregularitate dispensari \ et ab officio (adde : ipse debet) cessare quousque per episco­ pum catholicum ad diaconatus ordinem promoveatur ». 1058. De hac responsione paucis abhinc annis \ aide in Anglia disputatum fuit ; et cum archiepiscopus Westmonasteriensis consuluisset ipsam S. G. S. II. el Γ. Inquis., Card. Patrizi secrelarius, de ejusdem S. C. mandato, repo­ suit die 30 Apr. 1875 per sequentem epistolam : « Litteris diei 2't Aug. anni nuper elapsi referebat Emi­ nentia Vestra quaestionem istic exortam inter aliquos scrip­ tores circa sensum cujusdam, ut appellat, decreti, ab hac suprema C. U. Inquis, dic 10 Apr. anni 170/i editi, quod valorem respicit ordinationis in quodam casu Abyssinorum expletae per verba: Accipe Spiritum Sanctum, manuum impositioni conjuncta, ex coque Anglicanos praesumere ac jactitare nullum jam posse a catholicis moveri dubium de 2H TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE Corum ordinum validitate. Proinde ad anxietates eliminan­ das veritatemque securius defendendam quaerebat Emi­ nentia Vestra sequentis dubii declarationem ; scilicet an in supra asserto decreto explicite vel implicite contineatur doc­ trina ad validitatem ordinis presbyteratus sufficere imposi­ tionem manuum cum iis dumtaxat verbis : Accipe Spiritum Sanctum. » .lam vero Emi PP. Cardinales una mecum Inquisitores Generales, articulo formali ter ac mature discusso inferia l l·’ (lie'll labentis mensis, rogationi ejusmodi respondendum duxerunt: Negative. Atque ad hujus decreti justitiam pro­ luendam pauca ex mente Sacri Ordinis Eminentiae Vestrae innuisse sufficiat : scilicet ex ipso Copiorum ritu, ut in eo­ rum libris pontificalibus habetur, manifestum esse illa xer­ ba : Accipe Spiritum Sanctum, non integram formam con­ stituere. nec sensum documenti quod ex anno I7O/| profer­ tur, quodque non est decretum S. C. uti ex ejus tabulario palet, alio modo intelligcnduin esso, nisi quod penes Co­ ptos ordinatio presbyteri cum impositione manuum epis­ copi et prolatione formae in antiquo eorum ritu praescrip­ tae^) valida sit habenda; nu inquam vero Sanctam Supre­ mam Congregationem sive explicite sive implicit'· declarasse ad validitatem ordinis presbyteratus sufficere manuum im­ positionem cum iis dumtaxat verbis : Accipe Spiritum Sanctum ». Ex qua epistola quatuor clara sunt, nempe: 1° Responsio­ nem diei 10 Apr. 17<_ι'ι non esse S. C. S. Officii seu (quod idem est S. C. Inquisitionis; *2° Sacram Congregationem (I) Forma ordinationis presbyteratus apud Coptos ex antiquo ritu recep­ ta, quam afferunt tum Moi inus, Oe sacris ordinationibus, tum Asse mani, he controversia Coptica, apud Mai. Script. vet.. V, 214. haec est : Do· minator Domine Deus omnipotens. qui Verbo tuo essentiali cuncta creasti et omnium curam secundum voluntatem tuam geris, qui Eccle­ siam tuam sanctam semper respicis eamque auges lisque qui in ea praesunt, praestas virtutem ut verbo et opere laborent, respice super servum tuum N, qui judicio et testimonio eorum qui ipsum praesentarunt,ad presbyteratum admotus est; peple evm Spiiutu Sancto, spiritu gratiae et consilii ut timeat te et regat populum tuum in corde puro, quemadmodum respexisti populum tuum quem elegisti et praecepisti Moysi servo tuo, ut sibi eligeret seniores Spiritu Sancio plenos, qui indeficiens est et a te procedit. CAPIT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIRES 2 ίο numquam nec implicite nec explicite declaravisse ordina­ tionem presbyteratus valere cum manus episcopi imposi­ tione et solis verbis: Accipe Spiritum Sanctum, licet nec nullitatem hujus ordinationis unquam declaraverit, ni falli­ mur) ; 3°.Nec in responsione diei 10 Apr. 1704 relata a 1’. Philippo de Carboneano ullo modo contineri hanc doctrinam de validitate ordinationis presbyteratus ex manus episcopi impositione et solis verbis: Accipe Spiritum Sanctum \ /i° Sed sensum illius responsionis hunc unice esse, scilicet ordinationem faciam apud Coptos cum impositione manus episcopi et prolatione formae in antiquo eorum ritu prae­ scriptae validam esse. Dices : ex relatis a P. Philippo de Carboneano videtur archicpiscopuSj manus imponens celeriter discurrendo super singulos, haec sola verba protulisse: Accipe Spiritum Sanc­ tum : quomodo ergo responsio intelligi potest de ordinatione cum manus impositione et prolatione formae apud Coptos receptae? Despondemus: cum ex epistola Cardinalis Patrizi constet responsionem (a quocumque tandem promanet) datam fuisse in hypolhesi quod archiepiscopus in or­ dinatione pronuntiaverit formam apud Coptos ex antiquo ritu receptam, inde deducimus P. Philippum de Carbo­ neano non complete retulisse facti speciem : el pariter manifestus error esse debet in numero novem aut decem millium ordinandorum. Ceterum imllitas ordinationum Anglicanartim ex alio fonte Huit in. 1111 in nota). Ex dictis apparet non bene Collectaneam S. C. de Prop. Eide, n. 1J70. partem responsionis diei IO Apr. 1704 {Quo vero ad prarim.... Oi/???z7/fl/wr) referre sub die 9 Apr. 1704 tanquam responsionem ipsius Sacrae Congregationis S. Of­ ficii et quidem generalem, dum responsio non est Sacrae Congregationis et respicit ordinationes in Aethiopia. 1059. In Ecclesia Latina, juxta veterem Iittirgiam Romanam, ordinatio presln toralis ita perficiebatur, uti colli­ gitur ex documentis relatis in Alley. I . Electio ordinando­ rum et populi interpellatio jam praecesserant (n. 10-10). I psa die ordinationis, appellatis candidatis, dicebantur lita- 2iG TRACTATUS CANONICL’S DE SACRA ORDINATIONE niae Sanctorum, si jam dictae non fuerant: et deinde ponti­ fex solus imponebat tactu corporali mantis cuilibet ordinan­ do genullexo ante se. dicens orationem simplicem: Exaudi nos, quae est ad verbum in Pontificali Romano, ac postea orationem consecrator iam quae pariter legitur in Pontifi­ cali. Salis igitur clarum est materiam et formam hujus ordi­ nationis fuisse manuum impositionem cum oratione eu­ charistica. 1060. Juxta antiquam liturgiam Gallicanam episcopus interpellabat populum : Quoniam etc., et pbpulo respon­ dente: Dignus est. prosequebatur: Sit nobis,fratres, etc., ac postea dicebat, orationem: Sanctificationum, dum ipse manum super caput candidati tenebat, et etiam omnes pres­ byteri praesentes manus suas juxta manum episcopi super caput illius tenebant, ut legitur in Statutis Ecclesiae anti­ quis, can. 3 (Alley. Γ, η. 2), quae indicate videntur tactum corporalem. Demum episcopus ungebat manus ordinali. Alia quae leguntur in Missali Francorum, scilicet : Oremus, Ecaudi nos, Domine sancte, proveniunt ex liturgia Ro­ mana. Nisi ergo materiam et formam admittere velis in unc­ tione manuum, quod nemo unquam dixit, dicendum est in hac liturgia materiam presbyteratus constitisse in imposi­ tione manuum, et formam in orationi·: Sanctificationum. 1061. Tandem juxta nostrum Pontificale Romanum post appellationem ordinandorum eorumdemque praesentatio­ nem factam ab archidiacono ; post consultationem cleri et populi de eorum idoneitate : Quoniam ; post monitionem : Consecrandi, et litanias Sanctorum, si ordinatio subdiaconorum aut diaconorum non praecessit, ordinandis binis suc­ cessive genuflectentibus,episcopus imponit simul ulramque manum super caput cujnslibel successive nil dicens ; idemque faciunt post eum omnes sacerdotes qui adsunt. Quaesitum fuit: « Quomodo intelligenda sint verba Ponti­ ficalis Romani in rubrica de ordinatione prcsln teri quoad ma­ nuum impositionem: Idemque faciunt post eum (episco­ pum omnes sacerdotes qui adsunt S.C. R. reposuit die 247 21 .Imi. 1821 : « Juxta votum. Ea verba Pontificalis Romani in ordinatione presbyteri: Idem faciunt, e/c.,intelligi posse nioraliler juxta locorum consuetudinem, servata rubrica quoad paramenia et stolas (1) ». Quo facto, tam episcopus quam sacerdotes timent manus dexteras extensas super candidatos; quae extensio non est nisi prioris impositionis continuatio (2) : et extensis ma­ nibus, episcopus invitat omnes ad orandum : Oremus. fra­ tres c/iarissimi, et nonnullis interjectis, conversus ad or­ dinandos dicit orationem simplicem : Exaudi nos. et deinde orationem eucharisticam ad instar praefationis. Quaesitum fuit : « Γίπιιη in ordinatione presbyteri ex­ tensio manuum tam episcopi quam sacerdotum praescripta a Pontificali fieri debeat non tantum intra haec verba: Ore­ mus fratres dilectissimi (?) usque ad : Flectamus genua, sed etiam post genuficxionem intra orationem quae incipit : Exaudi nos, usque ad praefationem, ita ut genu flexio inter­ rumpat tantummodo, non autem cessare faciat illam ». S. R. C. reposuit die 18 Febr. 1843 : « In ordinatione pres­ byterorum praxim servandam esse Ecclesiae Romanae (piae manus ordinandis imponit in prima tantum oratione: Ore­ mus, fratres charissimi » (3). Pariter quaesitum fuit: « An in ordinatione presbyteri tum pontifex tum sacerdotes qui adsunt, debeant prius im­ ponere utramque rnanum super caput cujuslibet ordinandi, cl postquam haec impositio ab omnibus absoluta fuerit, tunc elevare manus dexteras casque extensas super illos tenori·, dum pontifex stans cum mitra solus dicit orationem, uti nonnulli explicant Pontificalis Romani haede re prae­ scriptionem ; vel potius, uti Romae fit in Archibasilica Late­ ranensi, tum pontifex tum sacerdotes quiadsiant, vix facta impositione utriusque manus, slalim dexteras manus exten­ dunt, casque sic extensas tenent, donec episcopus orationem absolverit ». S. R. C. reposuit die 31 Aug. 1872: « Nega­ tivo ad primani partem ; affirmative ad secundam (4) ». CAPIT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS (1) Collectanea S. C. ile Prop· Fide, n. 1190. (2) Ben. XIV, /Jesj/n., VIII, n i. (8) Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. IBM». (I) Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 1201. 248 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE 1062. Post praefationem, impositionem vestium sacer­ dotalium, orationem : Deus sanctificationum, ac hymnum: Veni creator, pontifex oleo catechumenorum inungit uni­ cuique ordinando ambas manus simul junctas... dicens, dum quemlibet inungit : Consecrare, etc. Hanc unctionem Ecclesia Orientalis, excepta Maronitarum confessione. hodie non habet (n. i 055 sequ.). et utrum antiquitus habuerit necne, valde incertum est (1). In Ecclesia Latina hic ritus certe antiquissimus est, et cum habent plura documenta relata in Alleq. Γ; ipse vero ex liturgia Gallicana in Roma­ nam receptus fuit. Significationes mysticas et morales hu jus unctionis vide apud Rallier, l. c., art. IV. §Isequ. Tan­ dem de hac unctione recole can. Γ, sm. XXI/I, Cone. Trid. (n. OUI >. 1063. Peracta unctione, episcopus juxta nostrum Pon­ tificale tradit cuilibet successive calicem cum vino et aqua, patenamque superpositam cum hostia, et ipsi illam acci­ piunt inter indices et medios digitos, cuppam calicis et pa­ tenam simul tangentes dum pontifex singulis dicit: Accipe potestatem, etc. Quaesitum fuit a S. R. C. : « Debentne successive tangere calicem et patenam subdiaconi et presbyteri in eorum ordi­ nationi*? Sufficilne quod simul tangant et non successive singuli, et super duos aut tres aut quatuor simul tangentes materiam, proferre formam, dum Pontificale dicit: Accipi­ te*! » S. reposuit die 11 Mart. 18'20 : « Affirmative quoad subdiaconos, negative quoad presbyteros'/siquidem, juxta Pontificalis rubricam, in ordinatione subdiaconorum super duos vel 1res simul manu dextera tangentes calicem cum patena potest ab episcopo proferri forma: Videte, etc. Iu ordinatione vero presbyterorum cuilibet tradendus est calix cum vino et aqua et patena cum hostia, et cuilibet forma repetenda est in singulari: Accipe potestatem, etc. ». 1064. Continuatur Missae celebratio. Unus ex diaconis noviler ordinatis, dicto: Munda cor meum, petit ab epis­ copo benedictionem, ejus manum deosculatus, deinde cantat (I llallier. p. Ill. sect. VIII, cap. X,art. 1 per totum. CAPI T V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDIN ITIONIS PARTIBUS 219 cvangelium, cl tandem oilcrl librum deosculandum epis­ copo. Si autem ordinatio fit sine cantu, omnia procedunt sicut in .Missa privata, nisi quod unus ex diaconis legit evangelium, et unus ex subdiaconis epistolam, dum episcopos legit, ut reposuit S. R. (λ, die 1'lNov. 1831. ad/um I . Item si ordinatio Iit cum cantu, presbyteri legunt praefationem et alia quae cantantur ab episcopo, ex eadem responsione S. 11. C.. ad 9um. 1065. Lecto autem offertorio, omnes ordinali accedunt bini ad pontificem, primo presbyteri, deinde diaconi et ita porro alii successivo juxta gradum ordinis, et coram eo genuflexi offerunt singuli candelam accensam et osculantur illius manum. Consuetudo autem est in aliquibus locis ut unus in quolibet ordine accensum offerat cereum, et alii il­ los offerant non accensos ; quam consuetudinem expresse probavit S. 11. C., cit. dio 12 Nov. 1831, ad 6am. Hujus ritus mysticos sensus exponit Hallier, />. ///, sect. VIII, cap. IV, art. Ill, (pii in fine cum Petro Blesensi. senn. '«<> in Si/n., refert, ordinatum a Summo Pontifice utraque manu cereum ardentem offerre suo ordinatori. Qualitatem et pon­ dus cerei quod offertur, remitti arbitrio candidati, vide n. 11*21. in celebri Taxa Innocentia. 1066. Presbyteri vero noviler ordinati concelebrant Missam cum episcopo ordinante, ipsaque verba consecratio­ nis una cum ipso simul proferunt, ut monet Pontificale Ro­ man uni tum in rubrica generali, be ordinibus conferendi-/ ab initio, tum in rubrica, De ordination/- presbyteri. Hic ritusetiam in Oriente servatur ; imo in Oriente etiam extra ordinationes saepe accidit ut presbyteri una cum episcopo celebrante concelebrent, dum in Occidente id accidit tantum in ordinationibus. Refert Innocentius HI, De mysteriis Mis­ sae, lib. /Γ. cap. \.\T, in Ecclesia Romana fuisse usitatum ut presbyteri Cardinales Summo Pontifici aliquando conce­ lebrarent, conformitcr antiquiori disciplinae; sed id in de­ suetudinem abiit, excepta sola Missa ordinationis. Benedictus XIV, Desacrif. Missae, III, \ I /, n. 10, tra­ il) Collectanea S. C. de Prop. Eide, n. 1191. 250 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE dit novos sacerdotes posse etiam pro applicatione hujus Missae recipere stipendium, urgens exemplum sacerdotum Graecorum cum episcopo concelebrantium, qui alias saepe carere deberent eleemosyna (1). 1067. Porro temeritate non vacat opinio nonnullorum veterum theologorum (2), qui censent hanc consuetudinem concelebrandi esse penitus abolendam, vel statuendum ut presbyteri, cum ad verba consecrationis venerint, ipsa omittant, vel recitative et historico more, absque intentione consecrandi, ea recitent. Nam, aiunt, imius sacrificii unicus debet esse sacerdos seu minister, sicuti in ultima coena ; el praeterea cum valde difficile sil, praesertim in plurium presbyterorum ordinatione, quod omnes verba proferant una simul mathematice, uno praecurrente, alii omnes rur­ sus consecrarent materiam jam consecratam, et episcopus ordinans tardior in prolatione verborum de facto Missam non celebraret. Respondemus hunc ritum ideo fuisse institutum ut unitas sacerdotii ostendatur, consensio sacerdotum cum episcopo inculcetur, presbyteratum quamdam esse participationem summi sacerdotii seu episcopatus denotetur. Jam vero D'An­ nibale, Summula etc., ///, § I Ιό, citans etiam I). Thomam, admittit indicatas consequentias; quae juri divino non ob­ stant. Sed praeterea cum Hallier, //. Ili. sect. VIII. cap. \Ί. art. VII, et cum Benedicto XIV, /. n. Ί, res potest etiam aliter explicari. Nempe episcopus ordinans et presbyteri ordinali non habent intentionem consecrandi scorsim. sed conjunctim omnes simul, tamquam unica causa totalis, unicus totalis minister, licet singulalim omnes sint partiales causae et partiales ministri perse sufficientes. I nde quam­ vis unus alio citius verba consecratoria absolvat, attamen nullus eorum consecrat nisi cum aliis, quia nullus eorum intendit consecrare nisi cum aliis. ΙΊ autem unicam causam totalem ipsi efficiant, opus est quod moralitcr loquendo (I) S. Alph·, V/, n, 82!) ; contra Ln Croix, 17, II. n. 2323, Durandus, in i, dat. 13, q .5 Gajetanus, m 3 p. />. Thomae. q 82, n. 3 : Gabriel, in Can. Λ/tttae, led. G, et in hanc sententiam propan­ dunt Sutus, Palacios cl Angelus CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACHA E ORDINATIONIS PARTIBUS 23 I simul omnes verba consecratoria proferant; unde Pontifi­ cale Romanum in citata rubrica, i)e ordinatione presby­ teri, monet : « Secretas morose dicat (episcopus) et aliquan­ tulum alte, ita ut ordinali sacerdotes possint secti m omnia dicere, et praesertim verba consecrationis quae dici debent eodem momento per ordinatos, quo dicuntur per pontifi­ cem ». 1068. Deinde post acceptum et datum osculum pacis et post communionem episcopi, noviter ordinat i presbyteri, dia­ coni et subdiaconi communionem recipiunt. Hinc Pontificale Romanum in rubrica, be sacris ordinibus in genere, ani­ madvertit: « Ad qnos (sacros ordines) ordinali debent com­ municare ; ideo parentur pro eorum numero hostiae parvae consecrandae ». Haec lex est antiquissima, ut ostendit Ral­ lier, l. c., ari. 17, et urget etiam in Ecclesia Graeca tum pro diaconis tum pro presbyteris. At S. Alph., 17. n. 801. cum aliis, censet non obligare sub gravi diaconos el subdiaconos. initiali vero minoribus ordinibus aut prima ton­ sura nulla legi’ scripta adstringunlur ad sacram commu­ nionem, ut patet ex ipso silentio Pontificalis Romani At si infra Missam promoventur, consuetudine receptum est ut et ipsi ad sacram synaxim accedant, qua uberiorem gratiam obtineant ; imo antiquitus usitatum erat el hodie nullo modo prohibitum est, quod plures etiam e populo in hujusmodi celebritate ac solemnitate, pro ordinatis efficacius depre­ caturi, communicent (1). Igitur postquam pontifex se communicaverit, el totum sanguinem sumpserit, priusquam digitos abluat, accedunt ante altare presbyteri, deinde diaconi, tandem subdiaconi ac alii promoti juxta suos gradus. In primis episcopus com­ municat presbyteros sub unica panis specie, licet presby­ teri cum eodem consecraverint ; et dum ipsos communicat, nil dicit, ut reposuit S. R. C. die 31 Aug. 187*2, ad2nn‘(2). Deinde, idest post communionem presbyterorum, uti do­ it) Hallier, I. c., n. (>. (*2) Collectanea S. C. (Io Prop. Fide, n. 1*201. Errant igitur nonnulli (JI.ii linucci, lib. VI, cap. III, n. 345) docentes episcopum communican­ tem presbyteros debere pronuntiare formulam Pontificalis. 252 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE clarant eadem S. C. dic 12 Nov. 1831, ad 8nm (I). ceteri omnes ordinati dicunt : Confiteor, et post : .Misereatur, et Indulgentiam, episcopus singulos communicat, utens for­ mula Pontificalis: Corpus I). N. ./. C. custodiat te in vi­ tam aeternam\ et singuli respondent: Arnen. Porro hac Pontificalis formula episcopus uti debet non solum in com­ munione diaconorum et subdiaconorum, sed etiam in com­ munione aliorum qui ordines tantum minores receperunt, ut reposuit eadem S. C. dic 12 Nov. 1831, ad 2um, aut etiam qui sola prima tonsura initiati fuere. Tantum si fideles ad sanctam communionem accedunt, episcopus utitur consueta formula: Corpus... custodiat animam tuam...... (2). Porro quilibet ordinatus, priusquam communionem sumat, ma­ num pontificis hostiam tenentem osculatur. Pergit Pontificale llomanum : « I nus ministrorum pon­ tificis stat juxta cornu epistolae altaris, calicem habens, non illum cum quo pontifex celebravit, sed alium cum vino el mappulam mundani in manibus, ad quem singuli commu­ nicati accedunt, et se purificant, os extergunt, et ad par­ tem se locant ». Se purificant, idest paululum vini bibunt quod in calice continetur. Non immerito fortasse in hoc ritu vestigium quis deprehenderet antiquae communionis sub utraque specie. 1069. Incepto responsorio post communionem, presby­ teri noviter ordinati, ante altare stantes coram episcopo, re­ citant symbolum Apostolorum. Quo finito, pontifex imponit ambas manus super capita singulorum coram se genullcctentium. dicens : Accipe Spiritum Sanctum ; quorum re­ migeris peccata, remittuntur eis, et quorum retinueris, retenta sunt. Quamquam ritus impositionis manuum in or­ dinatione presbxteri sit ab Apostolis introductus, uti docet etiam Gregorius IX in cap. 3, De sacram, non ilerand. [n. 1080), tamen haec ultima manuum impositio cum re­ lativis verbis, post primam aut primas ab initio ordinatio(1) Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 1191. (2) titrant igitur aliqui, e. g., Martinucci. I. c., n. 350, putantes epis­ copum in communione ordinatoium in minoribus uti debere consueta formula: Corpus...... custodiat animam tuam....... CAPI I V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS 253 nis presbyterorum, est recenlioris institutionis, nec legitur in ullo documento ex relatis in Alley. V. 1070. Explicatis vestibus sacerdotalibus, sequitur pro­ missio obedienliae fac’mnda ab omnibus singulatim proprio Ordinario. Catalanus, Poni. Pont., toni, i, p. 149, in notis at/ 29, ostendit ex antiquis ritualibus hanc promissionem abhinc mille annis indubitanter in usu haberi. Si autem quaeratur quid haec promissio importet, respondemus vi hujus promissionis sacerdotem saecularem debere adim­ plere etiam virtute fidelitatis obligationes quibus ratione sui status tenebatur erga episcopum ; e. g. etiam ex virtute fi­ delitatis sine licentia episcopi nequit ad normam sacrorum canonum discedere e servitio ecclesiae cui in ordinatione addictus fuit ( I ) ; item servare debet leges episcopi circa disciplinam ecclesiasticam in xictu, vestitu, redituum eccle­ siasticorum administratione, etc. 2 . Regulares vero hac promissione obedientiam directe spondent praelato, sicuti in professione religiosa promiserant Deo se esse praelato aliisque superioribus obedituros. Praestita obedientia, ordinatus deosculatur pontificem ; nempe dextera \ ullus pars pontificis est deosculanda, ex res­ ponsione S. C. dici 12 Xoo. 1831, ad I2UU) (3). 1071. Tandem post monitionem et preces episcopus injungit : « Singuli ad primam tonsuram, vel ad quatuor minores ordines promoti dicite semel septem psalmos poenilentiales, cum litaniis, versiculis et orationibus; \d sub­ diaconatum et diaconatum, noclurum talis diei ; Ad presby­ teratum vero ordinati, post primani vestram Missam, 1res alias Missas, xidelicet, unam de Spiritu Sancio, aliam de Beata Maria semper \ irgine, tertiam pro fidelibus defunctis dicite, et omnipotentem Deum etiam pro me orate ». Porro decet quidem haec omnia rite adimplere ; sed non est gravis obligatio (A). Nocturnum quod imponitur subdiaconis et diaconis non (1) (2) (3) (4) Den. XIV, const. Δ'χ quo, Ii Jan. 1717 ; S. Alph . VI, n. 828. Hallier, p. I, sect. VI, § Λ77. n, 25. Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 1191. S. Alph., 17, n. 829. 2') l TRACTATUS CANONICUS UE SACRA ORDINATIONE est nocturnum feriae dici in qua fit ordinatio, sed diei quam episcopus designat; ci sufficit recitare nocturni indicati psalmos cum antiphonis, cum nihil aliud praescribatur. Expositum fuit S. R. C. : « Pontificale Romanum in titulo de ordinatione praescri­ bit subdiaconis et diaconis ut dicant nocturnum talis dici. Hinc quaeritur : » 1° Utrum per nocturnum talis diei necessario intclligi debeat lotum officium nocturnum de tempore, sive matuti­ num et laudes ejus diei in qua ordines conferuntur, sive unum nocturnum habeat, uti in sabbatis quatuor tempo­ rum, et in sabbato Passionis, she ires ut in Sabbato Sanc­ to, et in festis et dominicis, in quibus ordines extra tempora conferuntur; an vero in hoc casu matutinum de tempore absque laudibus intelligcndum veniat ; » ‘1 Pirum in potestate episcopi ordinantis sit injungere unum lanium nocturnum quem maluerit sive officii de tem­ pore, sive de sanctis, quod ipsa die concurrat ; » 3° Utrum injungere possit unum nocturnum de officio defunctorum, vel parvo I’·. V. Mariae, vel de alio Sancto; >» Î* Quando episcopus ordinans nihil aliud exprimit (piam quod verba Pontificalis sonant, utrum in potestate ordinato­ rum sil recitare tantum vel unum nocturnum de tempore ejus diei in qua ordines receperunt, vel quemlibet alium nocturnum sive de tempore, sive de Sanctis illius diei, in qua preces injunctas adimplero voluerint ». S. C. reposuit die 11 Aut/. 1860 : « Ad 1 ; verba Pontificalis Romani : Xotturnum talis diei intclligi de unico nocturno fcriali vel de primo dominicae ut in psalterio, idest duodecim psalmorum cum suis anti­ phonis de tempore, (piem episcopus ordinans designare po­ test. vel ipsius diei quo habet ordinationem, vel alterius pro suo arbitrio. » Quoad ‘2un* : provisum in primo. | » Quoad 3UIn : provisum in primo. > Quoad 'i'"" : dicendum nocturnum ferialem ut supra, qui respondeat illi diei in quo facta est sacra ordinatio ». Preces praescriptae Ium tonsuratis, tum ordinatis in mi- noribus el majoribus impleri possum etiam tempore .Missae de praecepio, el etiam cum socio. Quoad Missas votivas quae imponuntur presbyteris, de­ bent dici, (piando juxta rubricas licet Missas votivas celebra­ re. ut declaravit S. R. C. die I I d/;r. I S'|0. Neque absolute necesse est ut servetur ordo Pontificalis in ea celebratione, ita ut prima Missa sil de Spiritu Sancto, altera de Maria Virgine, tertia pro defundis. Item potest etiam earum ce­ lebratio retardari, praesertim si aliqua subsit causa. Demum necesse. non est applicare Missas pro episcopo ordinante, ideoquo presbyteri possunt eas pro aliis applicare etiam cum stipendio (1). 1072. Demum « ordinati ad presbyteratum dicant evangelium in line Missae », ait Pontificale Romanum. Quaesitum luit : « Diccrene debent una cum episcopo ad suam sedem redeunto, an ex se solis? » Et. S. II. C. die 1’2 .Vor. IS3I. ad IO'1"', reposuit: « Una cum episcopo i;2) ». 1073. Ilis positis, quaeritur quinam ex omnibus istis ritibus sit materia et forma ordinationis presbyteri. Reco­ lendum in primis est ordinatione presbyterali conferri du­ plicem potestatem, aliam in corpus Christi verum, idesl potestatem consecrandi corpus et sanguinem D. X. .1. C. ; aliam in corpus Christi mysticum, nempe potestatem re­ mittendi el retinendi peccata. Primam Christus D. contulit Apostolis in ultima coena, qua nocte tradebatur, illis ver­ bis: Hoc facile in meam commorationem', alleram contu­ lit illis aliis verbis: Accipite Spiritum Sanctum; quorum remiseritis peccata, remittentur cis. et quorum retinue­ ritis. retenta sunt, uti diximus n. 31. In nostro Pontifi­ cali Romano prima potestas certe data est post traditionem instrumentorum, cum neopresby 1er consecret ima cum epis­ copo ordinante. Praeterea altera potestas, nempe, potestas in corpus Christi mysticum, seu potestas remittendi et re­ linendi peccata, certe, non confertur et conferri nequit, nisi prima, idesl potestas in corpus Christi verum, seu potestas1 2 (1) Scavini, 7/7, n. 707 ; S. Alph., VI, η. 820. (2) Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 1191. TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE \ < Μ Ί » A· consecrandi corpus et sanguinem D. X. .I. C., collata jam fuerit (1). Jam vero omnes auctorum sententiae circa propositam quaestionem ad quatuor reduci posse sidentur. 1074. Prima sententia est potestatem sacrificandi et po­ testatem absolvendi una simul ab initio tradi, ac deinde cla­ rius tantum explicari, illam in traditione instrumentorumcum verbis: Accipi- potestatem, etc., liane in ultima manuum impositione cum verbis : Accipe Spiritum Sanctum, etc. Igitur in hac sententia materia totius ordinationis presbyleralis est impositio manuum episcopi ab initio vel prima in silentio facta, \el altera, vel utraque juxta diversorum sen­ tentias : et deinde nec convenitur de forma; (piae juxta alios consistit iu verbis episcopi : Oremus fratres charissimi. juxta alios in oratione : Exaudi, vel sola vel mia cum praefa­ tione 2). Initialem manuum episcopi impositionem esse ma­ teriam totius ordinationis presbx toralis probant in primis, quia haec fuit et. est in usu ab aevo apostolico in utraque Ecclesia, dum alii omnes ritus sunt recentioris institutio­ nis Ecclesiae Latinae. Accedit Cone. Trid., sess. XIV, cap. //. docere ministros extremae unctionis esse presbyteros, cpio nomine veniunt « aut episcopi aut sacerdotes ab ipsis rite ordinati per impositionem manuum presbyterii ». Addi potest hanc sententiam firmari ex cap.'l, tie clerico mix ordinato m i ni s Irani c. ubi agitur de diacono qui.zioz/ recepta manuum impositione. Missarum celebrationem usurpare praesumpserat: unde diaconus sine manuum im­ position^ valide non ordinatur presbUer. Equidem plures aiunt per manuum impositionem /. c. significari totam or­ dinationem sacerdotis (3) : sed hoc etiam admisso, ex eo quod tota sacerdotis ordinatio significetur per manuum im- I (I S. Alph.. 17. n. 750; Satin., Vlll, 111, n. 41. '2 S Alph. VI, n. 749; Natalis Alex , Theol. Dog. et Mor., De Sa· cram ordin., art. IT, X 2 Morinus, p. 111. c.rerc. VII, cap. 1, n. 8 ; Tourneh. De Sacram. ord., quaesi.3, conclus. I et 7/, aliique plui es, du­ cibus S. Bonavenlura, in 4, dist. 21, p. 2, art. I, q i et Petro Soto, De insl. sacerd., lect. 5. 31 Suarez, De censuris, Disp. XLII, sect. IV, n. 13. . CAPI T V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS positionem, rite deducitur hanc solam impositionem ma­ nuum esse in illa ordinatione essentialem. 1075. Altera sententia est utramque potestatem nna simul conferri, sed in una instrumentorum traditione ; et ideo ordinationis sacerdotalis materiam osse traditionem instrumentorum, et formam esso verba episcopi : Accipe potestatem, etc. (1). Haec sententia innititur instructioni Eugenii IV ad Armenos (n. /0/7), eidemque favere vide­ tur Pontificale Romanum tum in rubrica generali ab initio (λ. 10-17), tum quia ante traditionem instrumentorum ad­ huc vocat ordinandos, postea vero ordinatos. 1076. Tertia sententia est potestatem sacrificandi et po­ testatem absolvendi distincte et seorsim dari presbyteris, sicnli distincte ac seorsim data fuit Apostolis ; nempe potes­ tatem sacrificandi dari per traditionem instrumentorum et relativa verba episcopi : Accipe potestatem,etc. ; potestatem absolv endi dari perultimam i m positionem manuum cum ver­ bis episcopi : Accipe Spiritum Sanctum ,elc. (2). Haec sen­ tentia quoad traditionem instrumentorum suadetur argumen­ tis alterius sententiae ; quoad ultimam impositionem manuum nolo can. IV, sess. XXII/. Conc/I>id.,deiinientis[episcopum frustra non dicere: Accipe Spiritum Sanctum. Si autem quaeratur quaiidonam in hac sententia imprimatur charac­ ter. vide n. 1005. 1077. Tandem quarta sententia, omnes alias aliquo mo­ do complectens, est potestatem sacrificandi dari perprimam impositionem manuum episcopi in silentio factam et per traditionem instrumentorum cum verbis episcopi tradentis instrumenta: Accipe potestatem, etc. ; potestatem absol­ vendi dari per ultimam impositionem manuum cum verbis episcopi: Accipe Spiritum Sanctum, etc. Ila De Lugo />e sacram, in Aug. 1840. Proposito enim dubio: « I trum supplendae sint caeremoniae impositionis manuum sacerdotum, quae in ordinatione sacerdotali ob distantiam missionariornm omissae fuerunt »; S. C. repo­ suit : Negative (1 ). 1081. 2° Facta prima manuum impositione, si deinde fuit praetermissa extensio manuum episcopi ordinantis, sed cetera omnia rite dicta et facta sunt, nil supplendum est. Ita S. C. Impiis.. IGSept. 1877: « Dubium ale propositum de valore ordinationum collatorum quibusdam sacerdotibus ab episcopo istius dioecesis, manibus haud amplius super eorum caput extensis, dum orationem pronuntiat : Ore­ mus,etc., prouti in Pontificali Romano praescribitur, ad exa­ men revocatum est ab EE. PP. una mecum Inquisitoribus Generalibus qui. quoad ordinationes jam praedicto modo peractas, decreverunt acquiescendum esse ». Hac responsione excluditur illorum (2) sententia qui cen­ sent materiam ordinationis aliam non esse quam alleram manuum episcopi impositionem seu potius extensionem ab initio. 1082. 3° Si praetermissa fuit invitatio : Oremus, et praesertim si praetermissa fuit oratio: E.raudi nos, aut prae­ fatio. repetenda tantum est prima manuum impositio cum subsequent! manuum extensione et praetermissis verbis. Xatn haec repetitio necessaria est ut primae sententiae ratio habeatur: hac autem repetitione posita, ordinatio valet in omnium sententia. F.quidem , uti diximus, improbabile omnino est invitationem : Oremus, etc., esse formam ordi­ nationis; sed cum haec sententia Sanctae Sedis responsione (1) Collectanea S. C. de Prep. Fide, n. i 195. (2) S. Alph., Π, n. 749. CAPI T V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS 261 explosa nondum sil, putamus in re adeo gravi non esse spernendam. 1083. A0 Integra ordinatio est repetenda sub conditione, si praetermissa fuit instrumentorum traditio cum verbis: Accipe poleslaleni. clC., aut si haec verba fuerunt sub­ stantialiter corrupta. Nam rursus supplenda est instrumen­ torum traditio, ut ratio habeatur secundae, tertiae, quartae sententiae. Item supplenda est ultima manuum impositio, quia ex una parte potestas in corpus Christi mysticum collata non fuerat, juxta secundam sententiam quae tenet ulramque potestatem conferri ima instrumentorum tradi­ tione, et. nec juxta tertiam et quartam sententiam (piae re­ tinent potestates separati in conferri instrumentorum tradi­ tione et ultima manuum impositione, cum potestas in corpus Christi mysticum esse nequeat sine praevia potestate in corpus Christi verum in. /073) ; et ex alia parte potestas in corpus Christi mysticum non confertur nova instrumen­ torum traditione juxta eam dem tertiam et quartam senten­ tiam. Igitur melius est ut tota ordinatio sub conditione re­ petatur. Huc spectat responsio S. C. C., cujus meminit Bene­ dictus XIV, De synodo, VIII, X, n. 1. Nam quidam sa­ cerdotio initiandus, etsi omnes consuetas manuum impo­ sitiones ab episcopo accepisset, ad episcopum tamen solita patenae, cum hostia et calicis cum vino instrumenta por­ rigentem, ad alia tunc temporis distractus, non accessit. Re postea delecta, quid facto opus esset, dubitatum atque a S. C. petitum est; quae reposuit totam ordinationem sub conditione esse iterandam, prouti refert idem Benedictus XIV, /. c., n. 13. 1084. 5° Pariter integra ordinatio foret sub conditione repetenda, si facta quidem fuit instrumentorum traditio, sed in calice non erat vinum, aut super patena non erat hostia (n. /073). Iluc. spectat responsio S. C. C.daladie I I Debe. 1708 ; cum enim quidam Cappucinus ordinatus fuisset per porrectionem patenae sine hostia, S. C. consuit integram or­ dinationem esse repetendam sub conditione (1). (1) G ira til i, I, sect. 104. 262 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE E contrario nil supplendum est, si candidatus non tetigit simul et calicem cum vino et patenam cum hostia, ut prae­ scribit Pontificale Romanum,sed tetigit unam tantum vel al­ teram rem ; quia calix cum vino et patena cum hostia quid unum constituunt, ac proinde candidatus unam reni tangens et alias tangere censetur. Revera S. R.C.in una Galliarum, 3 /a.-c. 1661 .respondit ordinatum qui tetigerat patenam cum hostia, non vero suppositum calicem cum vino « posse con­ tinuare celebrationem sancti sacrificii absque ullo scrupulo, ac tuta prorsus conscientia ». Idem dubium propositum fuit S. C. C. in Santandriens i, Dubium ordinationis, 28 Maii 1796, quae reposuit: « Scribatur episcopo juxta mentem ». Licet nonnulli affirment hanc mentem fuisse, ut tota ordi­ natio repeteretur sub conditione, tamen haec assertio est gratuita ; et revera qnaenam fuerit haec mens ignoratur : ac proinde praecilatam S. R. C. responsionem in eadem facti specie sequi luto possumus. Exinde vero concludimus nil pariter esse supplendum, si ordinatus tetigit calicem cum vino, non vero superpositam patenam cum hostia; quia eadem prorsus ratio est, imo for­ tasse potior (1), quia calix cum vino videtur principale re­ late ad patenam cum hostia. Item nil supplendum cstsi ordinatus tetigit calicem cum vino et patenam, non vero hostiam, aut tetigit calicem cum vino et hostiam, non vero patenam. Nam S. C. S. Officii, feria IV die 25 Julii 1866, dedarax it acquiescere posse or­ dinatum qui certus se tetigisse una cum calice vel patenam vel hostiam, timebat tamen se vel unam vel alteram, et po­ tius patenam tangere omisisse ; el cohaeret etiam responsio ejusdem S. C. data feria IV die 22 Julii 1892. Eadem S. C., feria IV die 22 Aoe. 1871 et die 9 Junii 1875, idem resolvit pro ordinatis qui tetigerant calicem el hostiam, non x ero pate­ nam. Tandem si ordinatus tetigit patenam, non vero hostiam et calicem cum vino ; aut hostiam, non xero patenam et ca­ licem t um xino, cum authenticam responsionem ignoremus, 11 Folium S. C. C. in cit. Santandriensi, ubi pltires auctores citantur. 263 tutius eril in casu practice consulere S. C. C., vel S. C. R., vel S. C. S. Officii, aut integram ordinationem sub condi­ tione repetere. Quamquam vero juxta dicta, omisso tactu unius vel al­ terius rei, ordinatio valeat, tamen abs re non erit reco­ lere ordinantem et ordinatum debere sub gravi praescriptum Pontificalis Romani ad litteram servare. 1085. 6° Si omissa fuit ultima manuum impositio cum forma: Accipe Spiritum Sanctum, etc., aut si haec verba fuerunt substantialiter xiliata, hic solus ritus supplendus est ; hoc enim facto, ordinatio in omnium sententia plene valet. Cum episcopus, in hac ultima manuum impositione, perturbax isset formam, dicens : Quorum remiseris peccata, retenta sunt, et quorum retinueris, remissa sunt ; S. C. R. et U. Inquis., die ‘27 Maii ISftO, probante Gregorio XVI, reposuit: « Sub conditione, in privato oratorio, quovis anni tempore, suppleatur a quovis episcopo induto de more, ter­ tia manuum impositio et forma respectixa: Accipe Spiri­ tum Sanctum, etc., non tamen repetendo caeremonias acci­ dentales antea adhibitas ». Idem dedit rescriptum eadem S. C. die h Martii 187't in simili casu, quo episcopus ordinan, dixerat: Accipe Spiritum Sanctum ; quorum remi­ seris peccata, retinentur eis, et quorum retinueris, re­ tenta sunt. 1086. 7° Tandem si praetermissa fuit unctio manuum cum verbis : Consecrare etc..supplenda est,quin aliae caeremo­ niae repetantur ex cap. unie.,De sacra unctione (\ . Idem tradunt nonnulli auctores de vestium sacerdotalium imposi­ tione (2), aede recitatione canonis cum episcopo, aul saltem de recitatione consecrationis in canone 3). Sed neutrum certum est (A) : nos potius putaremus supplendam esse pro­ missionem obedientiae in line, de qua tamen auctores ta­ • APUT X . DE ESSENTIALIBUS sacrae ordinationis partibes il) S. Alph.. VI, n.7M; Satin., VIII, III, n. 26. (2 Lehrnktihh Theol. vol. II, n. 59!. (3) Lehmkuhl, l. c. ; Salrn., L c. '») S. Alph., I. c., ubi refert Sanchesiurn docere non esse supplendam recitationem canonis. *·’· "— 264 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE cent, cnin gravior ceteris mox recensitis caeremoniis videa­ tur. Alios ritus, si omissi fuerint, necesse non est iterare. §3. — Pro consecratione episcopali,. 1087. In primis animadvertimus in episcopali consecra­ tione praeter episcopum consecratorem adesse debere tum in Ecclesia Orientali, tum in Ecclesia Latina ad minus duos episcopos assistentes. Id cohaeret etiam cap. 7, De tempo­ ribus ordinationum, etc. Episcopos assistentes eligit ipse consecrandus. Ceterum regula canonica antiquissima est : /7 unus episcopus episcopum non ordinet (1). Una erat antiquitus exceptio, scilicet quando ipse R. I’. consecratio­ nem episcopalem peragebat, episcopos assistentes non ha­ bebat (2). Sed et haec exceptio deinde cessavit ; nam hodie R. P. assistentes habet plerumque Majorem Elecmosyna­ rium et Sacristain palatii apostolici, utrumque episcopum. Ut igitur consecratio episcopalis liat sine episcopis assisten­ tibus, necessarium est in Ecclesia Latina indultum apostolicum ; secus consecratio foret valida quidem, sed illicita, uti probat Benedictus \IV, De syn., Xllt, Xlll. η. i sequ., et declaravit etiam S. C. de Prop. Eide, 18 Maii 1793 (3). In remotis regionibus in quibus haud facile tres episcopi reperiuntur, S. Sedes indulgere solet ut consecratio episco­ palis liat ab uno episcopo, duobus assistentibus sacerdoti­ bus. Sed in Ecclesia Orientali, si plures episcopi haberi nequeunt, indultum apostolicum non videtur requiri ut con­ secratio episcopalis ab uno lanium episcopo liat, assistenti­ bus duobus sacerdotibus (4 ;. 1088. Porro in Ecclesia Orientali non solum sacerdotes in casu necessitatis, setl etiam episcopi assistentes sunt /neri assistentes vel adjuvantes, quia ipsi non ponunt ma(1) Duchesne, Origines du culte chrétien, chap. X, § IlI, n. i. (2) Duchesne, l c. : qui addit in § l\ pag. 364, not. 1 : < Je ne serais pas étonné qu’il y ait eu un usage semblable à Alexandrie; mais je n’en ai pas la preuve >. (3) Collectanea S. C. de Prop. Fide, η. 1209. (4) Papp-Szilagyi, Enchiridion jur. ecc. orient, cath9, p. II. § 10. CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS 265 leriam et formam consecrationis episcopalis, ut patebit ex dicendis n. /090 sequ. E contrario in Ecclesia Latina sacer­ dotes quidem assistentes ex apostolico induito nequeunt esse nisi meri assistentes ; sed episcopi assistentes sunt pro­ babiliter comminislri cum episcopo consecratore. Sane una simul cum eodem ipsi manus imponunt super caput electi, et una simul pronuntiant verba : Accipe Spiritum Sanctum, quibus solis juxta receptam sententiam episcopalis conse­ cratio valet (η. / /09) : unde non est ratio qua unus magis minister sil consecrationis episcopalis, quam ceteri duo, sed conjunctim omnes sunt unica causa, seu unicus totalis minister consecrationis. Vide quae diximus in simili casu n. /067 (1). 1089. Porro consecrandus uti debet colore albo ; con­ secrator \cro et assistentes colore tempori conveniente, ut reposuit S. IL C. die '16 Jun. 1663 (2). 1090. Ilis autem positis. Hiluale Graecorum apud Goar, Z. c., pag. MYlscqu., haec habet de episcopali consecra­ tione : « Completo hymno : Ter sancto, conscendit pontifex cre­ pidinem quae est ante sanctam mensam et ab astantibus tri­ bus pontificibus a dextro latere ordinandus illi offertur. Chartophylax autem a sinistro chartam ei tradit in qua. si ordinans est patriarcha, haec scripta sunt : » Suffragio et consensu sacratissimorum metropolitarum et archiepiscoporum et episcoporum ; » Si autem est metropoli la : » Suffragio et consensu Deo amabitissimorum episcopo­ rum et sanctorum presbyterorum : Divina gratia quae sem­ per infirma curat et ea guae desunt, adimplet, promonet .'V. Deo amabilem presbyterum episcopum a Deo serratae civitatis ;V. : oremus pro eo ut veniat super eum gratia Sanetissimi Spiritus. » El qui sunt intus et extra tribunal dicunt ter: Domine miserere. » Tradita itaque pontifici ejusmodi charta,et chartophy lace (1) Rallier, p.IIl, sect. VU 1, cap. XI, ad. VII, n. (2) Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 1206. i. 266 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE aut archidiacono dicente: Attendamus, pontifex scripta le­ git, audientibus astantibus, cunctisque exclamantibus: Do­ mine miserere, ut ex superioribus mani festum est. » Explicat autem cvangelium pontifex, el, manum etiam admoventibus aliis pontificibus, capiti et cervicibus ordinati imponit. » Mox cruces tres in ejus capite exprimens et manum ei impositam tenens, precatur hoc pacto : » Dominator. Domine Deus noster, qui per celeberrimum Apostolum Paulum graduum et ordinum seriem ad sub­ serviendum et ministrandum venerandis et illibatis mys­ teriis luis, in sancto altari tuo, constitutis primo Apos­ tolis, secundo prophetis, tertio doctoribus, sanxisti ; ipse omnium Domine, hunc etiam suffragiis electum el euan­ gelicum jugum digni'tatemque pontificalem subire di­ gnum habitum, per meam peccatoris et stantium minis­ trorum et coepiscoporum manum, adventu et virtute et gratia Sancti tui Spiritus corrobora, sicut sanctos Apos­ tolos el prophetas corroborasti, sicut reges unxisti. sicut pontifices sanctifh asti ; et irreprehensum ejus pontifica­ tum ostende, et omni honestate illum exornans, sanctum illum renuncia ; ut quae populi saluti expediunt, postu­ let, et a te exaudiri dignus fiat. Quia sanetificatum est nomen tuum, et glorificalum est regnum. » Et dicio*. Arnen, coordinantium eum episcoporum unus, submissa voce a vicinis pontificibus eique responsuris so­ lummodo audienda, diaconica haec pronuntiat : » In. pace Dominum precemur. » Pro superna pace et salute. » Pro pace totius mundi. » Pro archicpiseopo nostro .V., sacerdotio, auxilio, perseverantia, pace, valetudine, et salute ejus et pro ope­ re manuum illius: Dominum precemur. Pro servo Dei X. nunc episcopo promoto et salute ejus: Dominum precemur. ' (7 clemens Deus purum et incontaminatum illi pon­ tificatum largiatur : Dominum precemur. » Pro hae urbe, omni civitate. • ' » Et dicto : .1 men, ele\at evangelii codicem et sanctae m°nsao imponit. Atque ita ordinato pallium imponit, dicens : Dignus. Simili auxilio ratione et clerus idem repetit. » Et pro omnibus ope divina indigentibus: )) Deindeprecemur. ordinatum pontifex ordinansexosculatur: sicutet Dominum reliqui acclamatione terminata, in conses­ » Lit episcopi. liberemurEtabsolita omni. sum conscendunt ; et prior reliquis ordinatus considens, lecto » Suscipe, salva, miserere et conserva. Apostolo, pacem precatur; » Sanctissimae, illibatae.et prior aliis, pretioso corpori et »sanguini Christi communicat ipse impositam idem pontifici ordi­ Ilis dictis, pontifex eodem ; et modo ordinati nanti el reliquis distribuit » (1). vertici manum communionem tenens, hoc pacto precatur : Jam vero in hac ex analogia cum »1091. Domine Deus noster, quiconsecratione humana natura de itatis tuae aliis ordinationibus juxta ferente receptam sententiam forma vide praesentiam nullatenus , tua dispensatione dec­­ retur simili reponenda in illis verbis ; et revera lares nobiscum ratione: Divinagratiacic. passibiles thronum, tuum Rituale statiin post illa verba episcopi candi obtinentes, hostiam et oblationem pro consecratoris cuncto populo tuo­ datum appellatconstituisti; ordinatum.tu,Sed id videtur minus sacrificaturos Domine, etiam huncproba pon­­ bili», quia, aliis dispensatorem observationibusrenuncialmn, praetermissis, tui ex relatis ap­­ ti/i calis gratiae veri pas paret imitatorem, illis verbis nullam manuum impositionem comitari ; toris animam pro tuis oribus ponentem, caecorum ducent, in tenebris lucem, insipientium prae­ ceptorem, infantium dociorem, in mundo luminare "/fice ; ut animas sibi creditas reparans tribunali tuo inconfuse in praesenti rita astet, et magnam merccdem pro erangelii tui praedicatione decertaturis a te praepa­ ratam reportet. Tuum enim est misereri et salvare, Deus. Ê (l)Apud Maronites habetur, sicuti apud Latinos, unctio capitis el ma­ nuum sancto chrismate. Vide Synodum Montis Libani, l. c., n. tl». 268 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE in qua materiam consecrationis episcopalis eonsislrre,com­ munis sententia est. I nde videtur potius materia et forma consecrationis episcopalis in Ecclesia Graeca reponenda esse in illis verbis : Dominator etc., cum impositione manus episcopi ; vel etiam forte in altera manus episcopi imposi­ tione cum verbis: Domine Deus noster etc. si prima fuis­ set omissa. In casu practice considatur Sedes Apostolica. 1092. In Ecclesia Latina, juxta antiquam lilurgiam Po­ monam. consecratio episcopalis ita perficiebatur, prouli col­ ligitur ex documentis relatis in Alley. I . Post invitalorimn : Oremus.dilectissimi, dicebantur lita­ niae Sanctorum ; deinde IE I’. imponebat manus, nil dicens ; statim postea recitabat orationem simplicem : Propitiare, (piae relata est ad verbum in Pontificali Romano, ac subinde extensis manibus dicebat consecrationem, idest orationem eucharisticam ad instar praefationis ; qua expleta, novus episcopus admittebatur ad osculum pacis. In consecratione Romani Pontificis post litanias Sanctorum episcopus \lbanensisrecitabat orationem simplicem, deinde aliam episcopus Portuensis, laudem episcopus Ostiensis ip­ sum consecrabat, idest extensis manibus dicebat orationem consecratoriam, dum diaconi tenebant librum evangeliorurn apertum super caput consecrandi. Non est igitur dubium formam fuisse orationem eucha­ risticam ad instar praefationis, materiam vero fuisse vel im­ positionem manuum in silentio factam, ad quam forma re­ ferebatur unione morali, vel manuum extensionem, dum episcopus formam pronuntiabat. 1093. .luxla antiquam lilurgiam Gallicanam, in primis populus interpellabatur : Serranda est, etc.', et populo res­ pondent»· : htynus est. episcopus consecrator invitabat om­ nes adorandum : Deus ZoZ/w.v.elc., ac deinde pronuntiabat, extensis manibus, < onsecralionem (piae relata est in Ponti­ ficali Romano, dum duo episcopi tenebant librum evangeliorum super caput ordinandi aliique episcopi praesentes manibus suis caput eiusdem tangebant ; tandem linita con­ secrationi·. sequebatur unctio manuum: Um/antur, etc. Proinde forma erat pariter consecratio seu oratio eucha­ CAPI I V. DE ESSEX IIALIBL'S SACHAE 0BD1XATI0N18 PARTIBUS 269 ristica ad instar praefationis, materia vero erat extensio manuum episcopi consecrantis, dum illam pronuntiabat. 1094. Tandem juxta Pontificale Humanum, senior as­ sistentium versus ad consecratorem dicit : Heverendissime paler, postulai sancta mater Ecclesia catholica, ut hunc praesentem presbyterum ad onus episcopatus sublevetis. Consecrator dicit : Habetis mandatum apostolicum ! Res­ pondet episcopus senior assistentium : Habemus. Consecra­ tor dicit : Legatur. Haec referunt hodiernam disciplinam. *. t‘209. (‘2; ll.illitT, p. VI, § I sequ. (3) V idi· cap. i, De electione el electi potestate. 270 TRACTATUS CANONICOS DE SACRA ORDINATIONE episcopis permisit eadem e formula expungere et in fine addere : « Omnia et singula eo inviolabilius observabo, quo certior sum nihil in illis contineri, quod fidelitati meae Se­ renissimo Principi ejusque successoribus ad thronum ad­ versari possit ». Id induisit Clemens XIV an. 1783 metropolitae Mohilcvviensi, Pius VI an. 1791 episcopis Hiberniae, Pius VII an. 1823 episcopis Borussiac, Leo XII an. 1828 episcopo Basileensi, Gregorius XVI an. I8/|5 episcopo Sangallcnsi, Pius IX an. 1853 episcopis provinciae Neerlandiae, etc. Ceterum licet episcopus etiam sine juramento ad omnia cl singula quae in juramenti formula continentur, sub gravi teneatur, tamen Sancta Sedes optimo consilio voluit, atten­ tis praesertim anteactorum temporum circumstantiis, ut singula promitteret ante ipsam episcopalem consecrationem sub jurisjurandi sanctitate, cum, ut legitur in can. G, disl. G3. in Decreto: « Plus timeri soleat, quod singulariter polli­ cetur. quam quod generali sponsione concluditur ». 1096. Succedit examen, quo consecrandus interrogatus ab episcopo consecratore rursus modo generali promittit rectam officii exeeutionem, custodiam canonum, obedientiain Aposlolicae Sedi, morum honestatem et tandem fidem in nonnulla dogmata profitetur. Antiquissima est praxis exigendi a novo episcopo fidei professionem cum promissione servandae disciplinae in sanctitate vitae: quam praxim exhibet hoc examen et prae­ cedens juramentum. Gone. Trid., sess. ΑΆ7Κ cap. /. de ref.. statuit ut inquisitio de personis promovendis ad epis­ copatum in instrumentum publicum redacta eum toto tes­ timonio ac professione fidei ab eisdem facta quamprimum transmittatur ad K. P. qui, plena totius negotii ac perso­ narum notitia habita, pro gregis dominici commodo de illis, si idonei per examen seu per inquisitionem factam re­ perti fuerint, ecclesiis possit utilius providere. Haec postea melius determinavit Gregorius XIX in const. Onus apostolici. 15 Maii 1591. Proinde persona designata ad epis­ copatum professionem fidei eminere debet in processu, ut aiunt, canonico, ante institutionem in consistorio ; emit- 27 I tere, inquam. debui juxta notissimam formulam praescrip­ tam a Pio IV in bulla lujunctum Nobis, 9 Dec. I8CP1, et aliquantulum auctam per litterasS. C. C., 20 Jan. 1877, ul ratio haberetur definitionum Concilii Vaticani, quae res­ piciunt praesertim primatum et infallibilitalrm H. P. Nos de hac professione fidei episcoporum agere in praesenti non debemus; nec confundenda ullatenus est cum juramento aut examine Pontificalis Romani, de quibus supra. 1097. Expleto examine et praemissa oratione : Adesto, ac monitione : Episcopum, cum aha invitatione : Oremus, ac litaniis Sanctorum, quae omnia sunt veluti consecrationis praeliminaria, incipit verus ritus consecrationis. In primis consecrator, accepto libro evangeliornm, illum apertum, adjuvantibus episcopis assistentibus, nihil dicens imponit super cervicem et scapulas electi. Hunc ritum impo­ sitionis libri evangeliornm super cervicem et scapulos conse­ crandi non potuerunt Apostoli abinitio instituere (n. 10/5 ; sed est antiquissimus tum in Ecclesia Graeca,tum in Ecclesia Latina. Imo veteres aliquando sedulo attendebant senten­ tiam quae, aperto evangelii codice, occurreret, et ex ea omen captabant, ut allatis exemptis illustrat llallier, p. III. sect. 1 III, cap. IX, art. III. In Ecclesia Romana hic ri­ tus adhibebatur in solius Romani Pontificis consecratione (n. 1092), acuti in provincia Alexandrina tantum in conse­ cratione patriarchae (1). 1098. Deinde consecrator et assistentes episcopi amba­ bus manibus capul consecrandi tangunt dicentes : Accipe Spiritum Sanctum. Et stalim episcopus consecrator dicit orationem simplicem : Propitiare, etc., et deinde oratio­ nem consecrat oriam ad instar praefationis. Quaesitum fuit : « In consecratione episcopi, cum facta sil facultas ul assistant duo presbyteri loco duorum epis­ coporum, utrum isti presbyteri assistentes debeant amba­ bus manibus caput consecrandi post episcopum consecran­ tem tangere, et recipere consecratum in osculum pacis? » S. IL C. reposuit die 9 .Junii 1853 : « Servetur eodem CAPI T V. DE ESSENTI ALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PAKTIDES (1) Duchesne, Origines du culte chrétien, cap. X, in fine, not. 1. 272 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE modo, idest strictim, rubrica Pontificalis Romani » (1). Porro ritus impositionis manuum in consecratione epis­ coporum ab ipsis Apostolis repetendus est ( Jr/. Λ7//. 3 ; la Tim. I . Hi, etc.), imo sacrae litterae de ipso tantum mentionem faciunt, de forma tacentes, nisi cum pluribus dicere velis orationem et prophetiam locis citatis indicare formam. Deinde hunc ritum semper retinuit tum Ecclesia Orientalis, tum Ecclesia Latina ; sed neque in liturgia Ec­ clesiae Orientalis, neque in antiqua liturgia Ecclesiae Lati­ nae episcopus consecrator, manus imponens., pronuntiat verba: Accipe Spiritum Sanctum, quae recenlioris ins­ titutionis sunt. 1099. Oratio ad instar praefationis interrumpitur ut sancto chrismato ungatur caput electi: Vngalur etc., et expleta oratione, unguntur illius manus. Siculi ritum unc­ tionis sacerdotalis (n. 106?), ita episcopalis unctionis ri­ tum Ecclesia Orientalis, excepta Maronitarum confessione (?/. ! OHO), non habet, et fortasse nunquam habuit. In antiqua liturgia Gallicana non aderat, nisi unctio ma­ nuum ; in antiqua liturgia Romana neutra recepta erat. Unctio capitis brevi invecta est in lilurgiam Gallicanam, et ex ea in Romanum ritum jam ab antiquis temporibus utra­ que unctio transiit (2). 1100. De hac unctione, sicuti etiam de unctione in conse­ cratione regis, in collatione baptismatis et confirmationis, ct in consecratione altaris, agit Innocentius III in cap. un.. De sacra unctione, cujus haec fuit occasio. Cum episcopus Brandizuberensis in Bulgaria, ut legatus regis Bulgarorum pro unione Ecclesiae Latinae et Graecae, Romam venisset, exposuit lunocentio 111 se in sua consecratione episcopali quam ab archiepiscopo Trinovitano totius Rulgariae primate receperat, non habuisse sacram unctionem ex chrismate, quia apud Bulgares non solebant pontifices, cum consecra­ rentur, inungi. Innocentius III jussit ut quod illi defuerat, in illo suppleretur, idest unctionem ex sacro chrismate recipe­ ret in capite et manibus ab episcopo Albanensi, assistenti(I Collectanea S. C. de Trop. Eide, n. 1210. (2) Monnus, p. ///, exerc. VIy n. 2. CAPI I V. DE ESSENTIALIBUS SA< It VE ORDINATIONIS PARTIBUS 273 bus (“i duobus episcopis secundum morem ecclesiasticum. Deinde scripsit ad primatem Bulgariae epistolam cujus frag­ menta in cil. cap. un., Desacra unctione, referuntur, ut de iis sacris unctionibus eum instrueret, qui eas deinde in sua provincia introduceret. Hoc non obstante, Ecclesia Graeca unctionem in consecratione episcopali non recepit. In textu autem completo hu jus epistolae, qui prostat apud Gonzalez, /, Λ'Κ, Innocentius III ait se jussisse episcopum Brandizuberensem sacro chrismate deliniri quia « hoc ca­ tholica tenet Ecclesia non solum ex praecepto divino, ve­ rum etiam Apostolorum exemplo. In Exodo quoque legitur praecepisse Dominum Moysi ut Aaron et filios ejus inunge­ ret. quatenus ei sacerdotio fungerentur. Et Anacletus ori­ gine Graecus, qui a B. Petro fuit in presbyterum ordinatus, et postea in apostolaius officio Elementi successit, tradidit in ordinatione sua ungendos episcopos more \postolorum et Moysis, quia omnis sanctificatio in Spiritu Sancto consis­ tit, cujus invisibilis virtus sancto est chrismate permixta >·. Praeceptum divinum, de quo Innocentius III. ita est intelligendum quatenus haec unctio in veteri Testamento prae­ cepta erat ; hoc autem praeceptum erat mere cacremoniale, quod proinde, adveniente Redemptore, cessare debebat. Sed Ecclesia illud innovavit, prouti in aliis liene multis fac­ tum est. et ita unctio episcoporum in nova lege ex prae­ cepto tantum ecclesiastico adhibetur. Iloc autem sensu Innocentium III accipere divinum praeceptum, patet quia sese refert ad cap. \ \ J7Z/ Exodi. Exemplum\Qvo Apos­ tolorum Innocentius III desumit ex can. I, (list. Ίό, in Decreto, quem putavit esse S. Anacleti Papae, cui inscribi­ tur, dum est apocryphus, et pseudo-Isidori figmentum. Praeterea Innocentius III ait: « Manus episcopo inungun­ tur ut ostendatur accipere potestatem benedicendi et conse­ crandi. Unde cum eos consecrator inungit : Consecrare, in­ quit, et sanctificare digneris, Domine, manus istas per istam unctionem et per nostram benedictionem, ut quaecumque consecraverint. consecrentur, et quaecumque be­ nedixerint, benedicantur in nomine Domini ». Ilie confun­ ditur ab Innocenlio III unctio presbyterorum cum unctione ιι· 274 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE episcoporum juxta Bomanum Pontificale ; nani in unctio­ ne presbyterorum adhibetur illa forma, non vero in unc­ tione episcoporum (1). Haec confusio exinde explicari po­ test quod mystica illa significatio communis est unctioni presbyterorum et episcoporum et ideo Innocentius III. agens de episcopis, eam explicat afferens verba quae adhibentur in unctione presbyterorum. Nisi forsan melius dicamus olim utramque formam consecrationis manuum indistincte adhibitam fuisse tum pro presbyteris, tum pro episcopis, uti innuere videtur Sacramcnlarium dictum Gelasianum (All. V, n. 105, 106). Ceterum Innocentius III in hac sua epistola prosequitur omnes mysticos sensus olei, balsami el unctionis in capite et manibus electi in episcopum. 1101. Post alias preces episcopus consecrator tradit con­ secrato baculum benedictum dicens : Accipe baculum, etc. Baculus est insigne pastoralis dignitatis episcopi ; et Glossa in cit. cap. un., Ile sacra unctione, v. propter historiam, describit nonnullis versibus pastoralia officia quae indicat baculus : , « In baculi forma, Praesul, datur haec tibi norma: Attrahe per primum, medio rege, punge per imum. Attrahe peccantes, rege justos, punge vagantes. Attrahe, sustenta, stimula, vaga, morbida, lenta ». In Ecclesia Latina omnes episcopi baculum deferunt, uno excepto II. P. ; el Innocentius III in cit. cap. un., Dr sacra unctione, ait hanc except innem esse tum propter histo­ riam, tum propter mysticam rationem. Satis difficile est hanc historiam indicare. Glossa quidem l. c. historiam quamdam enarrat, sed probabile est Glossam corrumpere id quod idem Innocentius 111. De mysteriis Mis­ sae,Hb. l,cap. LX1I, habet. Scilicet Pontifex refert S. Eucharium, primum Trev i rensem episcopum, missum a S. Pe­ tro fuisse in Gallias una cum S. Valerio et S. Materno. Cum veroS. Maternus mortuus fuisset, S. Petrus misit Trevirim suum baculum, ad cujus lactum S. Maternus fuit rcsuscitatus. (1) Gonzalez, l. c. J 275 Ad hanc fortasse historiam Innocentius III relatis verbis allu­ dit. el exinde observatum censet quod solus R. P. baculum in Ecclesia Latina non habeat, ulpote qui Trevirim missus fuerit ; et ideo S. Thomas, in /|, dist. y. 3, a. 3, ai/3nm, subdit R. P. in sola dioecesi Trevirensi baculum gestare. Sed illa historia apud criticos nulla gaudet auctoritate. Potius di­ cendum est episcopos in Hispania, vel a sacculo VII ineunte, baculum habuisse, cum de eo mentio fiat a S. Isidoro, De eccl. o//., //, 5, et iri concilio Toletano IV. can. 27; deinde baculum episcopalem in aliis quoque Ecclesiae Occidentalis partibus fuisse introductum ; sed Ecclesiam Romanam, an­ tiquitatis prae celeris omnibus custodem, numquam illum recepisse (1). Imo nonnulli eruditi minime pro certo habent R. P. semper baculo caruisse (2). Quoad mysticas rationes de qui bus etiam Innocentius III, Glossa /. c. nonnullas refert, scilicet : « Quia baculus habet in summitate recurvalionem quasi ad trahendum, quod non est necessarium Romano Pontifici, quia nullus ab illo diver­ tere potest iinaliter, quia Ecclesia non potest esse nulla...; vel quia per baculum designatur correctio sive castigatio ; ideo alii pontifices recipiunt a suis superioribus baculos, quia ab homine potestatem recipiunt; R. P. non utitur ba­ culo, quia potestatem a solo Deo recipit ». In Ecclesia Orientali episcopi baculum hodie non gestant, sed antiquitus illum gestasse patet ex octava synodo gene­ rali ; ingresso enim Photio ad sv nodum cum baculo, Ravi­ mus R. P. legatus jussit ei auferri baculum dicens : ; Scavini, III n. 597 ; S. Alph., VI, n. 70S : Hallior, p. II, neci II. cap. II, ari. II, $ II, n.3. (2) Lehmkuhl, Theol. Mor., vol. II, u. 589. 279 pum.explelaoralionctmcharislica.anle mictionem manuum, appellari adhuc electum, post unctionem dici consecratum. \am Hinc esi consecratusseu unctus et iam consecratione accidentali, qui jam erat consecratus consecratione essen­ tiali. Miae, objectiones quae cx epistola limocentii III ad Bulgarian primatem desumi possent, supra n. //^solu­ tae sunt. 1111. Tandem Ilallier, p. II, sed. II, cap. //, art. I. § XIII, n. 29, probabile putat traditionem libri clausi evangeliorum cum relativis verbis esse partialem el distinctam materiam et formam consecrationis episcopalis, innixus prae­ sertim decreto Eugenii IV ad Armenorum instructionem (//. 1007). Haec sententia nulla \idetui probabilitate gaudere el, aliis omissis, ex eo etiam excluditur quod in Pontificali Romano episcopus jam dicitur consecratus ante hanc tra­ ditionem ; et Ilallier affirmans, /. e., episcopum appellari consecratum tantum post hanc traditionem distracta mente perlegit Pontificale Romanum, aut Pontificale posi Ilallier fuit hac in re emendatum. Quoad decretum Eugenii 1\ side cit. n.!007\ <‘t praeterea hoc argumentum nimis probaret, (piia exinde sequeretur manuum impositionem non esse ma­ teriam consecrationis episcopalis ; tandem Eugenius IV de episcopatu expresse non loquitur (1). 1112. Eum vero in praxi tutissimam st olentiam sequi debeamus, hinc : I" Si omissa fuit manuum impositio lum episcopi conse­ crantis lum episcoporum vel sacerdotum assistentium, lota consecratio repetenda est et quidem absolute. Si omissa fuit sola impositio manuum episcoporum vel sacerdotum assistentium, certum est consecrationem non esse repeten­ dam : imo nec ipsa manuum impositio \idelur supplenda, sicuti impositio manuum sacerdotum assistentium in ordi­ natione sacerdotali n. 1080).Tandem si omissa fuit imposi­ CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINA I IONIS PARTIBUS ti) Ex dictis apparet nullam esse consecrationem episcopalem Anglicanorum, et consequenter nullas quoQue essi· alias coruindem ordinationes. Nam Mathaeus Parcker a quo reliqui episcopi Anglicani originem ha­ bent, fuit una cum aliis tribus consecratus per impositionem super caput sacrurtim biblioruin cum verbis : \ccipite potestatem praedicandi verbum Det in sua puritate. Vide Perrone, De ordine, n.137, not. 4. « 280 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE tio manuum solius episcopi consecrantis vel assistentes fue­ runt, sacerdotes, el tunc tota consecratio repetenda est ab­ solute; vel assistentes fuerunt episcopi, el tunc putamus consecrationem non esse repetendam (z?.. /fAStf), sed in casu practico considatur S. C. S. Officii. vel S. II. R. vel S. C. C. 1113. 2° Si facta fuit manuum impositio episcopi con­ secrantis, sed, omissis verbis : Accipe Spiritum Sanctum, omnia alia rite servata sunt et nominatim oratio eucharisti­ ca, tota consecratio repetenda est juxta communem senten­ tiam ; sed sub conditione, ut putamus. 1114. 3° Si e contrario facta fuit manuum impositio episcopi consecrantis cum verbis: Accipe Spiritum Sanc­ tum, sed oratio eucharistica fuit praetermissa, rursus in casu practico Sedes Apostolica foret considenda. 1115. 4° Si omissa fuit traditio libri clausi evangeliorum cum relativis verbis, ipsa sola supplentia erit, ut ratio ha­ beatur opinionis Rallier. Xum etiam impositio libri aperti evangeliorum, forte praetermissa, supplenda sil per episco­ pum. adjuvantibus duobus episcopis, consulatur Sancta Sedes. Sed Innocentius III in cit. cap. un., De sacra unc­ tione, definivit unctionem seu capitis seu manuum cum sancto chrismate, si fuerit praetermissa, esse supplendam per episcopum, assistentibus duobus episcopis, quin integra consecratio repetatur : quamquam certum sit hanc unctio­ nem non esse essentialem. Xi fallimur, idem dicendum de juramento ab initio. 1116- ή" Si omissa fuit professio fidei in processu cano­ nico, haec supplenda deinceps est. Proposito dubio : « Vi­ carius Vpostolicus X. in Sinis exponit quod, ante suam con­ secrationem, lidei professionem a Pio 1\ praescriptam non emisit, eo quod tam ipse quam episcopus consecrans cre­ derent juramentum in Pontificali Romano contentum et pro­ fessionem fidei imam eamdemque rem esse. Nunc autem melius edocti, iidem duo episcopi Vestram Sanctitatem sup­ pliciter et humiliter rogant pro censurarum, si quas forte incurrerim, absolutione ».S. C. de Prop. I ide, ex audientia SSmi. 10 Jan. 187.'), reposuit : « SSmus Pius PP. IX utrum­ que Vicarium Apostolicum absolvit, quatenus opus sit, a V 281 censu risob praemissa qiioinodolibet incursis, lirma manente obligatione Vicario \postolico Ν’, emittendi coram aliquo missionario sui vicarial us professionem lidei juxta formulam a Pio PP. IV praescriptam ». Itrmn supplendum sit. examen in caeremonia consecrationis, si forte fuit praetermissum, consulatur in casu practico S. G. S. Officii. 1117. 6° Tandem alii ritus ita sunt accidentales, ut ner. supplendi videantur, si forte fuerint praetermissi. CAPIT V. DE ESSENTIALI BIS SACHA!·. OHIHN ATIONIS PARTI HL S / SGHOLION I. DE ORDINIBUS GRATIS CONFERENDIS (I). 1118. Benedictus XIN ,Dest/n., Γ. 17, η. I, haec habet : « Abusus quondam in Ecclesiam irrepserant, ut archiepiscopus patriarchae, episcopus metropolitan, sacerdos episcopo in sua quisque ordinatione aliquid penderent veluli in ho­ noris et subjectionis significationem. Sed quod fortasse ab initio modicum quid fuerat, adeo postea auctum est. ut Eu­ sebius, Ancyrae episcopus, et Primae Galatiae metropolita, in concilio Chalcedonensi..... conquestus fuerit se invenisse suam Ecclesiam nimio aere alieno gravatam ob debita qnae Theodotus decessor contraxerat ad solvenda patriarchae Constantinopolilano ordinationis jura. Ad pestiferum hunc abusum ex Ecclesia Latina ubi non minus quam in Graeca invaluerat, eliminandum.concilium Bracarcnse II an. Ô72). can. 3, statuit : Placuit ut dc ordinationibus clericorum episcopi munera nulla suscipiant ; sed, denti scriptum est, quod c/ratis, donante Deo, accipiunt, r/ratis dent..,. ; sed concilii liracarensis salutare decretum efficax non fuit ad serpentem morbum compescendum. Tempore enim Gregorii M. adhuc idem abusus xigebat aliquid pensitandi epis­ copo ordinanti, quod novo vocabulo, a simulatione invento, uti Gregorius ail, a Bomanis dicebatur pasteIlum, quasi, instar modici pastus, esset quid modicum et vile ; sed quan(I) Vide cnnonislas in titulo I)c simonta et no aliquid pro spirituali­ bus exigatur vel promittatur. III. lib. V Decret. ; el fusissime liallicr, p 1, sect. VII et sequ., usque nd linern primae partis. 282 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE tulumcumque esset illud severe prohibuit idem Gregorius M. in synodo Homana, etc. ». 1119. HancGregorii M. constitutionem refert cap. [,De Simonift, bis verbis : « Sicut non debet episcopus, ita nec minister vel notarius in ordinatione ejus vocem vel cala­ mum vendere potest. Pro ordinatione igitur vel usu pallii, seu chartis atque pastellis eum qui ordinatur omnino ali­ quid dare prohibemus». I) Eliam alia capita in corpore juris sub eodem titulo idem prohibent. Ita Innocentius III in cap. 39. cit. til., reprobans contrariam consuetudinem, statuit : « Ut pro his sive conferendis sive collatis (conse­ crationibus episcoporum, benedictionibus abbatum et or­ dinibus clericorum) nemo aliquid quocumque praetextu exigere aut extorquere praesumat; alioquin et qui recepe­ rit et qui dederit hujusmodi pretium omnino damnatum cum liiezi et Simone condemnetur :2) ». Vide etiam cap. 20, 35, 37, '|5, ejusd. til. ; exlrav. 2, ejusd. lit. inter com­ munes, etc. 1120. Cone. Trid. haec omnia confirmavit ac melius determinavit in ,sw. Y.Y/. cap. I. de re/'. : « Quoniam ab ecclesiastico ordine omnis avaritiae suspicio abesse debet, nihil pro collatione quorumcumque ordinum, etiam cleri­ calis tonsurae, nec pro litteris dimissoriis aut testimoniali­ bus. nec pro sigillo, nec alia quacumque de causa, etiam sponte oblatum, episcopi et alii ordinum collatores aut eorum ministri quovis praetextu accipiant. Notarii vero in his tantum locis in quibus non ûget laudabilis consuetudo nil accipiendi, pro singulis litteris dimissoriis aut testimo­ nialibus decimam tantum unius aurei partem accipere pos­ sunt, dummodo eis nullum salarium sil constituium pro officio exercendo ; nec episcopo ex notarii commodis aliquod l i blest pro ordinatione, pro datione pallii, pro litteris ordinationis, pio pastu vel cibo. Gonzalez, in hunc locum; Hillier, l. c., sect. VII, art. VI. (2' < Giezitae dicuntur a Giezi, servo Elisci.qut primo in V. T. vendidit gratiam sanitatis Naaman principi Assyriorum : unde venditores spiritua­ lium proprie dicuntur Giezitae. Stmoniaci dicuntur a Simone Mago qui postea in N. T. voluit emere gratiam Spiritus Sancti »; Glossa, /. c., v. Giezi. 283 pinolumentum ex eisdem ordinum collationibus directe vol indirecte provenire possit. Tunc enim gratis operam suam cos praestare omnino teneri decernit : contrarias taxas ac statuta et consuetudines etiam immemorabiles quorumcumque locorum, quae potius abusus et corruptelae simoniacae pravitati faventes nuncupari possunt, penitus cassando et interdicendo : et qui secus fecerint, tam dantes quam accipientes, ultra divinam ultionem poenas a jure in­ dictas ipso facto incurrant ». 1121. Haec deinde rursus inculcavit ac declaravit celebris Tara Innocenliana, idest instructio probata ab Innocentio XII die 8 Oct. 167S, qua laxae percipiendae a curia episcopali in materiis ecclesiasticis determinantur pro lota Ecclesia, reprobata quacumque contraria consuetudine. Pro negotiis enim quae sacram ordinationem respiciunt, haec statuit: « Xella materia degli ordini sacri e minori e prima tonsura, cosi per la collazione, come per la facoltà che ad altro si dia di conferirli, ed anche per il loro esercizio, e per la facoltà di esercitarli in qualunque luogo e qualunque tempo, si stabilisée la rcgola generale, da non ricevere altra occettuazione, che quella si dirà di sollo, è che ne il vescovo o altro prolato, nè il suo vicario generale o foranco, cancelliere od altro ofliziale qualshoglia, nè parenti e famigliari. o servituri, possano esigere e ricevere emolumento e cosa alcuna sotto qnalsivoglia colore o proteste di alti per la giustificazione de’ requisiti, ovvero di tovaglia, forbici, pettine ed altro, nè sotto titulo di regain o di mancia, anche se spuntaneameiite si oli crisse c desse, eccello che Γordinante possa ricevere Eoblazione della candela, secondo dispone il Pomificale a libero arbitrio dell’ordinato circa la qualità e peso. » Ed il cancelliere secondo la disposizione del sacro Con­ cilio di Trento, per le lettere testimoniali della collazione dell'ordine già dato, ovvero per le lettere dimissoriali per la collazione da farsi per un altro vescovo, possa ricevere soltanto la decima parte d’uno scudo di moneta Romana, cioè im giulio Jia centimes}, ovvero l'equivalcnte nella moneta del paese c non piii, da persone le quali abbino Tuso del | CAPUT V. DE ESSENTIALIBUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIBUS I I I ' 1 , I 1 1 J I ' I ; 1 j I I | I j ] 284 TRACI ATI’S CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE denaro, non giàda quei religiosi, i quali non ne hanno l'nso, come sono i Cappuccini, cd i Minori Osservanti; ecceito che nella collazione dei subdiaconato per gli atti che si devono fare per la giustilicazione della verità e sufiicienza dei pa­ trimonio ovxero del beneiizio a tiiolo del quale si deve pro­ movero, possa esigere quell'cmolumento che sia proporzionato alia mera fatica materiale per la scrittura e carta, senza che il vescovo o vicario o altro officiale direttamente nè indireltamcnte ne possa partecipare in modo alcuno, pnrchè detto emolumento non possa nè debba occedere uno scudo d’oro 15 francs .75), ma sc la fatica richiedc minor mercede si debba esigere solamento quel mono; ma rispetto agli or­ dini ed alla prima tonsura non possa esigere cosa alcuna >otto pretesto di registralura de’ brevi e dispense, e di altro scritture, o di presentala. o di qualunque allra giustilica­ zione e solennità. o rimozione d’impcdimento. » Con dichiarazione che se le suddette lettere testimo­ niali ovvero dimissoriali conlengono piii ordini, tuttavia non si possa esigere allra mercede che la suddetta di un giulio. sicchè non si possa multiplicare a ragione. di ciascun online. Non sia pern tenuto il cancelliere a fare una sola scrittura per pin ordini, quando questi siano stati confond in d’nersi tempi o diverse ordinazioni, ma. volendo, possa farle separate, non già rispetto a quegli ordini che si conferiscono in uno stosso giorno, come segne ne’ minori, ne’ quali dovrà farsi una sola scrittura, e nolle lettere dimis­ soriali che si diano per fordinazione da farsi per on altro vescovo a pin ordini, parimente non si poissa no moltiplicare serit ture ; nè si possa esigere cosa alcuna per il rogito della collazione degli ordini, owero per 1’acccsso al luogo dei— fordinazione con altro pretesto anche di mancia, e di regalo » (1). d (I Latine : In respectante ad ordines sacros et minores et ad primam toiiMinim. lain pro horum collatione, quam pro facultate alteri fortasse data eosdem conferendi, nec non et pro eorumdem exercitio,ac pro facul­ tate ea exercendi in quovis loco et tempore, regula generalis constitui­ tur, non alii subjicienda exceptioni quam illi quae intra dicetur , scilicet quod neque episcopus vel alter praelatus, neque ejus vicarius generatis aut foraneus, cancellarius vel quivis alius officialis, neque ejus parentes CAPI ! X · DE ESSEX HAL1BUS SACRAE ORDINATIONIS PARTIRI S 1122. I t igitur aliquid ultra hanc Taxam Innocentianam recipi aut solvi possit, requiritur indultum apostolicum : cujus indulli exemplum habes in Cameracensi, Γ2 .!?/’4 contra ment· m conciliorum. E contrario alii eam reji­ ciunt, sed ab omm censura vindicant, uti Sotus.Vasquez, Arriaga, etc. CAPUT VI. ---- DE EFFECTU SACRAE ORDINATIONIS 291 n. 31. ut omnes dicendi modos possibiles in hoc puncto excogitaverint et asseruerint ». S. Thomas, 3/?., q. 63, a. ‘2, et in /i, disl. 'll\, q. 1, a. I, quaesii une. ‘2, ad 2u,n, cum Thomistis fere omnibus, putat characterem sacramentalcm esse ipsam spiritualem potentiam, animae inhaerentem, ordinatam ad ea (piae sunt cultus divini sive recipienda sive ministranda. Eam dem doctrinam retinet Calechismus Cone. Trid., De sacrant, ordinis, § 10. ibi : « Atque haec potestas etiam character spiritualis dicitur, etc. ». De Lugo, /. c., n. 33, /|6, putat characterem non esse ipsam poten­ tiam physicam receptivam vel activam, sed potius esse insi­ gne ac sigillum potestatis traditae. Alii alia senserunt in re quae nos latet (1). 1134. Character ordinis supponit necessario (pro vali­ ditate) characterem baptismatis \n. 123), non vero charac­ terem confirmationis {n. 479.sequ.'} Character ordinis pres­ byteratus non supponit necessario characterem ordinis diaco­ natus (//. /,%*). Character ordinis episcopalis non supponit necessario characterem ordinis diaconatus [cit.n. 496 ; insuper est distinctus a charactere ordinis presbyteratus (?i. 2/) ; sed quaestio est utrum sil simplex extensio vel simplex complementum characteris presbj toralis, an po­ tius ab eo differat sicut totum a parte, vel majus a minori. Desponsio pendet ex dictis n. 22 sequ. 1135. â° Tandem promoti qui omnes veniunt nomine clericorum, etsi hoc nomen in favorabilibus alios etiam comprehendat, ex una parte nonnullis ditantur privilegiis, et ex alia non paucis adstringuntur obligationibus. 1136. .lam vero de gratia ct charactere sacramentali theologorum est fusius disputare; insuper de privilegiis et obligationibus clericorum agitur in tractatu de personis. Ileic igitur sufficiet breviter loqui de ordinis potestate, sive haec idcntificetur cum charactere sacramentali in primis iribus gradibus juxta sententiam Thomislarum, sive ab eo­ dem distinguatur. (1) Franzelin, l. c. ; Hurter, De sacramentis, η. 819. 292 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE Articulus I De potestate ordinis in genere. 1137. Potestas ordinis in genere est potestas ritu ordi­ nationis collata sacras perficiendi functiones (n. 5); quas functiones infra describemus. I nde distinguitur a potesta­ te jurisdictionis quae versatur circa regimen subditorum, quaeque in Ecclesia, licet committi soleat ac regulariter debeat tantum clericis, tamen a R. P. de plenitudine auc­ toritatis dari posset et laico ; qui proinde, fideles regens, careret qualibet ordinis potestate. 1138. Duplex vero est ordinis potestas, alia juris di­ vini. alia juris humani. Est juris divini potestas ordinis quae ex divina institutione per primas tres ordinationes confertur. Quaelibet alia est juris humani, tum illa quae con­ fertur per primas tres ordinationes, sed ex institutione ec­ clesiastica, e. g. potestas episcopi consecrandi et benedi­ cendi altaria, coemeteria, etc., tum illa (piae confertur per alias ordinationes infra diaconatum juxta probabilissimam et vix non certam sententiam quae tenet hos gradus non esse vera sacramenta ; tum tandem illa quae non per ritum or­ dinationis, sed a R. P. vel a jure delegata seu ordinaria committitur, e. g. potestas ordinandi quae abbatibus com­ petit. 1139. Potestas ordinis juris divini pendet e charactere sacramentali perprimas tres ordinationes inanima impres­ so ; id omnes admittunt, licet deinde aliter et aliter rem ex­ plicent juxta diversam sententiam de natura characteris sacramenlalis (/i. //&?). 1140. Etiam potestas ordinis juris humani pendet volun­ tate Ecclesiae ex validitate ordinationis, ideoque in primis tribus gradibus aliquoscnsu ex charactere sacramentali ; nam Ecclesia voluit ut potestas illas sacras functiones perficiendi competeret illis, qui ritum ordinationis receperunt, servatis omnibus ad validitatem necessariis : (pii ritus in primis tri­ bus gradibus imprimit characterem. Si (piis autem objiciat CAPUT VI. ---- DE EFFECTU SACRAE ORDINATIONIS 293 potestatem ordinum infra diaconatum competere non solum constitutis in illis ordinibus, sed omnibus, e. g. potestatem claudendi portas ecclesiae, deferendi urceolos, etc., res­ ponsio est apud S. Thomam. in /t°, dist. 2/i, qu. 2. art. 2, ad 9'1"1 :« Dicendum quod suscipit (ostiarius) potestatem ut ex officio hoc agere possit, quamvis etiam et hoc ab aliis fieri possit, sed non ex officio, et ita est in omnibus actibus minorum ordinum, quod possunt per alios licite fieri, quam­ vis illi non habeant ad hoc officium, sicut etiam in domo non consecrata potest dici missa, quamvis consecratio ec­ clesiae ad hoc ordinetur, ut in ea missa dicatur ». IΊ alias diximus (n. 523), Cone. Triti., sess. XXIII, cap. XVII, de ref.. pristini moris restit nendi desiderio flagrans, statuit ut in posterum ministeria ordinum a diaconatu ad ostiariatum nonnisi per constitutos in dictis ordinibus exercerentur. Et proposito dubio : « An monialis in Missa solemni possit ca­ nere epistolam et lectiones, vel saltem vir, qui caret eo or­ dine, superpelliceo tantum indutus »; S. C. C. apud Fagnanum, in comm. cap. 2, De clerico excommunicato, etc., n. 19, consuit: « Non posse, quia Concilium, cap. XV! I. sess. XXIII, vult expresse ut hujusmodi ministeria nonnisi per constitutos in hisce ordinibus exerceantur, et si necessitas urgeat, consulendum SSmum». Rursus ad dubium: « An dispositio cap. XIΊΙ, sess. XXIII, quo cavetur ne in futurum minorum ordinum ministeria per alios, quam constitutos in dictis ordinibus exerceantur, comprehendat etiam regula­ res », eadem S.C., apud laudatum auctorem, /. c., n. u/t., censuit comprehendere. At his non obstantibus, consuetudo rursus introducta est ut ministeria horum ordinum etiam a non constitutis in eisdem ordinibus, imo etiam a laicis exer­ ceantur (n. 523), nisi ratione alicujus solemnitatis reser­ ventur ordinatis (η. 150) (1). Quod autem monialis in Missa solemni cantet epistolam et lectiones, nullibi est con­ suetudo et prohibitum est juxta relatam declarationem S. C. C. 1141. Quaeri potest num R. P. valeat potestatem ordi(1) Boenninghausen, 1, p. 143 scqti. 291 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE nis directe committere per indultum sine ritu sacrae ordi­ nationis. Responsio affirmativa certa et evidens est pro po­ testate ordinis juris humani : sicut enim suprema auctoritas ecclesiastica potuit hanc potestatem ritui ordinationis adnectere. ita potest eam directe demandare non solum clericis, sed etiam laicis, absolute loquendo: qui tamen exinde clerici non evaderent, quia illam non haberent ex sacra ordinatione. Ita e. g. II. P. certe potest dare potestatem excqucndi. tam­ quam ex officio, munera minorum ordinum et subdiaconatus, potestatem consecrandi ecclesiam, potestatem confe­ rendi subdiaconatum aliosque inferiores gradus, etc. (n. 7,9<9 sequ.) Imo Ecclesia voluit nonnullas ex istis facul­ tatibus conferri ordinatione delegabiles, et ita ipse ordi­ natus potest ea, absque ordinatione, aliis committere, e. g. episcopus ex consecratione episcopali habet potestatem benedicendi ecclesiam, coemeterium, etc., sed ipse po­ test etiam presbyterum ad haec delegare. Quoad potesta­ tem ordinis juris divini non potest dari eadem responsio pro omnibus. Ita e.g. R.P. potest illi, qui diaconus non est, officium diaconi committere, qui improprie appellareturdiaconus, cum characterem non haberet. Certe nequit ei qui sacerdos ordinatus non est, conferre potestatem offerendi sanctissimum eucharistiae sacrificium, remittendi ac reti­ nendi peccata, administrandi sacramentum extremae unc­ tionis. Tandem certe potest dare presbytero, non autem aliis, potestatem confirmandi, quae competit episcopis ex episcopali consecratione : sed nemini qui non sit episcopus, dare potest potestatem conferendi ordines hierarchicos juxta ea (piae diximus cif. n. 798 seq. 1142. Ex dictis duo corollaria non levis momenti se­ quuntur : 1" Potestas ordinis juris divini quae pendet e charactere sacramentali, numquam in hac vita amitti, aut limitari po­ test, ne quidem a R. P. Proinde actus hujus potestatis, ser­ vatis jure divino servandis, semper validus est, quia quoties adest agendi potestas, actus rite positus valeat necesse est. Nec R. P. posset actum hunc validum irritare, licet pos­ sit eidem etfcctus juridicos jure ecclesiastico tributos au- 295 ferre; item R. P. non valeret actum nullum potestatis ordinis juris divini revalidare. At vero cxcercitium hujus potestatis potest vel omnino prohiberi, uti velificatur e. g. iu plena suspensione ab officio, vel opportunis legibus mo­ derari, (pias violare nefas est. Imo ad maxima incommoda evitanda necesse prorsus fuit has moderatrices leges ferre, quas, pro exercitio potestatis ordinandi, in hoc nostro trac­ tatu exposuimus. Proinde actus potestatis ordinis juris di­ vini potest esse illicitus, etsi validus. 1143. 2° E contrario potestas ordinis juris humani po­ test utique amitti aut limitari, et multo magis illius exerci­ tium prohiberi. Si data fuerat ad modum potestatis extraor­ dinariae, e. g. potestas presbytero concessa conferendi pri­ mam tonsuram, benedicendi vestes sacras, etc., amittitur iisdem modis, quibus potestas delegata in genere expirare solet (n. 800). Si ad instar potestatis ordinariae adnexa fuerat alicui titulo, e.g. potestas abbatum ordinandi suos subditos, in primis amitt it ur cum eodem titulo, insuper auferri aut limi­ tari potestactu positivo R. P., sicuti revera limitata fuit potes­ tas abbatum juxta probabiliorem sententiam (n. 953sequ.\. Tandem si per ipsam sacram ordinationem collata fuerat, per se perpetua est ; absolute loquendo a R. P. posset au­ ferri aut limitari, sed R. P. id numquam facit, contentus exercitium prohibere. Hinc e. g. valide promotus non solum ad primos tres gradus, sed etiam ad alios, numquam reordinatur, quaecumque demum concurrant circumstantiae. Si adest potestas ordinis juris humani, actus rite positus semper validus est, licet possit esse illicitus ; R. P. potest illum irritare, idest illi auferre eflcctus juridicos, (pios ei-, dem tribuit, sed id fieri non solet ; hinc e. g. ecclesia valide consecrata, habetur consecrata, el numquam per actum di­ rectum auctoritatis ecclesiasticae dissacratur. E contrario R. P. actum nullum potestatis ordinis juris humani potest tam­ quam validum habere, idest ei tribuere eflcctus juridicos actus validi. Nec desunt exempla: ita in cap. 9, De conse­ cratione ecclesiae vel altaris, Gregorius IX ratas habet ec­ clesiarum reconciliationes, quae invalidae fuerant. 1144. Quaeritur num potestas ordinis cesset in altera CAPIT VI. — DE EFFECTO SACRAE ORDINATIONIS 296 I *K • ; I · et P* ♦ TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE vita. Non est dubium cessare potestatem ordinis juris hu­ mani : quaestio proinde reducitur ad potestatem ordinis juris divini ; idesl num anima separata quae dum corpus informabat, in sacra ordinatione receperat characterem sacramentalem. potestatem ordinis quae ab eo pendet, conservet, ita ut vi ipsius potestatis valeat consecrare, or­ dinare, confirmare, etc. Auctores facile admittunt non posse actum ordinis valide ponere animam damnatam (1); et nec animam beatam post ultimum judicii diem, licet cor­ pori rursus unitam (2) ; sed dubitant num id possit anima beata ante diem judicii. Melior sententia negat (3) ; quia potestas ordinis hominibus viatoribus reservatur juxta doc­ trinam Apostoli (zt. /22); qui praeterea in eadem episl. ad Hebr., VII, 23 sequ. addit: Et alii quidem plures facti sunt sacerdotes idcirco quod morte prohiberentur permanere: hic autem (Christus D.) eo quod maneat in aeternum, sempiternum habet sacerdotium, etc. Ratio ultima est quia sive ante sive post judicium anima sepa­ rata non amplius perlinet ad militantem Ecclesiam, pro qua potestas ordinis a Christo I). fuit instituta. Fatemur haec non liene conciliari cum doctrina Thomistarum circa naturam characteris ordinis. Si enim character ordinis est ipsa ordinis potestas, cum theolo­ gice certum sit characterem in altera vita perdurare, se­ quitur perdurare etiam potestatem ordinis ; quae proinde actum producere poterit. Neque dicas animam separatam conservare ordinis potestatem, sed eamdem non amplius posse exercere; nam potestas quae non amplius exerceri potest, extincta est ; et ideo e. g. theologi docent habitum fidei corrumpi in patria, quia jam non potest amplius ha­ bere aliquem actum. Et revera S. Thomas, in 3 p., q. 64, art. 7. ad 2um, videtur admittere sanctos in coelo posse sa­ cramenta ministrare per potestatem ordinis in vita terrena receptam. Nam inibi quaestio est utrum angeli possint, sa­ cramenta ministrare ; et contra responsionem affirmativam (l) Hallier, p. 77, seel. IV, cap. I, J V, η. 12. |2) De Lugo. I. c., sect., IV, n. 71. (3) Ilallicr, I. c., vertus et probabilius. ■I 297 Angelicus proponit secundo loco hanc difficultatem : « Ho­ mines sancti assimilantur angelis in coelo... ; sed aliqu i sancti in coelo existantes possent ministrare in sacramentis, epiia character sacramentalis est indelebilis,.. *. ergo vide­ tur quod etiam angeli possent in sacramentis ministrare ». Respondet : « Sancti qui sunt in cordo, sunt similes angelis quantum ad participationem gloriae, non autem quantum ad conditionem naturae, et per consequens neque quantum ad sacramenta ». Endo videtur Angelicus implicite admit­ tere homines in terra ordinatos posse etiam in coelis sacra­ menta ministrare, et ideo etiam ordinis sacramentum. E contrario haec facile conciliantur cum doctrina Lugonis circa naturam characteris ordinis ; nam ut ipse ait. I. c., seel. IV, n. 7'i : « Saepe honoris gratia relinet aliquis domi suae insignia et scripturas dignitatis quam habuit, etiam postquam ofiicio functus est ; perlinet enim ad ma­ jorem beati gloriam retinere insignia muneris quod exer­ cuit in familia Christi, sicut etiam conducit ad majorem damnati confusionem ». 1145. Magis practica quaestio est utrum exercitium po­ testatis ordinis in peccato mortali sil peccatum necne : dequa fuse De Lugo,Desaci'am. i/ι gen.tdisp. VIII,sect. IX, et S. Alph., VI, n. 30 citantes plures alios auctores. In pri­ mis commune et certum est ministrum sacramenti ad id or­ dinatum, si conficiat in mortali, peccare mortaliter, si­ cut qui sacramentum in mortali suscipit. De episcopo ordinis sacramentum in primis tribus gradibus conferent e in peccato mortali, vide n. i i. Imo probabilior el communior sententia idem affirmat etiam de ministro ad id non consecrato, idesl de ministro sacramenti baptismatis in casu necessitatis sine caeremoniis et de contrahente matrimonium, cum ratio ea­ dem sit. nempe irreverentia gravis quae irrogatur Deo et sa­ cramento. Excipe si necessitas adeo urgeat ut minister (sive consecratus sive non consecratus) non posset tam cito conteri et periculum esset, e. g., quod moribundus decede­ ret sine baptismo aut absolutione . I irum vero presbyter aut diaconus qui, in peccato mortali existons, non conficit, sed tantum ministrat sacramentum. CAPUT VI. — DE EFFECTO SACRAE ORDINATIONIS 298 •4 I ·*■ TRACTATUS CANONICUS DE SACR,\ ORDINATIONE idesteucharistiam,peccet mortaliter necne, doctores inter se non conveniunt: nonnulli affirmantes, quia ipsi sunt ministri ad hoc sacramentum dispensandum consecrati (1), alii negantes, quia ipsi non agunt nomine Christi nec directe sanctificant suscipientem, sed quasi sacramentum transfe­ runt de loco in locum (2): quae sententia probabilior vi­ detur (3). At etiam patroni primae sententiae passim ad­ mittunt in mortali ministrantem pluribus eucharistiam,unum tantum mortale peccatum committere, cum una sit actio moralis unumque convivium : dum e contrario sacerdos in mortali, phires absolvens in sacramento poenitentiae, ve­ rius totidem mortalia peccata perpetrat, quia singulae ab­ solutiones sunt singula sacramenta. Pariter qui celebrat Missam in peccato mortali non bene constat quot peccata mortalia committat, utrum unum tan­ tum, quia est una actio, an duo, quia indigne conficit sa­ cramentum et indigne sumit, an tria, quia indigne conficit, indigne sumit et indigno ministrat, an quatuor, quia in­ digne conficit, indigne sumit, indigne ministrat, et indigno ministrat (A). Utcumque, confitenti sat erit dicere se ce­ lebrasse in lethali. Quod autem perlinet ad alias functiones sacras praeter confectiones et administrationes sacramentorum, commu­ nior et verior sententia est ministrum qui eas conficit in mortali, non peccare mortaliter (5). Ad rem Suarez, in 3 disp. 16, seci. 3 : « Cum aliae actiones, praeter sacramenta, non sint ad sanctificationem per gratiam proxime ordina­ tae. neque in eis se exhibeat sacerdos ut minister Dei sanc­ tificans animam, non est tam gravis causa et ratio exi­ gendi internam animae sanctitatem ad eas exercendas. Ergo illas in peccato efficere ex parte materiae, non videtur esse grave sacrilegium ». (IS- Alph., VI, n. 35. cum Suarez, Concina, Roncaglia, Layman. (2) Vasqucz. Disp. CXXXV1, cap. Ill, η. 30 ; De Lugo, Le., η. 155 ; Croix, VI. I. n. !'i : Sporer, η. 172 ; aliique phires ex recentioribus, inter quos Ballerini ad Gury, II, n. 209. (3) D’Annibale, III, § 413. i) D’Annibale, I. c.,n.47.qui in primam sententiam inclinat; S. Alph., I. c., n. 35, qui quartam sequitur. (5) S. Alph., I. c., n. 37, plures alios citans. CAPUT VI. ---- DE EFFECTU SACRAE ORDINATIONIS 2!l9 Articulus II. De potestate ordinis in singulis gradibus. 1146- In primis recolimus (n. 495} principium genera­ le : Inferior potestas comprehenditur in superiori virtute, sicut sensus in intellectu, et ducatus in regno. Hoc princi­ pium falleret in potestate presbyterali relate ad potestatem episcopalem, juxta communiorem sententiam quae tenet episcopatum esse simplex complementum presbyteratus n. 22 sequ.}. At potestas presbyteralis certe continet eminen­ ter potestatem diaconalem seu ministerii: quomodo enim qui habet potestatem sacrificandi, non haberet potestatem ministrandi sacrificanti? Fortasse Apostoli hoc solo emi­ nenti modo diaconatum receperunt quando in ultima coena sacerdotes et episcopi facti sunt (n. 31}. Pariter potestas diaconalis certe eminenter continet potestatem omnium or­ dinum inferiorum ; non enim Ecclesia nonnullas diacono­ rum functiones aliis committens (n. 35}. potestatem ipsas perficiendi diaconis abstulit. At potestas subdiaconi non videtur continere eminenter potestatem ordinum minorum, nec potestas acolythi potestatem exorcistae, lectoris, ostia­ rii, nec potestas exorcistae potestatem lectoris et ostiarii, nec potestas lectoris potestatem ostiarii, quia omnes eae po­ testates singulae derivaverunt e potestate ministerial!, non voro una ex alia. Ad rem llallier, p. //, sect. I, cap. I, art. II, § Γ, η, 17: « Detur mihi presbyter qui nec diaconatus nec subdiaconatus nec reliquos inferiores gradus susceperit, poterit ille, nisi ecclesiastica lege ab officio presbyterali in poenam perversae ordinationis sus­ pendatur,.... poterit, impiam, virtute ordinationis presbyleralis munia omnia praestare quae inferioribus ordinibusassignari possunt ; non quod potestas inferiorum ordinum presbyteralem praesupponat, sed quod in ea eminenter con­ tineatur ; sicut etsi potestati regiae, non judicis, non guber­ natoris potestates praesupponantur, quia tamen in ea emi­ nenter continentur, ideo quod judex, quod gubernator potest, 300 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE rex potest non eadem qua judex, qua gubernator potestate, sed eminentiori. Similiter diaconum, licet per saltum pro­ motum, existimo posse ceterorum ordinum officia exequi ob virtutem illam eminentialem qua reliquorum ordinum officia complectitur, tanquam selectus liturgiae adminis­ trator Çq\iQ nomine vocat eum S. Dionysius, De ecc. hier., cap. ITT), tamquam praecipuum ac principale sacrorum or­ ganum ac minister generalis, cui... omnium officiorum quae reliquis ordinibus propria sunt, potissima sollicitudo incumbit. Xeque tamen simile judicium ferendum censeo de reliquis ordinibus : etenim quae uni diacono officia, tam­ quam ministro a Christo constituto, quae presbytero, tam­ quam sacris praefecto, universa tribuuntur, ea in singulos inferiores ordines peculiariter distribuuntur, ita ut neuter in alterius messem falcem mittere debeat, neuter alterius officium assumere, circumscriptaeque sint singulorum po­ testates ; quarum licet unaaltera nobilior sit. tamen diversi singulae sunt ordinis, quarum ea quae nobilioç est, emi­ nenter ignobiliorem non continet, v. g. nec exorcistae potes­ tas, lectoris ; nec acolythi, exorcistae potestatem complec­ titur. I nde et Ambrosius, lib. / Off., cap. XLIV, prout alius sacrario, alius lectioni, alius exorcismis opportunior est, diversos diversis officiis applicandos monet, ostendens nimirum diversas illas esse potestates quarum neutra aliam eminentor contineat; cum e contra diaconus et presbyter omnibus istis quasi superintendentes emineant. Laodiccna quoque synodus neminem, nisi manus impositione ad hoc manus suscepta, aut lectoris (can.. 15) aut exorcistae (can. 26) officiis vacare decernens, indicare mihi videtur nec aco­ lythos, nec subdiaconos ipsos exorcistarum aut lectorum habere potestatem, nisi exorcistae vel lectores creati fue­ rint atque ordinati ». 1147. Proinde nobis semper perdifficile fuit id quod docet Suarez, De censuris, disp. XlJl. sect. IV, η. 9, ci­ tans communem opinionem, nempe consecratum in epis­ copum, praetermisso diaconatu, aut aliquo alio ex inferiori­ bus ordinibus, ordinem quem non recepit, invalide.conferre, quia nemo dat quod non habet. Xam hic episcopus illum 301 ordinem habet eminenter, et ideo illum conferre valide po­ test. Numquid in primitiva Ecclesia episcopus qui aliquem ex minoribus ordinibus non receperat n. 49o . illum valide conferre non poterat ? Numquid rex, quia numquam fuit praefectus, praefectos non potest constituere ? Suarez, /. c., aliquos citat, inter quos S. Thomam, in 'i, dist. 25, 17. 1 ; sed Angelicus hoc loco id minime docet. Sed jam singulos gradus percurramus. 1148. Episcopatu ex dixina institutione datur potestas conferendi sacramentum ordinis et confirmationis, nec non habilitas ad gregem Christi regendum, quae deinde, per le­ gitimam missionem a II. I’. acceptam ab eoque dependen­ tem, ad actum transit. Praeterea ex institutione ecclesias­ tica datur potestas conferendi ordines non hierarchicos qui sacramenti rationem non habent, et potestas conficiendi plura sacramentalia, e. g. consecrandi et benedicendi alta­ ria, ecclesias, olea sancta, calices, patenas ; benedicendi abbates, abbatissas, reges, reginas; velandi virgines, etc. 1149. Presbyteratu ex divina institutione datur potes­ tas consecrandi corpus el sanguinem Christi, et ministrandi omnia sacramenta, saltem valide, cum sequentibus limita­ tionibus. Ad validam et licitam sacramenti poenitentiae administrationem, praeter potestatem ordinis sacerdotalis absolvendi a peccatis, requiritur jurisdictio ob naturam spe­ cialem hujus sacramenti. Quoad sacramentum confirma­ tionis, presbyter sua ordinatione non oblinet nisi habilita­ tem ad illud conferendum, positoaposlolicoinduito (n.3:W : quod si habeat, presbyter est minister extraordinarius, dum episcopus est minister ordinarius hujus sacramenti. Presbyter nequit \i suae ordinationis ordinem conferre: num et quatenus potestas ordinem conferendi possit a II. P. presbytero demandari, vide n. 7,9ζιΐ1 ‘ * *· 1 J · » l> , < • «» ♦ ’· I > ALLEGATUM IV CONSTITUTIO BENEDICTI XIV DE ORDINATIONE REGULARIUM. I Benedictus Episcopus servus servorum Dei. Ad perpetuam rei memoriam. 1. Impositi Nobis, licet immerentibus, apostolic! ministerii ra­ tio postulat, ut ad tuendum ecclesiasticae disciplinae vigorem, non modo novas interdum leges provide constituamus, verum etiam veteres a praedecessoribus Nostris sapienter statutas, si quidem fallacium rationum praesidio debitis fraudentur effecti­ bus, novis et invincibilibus sanctionibus communiamus; si vero earum claritas pravis el captiosis interpretationibus involvi et obumbrari dignoscatur, easdem perspicuis apertisque declaratio­ nibus in propria luce collocemus. 2. Sane quae oli in de ordinationibus regularium controversia viguit, an scilicet regulares a quocumque catholico antistite in­ distincte ordinari possent, an vero id juris privative perlineret ad episcopum illius dioecesis intra quam sila est religiosa domus quam regularis ad ordines promovendus inhabitat, providis Komanorum Pontificum praedecessorum Nostrorum constitutioni­ bus el declarationibus jamdudum sublata fuit. In qua quidem controversia episcopi locorum Ordinarii jura sua fundantes in generalibus canonum statutis et in ipsis exemptionum privile­ giis quae regularibus indulta sunt, aiebant ipsorum ordinatio­ nes, ulpote dioecesanis episcopis expresse reservatas, neque spec­ tare posse ad Ordinarios eorum originis quam regulares a se abdicant, dum saeculo nuntium remittunt, neque porro ad Ordi­ narios beneficii, quoniam ipsi ad titulum beneficii non promo­ ventur ; proimleque unice spectare ad episcopos Ordinarios eorum domicilii, nimirum illius dioecesis ac loci in quo ipsi Ordinarii commorantur. Contra vero regulares aposlolicis privilegiis innixi 330 ί |»> . ίί ’ · t* i-h4 . · '. . * pi b/* • P* i* ■ TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE quae certis ordinibus recentius elargita ac deinceps per viam communicationis ad omnes extensa fuerant, Licitum sibi esse con­ tendebant sacros ordines a quocumque catholico antistite, juxta eorum privilegiorum tenorem, pro arbitrio suscipere. 3. Verum quum fel. ree. praedecessor Noster Gregorius Papa XIII, per suam aposlolicam constitutionem, quae in­ cipit : In tanta rerum, datam apud Sanctum Petrum anno Incar­ nationis Dominicae MDLXXXI1I,kulendis Martii, justis gravibusque de causis, alteram constitutionem sui Nostrique pariter praede­ cessoris S. Pii Papae V, cujus initium est: Etsi mendicantium, ad juris communis et sacri Concilii Trident ini terminos reduxisset ; eodem quoque anno in causa monachorum Ordinis Carlhusiani decretum edidit, quo ipsos ab episcopis dioecesium in quibus eorum monasteria respective sita sunt, vel nonnisi de istorum li­ centia, ab aliis quibusque episcopis ordinandos esse declaravit; quemadmodum legitur Lib. I decretorum Congregationis Concilii, pag. 75 a lerg., Dub. : An nostri ordinandi obligentur habere expres­ sam licentiam Ordinarii in cujus dioecesi sunt, pro ordinibus confe­ rendis (d) episcopo alterius dioecesis. Sanctissimus Dominus Noster, etiam ex sententia Sac. Congregationis Concilii, declaravit obligari. 4. Contigit autem sub illius successore Sixto Papa V eamdem quaestionem retractari, instante universo Ordine fratrum Praedi­ catorum. Qua de re idem praedecessor, post maturum causae lo­ tius examen in praefata Congregatione Concilii habitum, consti­ tuit, licere superioribus régulai ibus iilerasdirnissoriales concedere suis respective subditis ad ordines suscipiendos; sed eas tamen dioecvsano dumtaxat episcopo directas, nec alteri unquam, nisi quum forte is a dioecesi abfuerit, aut. quatenus in dioecesi extilei it, clericorum tamen ordinationem non sit habiturus. Ita rela­ tum habetur Lib. 1V praedictorum decretorum, pag. {^'.Sanctissi­ mus Dominus Noster Sixtus V, cx sententia Congregationis respondit, regulares posse concedere dimissorias ad. episcopum diocccsanum, co­ gue absente, vel etiam praesente, et ordinationem non tenente, ad quemcumque : dummodo ab eo episcopo, qui ordines contulerit, exa­ minentur quoad doctrinam. 5. Demum a sanctae memoriae praedecessore quoque Nostro Cle­ mente Papa VIII,ad hujusmodi controversias perpetuo extinguend i'.S' qu< n> decretum editum fuit: De mandato Sanctissimi Domini Nostri Clementis divina providentia Papae VU1 tenore praesentium mandatur omnibus et singulis quorumcumque regularium superiori­ bus, ut de cetero observent el observari faciant ea quae in decreto Sacrae Congregationis Concilii continentur, cujus tenor est talis : ALLEGATIO IV 331 Congregatio Concilii censuit superiores regulares pos^e suo subdito itidem regulari qui praeditus qualitatibus requisitis ordines suscipere voluerit, literas dimissorias concedere, ad episcopum tamen dioecesanum, nempe illius monasterii in cujus familia ab iis ad qunsper­ tinet, regularis positus fuerit, et, si dioecesanus abfuerit vel non esset habiturus ordinationes, ad quemcumque ahum episcopum, dum tamen ab eo episcopo, qui ordines contulerit, examinetur quoad doc­ trinam, et dum ipsi regulares non distulerint de industria concessionem dimissoriarum in id tempus, quo episcopus dioecesanus nel abfuturus, vel nullas esset habiturus ordinationes. Verum cum a superioribus regularibus, episcopo dioccesano absente, vel ordinationes non ha­ bente, literac dimissoriae dabuntur, in eis utique hujusmodi causam absentiae dioecesani episcopi, vel ordinationum ab eo non habenda­ rum, exprimendam esse. Quod qui non fecerint, officii et dignitatis, seu adminislrationis ac vocis activae et passivae privationis ac alias arbitrio Sanctissimi Domini Nostri Papae reservatas poenas incur­ rant. In quorum /idem,etc. Ilatum Hornae die 15 mensis Martii 1596. G. Hoc emanato pontificio decreto, atque tam claris verbis con­ cepto, jure sperandum videbatur hujus generis lites non amplius auditum iri : sed contra accidit, dum ex una parte nonnulli epis­ copi ultra montes constituti contendere coeperunt, necessarias esse regularibus dimissorias etiam Ordinariorum eorum originis, quo possent ab episcopis aliorum locorum ad sacros ordines pro­ moveri : ex altera vero regulares, obtendentes in praefato Cle­ mentis VIII decreto derogatum non fuisse apostolicis privilegiis, quae eorum Ordinibus sive directe sive per communicationem indulla fuerant, ut scilicet a quocumque catholico antistite ordi­ nari possent, hujusmodi decreti vim el observantiam declinare se posse putarunt. 7. Verum, quod attinet ad episcopos, ipsa Congregatio Conci­ lii, die 28 Februraii anni MDCLIV, ut notatum reperitur Libro \l\ ipsius decretorum, pag. .'116, ita rescripsit: Regulares volentes se promovere ad ordines, non teneri ostendere dimissorias Ordinariorum propriae originis, sed sufficere ut observent formam praescriptam in decreto san. mem- Clementis VIII. Quod etiam amplissime conlirmalum fuit in alio decreto edito die 17 Martii anno MDCLXX1V, decretorum Libro XXVIII. pag. 2GI et sequentibus. 8. Quod vero spectat ad regulares, quum eorum praesumptum jus. una cum rationibus ab ipsis plenissime deductis, in quatiam Congregatione particulari nonnullorum Sanctae Romanae Eccle­ siae Cardinalium a felicis recordationis praedecessore Nostro Innocenlio Papa XIII deputata, cui Nos in minoribus tunc existen- 332 f ** Mt» •U :♦·* |Fï TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE tes Nostram qualemcumque operam, pro demandato Nobis Secre­ tarii munere, contulimus, diligenter expensum et examinatum fuisset ; cumque ad hujusmodi quaestionem definiendam, id po­ tissimum visum esset in jure statuendum, an ad effectum exi­ mendi regulares a praefati decreti Clementini observantia, suf­ ficeret, quod privilegia suscipiendi ordines a quocumque ipsis concessa fuissent post Concilium Tridenlinum, a quo hujusmodi antiqua privilegia abrogata fuisse satis constat ;.an vero oporte­ ret eadem concessa fuisse post ipsum Clementis praedecessoris decretum : ac praeterea an hujusmodi privilegia aeque suffraga­ rentur iis ad quos per viam communicationis extensa dicerentur, ac iis, quibus directe et expresse indulla fuerunt ; idem Innocen­ tius praedecessor, audito praelatae Congregationis particularis consilio, decrevit, salis esse, ad supradictum effectum, quod hu­ jusmodi privilegia post Concilium Tridenlinum concessa fuerint, quamvis praefato Clementino decreto posteriora non sint; dum­ modo tamen directe concessa fuisse cqnslet, non vero in commu­ nicationem privilegiorum de uno in alium Ordinem derivata asse­ rantur; quemadmodum ipse Innocentius in suis apostolicisliteris, incipientibus : Aposlohci ministerii, die 30 Maii anni MDCCXXIII datis ac deinde confirmatis a sanctae memoriae praedecessore pariter Nostro Benedicto Papa XIII, per alias similes literas dalas die 23 Septembris anni M0CCXX1V, quarum initium esi In su­ premo, aperte declaravit his verbis : Quoties ergo regulares ad or­ dines erunt promovendi, servetur omnino decretum Congregationis Cardinalium Concilii Tridentini interpretum a piae memoriae Cle­ mente VIII, praedecessore etiam Nostro, confirmatum die 15 Martii 1596, quo sancitur, ad episcopum dioecesanum literas dimissorias pro eorumdem ordinum susceptione, a suis superioribus esse dirigen­ das, praeterquam in casu, quo dioecesanus a dioecesi abesset, vel or­ dinationes non esset habiturus ; quo etiam casu in literis dimissoriis ad alium episcopum dirigendis expressa fieri debeat mentio, vel de praedicta episcopi dioecesani absentia, vel de ulla alia causa, vide­ licet quod ordinationes non sii habiturus: exceptis tamen, quoad praedicta, regularibus illis quibus per speciale privilegium a Sede Apostolica post Concilium Tridenlinum fuerit concessum, ut a quoli­ bet catholico antistite ordines suscipere possint, super quo induito nihil per praesentes innovare intendimus. 9. Porro si aliqui vigilias laboresque suos non tam in extri­ candis inutilibus quaestionibus vel forte in rebus profanis et ab ecclesiastica professione alienis addiscendis consumerent, quam m studio sacrarum legum quibus ecclesiastica disciplina conti- ALLEGATUM IV 333 netur, utiliter collocarent ; ac nisi aliquibus arbitrium pro lege, praejudicata opinio pro ratione, atque in legum etiam clarissi­ marum interpretatione suus cuique sensus pro auctoritate esset; necolim Nobis in Nostro Bononiensi archiepiscopatu residentibus contigisset, ut regularis quidam ex ea urbe repente digressus suique superioris dimissorias ad episcopum finitimum deferens, tametsi nullo pacto docere posset, Nos clericorum ordinationem non habituros, sacrum presbyteratus ordinem susciperet, nulla­ que interjecta mora Bononiam ad primum sacrificium non sine pompa offerendum reverteretur. Quam tamen intolerandam au­ daciam Nos ad canonicarum sanctionum rigorem exigere atque etiam, servata pastorali mansuetudine, vindicare non praeter­ misimus, ut videre est in monito pastorali a Nobis tunc edito, inter impress, monil. 3, lib. 11. Neque rursus, ex quo ad universa­ lis Ecclesiae regimen, Deo sic disponente, assumpti fuimus, plu­ rium episcoporum fratrum Nostrorum, non sine magno animi Nostri dolore, apud Nos expostulare non desinunt, a plui ibus saepe regularibus in eorum dioecesibus respective commoranti­ bus similia perpetrari, in spretum ecclesiasticarum legum atque poenalium sanctionum quibus ipso facto adslringuntur 'siqui­ dem in autographo supra relati Clementini decreti distincte le­ gitur: Incurrant; non autem, quod falso nonnemo asseruit: Incur­ rent), dum scilicet superiores regulares qui subditis suis non ad praescriptum ejusdem decreti dimissorias literas concedunt, suo­ rum officiorum ac dignitatum, et vocis activae atque passivae amissione mulctantur, ordinati vero suspensionis poenam atque etiam, si in suscepto ordine ministraverint, irregularitatem in­ currunt, ac denique antistites qui ipsis manus imponunt, non facile effugiunt canonicas poenas adversus eos propositas, qui alie­ nos subditos absque sufficientibus dimissoriis ordinare praesu­ munt. Qui etiam plerumque culpa non vacant in eo, quod, cum ex usu rerum intelligere possint complures regulares non alia de causa, proprio domicilio relicto, iter arripere, quam ut se subducant examini episcopi dioecesani,cujus hac in re jurisdictio­ nem aut nimium rigorem perhorrescunt, aliumque inveniant, qui vel nullo vel admodum levi praemisso examine, ordines ip­ sis impertiatur : quoties hujusmodi facilitate erga illos utuntur, toties adversus consultissima Tridenlinae synodi decreta delin­ quunt : ea siquidem, stfss. .Will, cap. XXII, de ref., sic statuit : Regulares quoque, nec in minori aetate nec sine diligenti episcopi examine ordinentur, privilegiis quibuscumque quoad hoc penitus ex­ clusis. ■■■RIBBI B R-il ’ · ■—w·--r- -,---- z 334 TRACTATIS CAN0N1CDS DE SACHA ORDINATIONE 10. Nos autem consueta Sedis Aposlolicae clementia uti volen­ tes, abstinemus a designandis aut nominandis hoc loco regula­ ribus,de quorum excessibus in hoc rerum genere graves episcopo­ rum querimoniae ad Nos delatae fuerunt. Quaecumque etiam hac in re inordinate ad hunc diem admissa sunt, a districtioris judicii inquisitione liberamus : quinimmo omnes et singulos in hoc de­ linquentes, sive superiores regulares, sive regulares ad ordines promotos, sive antistites qui eos ordinaverint, a quibuscumque sententiis, censuris el poenis ecclesiasticis quas hac de causa res­ pective antehac incurrerint, quibusque innodati forsan existant, auctoritatis Nostrae plenitudine, ac de apostolica benignitate, te­ nore praesentium, absolvimus et absolutos esse censeri decerni­ mus, et cum iisdem super quacumque irregularitate per eos for­ san, causa el occasione praemissis quomodolibet contracta, ad omnes etiam sacros et presbyteratus ordines eorumque exerci­ tium atque ad omnia et singula eorum respective Religionum munera, pari auctoritatis plenitudine dispensamus. De cetero tamen infrascriplas leges in posterum omnino observandas, motu proprio et ex certa scientia Nostra, ac matura deliberatione prae­ missa, edicimus atque statuimus. 11. Quaecumque nimirum hac in re a praefatis praedecessori­ bus Nostris Gregorio XIII. Sixto V, Clemente VIII, et Innocentia XIII, in supra citatis ipsorum literis seu decretis, statuta, man­ data. delinita atque sancita fuerunt, ea omnia et singula motu, scientia et potestatis plenitudine praefatis, earumdem praesen­ tium serie continuamus, roboramus el innovamus ; atque ab omnibus ad quos spectat seu quandocumque in futurum specta­ bit, inviolabiliter observari praecipimus et jubemus,transgressores quoque omnibus poenis in praemissis contentis aliisque per aposlolicas constitutiones el per sacros canones latis atque statutis cum effectu subjacere casque ipso facto el absque aliqua decla­ rationi· incurrere decernimus : Superiores nimirum regulares eas omnes, quas, ut praefertur, supradictus Clemens \ III praedeces­ sor constituit et sanxit ; regulares autem, (pii contra illius de­ creti praescriptum promoti fuerint, et antistites eos promoventes, canonicas poenas atque censuras, quae adversus sacram ordina­ tionem suscipientes ab episcopo, qui proprius ad hunc effectum dici et haberi nequit, nec non ad\ orsus episcopos alienos subditos indebite ordinantes, in jure canonico el in constitutionibus aposlolicis statutae habentur. 12. Praelerea volumus atque decernimus, ut superiorum regu­ larium dimissoriae, quae ideo ad alium antistitem directae fue- inoretur, vel ordinationem non sit habiturus, nullius sint roboris el momenti,nisi illis juncta fuerit authentica attestatio vicarii generalis vel cancellarii aut secretarii ejusdem episcopi dioecesani. ex qua constet, vel ipsum a dioecesi abesse, vel clericorum oidinationem habiturum non esse proximo legitimo tempore per ecclesiasticas leges ad hunc effectum statuto: hoc enim expresse declarari opus est ad excludendam nonnullorum arrogantiam, qui quum privilegio gaudeant suscipiendi ordines extra tempora, existimarunt episcopos ipsorum voluntati adeo addictos esse dehere, ut si, quandocumque ipsis placuisset ad ordines promoveri, non slalim ipsoque dic ab ipsis designato, voti compotes lièrent, jam dici posset, ordinationem ab episcopo non haberi, proindeque alius episcopus pro suscipiendis ordinibus adeundus esset. Quod si aliquis antistes regularem virum, in sua dioecesi proprium domicilium non habentem, solis ipsius superioris dimissorialibus literis contentus, sine adjuncta praefata attestatione in forma probanli, ad ordines promovere praesumpserit, decernimus et declaramus hunc ipso facto incurrere in poenas canonicas adversus eos constitutas, qui alienum subditum legitimis dimissoriis destitulum ordinaverint. 13. Quemadmodum vero eorum Ordinum regularium privilegia lirma et rata esse volumus, quibus ab Apostolica Sede reperilur indultum, ut eorum alumni a quolibet catholico antistite ipsius Sedis gratiam et communionem habente ordinari valeant, dummodo hujusmodi privilegia post Tridentinum Concilium, et ipsis Ordinibus nominatim atque directe non autem per communicationem concessa fuerint : ita porro omnia similia privilegia, quae aliis Ordinibus ante praefatum Concilium Tridentinum ab ipsa etiam Apostolica Sede et sub quibuscumque tenoribus el. formis, indulta sint, vel etiam post ipsum Concilium non ipsis directe concessa, sed per communicationem ad eos extensa esse dicantur, iisdem auctoritate el tenore, nulla el irrita mimique vigore ac robore ad effectum, de quo agitur, penitus destituta et vacua esse volumus el statuimus. Decernentes hujusmodi privilegia nequaquam post Concilium Tridentinum indulta censeri, nisi, vel post ipsius Concilii confirmationem reipsa fuerint concessa, vel, quatenus antea concessa et posterius confirmata esse asseruntur, hujusmodi confirmationes in forma specifica cum litorali veleris indnlti insertione, ej usque expressa innovatione factae dignoscantur ; ac declarantes, alterius generis confirmationes, quae in forma communi nuncupantur, nemini ad praemissum enectum ullo ■ || ■ jl ■ I B B| II 11 III I |H! I ! j» Π I |||l ll||1 II H HI MI' gUR Bfj 'M ’ I | 1|· j D IIIl| |B| n ■ ! III |g| Sii * Λ I IIH ||· 1 |ilHj |’j| BHWi IIH HBi I Π·|ί II' 336 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE pacto suffragari. Quod vero spectat ad eorumdem privilegiorum usum el exercitium, monendi sunt ii, quibus eadem, juxta prae­ missa, pleno jure competere dignoscuntur, ut non sine justa causa nec extra debitas circumstantias pro libito ipsis utantur, minime vero ad ostendendanidumlaxat ipsorum privilegiorum singularita­ tem ; quemadmodum aliquibus in more positum esse novimus, qui pridie illius diei quo ah episcopo dioecesano clericorum or­ dinationes publice habendae sunt, ad alterius episcopi dioecesim consulto migrant, moxque suscepto ibidem ordinationis munere, ad pristinum domicilium redeunt: idque se facere aiunt, utjurium suorum indemnitati consulant: quasi vero apostolica privi­ legia, nonnisi cum aperto episcopi dioecesani contemptu, suam vim et robur habitura forent. I'i. Denique tam venerabiles fratres patriarchas, archiepiscopos et episcopos, quam dilectos filios omnium regularium Ordi­ num professores, quam maximo possumus apostolicae volunta­ tis studio, per misericordiam Dei nostri el per charilatem Sancti Spiritus, hortamur in Domino et obtestamur, ut tam in hoc ne­ gotio, quam in celeris omnibus solliciti sint unitatem spiritus et sincerae dilectionis concordiam servare ; meminerint regula­ res, quo loco Spiritus Sanctus posuerit episcopos regere Eccle­ siam Dei ; quod ipsis a sacrosancta oecumenica Lateranensi synodo sub Leone \ habita, inculcatum fuit, per haec verba: Eosdem insuper fratres in virtute sanctae obedientiae, ut eosdem episcopos loco sanctorum Apostolorum subrogatos, pro debita el nostra ac \postolicae Sedis reverentia, congruo honore et congruenti obser­ vantia venerentur. Neque obliviscantur episcopi, regulares viros ipsis datos esse adjutores in dominicae vineae cultum ; subdit enim eadem sancta synodus : Ipsos quoque episcopos hortamur ac per viscera misericordiae /)ci nostri requirimus, ut fratres ipsos af­ fectu benevolo prosequentes charitalive tractent, ac benigne foveant, etc., et tamquam in agro Dominico cooperatores, eorum laborum par­ ticipes, prompta benignitate recipiant. Demum et episcopi et re­ gulares simul animum advertant ad id, quod ibidem subjicitur: Una est regularium el saecularium, praelatorum et subditorum, exemptorum et non exemptorum universalis Ecclesia, extra quam nul­ lus omnino salvatur, eorumque omnium unus Dominus, una fides, cl propterva decet eos qui ejusdem sunt corporis, unius etiam esse vo­ luntatis. 15. Haec profecto Christianae veritatis et charilalis documenta quum utrinque servata fuerint, omnibus in rebus, adeoque in hac etiam ordinationum materia, importunae partium querelae ALLEGATUM IV 337 penitus conticescent. .Neque enim regulares conqueri poterunt, quod, recusantibus episcopis sacram ordinationem administrare, praeterquam in temporibus ab Ecclesia statutis, eorum privile­ gia de ordinibus extra tempora suscipiendis effectu vacua lemaneant ; episcopi enim alios etiam opportunos dies ordinandis regularibus facile invenient. Episcoporum autem cessabunt que­ relae, quod superiores regulares, ad eludendam decreti Clementini observantiam,advenientibus ordinationum temporibus, sub­ ditos suos domicilio moveant eosdemque statim post susceptos ordines falsis de causis ad pristinum monasterium reverti ju­ beant ; siquidem regulares hujusmodi agendi rationem quam et alias in foro externo graviter vindicatam fuisse el in posterum districte coercendam fore noverint), tum a probi viri honestate et fide alienam, tum etiam debitae erga sacros ecclesiasticarum antistites observantiae contrariam esse, ipsi per se facile cognos­ cent. 16. Praesentes vero Nostras 1 i teras, et in cis statuta quaccumque, etiam ex eo, quod quilibet in praemissis, seu eorum aliquo, jus vol intéressé habentes, seu habere quomodolibet praetenden­ tes, cujusvis status, gradus, ordinis,praeenrincntiae,vel dignitatis existant, sive alias specifica el individua mentione et expressio­ ne digni, illis non consenserint, nec ad ea vocali el auditi, neque causae, propter quas eaedem praesentes emanaverint, adductae, verificatae, vel sufficienter, aut ullo modo justificatae fuerint, aut ex alia qualibet, etiam quantumvis juridica et privilegiala causa, colore, praetexto et capite, etiam in corpore juris clau­ so, nullo unquam tempore de subreptionis, vel obreptionis, aut nullilatis vitio, seu intentionis .Nostrae, aut intéressé habentiuin consensus, aliove quolibet, etiam quantumvis magno ac formali, et substantiali defectu notari, impugnari, infringi, re­ tractari,in controversiam vocari, aut ad terminos juris reduci, seu adversfis illas aperitionis oris, restitutionis in integrum, aliudve quodeumque juris, facti, vel gratiae remedium intentari, vel im­ petrari, aut etiam motu paii, el de apostolicae potestatis plenitu­ dine sibi concesso vel emanato quempiam in judicio, vel extra illud uti. seu sc juvare ullo modo posse; sed ipsas praesentes semper firmas, validas, el efficaces exislere el fore ; suosque ple­ narios et integros effectus sortiri et obtinere, ac ab illis, ad quos spectat, el tempore quanducumque spectabit, inviolabiliter el in­ concusse observari. 17. Sicque, el non aliter in praemissis censeri, atque ita per quoscumque judices ordinarios ct delegatos, etiam causarum pa- 338 I I TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE latii aposlolici auditores, ac S. H. E. Cardinales etiam de latere legatos, et Aposlolicae Sedis praedictae nuncios, aliosve quoslibet quacumque praeeminentia, ac potestate fungentes, et functuros, sublata eis et eorum cuilibet aliter judicandi, et interpretandi facultate, judicari, el definiri debere, ac irritum et inane si secus super his a quoquam quavis auctoritate scienter vel ignoranter contigerit attentari. 18. Non obstantibus, quatenus opus sit, Nostra et cancellariae apostolicae regula de jure quaesito non tollendo, aliisque apostolicis, ac in universalibus, provincialibus et synodalibus con­ ciliis editis generalibus vel specialibus constitutionibus et ordina­ tionibus, nec non quibusvis, etiam juramento, confirmatione apostolica, vel quavis firmitate alia roboratis statutis et consue­ tudinibus etiam immemorabilibus, privilegiis quoque, exemptio­ nibus et induitis etiam in corpore juris clausis, aut literis apostolicis quibusvis personis, collegiis, locis, ordinibus etiam mi­ litantibus, congregationibus, societatibus et institutis, aliisvc quibuslibet specifica et individua mentione dignis; etiam sub quibuscumque verborum tenoribus et formis et cum quibus­ vis etiam clausulis et decretis etiam derogatoriarum derogatoriis et irritantibus, in genere vel specie, etiam motu simili, el de aposlolicae potestatis plenitudine, seu consistorialiter, ac alias quomodolibet in contrarium praemissorum concessis, ac pluries confirmatis, approbatis, el innovatis. Quibus omnibus el singulis, etiamsi pro illorum sufficienti derogatione de illis eorumque te­ noribus specialis, specifica, el individua mentio, seu quaevis alia expressio ad id servanda foret, illorum tenores, formas, causas, el occasiones praesentibus pro plene et sufficienter expressis et exactissime servalis el specificatis respective babentes, illis alias in suo robore permansuris, hac vice dumtaxat, ad praemissorum effectum, plenissime el amplissime, motu pari derogamus et de­ rogatum esse volumus, ceterisque contrariis quibuscumque. 19. Volumus insuper et eadem auctoritate praedicta manda­ mus, ut eaedem praesentes, et in eis contenta quaecumque ad omnium notitiam facilius deducantur, nec quisquam de eis igno­ rantiam praetendere valeat, ipsas praesentes, seu earum tran­ sumpta, ad valvas ecclesiae Sancti .loannis in Laterano, el. basi­ licae Principis Apostolorum de Urbe, nec non Cancellariae Aposto­ licae, Curiae Generalis Innocenlianae in monte Citorio, et in acie Campi florae per aliquem ex cursoribus Nostris, ut moris est, publicari el affigi, sicque publicatas et affixas omnes el singulos ad quos spectat, seu spectabit in futurum, perinde afficere et ar- ALLEGATUM IV 339 clare, ac si unicuique illorum personaliter intimatae, et notificalae fuissent. 20. Utque earumdem praesentium transumptis seu exemplis, etiam impressis, manu alicujus notarii publici subscriptis, ac si­ gillo personae in ecclesiastica dignitate constitutae munitis, ea­ dem prorsus tides, tam in judicio, quam extra illud ubique loco­ rum habeatur, quae ipsis praesentibus haberetur, si forent exhi­ bitae vel ostensae. 21. Nulli ergo omnino hominum liceat paginam hanc Nostra­ rum confirmationis, approbationis, innovationis, voluntatis, man­ dati, statuti, decreti et declarationis infringere, vel ei ausu te­ merario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei, ac beatorum Petri ct Pauli Apostolorum ejus se noverit incursurum. Datum Romae apud Sanctam Mariam Majorem anno Incarna­ tionis dominicae MDCCXLV11, 111 kalen. Martii. Pontificatus Nostri anno VII. ALLEGATUM V DOCUMENTA \NTIQI A CIRCA RITUS ORDINATIONUM. Ritus sacrarum ordinationum, prout eos continet hodier­ num Pontificale Romanum, non ab unico fonte derivarunt ; sed cx utraque liturgia, Romana videlicet antiqua et ea quae Gallicana vulgo dicitur, conflati sunt. Gallicana re­ cepta erat in ecclesiis < lalliae, Hispaniae, Lusitaniae, Angliae, Italiae Septentrionalis et in ecclesiis Germaniae restauratis post barbarorum incursiones; Romana vigebat Romae ac in reliquis Italiae regionibus. Utriusque vero liturgiae docu­ menta antiqua in triplicem classem distingui possunt, juxta Duchesne, Origines du culte chrétien, cap. X. Est in primis documentum quod refert puram liturgiam Gallicanam, nempe canones liturgici collectionis dictae Sta­ tuta ecclesiae antiqua, falso saepius vocatae Concilium Carthaginense IV. Sunt deinde documenta quae continent puram liturgiam Romanam, idest sacramentarium dictum Leoniamtm ; sa­ cramentarium dictum Gregorianum, sed purum, idest eo statu (2). 2. Can. 3 : Presbyter cum ordinatur, episcopo eum benedicen­ te et manum super caput ejus tenente, etiam omnes presbyteri qui praesentes sunt, manus suas juxta manum episcopi super ca­ put illius teneant (3). 3. Can. I : Diaconus cum ordinatur, solus episcopus qui eum (1) Maassen, Geschichte der Quellen, etc., I, pag. 382, probat hanc collectionem referre disciplinam provinciae Arelatensis circa initium saeculi VI, seu tempore S. Caesam Arelatensis. Textus prostat in om­ nibus collectionibus canonum, v. g.apud Ihrdouin, Cone., I, pag. 975, apud Hinschium, pag. 301, apud Ballerini, inter Opera s. Leonis Μ.,ΙΙΙ, coi. 653, Aligne, P. L., T. LVI, coi. 879. (2) Verbis proinde tantummodo ab hoc canone differt Pontificale Ro­ manum. '3) Pontificale idem prorsus tradit, licet non iisdem verbis. 342 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE benedicit, < manum super caput » illius < ponat, quia non ad sacerdotium, sed ad ministerium consecratur». 4. Can. 3: Subdiaconus cum ordinatur, quia manus impositio­ nem non accipit, « patenam » de episcopi manu accipiat « va­ cuam », et « calicem vacuum ». De manu vero archidiaconi» ur­ ceolum cum aqua > et manile (I) et « manutergium ». o. Can. 6 : Acolythus cum ordinatur, ab episcopo quidem do­ ceatur qualiter in officio suo agere debeat. Sed ab archidiacono accipiat « ceroferarium cum cereo », ut sciat se « ad accendenda Ecclesiae luminaria mancipari ». Accipiat et « urceolum va­ cuum » « ad suggerendum vinum (2) in eucharistiam sanguinis Christi ». 6. Can. 7 : Exorcista cum ordinatur, accipiat de manu episcopi libellum « in quo scripti sunt exorcismi », dicente sibi episcopo : « Accipe el commenda memoriae el habeto potestatem imponendi ma­ nus super emeryumenum sive baptizalum sive catechumenum » (3). 7. Can. 8 : Lector cum ordinatur, faciat de illo verbum episco­ pus ad plebem, indicans ejus fidem et vitam atque ingenium. Post haec, spectante plebe, tradat ei * codicem de quo lecturus est » dicens ad eum : « Accipe et esto lector verbi Dei (4) ; habitu­ rus, si fideliter el utiliter impleveris officium, partem cum eis qui verbum Dei ministraverunt » (5). 8. Can. 9 : Ostiarius cum ordinatur, postquam ab archidiaco­ no instructus fuerit qualiter in domo Dei debeat conversari, a«l suggestionem archidiaconi tradat ei episcopus « claves eccle­ siae » de altario, dicens : « Sic aye quasi redditurus Deo rationem pro his rebus quae his clavibus recluduntur ». 9 Can. 10 : Psalmista, idest cantor, potest absque scientia episcopi sola jussione presbyteri officium suscipere cantandi, di­ cente sibi presbytero: Vide ut quod ore canius, corde credas ; et quod corde credis, operibus comprobes. (1) Pontificale : a bacile ». (2) Pontificale addit : « et aquam ». (3) Pontificale in plurali : t accipite....... energumenos, sive baptizatos, sive catechumenos ». (4) Pontificale : < verbi Dei relatores ». (») Pontificale :·< officium vestrum... qui verbum Dei bene adminis­ traverunt ab initio ». ALLEGATUM V 3 ί3 Π. Saciiamentaiuum Lconianum (I). Consecratio episcoporum (2). 10. Exaudi, Domine, supplicum preces, « ut quod » nostro « gerendum est ministerio », tua potius virtute (innetur. Per, etc. (3). 11. Suscipe, Domine, quaesumus, munera famuli tui illius, et propitius in eodem dona custodi. Per, etc. (4) 12. « Hanc igitur oblationem, quam tibi offerimus pro illo fa­ mulo luo, quem ad pontificalem gloriam promovere dignatus es. quaesumus, Domine, placatus accipias, ut, quod divino munere consecutus esi, divinis effectibus exsequatur. » Per, etc. 13. Adesto, misericors Deus, ut quod actum est nostrae servi­ tutis officio, tua benedictione firmetur. Per, etc. (5). I i. « Propitiare, Domine, supplicationibus nostris, et inclinato super hos famulos tuos cornu gratiae sacerdotalis, benedictionis tuae in eos effunde virtutem. Per, etc. ». 15. Deus honorum omnium, Deus (6) « omnium dignitatum, quae gloriae tuae sacratis (7) famulantur ordinibus. Deus, qui Moysen famulum tuum, secreti familiaris affatu, inter cetera coe­ lestis documenta culturae, de habitu quoque indumenti sacerdo­ talis instituens, electum Aaron mystico amictu vestiri inter sacra jussisli; ut intelligenliae sensum de exemplis priorum caperet se(1) Sacramenlarium illud, puri ritus romani, saeculo sexto posterius judicat Duchesne, op. cil., pag. 128 sequ., dum multi antiquius reputant. Textum vero ordinum conferendorum damus ex editione fratrum Ballerini, S. Leonis Opera, apud Migne, P.L., Tom. LV, col. 113sequ. Porro in hoc sacramentario non habentur nisi preces in ordinatione juxta Ro­ manam lilurgiam adhibitae : alios igitur ritus ex documentis Romanae liturgiae inferius afferendis desumere debes. (2) Sacramenlarium Leonianum supponit phires una simul conse­ crandos in episcopos, quod Romae non raro evenire poterat, dum Ro­ manum Pontificale supponit unum tantum consecrandum. (3) Est collecta, quam Pontificale, pluresque Ordines, sic referunt : Adesto supplicationibus nostris, omnipotens Deus, ut quod humilitatis nostrae gerendum est ministerio, tuae virtutis impleatur effectu. i i) Est secreta Missae oratio, quain, paucis mutatis, habet etiam Pontifi­ cale. (5) Est postcommunio, cujus loco aliam habet Pontificale. (G) Pontificale : < honor omniuin dignitatum etc. ». (7) Pontificale : « sacris ». 344 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE culura posteritas; ne eruditio doctrinae tuae ulli deesset aetati ; cum et apud veteres reverentiam ipsa significationum species obtineret, et apud nos certiora essent experimenta rerum, quam aenigmata figurarum. Illius namque sacerdotii anterioris habi­ tus nostrae mentis ornatus est, et pontificalem gloriam non jam nobis honor commendat vestium, sed splendor animorum (I : quia et illa quae tunc carnalibus blandiebantur obtutibus, ea po­ titis quae in ipsis erant intelligenda poscebant. • Et idcirco his famulis tuis, quos ad summi sacerdotii minis­ terium delegisti (2), hanc, quaesumus, Domine, gratiam largia­ ris, ut quidquid illa velamina in fulgore auri, in nitore gemma­ rum, in multimodi operis varietate signabant, hoc in horum moribus actibusque clarescat. Comple in sacerdotibus tuis mys­ terii (3; Lui summam, et. ornamentis totius glorificationis instruc­ tos, coelestis unguenti fluore (4) sanctifica (ii). Hoc, Domine, copiose in eorum caput influat; hoc in oris subjecta decurrat; hoc in totius corporis extrema descendat ; ut tui Spiritus virtus et interiora horum repleat, et exteriora circumtegat. Abundet in his constantia fidei, puritas dilectionis, sinceritas pacis (6). Tri­ buas eis (7) cathedram episcopalem ad regendam ecclesiam tuam et plebem universam (8). < Sis eis auctoritas, sis eis potestas, sis eis firmitas. Multipli­ ces (9) super eos benedictionem et gratiam tuam, ut ad exoran­ dam semper misericordiam tuam, tuo munere idonei, tua gratia possint esse devoti. Per, etc ». Benedictio super diaconos. 16. Domine Deus, preces nostras clementer exaudi, ut quae nostro sunt gerenda servitio, tuo prosequaris benignus auxilio, et quos sacris ministeriis exsequendis pro nostra intelligentia cre­ dimus offerendos, tua potius electione justifices. Per, etc. 17. Oremus, dilectissimi, Deum Patrem omnipotentem, ut (1) Ponliflc.de : « animarum ». (2) Pontificale rectius : e elegisti ». (3) Pontificale : « ministerii ». (4) Pontificale : < rore » ; Missale Francorum: « flore . (5) Pontificale hic ponit unctionem capitis, quae Gallicanae, non Roma­ nae est originis (n. 1062). (G) 11»«· Pontificale Romanum plura alia addit: Sin! speciosi... consequaiur, ex Missali Francorum (n. 112). (7) Pontificale addit : * Domine ». (8) Pontificale : « plebem sibi conmissam ». (9) Pontificale : < Multiplica ». ALLEGATUM V .»ί) super hos famulos tuos, quos ad officium diaconii vocare digna* tur, benedictionem gratiae suae dementer effundat, et consecra­ tionis indultae propitius dona conservet ». Per, etc. (I) IS. Deus, consolator (2) sacrarum magnifice dignitatum, quae­ sumus ut hos famulos tuos quos ad officium levitatum vocare di­ gnaris, altaris sancti ministerium tribuas sufficienter implere, cunclisque donis gratiae redundantes, et fiduciam sibi tuae majes­ tatis acquirere, etaliis praebere facias perfectae devotionis exem­ plum. Per, etc. I9. Adesto, quaesumus, omnipotens» Deus, honorum dator, ordinum distributor, officiornmque dispositor (3).Qui in te manens innovas omnia, et cuncta disponens (4) per Verbum, Virtutem Sa­ pientiamque tuam Jesum Christum, Filium tuum, Dominum nos­ trum, sempiterna providentia praeparas, et singulis quibusque temporibus aptanda dispensas. Cujus corpus, Ecclesiam luam 5), coelestium gratiarum varietate distinctam, suorumque connexam distinctione membrorum, per legem lotius mirabilem compagis unitam (6), in augmentum templi lui crescere dilatai ique largiris ; sacri muneris servitutem trinis gradibus ministrorum nomini luo militare constituens, electis ab initio Levi filiis, qui mysticis " operationibus domus tuae fidelibus excubiis permanentes, haarcditatem benedictionis aeternae sorte perpetua possiderent. Super Hos quoque famulos luos, quaesumus, Domine, placatus intende, quos tuis sacrariis (8) servituros, in officium diaconii (^supplici­ ter dedicamus. Et nos quidem, tanquam homines, divini sensus et summae rationis ignari, horum vitam, quantum possumus, aesti­ mamus. Te autem, Domine, quae nobis sunt ignota, non tran­ seunt, te occulta non fallunt. Tu cognitor peccatorum, tu scru­ tator es animorum, tu veraciter in eis coeleste poles adhibere judicium, et vel indignis donare quae poscimus 10). Emitte in eos, (Γ) Pontificale unam orationem: Oremus, fratres charissimi, ex n. /7 et 16 conflatam habet, paucis mutatis. (2) Lege. : « conlator ». (3) Pontificale : « ordinuinque distributor, atque officiorum ». (4) Pontificale: « disponis ». (5) Pontificale : « Ecclesiam videlicet tuam ». (6) Pontificale : « Per legem mirabilem totius compaginis unitam ». (7) Pontificale : « in mysticis ». (8) Pontificale; «sacris altaribus»; Sacra men ta num Gelasianum et Missale Francorum : « sacris ο. (9) Pontificale : « diaconatus ». (10) Pontificale: Tu cognitor es secretorum, tu scrutator es cordium; u horum vitam caelesti poteris examinare judicio, quo semper praeva- <346 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE Domine,quaesumus,Spiritum Sanctum,quo, in opus ministerii I, deliter exsequendi, munere septiformi tuae gratiae (2) robo­ rentur. Abundet in eis lotius forma virtutis, auctoritas modesta, pudor constans, innocentiae puritas et spiritalis observantia dis­ ciplinae. In moribus eorum praecepta tua fulgeant, ut suae cas­ titatis exemplo imitationem sanctae plebis acquirant, et bonum conscientiae testimonium praeferentes, in Christo firmi el stabiles perseverent, dignisque successibus de inferiori gradu per gra­ tiam luam capere poliora mereantur. Per elc. ». Consecratio presbyteri. 20. « Oremus, dilectissimi, (3) Deum Patrem omnipotentem, ut super hos famulos suos, quos ad presbyterii munus elegit, coelestia dona multiplicet, quibus (4) quod ejus dignatione sus­ cipiant, ejus exsequantur auxilio. Per, etc. » (;>). 21. « Exaudi nos, Deus salutaris noster (6), et super hos fa­ mulos tuos benedictionem sancti Spiritus, et gratiae sacerdotalis effunde virtutem, ut quos tuae pietatis aspectibus offerimus con­ secrandos, perpetua muneris tui largitate prosequaris. Per, etc. ». 22. « Domine sancte, Pater omnipotens, aeterne Deus, honorum omnium, et omnium dignitatum quae tibi militant distributor (7), per quem proficiunt universa, per quem cuncta firmantur, am­ plificati» semper in melius naturae rationabilis (8) incrementis per ordinem congrua ratione dispositum; unde sacerdotales gradus et officia 9) levitarum sacramentis mysticis instituta creverunt, ut cum Pontifices summos regendis populis praefecisses, ad eorum societatis el operis adjumentum sequentis ordinis viros et secun­ dae dignitatis eligeres. Sic in eremo per septuaginta virorum pro­ ies, et admissa purgare, et ea quae sunt agenda concedere >. Deinde Pontificale ponit impositionem manuum episcopi super caput ordi­ nandi. (1) Pontificale : < Emitte in eos, quaesumus, Domine, Spiritum Sanc­ tum, quo in opus ministerii tui, etc. » (2j Pontificale : « Septiformis gratiae tuae munere ». (3) Pontificale : « Oremus, fratres charissnni, etc. ». (I) Pontificale: <· multiplicet, et quod n. (5 Pontificale: « ipsius consequantur auxilio ». Durante hac invoca­ tione juxta Pontificale episcopus et presbyteri tenent manus dexteras extensas super ordinandos. (fi Pontificale : o Exaudi nos, quæsumus, Domine Deus noster, etc ». (7, Pontificale: < honorum auctor et distributor omnium dignitatum ». (8) Pontificale : < rationalis ». jq <9) Pontificale : u et sacerdotales gradus atque officia ». ALLEGATUM V 347 dentum (i) mentes Moysi spiritum propagasti, quibus ille adjuto­ ribus usus in populo, innumeras multitudines facile gubernavit. Sic in Eleazaro et Ithamar, filiis Aaron 2), paternae plenitudinis abundantiam transfudisti, ut ad hostias salutares et fréquentio­ ns officii sacramenta sufficeret meritum 3 sacerdotum. Hac providentia, Domine, Apostolis l ilii lui, doctores fidei comites addidisti, quibus illi orbem totum secundis praedicatoribus (4 impleverunt. Quapropter infirmitati quoque nostrae, Domine, quaesumus, haec adjumenta largire, qui quanto » magis ■ fragi­ liores sumus, tanto his pluribus indigemus. Da, quaesumus, Pa­ ter (C), in hos famulos tuos, presbyterii dignitatem. Innova in visceribus eorum spiritum sanctitatis. Acceptum a te Deus, secundi meriti munus obtineant, censuramque morum exemplo suae conversationis insinuent. Sint probi (7) cooperatores ordinis nostri. Eluceat in eis lotius forma justitiae, ut bonam rationem dispensationis sibi creditae reddituri, aeternae bcaliludinis prae­ mia consequantur. Per, etc. ». III. S a CR a u KNTA η i c μ G regoriarum. [23. Sacramenlarium hujusmodi, prout ab Hadriano Papa Carolo Magno donatum est, ea omnia et sola continet relate ad or­ dines, quae sacramenlarium Leonianum supra citatum. Inde a textu ailerendo abstinemus. De minoribus ordinibus, incluso etiam subdiaconatu, utrumque sacramenlarium tacet. Plurima autem extant ejusdem sacramentarii exemplaria tum manuscripta, tum deinde impressa, quae ritum ordinationum referunt, non jam se­ cundum puram liturgiam Homanam antiquam, sed acceptis in­ crementis ex lilurgia Gallicana. Haec additamenta sunt ea quae referunt sacramenlarium dictum Gelasianum et Missale 1 ranco­ rum, de quibus infra. Cf. Duchesne, op. cil., p. 337, 2°. el141 (1) (2) (3) (4) (5) (G) (7) Pontificale : α prudentium ». Pontificale: « Sic et in Eleazarum et It hamarum filios » Pontificale rectius : « ministerium sufficeret ». Pontificale « praedicationibus v. Pontificale : « omnipotens Paler ». Pontificale : « sanctitatis, ut acceptum ». Pontificale : « providi ». 348 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE IV Oiino Romanus ιΐ ir ex manuscripto sancti Amandi (I). Ordo qualiter in sancta atque apostolica sede, idest beati Petri ecclesia, certis temporibus ordinatio [it quod ab orthodoxis patribus institutum est, id est mense primo, IUI. VU, X, hoc est in XII /ectiones. 24. Primitus enim, secunda feria in ebdoniada, quando XII lectiones debent fieri, vocat pontifex electos, et iurant ante eum super reliquias sanctorum, adstanle primicereo et secundicereo elarchidiacono et archipresbitero et cui voluerit, de Ili capitula (2) quod canones prohibent. Deinde Illi feria, statio in ecclesia sanc­ tae Dei Genetricis Mariae ; et procedunt electi seu et omnis cle­ rus, sicut mos est, hora VI. Et inchoat scola anlifona ad introi­ tum. Et psallit sacerdos secundum consuaetudinem ad altare et dicit Dommus vobiscum, et Oremus ;et Diaconus, Plectamus genua, et post paululum : Levate. Et dicit sacerdos orationem et respon­ deant omnes Arnen. Et slant aelecti in presbyterio [induti plani­ tas. Deinde ascendit scriniarius (3) in amboneni et dicit : Innomine Domini Xostri Jesu Christi. Si igitur est aliquis qui contra hos viros aliquid scit de causa criminis, absque dubitacione exeat et dicat ; tanto memento communionis suae 4). Et hoc tertio repetit et des­ cendit de ambone. Et psallit subdiaconus et legit lectionem; et sequitur responsorium. Et ipso completo psallit iterum sacerdos et dicit Oremus et sequitur oralio, lectio et responsorium ; deinde evangelium, et complent missa sicut mos est. 25. VI feria veniente, stacio ad Sanctos Apostolos. Et procedunt omnes tam clerus quam et electi, hora VI. Post, anliphonam ad introitum psallit sacerdos et dicit orationem. Et iterum scrinia­ rius in ambone sicut supra et dicit ut/supra tertio. Deinde legitur lectio et sequitur responsorium et celera ; et complent missa. (I Texitis ex Duchesne, Op. cil., Appendice, p. 438 sequ.· qui scrip­ tor codicem assignat saeculo IX, liturgiam vero eam esse ait quae Itoniae vigebat sub finem saeculi VIII {ibid., pag. 142). | (2 Lege « II11 capitula >. Quaenam fuerint haec quatuor capitula, vide in nostro Tractatu n. 188, et infra, n. 3'f, hujus Allegati. (3) Idest notarius. (i) Hanc monitionem servax il Pontificale in ordinatione diaconi : habet vero, non communionis suae. sed conditionis suae, minus recte. Sensus autem illorum verborum: Tanto etc., hic est: Memento communionis tuae, qua privaberis, falsam accusationem proferens. ALLEGATUM V 349 26. Sabbato autem veniente in XII lectiones, statio ad beatum Petrum apostolum. Procedit pontifex hora Vit et omnis clerus, tam presbyteri quam diaconi et. electi. Deinde quando jubet pon­ tifex inchoat scola antiphonam et introitum, et procedit pontifex de sacrario (I , et diaconi, et cereoslata, sicut mos est; et osculato altare psallit ad sedem, sicut mos est. Et dum compleverit scola Kyrie eleison, dicit pontifex Dominus vobiscum; dcin Oremus; cl diaconus Plectamus genua', et post paululum Levate. EI dat pon­ tifex orationem et legitur lectio et sequitur responsorium. Simi­ liter facit per omnes lectiones. Et sequitur benedictio et Apostolo et tracto. Ipsa expleta stant aelecli in presbyterio, induti dalmaticas et campages in pedibus. Et vocat pontifex vocae magna unum­ quemque per nomina ipsorum ad sedem, et dicit : Talis presbyter regionis tertiae titulo (ale, ille. EI descendat diaconus et ducit unumquemque ad sedem pontificis, et statuit cos ante aeum, sicut vocati sunt ab ipso, vestiti omnes dalmatieas et cani pages, stantes inclinato capite. Et dat pontifex orationem sicut continet in Sa­ cramentorum. 27. Ipsa expleta, descendunt ipsi qui presbiteri futuri sunt an­ te altare, et diaconi qui ordinali sunt stant ad latus pontificis juxta sedem. Et archidiaconus induit orarios ef planitas ad presbileros, stans ante altare, et iterum ducit eos ante pontificem, et accipiunt orationem presbiteri (2 ab ipso. Ipsa expleta, ducit eos archidiaconus osculando per ordinem episcopos, deinde presbiteros; et stant incaput, supra omnes presbyteros, perordinem, sicut vocali sunt a pontifice, eodem die. Deinde ofTcrunt pontifici ante omnes presbiteros et communicant similiter eodem die ante om­ nes. Et accipit unusquisque a pontifice firmata oblata de altare, unde et communicat XL diebus (3). 28. Missa expleta, sint parati mansionarii de titulis ipsorum cum cereoslata cl thimiamaleriis ; et procedunt de Ecclesia beati Peli i aepi (4) unusquisque in titulo suo, habens unusquisque pa(1) Idest sacratario, vulgo sacrislia, quae in antiqua ecclesiarum forma erat prope ingressum ecclesiae. In ea HR. 1’1’. sacra facturi vestes qui­ bus in sacrificio uterentur, induebant, et inde solemni ritu ad altare pro­ cedebant. (2) Lege: presbyterii. (3; Scilicet ordinatus a R. P. ordinatore recipiebat oblata consecrata et ex eisdem communicabat per quadraginta dies, immittendo scilicet parti­ culam ex accepta prius oblata in calicem a se consecratum ; quo exprime­ bat suam cum ordinatore communionem et sacerdotii ac sacrificii unita­ tem. Deinde quadraginta dies reductos fuisse ad octo dies, vide infra, n. 40, in tine. (i) Lege: apostoli. 9 350 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE ranymfam presbiterum secum ; elstratores missi a Pontifice duo ante eum euntes el tenentes caballo cum freno hinc et inde, et clamant voce magna : Tali presbitero talis sanctus elegit ! Et respondunt mansionarii ipsum usque in titulo ipsius. Et vadit post eum sacellarius ipsius, faciendo aelimosinam. Et cum pervenerit ad ecclesiam, ponitur sedes latu s altare, et habet ibi licentiam sedere eodem die et in vigilia paschae tantum et dicere Gloria in excelsis Deo. Similiter paranimfus presbyter stat a latere ipsius et legit evangelium in ambone. Deinde presbiler supra dictus est (1) facit missa. Et completa ea,aegredilur de ecclesia et epulat cum amicis suis. In alia vero diae defert pontifici presbyter \ cerea similiter et archiepiscopo. 29. Similiter el diaconi habent stratores dominicos duos, qui antecedunt eos clamando et dicendo: Tali diacono sanctus Petrus elegii ! El respondit cunctus clerus, qui eum sequitur, similiter us­ que in domum suam. El ipse aepulat cum amicis suis. V Ordo Humanus VIII Mauillonii (2). I. Quomodo in Sancta Romana Ecclesia acolythi ordinentur. 30. Dum Missa celebrata fuerit, induunt clericum illum planc­ tam et orarium. Dumque venerit episcopus, aul ipse dominus apostolicus ad communicandum, faciunt eum venire ad se, et por­ rigit in ulnas ejus sacculum (3) super planctam, et prosternit se in terram cum ipso sacculo, el dat ei orationem sic : Intercedente beata et gloriosa semperque virgine Maria, et beato apostolo Petro, salvet, et custodiat, et protegat te Dominus. \men. 31. El si ad subdiaconatus officium voluerit eum provocare, adducitur ad medium, et jurat coram sancta Christi evangelia de quatuor capitula secundum canones; el tunc porriget ei archidiaconus vel episcopus calicem sanctum in ulnas foras pia­ ti) blest supradiclus. (2) Textum damus ex reeditione Mabillonii apud Migne, P. L., T. LXXV11I, coi. 999, sequ. Juxta Duchesne, l. c., pag. til, invenitur in codicibus saeculi IX ; sed ritus in eodem descripti multo antiquiores ha­ bendi sunt. (3) Hujusmodi sacculus erat ad recipiendam et deferendam eucharis­ tiam . quod olllcium olim erat acolythorum. Nimirum acolythus hujusmodis sacculos in Missa pontificia gestare solebat ad excipiendas oblationes consecratas tum quae in Missa confringebantur ad fidelium communionem, tum quae fermenti nomine ad titulos mittebantur. ALLEGATUM V 351 neta : et se in terra prosternet, el dat ei orationem, ut supra dixi­ mus. 32. Et si ad diaconatus ordinem voluerit eum provocare, dum introitus Missae inchoatur, ipse subdiaconus indutus tunicam al­ bam et tenens orarium suum (I) in manu, stat ante rugas altaris. Non dicitur tunc: Kyrie eleison, sed completo introitu, dat oratio­ nem episcopus et legitur Apostolus ad Timotheum : Fraires. dia­ conos esse oportet pudicos, non bilingues, usque in finem: Quae e>t in Christo Jesu Domino nostro. El psallitur Gradale. Deinde exuitur ipse subdiaconus planeta a diacono. Tunc episcopus dicit : < Oremus, dilectissimi, Deum Pa­ trem omnipotentem ut super hunc famulum tuum, quem ad » sacrum ordinem « dignatur assumere, benedictionis suae gratiam clementiί effundat, eigue donum consecrationis » indulgent, per quod eum ad praemia aeterna perducat (2). El tunc schola initial : Kyrie eleison. Et prosternit se episcopus ante altare, el post eum ipse subdiac. nus ; et expleta litania, surgenl a terra, et stalim dat ei oratio­ nem consecrationis(3). Dum vero consecratus fuerit, dat osculum episcopo et sacerdotibus, el stat ad dexteram episcoporum jam indutus dalmalica. 33. Si vero voluerit eum consecrare ibi ipsum presbyterum, tenens eum archidiaconus ducit foras rugas altaris, exuit eum dal­ malica, et sic eum induit planeta, el ducit iterum ad epico­ pum. Et tunc aliam illi dans orationem, consecrat eum presby­ terum, dans osculum episcopo vel ceteris sacerdotibus, et slat in ordine presbyterorum, et dicitur: Alleluia, vel tractus et Evange­ lium, et quod sequitur, el completur Missa ordine suo. 11. Item quomodo episcopus ordinatur. 34. Dum a civitate et loco episcopus fuerit, defunctus, a populo civitatis eligitur alius, et liet a sacerdotibus, clero el populo de­ cretus, et veniunt ad domnum apostolicum, adducentes secum et suggestionem, hoc est rogatorias litteras ut eis episcopum conse­ cret, quam secum deportati sunt. Tunc domnus apostolicus prae­ cipit sacellario vel numinculatori, ut eum ad archidiaconum di­ rigat, et eum inquirat de quatuor capitulis secundum canones, idest arsenochila, quod est masculo ; pro ancilla Dei sacrata, quae a Francis nonnata dicitur; pro quatuor pedes ; et pro muliere (1) Nempe stolam. (2) Cf. supra, n. Î7. (3) Hanc habes, n. 10. 332 W if · I TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE viro alio conjuncta; aut si conjugem habuit ex alio viro, quod Graecis dicitur deulcrogamia ((). Et dum nulli horum ipse vir con­ scius fuerit, Evangeliis ad medium deductis, jurat ipse electus archidiacono. El post haec tradito subdiacono, pergit cum prae­ fato electo apud aulam beati Peti i apostoli, ibique in ejus sacra­ tissimum corpus confirmat quod non cognovisset superius nomi­ nata capitula. Alio vero die nuntiatur ab archidiacono sicut actum est. 35. Tunc domnus apostolicus induit se palleum. ct sedet in sede; advocans ad se episcopos vel presbyteros, jubet eos sibi consedere. Stante autem universo clero, praecipit vero sacellario suo, ul plebs civitatis ingrediatur. Ille dum perrexit eos introdu­ cendum, eligit ex illis, idesl ex sacerdotibus, personam qui ratio­ nem reddat, dum fueiit interrogatus. Et dum fuerint introducti, interrogantur a domno apostolico sic : Quid esi, fratres, quod vos fatigaslis'1 Illi respondent: Ut nobis, Domine, concedas patronum. Respondet domnus apostolicus: Habetis vesti um 'l Respondent : Habemus. Quo honore fungimur? llespondenl : Diaconus, presbyter, aut quod fueiit 2). Interrogantur: Quantos annos habet in diaconaio aut presbytcrato l Respondent quantos et quomodo. Domnus apostidicus dicit : De ipsa ecclesia est an de alia ‘! Respondent : De ipsa. El si dixerint de alia, dicit domnus apostolicus : Dimissoriam ha­ bet al> episcopo suo ? Respondent : Habet, et mox offerunt eam. Domnus apostolicus dicit : Conjugem habuit *1 disposuit de domo sua? Respondet: Disposuit. Domnus apostolicus dicit : Quid vobis complacuit de co i Respondent : El castitas, hospitalitas, benignitas, el omnia bona quae de eo sunt prolata. Domnus apostolicus dicit : Videte, fratrene aliquam promissionem fecisset vobis: scitis quod simoniacum ct contra canones est. Respondent : Absit a nobis. Dornnus apostolicus dicit : Vos videritis. Et iterum dicit : Habetis de­ cretum l Respondent: Habemus. Et dum eum offerunt, jubet sacel­ lario ut relegatur. Et dum relectus fuerit, jubet domnus aposto­ licus introducere electum. 30. Dum vero introductus fuerit electus, et subdiaconos a longe tertia vice se in terra prosternet, tunc domnus apostolicus ora­ ti) De primis qualor capitulis vide supra n. 24, not. 2. Ultimuin in­ quisitionis caput est de bigamia, et indicatur uotninaliin casus bigarniae fictiliae de quo in nostro Tractatu n. 385. ;2) In episcopum presbyter aut diaconus debebat ex regula eligi; sed inferior clericus, imo et laieus, polecat postulari, prouli canonistae pos­ tea dixerunt tandem inductum fuit ul et subdiaconus posset libere eligi et sine dispensatione admitti. ALLEGATUM V 353 lionem dicit sic : Protegat nos Dominus. Respondent omnes : Arnen. Domnus apostolicus interrogat eum : Quid le fatigasti, frater! Respondet : Ad quod non sum dignus isti confamuli mei me adduxe­ runt. Et dicit: Quo honore fungeris! Respondet : Diaconi aut pres­ byteri, vel quod est. Et interrogat eum domnus apostolicus : Quantos annos habes in diaconafo, aut in prcsbytcralo '! Respondet quantos. Herum interrogat eum domnus apostolicus : Habuisti conjugium, et de domo tua disposuisti Ί Ille respondet si habuit aut non, et quia de domo sua disposuit, liem interrogatur a domno apostolicosi aliquam dationemaut promissionem fecisset. Respon­ det : Absit. Iterum domnus apostolicus interrogat eum : Quales codices in Ecclesia lua leguntur ! Respondet : Octaleuchum, Regno­ rum, Prophetarum, Actuum apostolorum, Evangelium, et Apostolum. Domnus apostolicus interrogat : 5ost< canones ? Respondet : Do­ ce nos, Domine. Dicit dominus apostolicus : Ordinationem si feceris, aptis temporibus fac, ides! primi, quarti, septimi, el decimi mensis. Bigamos aut curiales ad sacros ordines ne promoveas : attamen da­ bitur libi edictum de scrinio, quomodo debeas conversari. Tunc prae­ cipit archidiacono domnus apostolicus. et releget petitionem, quam ipse electus a populo domino aposlolico obtulerat. Et dum relecta fuerit, dicit dornnus apostolicus : Quomodo vota omnium in te conveniunt '! Hodie te abstinueris, ct crastino, si placuerit Deo, con­ secrandus eris. Respondet archidiaconus : Jussisli Domine. El dat domnus apostolicus ipso electo osculum, el egredientur foras. 37. Alia vero die, quod est dominica, procedit domnus apostolieusin ecclesia, ibique episcopi et presbyteri cum eo, el ceteri ordines clericorum constituunt ; el ingreditur domnus aposlolicus secretarium, et jubet scholam psallere. Et procedit de sacra­ rio cum omni decore in ecclesia ipsa, sicut mos est. Completo vero introitu, non dicunt tunc : Kyrie eleison, sed mox domnus apostolicus dat orationem. Deinde dicitur apostolus ad Timo­ theum : Charissime, fid'lis sermo, si guis episcopatum desiderat, bo­ num opus desiderat et celera. El dum psallitur gradate, egredia­ tur archidiaconus cum acolythis el suhdiaconis, et induit eum dalmalica, pianola et campobus I) el introducit eum. Dumque introductus fuerit, vocet eum domnus apostolicus : Cle­ rus el plebs consentiens civitatis lui. cum adjacentibus parochiis suis elegerunt sibi illum talem diaconum vel presbyterum episcopum con­ secrari. Oremus itaque pro eodem viro, ut Deus ct Dominus noster Jesus Christus tribuat ei cathedram episcopalem ad regendam eccleί I) Lege : compagis. 23 3δί TRACTATUS CANONIGÜS DE SACRA ORDINATIONE Siam suam et plebem universam. Deinde schola incipit: Kyrie eleison cum litania. Prostratus domnus apostolicus cum sacerdotibus el ipso electo in lerra ante altare, completa litania, surgent, et tunc benedicent eum (1). El benedictione expleta, dat osculum domnus apostolicus, et lenens eum archidiaconus déportai, eum, et sic dat osculum episcopisct presbyteris. El tunc jubeteum domnusapos­ tolicus supra omnes episcopos sedere, et dum sederit, dicitur : ΛΙleluja, deinde evangelium et expletur Missa. 38. Dum vero venerit ad communicandum, domnus apostoli­ cus porrigit ei formatam atque sacratam oblationem, et eam sus­ cipiens episcopus ipse ex ea communicat super altare, et sibi cae­ lorum ex ea reserval ad communicandum usque ad dies quadra­ ginta, el poslmodum ex praecepto domni apostolici communicat omnem populum. VI. Ordo Romanus IX Mahillonh (2). De gradibus Romanae Ecclesiae. 39. Primum, in qualicumque schola reperti fuerint pueri bene psallentes, tolluntur inde el nutriuntur in schola cantorum, el postea Hunt cubicularii. Si autem nobilium lilii fuerint, statim in cubiculo nutriuntur. Ex hac accipient primam benedictionem ab archidiacono ut liceat eis super linteum vellosurn sedere, quod mos est ponere super sellam equi. Dein, sicut Sacramentorum codex continet, quando et ubi libitum fuerit, usque in subdiaconatus officium ordinantur ; diaconi vero atque presbyteri numquam nisi in publica ordinatione. Fit enim conventus populi, et congregatio regionum primum ad sanctum Adrianum, el inde pergit Pontifex una cum populo, praecedente solilo apparatu, idest cruces, thuribula, vel tale usque ad sanctam Mariam ad praesepem. Accedente pontifice ad altare,schola cantorum repe­ tit litaniam, dein introitum, et pontifex dicit: Oremus, el diaco­ nus : Flectamus genua. Post collectam ascendit lector in ambonem, et elevata voce, legit lectionem de quarta feria et sequitur Gradale. Dein dicit Pontifex: Dominus vobiscum. Diaconus ut supra. (1) Lege : benedicet eum. (2) Textum damus ex Migne, l. c., coi. 1008 sequ. De aetate ac prae­ stantia hujus Ordinis fere eadem dicenda sunt quae de praecedenti ; paulo tamen recentius videtur. ALLEGATI Μ V 3 a* w Post collectam ascendit lector (!) in ambonem, et elevata voce le­ git brevem in auribus populi, sic continentem : Cognoscat frater­ nitas vestra quia illi et illi vocantur in tuli officio. Si quis habet contra hos viros aliquam querelam, creat confidenter propter Deum, et se­ cundum Deum et dicat. Memor sit tamen omnino communionis suae 2). Quod si nullus contradictor extileril. sequitur lectio el responso­ rium. i(). Post haec advocantur sursum el statuuntur in sinistra parte altaris, usquedum pontifex Missam percompleal. Dein advocan­ tur feria VI ad sanctos apostolos eo tenore ut supra. Sabbato vero egreditur pontifex ad sanctum Petrum, eluniversae regionescum eo litaniam canendo. Ingredienle Papa in sacrat arium, ipsi prae­ stolantur adventum ejus in presbyterio. Schola cantorum canit in­ troitum, et pontifex dat orationem. Subdiaconi legunt lectionem, et cantatur Gradale, expectantes illi qui benedicendi sunt sub ambonem, donec quinque lectiones compleantur. Deinde aposto­ licus legit ipse advocationis brevem coram populo, el stant parati singulorum ministri cum indumento, donec archidiaconus veniat, et singulis singula sua manu tribuat. Post haec autem descendit archidiaconus, innuente pontifice, et dat uni ex ipsis manum, caeteri vero sequuntur eum, et ascendunt ad altare, et proster­ nit se pontifex cum ipsis in orationem, clero interim canente li­ taniam. Surgenlcs autem ab oratione, pontifex stat in sede sua, singillatim imponens manus capitibus eorum, et benedicit eos. Accedens autem archidiaconus tollit orarios de confessione (3), qui de hesterna die repositi sunt ibi, imponit super eos, et pontifex induit eos planetis et stant induti. Diaconilia indumenta tollunt, qui diacones esse debent de medio eorum, et complentur bene­ dictiones eorum qui presbyteri ordinantur; et tunc descendunt in presbyterium, et statim unus ex noviliis diaconibus legit evan­ gelium, et ad ipsam Missam ministrant, unusquisque secundum officium suum. Tollilvero pontifex oblatas integras, et dat singulis noviliis presbyteris, et inde communicantur usque dies \ III i). Idest notarius, qui in Ordine Homano Sancti Armandi appellatur scriniariue (n. i’i) ; lector heie non tam dicitur ex ordine lectoratus, quam ex munere legendi. Cf. Duchesne, op. cil.,cap. X, J 3, 2·. (2) Cf. supra, n 24, not. 4. (3) Idest a sepulchre S. Petri. Super altare confessionis seu tmnuli S. Petri de hesterna «lie per totam noctem (η. 46) repositae fuerant stotae imponendae ordinandis, et ex eo archidiaconus illas desumebat. Cur autem sepulchrum S. Petri confessionis nomine significatum sit et adhuc significetur, non salis constat. (4) Vide supra n. 27, n. 3. I -w 356 TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE 11. Expictis omnibus, Missa rite completa, slant regiones para­ tae ad singulos Iilulos pertinentes cum candelabris el thuribulis, ut proprium suscipiant sacerdotem. Pontifex autem donat eis sa­ cerdotalia indumenta, et ministeria Missae, aurum vel argentum, vinum, frumentum el oleum. Egredienics autem de basilica sancti Petri, praecedent unumquemque vel triginta candelabra cum thuribulis. Ipse sedet super equum album : praecedens et subseqnens populus canit ei laudem. Similiter autem feminae diaconissae et presbyterissae quae eodem die benedicuntur I). Plateae autem civitatis undo transituri sunt, coronantur lauro et palliis, et cum tanta gloria ad statutos titulos deducunt proprios sacerdotes, et ipse facit eis illa die convivium. 12. Episcopi autem omni tempore benedicuntur; nunc vero mos est ut nocturno tempore benedicantur. Secunda namque in­ cisione, idest lectione sexta egreditur pontifex de ecclesia S. Pe­ tii et ascendit monasterium S. Martini, quod sub legna ipsius ecclesiae situm est, simpliciter cum reliquo clero incedens, et stat foris ostium oratorii. Schola cantorum incipit introitum. Postea dicit Pontifex : Gloria in excelsis Deo. Sequitur oratio et exeuntes ab altare unus presbyter el alter diaconus, induunt eum vestimen­ ta pontificalia, in primis linea et cingulo, dein anagolagiurn (2) grande, postea dalmalica minore, el cingulo, brachiale el orarium brevem, deinde dalmalica majore, clero interim canente respon­ sorium : Iinmola Deo, tractum ; Qui seminal, evangelium : Misit il­ los binos ante faciem suam. El lunc advocatur in basilicam presbyter a dextris ejus, el diaconus a sinistris. Ipse vero inclinato capite in medio eorum incedit, usque dum veniat ante altare. Tunc exuuntur casula, el induit eum pontifex plancta el legit brevem hunc modum continentes: Cn > <, inquit, nostri elegerunt sib» illum pastorem. Oremus ilw/ue pro hoc viro, < l Deus omnipotens infundat ineo gratiam Spiritus su>, et dignus habeatur ad cathedram episcopalem regendam. El respondetur a schola: Christe audi nos, et emunt litaniam. El tunc accedit propius ad altare, subnixo capite. Pontifex vero ponet manum super caput ejus, et dicit unam orationem in modum collectae, alleram eo modulamine quo solet contestata (Έ cantari, et sedet pontifex in sella sua. (1 Idest uxores diaconorum et presbyterorum noviter ordinatorum (η. Γ27 . Haec benedilio aecum ferebat votum castitatis, quo eae mulieres deinceps tenebantur. 2 Inagolagium vel anagolaium vel anabolagium, ut alias legitur, est amictus. Adverte amictum heic poni super albam (lineam) el cingu­ lum, uti Maronilis presbyteris mos est etiam nunc. •i) Id est praefatio : vox gallicanae liturgiae. allegati m V 357 Ipse vero osculatur pedem ejus, el suscipitur ad pacem, el sic consummatur consecratio illius. El ipso die, ubicumque apostolicus Missam celebrat, de manu ejus communionem accipiat. ■13. Summus namque pontifex quando benedicitur, eligitur unus de cardinalibus, de qualicumque titulo fuerit, tantum ut apraedecessore sit pontifice ordinatus aut presbyter aut diaconus; nam episcopus esse non poterit ( I). Egrediturque cum eo universus cle­ rus vel populus ad basilicam S. Petri. Ingrediensvero sacralariurn, induitur indumenta pontificalia, et veniens ad confessionem S. Petri, prosternit se in orationem, schola canente introitum : ELyif. te Dominus. Surgens vero ascendit ad altare, et prosternit se in orationem, et omnis clerus cum eo. Postea erigitur ab episcopis, el statuitur inter sedem et altare ; el tenent evangelium super ca­ put vel cervicem ipsius. Et accedit unus episcopus et dat oratio­ nem super eum, el recedit, el alter similiter, \ccedit tertius et consecrat illum. Archidiaconusautem imponitei pallium, et tunc inter archidiaconum et diaconum elevatur in sede. Stans vero in gradibus ipsius sedis, elevata voce dicit: Gloria in excelsis Deo. Post haec, data pace, schola cantorum canit ei laudem, el pa­ troni regionum similiter. Celebrat igitur ipse Missam per ordi­ nem, el communicat omnes. Peracta Missarum solemnilate, prae­ cedit et subsequitur eum omnis aposlolicus apparatus, et statuun­ tur acies dextra laevaque ; ipse vero incedit in medio constipatus agmine sacerdotum, et omnes scholae flagitant ab eo benedictio­ nem : quo benedicente, respondent ei omnes cum strepitu : \men. ii. Ingressus in sacratarium, jam tunc sedet in sella aposlolica. Egrediens inde, cum ad inferiores gradus S. Petri descendit, ibi stat equus vel sella praecessoris pontificis et ad sedendum pa­ ratus. Et accedunt patroni regionum, uno incipiente caeleris res­ pondentibus, iu hunc modum canunt ei laudem: Dominus Leo Papa, quem S. Petrus eleyil in sua sede multis annis sedere (2). Hoc (t) Ex his apparet tunc temporis episcopum eligi non potuisse in Romanum Pontificem, sed presbyterum aut diaconum. Ad rem Duchesne, l. c., 4° : « C'était toujours un diacre ou un prêtre de Rome, plutôt un diacre qu’un prêtre. Avant les dernières années du IX» siècle, aucun évêque ne fut promu à la papauté. On sait assez à quels désordres el â quelles controverses donna tien le cas de Formose, évêque de Portoavant d’être élu Pape. Au Xe siècle, les infractions à la règle ancienne se pro­ duisirent plusieurs fois : elle cessa dès lors d’être considérée comme obligatoire . Utrum vero diaconus, electus ad summum pontificatum, antequam consecrationem episcopalem reciperet, ordinaretur necne pres­ byter, vide in nostro Tractatu n. 24 sequ. (2) Videtur agi de Leone ΠΙ, (795-81C). 358 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE usque 1er dicto, accedit prior stabuli, et imponit ei in capite re­ gnum, quod ad similitudinem cassidisex albo fit indumento (1). Et tunc demum ascendit super equum, et vallatur a judicibus, conslipanlurque plateae immensis cuneis populorum, exspectantium eum et cantantium laudem. Ordo quatuor temporum. 45. Jejunii primi, quarti, septimi et decimi mensis, idesl in pri­ mo mense, a quarta et sexta feria vel sabbato, in prima hebdo­ mada de mense primo primum jejunium celebretur. In quarto mense, quod facit ipse mensis feria 4, vel 6, vel sabbato consum­ matur. Tertium temporis jejunium venit septimi mensis, idest Septembris tertia hebdomada ipsius mensis, feria 4, vel G, vel sab­ bato consummatur. Quartum temporis jejunium venit decimi men­ sis, idest decembris, feria 4, el 6, vel Sabbato proximo ante Natale Domini; et si vigilia Natalis Domini in Sabbato venit, in antece­ dente hebdomada suprascriptum jejunium die Sabbati celebre­ tur. 4G. Hora tertia, vel quali voluerit, ingrediuntur pontifex vel levitae in sacratarium, et induunt se vestimentis religiosis cum quibus debent celebrare Missarum solemnia, canentibus interim clericis antiphonam, ad ipsum diem perlinentem ad introitum. Ipsa linita, dicunt : K ι/rie eleison. Dein pontifex dicit: Oremus, diaconus : Flectamus qenua, et ut surrexerint, dicit: Levate. Pro­ sequitur sacerdos orationem primam sicut in Sacramentorum continetur. Sequitur lectio, el tunc pronuntiat lector lectionem libri, et legitur in sensu lectionis, sicut epistolae Pauli diebus Do­ minicorum ; dein responsorium. Inde dicit sacerdos : Oremus, dia­ conus, ut supra; et dicit orationem post primam lectionem, et super unamquamque lectionem sicut superius. Expleta autem lec­ tione quae est Daniel prophetae, canit benedictionem (2), el dum benedictio canitur, qui ordinandi sunt, stant in bajo (3) sub gra­ dibus, et tunc descendit ad eos archidiaconus, et revestit eos. Si enim diaconi ordinandi sunt, orarios et dalmalicas, si vero pres­ byteri, orarios et planetas. Porro orarii qui dandi sunt, primum per lotam noctem super altari sunt repositi, el de altari ab arcbidiacono tollantur, et a pontifice super eorum colla ponantur. (Ii De tiara pontificali cujus hic habes prima vestigia, vide in nostro Tractatu, η. i 105 (2) Idest canticum trium puerorum : Benedicite, etc. (3) Idesl pojo seu pogio, nempe ambone ; vide supra n. 40. ALLEGATUM V 359 Benedictione completa, incipit clerus litaniam, et dum ipsa cani­ tur, qui ordinandi sunt, ante altare semper prostrati jaceant, astante super eos pontifice inclinato capite ad altare. Litania vero linita, surgit pontifex, ascendit ad sedem, stet versus Orientem consecrans illos. VII Sacramentarium Gelasianum (I). Ordo qualiter in Romana Sedis Apostolicae Ecclesia presbyteri, diaconi vel subdiaconi eliyendi sunt. (2). 47. Mensis primi, Illi, VII, et X, Sabbatorum die in XII Lectiones, ad Sanctum Petrum, ubi Missae celebrantur. Postquam antiphonam ad introitum dixerint, data oratione, adnunhat Pontifex in populo dicens : Auxiliante Domino Deo et Salvatore nostro Jesu Christo. Iterum dicit: « Auxiliante Domino Deo et Salvatore nostro Jesu Christo, eligimus in ordine Diaconi », sive Presbyteri, illum Subdiaconum. sive Diaconum de Titulo illo. « Si quis autem habet aliquid contra » hos viros, « pro Deo et propter Deum cum fidu­ cia exeat el dicat. Verumlamen memor sit » communionis « suae ». (3) Et post modicum intervallum mox incipiunt'omnes: Kyrie eleison cum laetania. Hac expleta, ascendunt ipsi electi ad sedem Pontificis, et benedicit eos a quo vocati sunt, et descendunt. Stant in ordines suos, benedictione percepta. Per Dominum (4). Sequitur oratio de bened. require ipsam in quarto aut X mense. (1) Sacramentarium illud a Roma in Galliasante aetatem Caroli M. im­ portatum, mullas accepit additiones ex gallican? lilurgia. De eo cf. Du­ chesne, op. cit., pay. i 19eequ. Textum damus ex originali editione Tommasi, Codices sacramentorum, Romae, 1680, lib. 1, n. 20-22, pag. 29-33: et rursus, lib. 1, n. 95-96, pag. 129-132. (2) In Sacramentariis purae liturgiae Romanae, ut notavimus, nulli erant ritus ordinationum ad minores onlines ; unde auctor hujus Sacramentarii mixti hic posuit quae in originali Romano invenerat, additis qui­ busdam ex usu Gallicano relate ad ordinationes presbyterorum, diacono­ rum, nihil addens de subdiaconis, quidqnid in titulo dixerit. Deinde sub Unem libri, defectui supplere intendens, ritus ordinationum inserit quoad minores ordines ex pura liturgia Gallicana. (3) Pontificale: α conditionis o ; vide supra, n. 24, not. 4. Quamquam vero juxta Gelasianum sacramentarium haec verba: Auxiliante etc., pro­ nuntiet R. I’., tamen probabile est R. P. personaliter eadem non pronun­ tiavisse, sed notarium vice ipsius, ut Ordines Romani tradunt (n. 24, 39). (i) Hanc conclusionem male hic poni palam est· 360 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE Ad ordinandos presbyteros. < n .« X X 48. Oremus, dilectissimi,... («/ supra, n. 20). 49. Exaudi nos,.... (ut supra n. 21). 50. Consecratio. Domine sancte,... consequantur, (ut supra, n. 22). 51. Consummatio presbyteri. Sil nobis, fratres, communis oratio, ul his qui in adjutorium el utilitatem vestrae salutis eliguntur, presbyteratus benedictionem divini indulgentia muneris conse­ quantur: ut Sancti Spiritus sacerdotalia dona privilegio virtu­ tum, ne imparis (1) loco depraebendantur, obtineant. Per. Item benedictio. < Sanctificationum omnium auctor, cujus vera consecratio, cujus plena benedictio est (2) : Tu, Domine, super hos famulos tuos, quos presbyterii honore (3) dedicamus, manum (4) tuae benedictionis » his « infunde : ut gravitate actuum, et cen­ sura vivendi probent se » esse « seniores, his instituti disciplinis, quas Tito el Timotheo Paulus exposuit : ut in lege tua die ac noc­ te, · Omnipotens, méditantes, quod elegerint ct credant (5); quod crediderint, doceant ; quod docuerint, imitentur : justitiam, constantiam, misericordiam, fortitudinem (6) in se ostendant, el exemplo probent 7), admonitione confirment : ut purum atque (8) immaculatum ministerii lui donum custodiant; el per (10) obse­ quium plebis tuae (9) Corpus el Sanguinem Filii lui immaculata benedictione transforment : et inviolabili charitate in virum per­ fectum, in mensuram aetatis plenitudinis Christi, in die justitiae aeternae judicii iit) constantia (12) pura, tide plena (13), Spiritu Sancto pleni persolvant (14). Per. » Ad ordinandas diaconos. 53. Oremus, dilectissimi,... (ut supra, n. 17). 51. Oremus. Sequitur oratio : Domine Deus,.... (ut supra, n. IG). ί ·* t*· I M* •w I·» m l< * (1) Lege : impares. (2) Pontificale : α consecratio plenaque benedictio est ». (3) Pontificale : « ad presbyterii honorem >. (4) Pontificale : « munus ». (5) Pontificale : « quod elugerint, credant ». (6) Pontificale addit : « ceterasque virtutes ». (7) Pontificale : « ostendant, exemplo praebeant etc. >. (8) Pontificale : ί ac purum el s. (9) Pontificale : « in ». (10) Pontificale addit : α panem et vinum in ». (11) Pontificale : . ALLEGATI Μ V 36! 55. Consecratio'. Adesto, quaesumus,.... liicreantur. Per. (wt >uJil'U, n. H>,. 56. \d eonsumand. LHacon. officia. «· Commune votum communis oratio prosequatur, ul hi lotius Ecclesiae prece, qui in Diaconatus ministerio (1) praeparantur, leviticae benedictionis (2 et spiri­ tali conversatione praefulgentes, gratia sanctificationis eluceant . Per. 57. Sequitur benedictio. Domine sancte, spei, fidei, gratiae pro­ fectuum munerator (3i, qui in caelestibus et terrenis Angelorum ministris (4) ubique dispositis,per omnia elementa voluntatis tuae defundis allectum (5j, hos quoque famulos tuos nostri speciali di­ gnare aspectu (6 : ut tuis obsequiis expediti, sacris altaribus 7 ministri puri adcrescant : el indulgentiam (8 puriores, eorum gradu, quos Apostoli lui in septenarium numerum, beato Ste­ phane· duce atque prhevio,Sancto Spiritu (9 auctore, elegerunt, digni existant : et virtutibus universis, quibus tibi servire oportet, instructi complaceant (10). Per ». Incipit ordo de sacris ordinibus benedicendis (II). 58. Haec autem singulis gradibus observanda sunt tempora. Si ab infantia ecclesiasticis ministris nomen dederit, inter lectores usque in vigesimum aetatis annum continuata observatione per­ duret. Si majori aetate jam accesserit ita tamen ul post baptis­ mum aetatem divinae militiae se desiderat mancipari, sive in­ ter lectores, sive inter exorcistas quinquennio teneatur: et exinde acolythus vel subdiaconus quàluor annis stet : el sic ad benedic­ tionem diaconatus, si meretur, accedat. In quo ordine quinque annis, si inculpate se gesserit, haerere debet : ex suffragantibus meritis stipendiis per tot gradus, datis propriae fidei documentis, presbyterii sacerdotium poterit promereri. De quo loco si illum exactior ad bonos mores vita perduxerit, summum pontificatum (!) Pontificale: « ad Diaconatus ministerium ». (2) Pontificale hic addit : < ordine clarescant ». ,3) Pontificale : « sancte, Pater fidei, spei, gratiae el profectuum re­ munerator ». (!) Pontificale: < ministeriis ». (5) Pontificale: « diffundis effectum ». (6) Pontificale : o tuos spirituali dignare illustrare affectu ». (7) Pontificale: c sanctis altaribus tuis ». (8) Pontificale : « indulgentia tua ». (9) Pontificale : « ac praevio, Spiritu Sancio etc. ». (10) Pontificale : « libi complaceant ». (I I) Apud Tommasi, Lib. I, n. 95. 362 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE sperare debebit. Ilac tamen tege servata, ut neque bigamus, ne­ que poenitens ad hos gradus possit admitti. Sane ut etiam defen­ sores ecclesiae, qui ex laicis fiunt, supradicta observatione tene­ antur, si meruerint esse in ordine clericatus (I). 59. Episcopus cum ordinatur,... (ut supru, n. /). GO. Presbyter cum ordinatur,... (ut supra n. 2, corrupta lec­ tione). Gl. Diaconus cum ordinatur,.... (ut supra, n. 3, corrupta lec­ tione). 62. Subdiaconus cum ordinatur,.... (ut supra, n. i). G3. Acolythus cum ordinatur,... (ut supra, u. o). Gi. Exorcista cum ordinatur,... ul supra, n. G ; deest : me­ moriae). G;». Lector cum ordinatur,.., {ut supra, n. 7). GG. Ostiarius cum ordinatur,... (ut supra, n. ) Pontificale : « vocare ». (6) Pontificale : · < benedictionem suam el gratiam, ut in conspectu ejus fideliter serviens, praedestinata sanctis praemia consequatur, adju­ vante Domino nostro etc. ». (7) Pontificale : « hunc famulum tuum ». (8) Pontificale : < eligere dignatus es ». (9) Pontificale addit : in. (10) Supple ex Pontificali ; « excubitorem ». (11) Pontificale : « sanctisque altaribus tuis». ίΓΛ 364 TRACTATUS CANONICIS DE SACHA ORDINATIONE subministret : et requiescat super eum Spiritus sapientiae el in­ tellectus, Spiritus consilii et fortitudinis, Spiritus scientiae et pietatis; repleas(l eum Spiritu timoris lui; ut eum (2) minis­ terio divino continues ; ut obediens atque dicto (3) parens tuam gratiam consequatur. Per ». 70^' Consecratio manuum. i . Consecrentur manus istac per is­ tam unctionem el nostram benedictionem ; ut quaecumque bene­ dixerint, benedicta sint; et quaecumque sanclilicaverinl, sancti­ ficentur. Per Dominum nostrum. VIII Missale Francorim (S). Incipit de sacris ordinibus. ΊΊ. Ostiarius cum ordinatur,... (ut supra. n. S). 78. Acolilus cum ordinatur, ab archidiacono quidem docea­ tur sed cl ab ipso archidiacono.......... in eucharistia corporis Christi (cetera ut supra, n. o). 79. Exorcista cum ordinatur,... ut supra n. (i ; deest : memo­ riae). 80. Diaconus cum ordinatur,... ponat. Per. (celera ut supra n. 3). 81. Presbyter Cum ordinatur, Episcopus ei benedicat,... te­ neat. .. (cetera ut supra n. 2 . 82. Episcopus cum ordinatur,... (ut supra, n. /). 83. linudiclio u»learii. Deum Patrem,... (ut supra, n.GS; dcesl : nomine Illum). (1) Pontificale : « et repleas u. (2) Pontificale · « el eum ». (?.) Pontificale : « ut obediens facto ae dicto parens. * (i) Haec manum consecratio, non ad subdiaconi, bene vero ad presby­ teri ordinationem referenda est. juxta ritum Gallicanum. Eam heic in ap­ pendice posuit forsan auctor quia eam omiserat supra, cum de presbyteri ordinatione ageret. Eam habet Pontificale in ordinatione presbyteri, sed hac forma : ■> Consecrare et sanctificare digneris, Domine, manus istas per istam unctionem et nostram benedictionem. R. Arnen. Ut quaecum­ que benedixerint, benedicantur, et quaecumque consecraverint conse­ crentur et sanctificentur, in nomine Domini nostri Jesu Christi: R. Ainen ». (5) Liber iste, juxta Duchesne, op. cit., pag. 127. origine quidem est Gallicanum, plura vero, praesertim in hac parte quae de ordinationibus agit, permixta habet ritus Romani. Tommasi, op. cit., pag. 398 segu., putat sub finem septimi aut initium octavi saeculi primo hoc Missale scriptum fuisse. Textum damus ex eodem Tommasi. ALLEGATUM V 3 G5 84-. ilia. Domine sancto,,.. ut supra, n. 69, minus recta lec­ tione in line). 85. Benedicto acoliti. « Domine sancte, Paler omnipotens, ae­ terne Deus, qui Moysen l) et Aaron loculus es, ut accenderetur lucerna in tabernaculo testimonii ; sic benedicere et sanctificare digneris (2) hunc famulum tuum, ut sil Acolitus in Ecclesia tua. Per ». 86. Praefatio Lectoris. Eligunt te... (ut supra, n. 70 . 87. Benedictio Lectoris. Domine sancte,... devotione lingua re­ sonet Ecclesiae, (cetera ut supra n. 71). 88. Praefatio Exorcistae. Deum Patrem..., ut supra. n. 72 . 89. Benedictio Exorcistae. Domine sancte,... (ut supra ». 73 . 90. Allocutio ad subdiaconum ordinandum. Exhibeatur in con­ spectu episcopi patena et calix vacuus et dicat ei episcopus : Vide cujus < ministerium Libi traditur ». ■< Et ideo si usque nunc fuisti tardus ad ecclesiam, ammodo debes esse assiduus. Si usque nunc somnolentus, ammodo vigiles. Si usque nunc ebrio­ sus, ammodo sobrius. Si usque nunc inhonestus, ammodo cas­ tus ». « Oblationes, quae veniunt in altario, panes propositionis appellantur. De ipsis oblationibus lanium debet in altario poni, quantum populo possit sufficere ; ne aliquid putridum in sacrario maneat. Pallae vero quae sunt in substralurio, in alio vasi· de­ bent lavi, in alio corporales pallae. Ibi pallae corporales lavatae fuerint, nullum lenteamen aliud debet lavi ; ipsa aqua in baptis­ terium debet vergi ». Ideo te admoneo: tu ita te exhibe, ut Deo placere possis (3). El tradet ei calicem et patenam. 91. Praefatio ordinationis subdiaconi... Oremus Deum... ut supra, n. 7 'i). 92. Benedictio Subdiaconi. Domine sancte.... («f supra, n. 70 . 93. Allocutio ad populum in ordinatione diaconi. Dilectissimi fratres, quamlibet possint ad ordinationem ecclesiastici ministerii promovendam sibi ipsa sufficere privilegia sacerdotum, attamen quia probabilior el nostra apud Dominum conversatio est. el eo­ rum, quorum honor augetur, major est gratia, si id quod arbi­ tria nostra eligunt, etiam vestrae confirmet dilectionis adsensus; idcirco lilio nostro illo cupio ad officium diaconatus in consor­ tium nostrum dix initatis auxilium i promovere. An cum dignum (1) (2) (3) (4) Pontificale : « ad Moysen ». Pontificale : « testimonii, benedicere dignare elc. ». Ordo mutatus est m Pontilicali. Lege : auxilio. 3GG t' ■i1**'1 \ A, 9 TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE hoc officio censeatis, scire desidero ; cl si vestram apud meam concordat electio, testimonium quod vultis, vocibus adprobate. Per etc. 94. Oratio ad diaconum ordinandum. Oremus, dilectissimi..., ut supra, n. 16 et 17, juxta lectionem hodierni Pontificalis. flo. Consecratio. Adesto quaesumus..., (ut supra, η. I!)). 96. « Exaudi, Domine, supplicum preces, et devoto libi pec­ tore famulantes perpetua defensione custodi ; ut nullis perturba­ tionibus impediti liberam servitutem tuis semper exhibeamus of­ ficiis. Per Dominum ». 97. Ad consumman. Diaconat. Officium. Commune votum (ut su­ pra, n. 56). 98. Benedictio sequitur. Domine sancte, spei... (ut supra, n.o7). 99. Allocutio ad populum in ordinatione presbyteri. « Quoniam dilectissimi, rectores navem et navigium deferendis (I) eadem est vel securitatis ratio vel timoris, communi eorum (2 debet esse sen­ tentia, quorum causa communis cxistel. Ne frustra a Patribus reminescimur (3) institutum, ut de electione eorum, qui ad regimen altaris adhibendi sunt, consoletur et populos (4); quia de actu et conversatione praesenti (5),quod nonnunquam ignoratur a pluribus, scitur a paucis; et necesse est, ut facilius quis obedientiam exhibeat ornato G), cui adsensum praebuerit ordinando. Fratris nostri el. compresbyleri conversatio (7), quantum nosse mihi videor, probata ac Deo placita est, et digna (ut arbi­ tror ecclesiastici honoris augmentum (8). Sed ne unum fortasse vel paucos aut decipiat adsensio, aut fallat affectio, sententia est expeclanda (9) multorum. Itaque quid de ejus actibus aut mori­ bus noveritis », Deo teste, consolemus 10). Debet hanc fidem ha­ bere caritas vestra, quam secundum praeceptum evangelii, et Deo exhibere debetis et proximo ; ut « hic testimonium sacerdoti (II) '1) Pontificale ; « Quoniam, fratres clarissimi, rectori navis et navigio deferendis ». (2) Pontificale : « vel communis timoris, par eorum etc. ». (3) Pontificale : Neque enim fuit frustra a Patribus ». (4) Lege cum Pontificali : « consulatur etiam populus ». (5) Pontificale: e de vita et conversatione praesentandi etc. ». (6 Lege cum Pontificali : < facilius ei quis obedientiam exhibeat ordi­ nato ». (7) Pontificale : · Hujus siquidem diaconi in presbyterum, auxiliante Domino, ordinandi conversatio etc. ». (8| Lege cum Pontificali : « augmento ». (9) Pontificale : « expetenda ». (10) Lege : ■· consulimus ». Ill Pontificale: « huic testimonium sacerdotii ». 3G7 magis pro merito quam pro affectione aliquid tribuatis ». Et qui devotione omnium expectamus, intelligcre tacentes non possu­ mus. Scimus tamen quod est acceptability Deo, aderit per Spiri­ tum Sanctum consensus unus omnium animorum. Et ideo electio­ nem vestram debetis voce publica profiteri. Per Dominum. 100. Oratio ad presbyteros ordinandos Oremus, dilectissimi... [ut supra, n. 20). 101. Item alia. Exaudi nos Deus, [ut supra, n. 21). 102. Consecratio. Domine sancte,... [ut supra, n. 22·. 103. Consummatio Presbyterii. Sit nobis, fratres, utsupra, n. .'il . 104. Item benedictio.. Sanctificationum omnium auctor. . (ut supra, n. 52). 105. Consecratio manus. Consecrentur (ut supra, n. 76). 106. Item alia: « Unguantur manus istae de oleo sanctificato et de chrismate sanctificationis. Sicut unxit Samuel David in re­ gem el prophetam ; ita unguantur et consummentur in nomine Dei Patris el Filii et Spiritus Sancti, facientes imaginem sanctae Crucis Salvatoris Domini nostri .lesu Christi, qui nos a morte redemit et ad regna caelorum perducit. Exaudi nos, pie Pater, omnipotens, aeterne Deus, et praesta quid te rogamus et oramus. Per > (I). 107. Exhortatio ad populum cum episcopus ordinatur : Servanda est, dilectissimi fratres, in excessu sacerdotum et (2} antiquae Ec­ clesiae, ut decidentibus aliis (3) quidem dignissime subrogentur; per quorum doctrina fides catholica et religio Christiana subsistat. ne ovili Domini praedo violentus inrumpal, el dispersas absque pastore oves fur nocturnus invadat. Decepto itaque dispensatione Dei sacerdote vestro, sollicite vobis agendum est, ut in locum defuncti talis successor praeparetur ecclesiae, cujus pervigili cura, • t instanti sollicitudine ordo Ecclesiae el credentium fides in Dei timore melius convalescat. Qui, praecipiente Apostolo, in omni doctrina formam boni operis ipse praebeat; cuique habitus, ser­ mo, vultus, incessus, doctrina viridis sil; qui vos ut pastor bonus fide instruat, exemplum patientiae doceat, doctrinam religionis instituat, in omni opere bono confirmet caritatis exemplo. Se­ cundum voluntatem ergo Domini in locum sanctae memoriae illius nomine virum venerabilem Illum test imonio presbyterorum el totius ALLEGATI Μ V (I Il ee, est forma unctionis manuum episcoporum in Pontificali Doinano quod tamen loco consomnientur habet consecrentur : et in fuie habet : « praesta, ut, quod Ic rogamus, exoremus ». (2) Loco et lege lex. (3) Adde : « alii ». 3GS TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONI’ cleri, et consilio civium ac consistentium ( I 'i credimus eligendum ; virum (ut nostis) natalibus nobilem, moribus clarum, religione probum, (ide stabilem, misericordia abundantem, humilem, jus­ tum, pacificum, patientem, caritatem habentem, tenacem, cunctisque sacerdos eligenda sunt (2) bonis omnibus exuberantem. Ilum ergo, dilectissimi fratres, testimonii boni operis electum, dignissimum sacerdotium consonantes laudibus clamate et dicite : Diijnus est. \X * F A Orationes et preces de episcopis ordinandis. 108. « Oremus », dilectissimi nobis < ut his » viris « ad utilita­ tem Ecclesiae providendis benignitas omnipotentis Dei gratiae suae tribuat largitatem. Per ». 101·. Exaudi Domine supplicum preces... (ut supra, n. 10 . 110. Propitiare, Domine.... (ut supra, n. / i). 111. Collectio sequitur. Deum lotius sanctificationis ac pietatis auctorem, qui plagalioneni suam et sacrificia, et sacra constituit, fralres dilectissimi, deprecemur, uti hunc famulum suum, quem exaltare in ecclesia et seniorum cathedra (concordibus sua ins­ piratione judiciis, et effusis super plebem suam votis fidelibus ac vocum testimoniis) voluit imponi, collocans eum cum principibus populi sui ; ad eorum nunc precem universam eumdem summum sacerdotium debita honoris plenitudine, charismatum gratia, sanctificationum ubertate ac praecipue humilitatis virtute locuple­ tet: ut rector potius non extollatur; sed in omnibus se, quantum est major, humilians, sil in ipsis quasi unus ex illis; omnia ju­ dicii Domini nostri, non pro se tantum, sed et pro omni populo, qui sollicitudini suae creditur, contremiscens ; ut qui meminerit ile speculatorum manibus omnium animas requirendas, prt) om­ nium salute penigilet, pastorali erga creditas sibi oves Domini diligentiae ejus semper se fhigrantissimum adprobans, L’l igitur praefulurus omnibus, electus ex omnibus, universis sacris sacrandisque idoneus liat, sub hac quae est homini per hominem pos­ trema benedictio, consummata atque perfecta, suae consecratio­ nis. nostrae supplicationis adtenlissime concordissimisque om­ nium precibus adjuvemur ; omnium pro ipso oratio incumbat ; cui exorandi pro omnibus pondus imponitur. Impetret ei affectus totius Ecclesiae virtutem, pietatem, sanctificationem, et ceteras I Distinguuntur, ut \ides, < ires el consistentes : isti sunt fideles extra­ nei residentes in civitate. ΠΙ (-> Lege: « cunctis qum sacerdoti eligenda ». ALLEGATUM V 369 summi sacerdotii sacras doles universae Ecclesiae profuturas, Do­ mino Deo nostro (qui sacrorum munerum profluus fons est, qui dal omnibus adfluenter) quod sacerdoti pio affectu poscitur ad exundandam in omnibus sanctificationem suorum omnium, promptissime ac plenissime conferente. Per Dominum nostrum Jesum. 112. Consecratio. «Deus honorum omnium... {ut supra, n. hi;.... sinceritas pacis. Sint speciosi munere tuo pedes horum ad evangelizamlum pacem, ad evangelizandum bona tua. Da eis, Domine, ministerium reconciliationis in verbo et in factis, et in virtute [et] signorum el prodigiorum. Sit sermo eorum et praedi­ catio, non in persuasibilibus humanae sapientiae verbis, sed in oslentione spiritus et virtutis, lia cis, Domine, claves regni caelo­ rum : utantur nec (I) glorientur potestate, quam tribues in aedi­ ficationem, non in destructionem. Quodcumque ligaverint super terram, sil ligatum el in caelis: et quodeumque solverint super terram, sit solutum el in caelis. Quorum detinuerint peccata, detenta sint, el quorum remiserint. Iu remittas. Qui benedixerit eis, sil benedictus; el qui maledixerit cis, maledictionibus re­ pleatur (2 . Sint servi fideles et prudentes, quos constituas, tu. Domine, super familiam suam ; ut dent illis cibum in tempore necessario (3) ; ut exhibeant omnem hominem perfectum. Sint sollicitudine impegri : sint spiritu ferventes ; oderint superbiam ; diligant veritatem (i); neceam unquam deserant aul lassitudine(5) aul timore superati. Non ponant lucem ad tenebras, nec tenebras lucem. Non dicant malum bonum, nec bonum malum. Sint sa­ pientibus et insipientibus debitores; et fructum de profectu om­ nium consequantur >. Tribuas eis... (reliqua, ut supra, n. /o). 113. Super oblata. Suscipe, Domine,... (»/ supra, η. I /). 114. Hanc igitur,....(ut supra, n. 12). 1 i.*i. Adesto, misericors Deus,.... {ut supra, n. 13). 110. Item alia. Ecclesiam luam, Domine, benignus inlumina : ut et gratis tui proliciat ubique successus; et grati liant nomini tui, te gubernante, pastores. Per Dominum, (1) Pontificale: « ut utatur, non etc. ». (2) Pontificale : <· Qui maledixerit ei, sil ille maledictus, et qui bene­ dixerit ei, benedictionibus repleatur ». (3) Pontificale : ·■ opportuno, et etc. ». (4) Pontificale : « humilitatem ac veritatem diligat etc, ». (5) Pontificale : « laudibus ». 370 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE IX Ordo Romanus XIII vel Caeremoniam·: Romanum edictum Gregorii X (I). jussi 117. Quia omni potentatui vita brevis,........ Sanctissimus paler cl communis dominus, dominus noster papa Gregorius X, qui olim in diaconatus ordine constitutus exstitit, ad ejusdem pontifi­ catus apicem dignitalis(2),volens per ea quae circa ipsum acta sunt dubitationes hujusmodi amputare; ad cautelam praesentium et memoriam futurorum haec quae sequuntur, in scriptis fecit redigi, el brevis styli officio exarari........ 118. Idem autem electus,in quocumque ordine constitutus,promovebiturad majores ordines secundum formam,qua alii ordinan­ tur; hoc tamen salvo, quod ipse electus amictu et alba inductus, et cingulo subcinctus, cum manipulo tantum, si est subdiaconus, si vero est diaconus, cum stola super laevam partem, sedebit in faldistorio suo, tenens manium suum pluviale, non indutum, sed post collum, et mitram in capite ipso congruam ; et sic debet ordinari. Ordinator venit coram ipso, et orationes debitas dicet, et alia fa­ ciet quae in ordine quem confert, fleri consueverunt. Et attende quod dum idem electus ordinatur,diaconus cardinalis et subdia­ conus capellanus assistent ei lavando manus et induendo, sicut, alias Heri consuevit dum papa celebrat ; et erunt induti vestimen­ tis sacris et debitis, et eidem electo poslmodum duo debent assi­ ster'· diaconi cardinales, qui ei serviant, ut est moris ; el isti etiam vestibus sacris congruis erunt vestiti, etsi alii cardinales cujuscumque ordinis non essent induti. Ordinator vero habebit suos ministros, qui ei in subdiaconi ct diaconi habitu ministrent. Et haec de ordine. 119. Quo electo ad ordinem ordinato, post susceptum ordinem, et vestimentis ordinibus debitis receptis, mantum sive pluviale, sicut dictum est. post collum resumet: el cum venerit ad horam coronandi, ordinatus ad ipsum ordinatorem ad altare venit, el or­ dinator eum reverenter coronabit ; el sic omnibus peractis et re­ verenter Missa expleta, ipse elclus dicit : Sit nomen Piemini; et facit benedictionem : qua dicta, ordinator 1er dicit eidem electo : 3/idtos annos, flectendo ter genua coram eo, ut est moris; el alliori voce semper dicendo. Idem electus nullum servitium in altari a it) Textum damus ex Migne, P. L. Tom. LXXV1II, col. Γ1Ο5, setju. 12) Adde : eleva lus. ALLEGATUM V 37 I faciei ordinatori, nec epistolam, nec evangelium cantabit, nec ante receptionem ordinis diaconatus, dicetur illa postulatio: Postulat mater Ecclesia nostra, etc. Illa petitio non est necessaria in Papa, quia scimus per omnia esse dignum ; nec etiam cum pro­ movebitur ad ordinem presbyterii eadem postulatio dicetur; sed cum ad ordinem presbyteratus ordinari debebit, induetur cum ea solemnitate qua dictum est, habendo stolam super humerum, et manipulum in brachio ; nec tamen habebit lunicellam, nec dalmalicam : nec calciabitur sandalibus, nec habebit pectorale, nec fanonem, sed solum amictum cl albam ; et fiet litania, ut consuevit. El demum ordinator coram ipso stans ordinat cum more consueto in aliis, et manus oleo sancto inungit, imponendo ei primo manum ; el omnes presbyteri cardinales qui assistunt, similiter; et ponit ei casulam, reflexo ei primo orario, ut est mo­ ris, super ulrumqiie humerum; quibus omnibus,ut in ordine pres­ byterorum continetur, peractis, et casula ei extensa ad dorsum per ordinatorem, et peracta a ministris, idem electus lavabit ma­ nus suas cum mica panis, ut moris est. Quo facto, recipit ad pcd< m et osculum omnes episcopos, presbyteros el diaconos car­ dinales. necnon et alios praelatos, qui adsunt, in ordine suo : quo facto cantatur evangelium ; quo cantato, idem electus osculatur sibi delatum evangelium, ut moris est : et post dictum : Dominus vobiscum, el: Oremus, per ordinatorem, idem ordinator venit co­ ram eodem electo, et recipit de manu ejus duos magnos panes, duos phialas vini, et duo torlicia, osculando ei manum ; quo facto redit ad altare ordinator et ordinatus, et unus presbyter cardina­ lis eidem electo ordinato servit delibro in altari in Missa, docendo et instruendo ipsum. Eodem tempore debito, posquam ordinatur coronaverit, praelatum electum de manu ordinatoris super altar·* coronabitur, et omnia rite agentur usque ad ilnem Missae. Qua linita, ordinator dicit : Mullos annos, ut dictum est. Sit nomen Do­ mini benedictum praecinetur per ipsum electum, prout superius esi expressum ; quo facto, idem electus exuetur reverenter, ul moI is est,dicendo psalmos debitos,scilicet : litnedicile, el:Laudate Do­ minum, anliphona : Trium puerorum. El ordines hujusmodi reci­ piet, presbyteris omnibus praesentibus, cl a quocumque episcopo sibi placuerit, cardinale sive alio, 'lotum hoc agetur die sabbati ; dic vero dominico sequenti consecrabitur, si sibi placuerit. Si vero consecrari noluerit, >i ex aliqua causa dideret consecratio­ nem, quousque consecretur, Missam nec publice, nec private can­ tabit. 120. l>um electus in papam presbyter fuerit consecrandus, la- 372 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE lis ordo debet servari. Primo idem electus, dum dicit psalmum : Quam amabilia, etc., calciabitur sandaliis et caligis, et lotis ma­ nibus induetur omni ornamento suo, scilicet primo alba, cingulo, cum subcinctorio, postea pectorale, demum fanone, postea stola, deinde lunicella. postea dalmalica. Subsequenter recipit cliirothecas, et demum casulam et mitram in capite sine pallio et an­ nule pastorali, quae postea recipiet in loco suo ; et vestimenta erunt coloris tempori convenientis. Cardinales omnes, tam epis­ copi quam presbyteri, diaconi, subdiaconi et alii praelati, omnes erunt in vestibus congruis tempori ; et cruce papali praeeunto cum faculis VII et incenso, omnes de loco in quo est vestitus, ve­ niunt processionaliler ad altare. Nulla tamen Iit examinatio pri­ mo nec secundo illa consueta in consecratione aliorum episcopo­ rum quae incipit: Anliyua ; et vadit electus ad altare et facit confessionem, inierim choro vel schola cantante introitum et : Kyrie eleison. Qua facto, venit coram altare, et ibi genuflectet su­ per faldistorium paratum, et omnes alii similiter praelati ; et duo diaconi cardinales qui ad serviendum ei ad dextram laevam­ que assistunt, et capellanus subdiaconus dicit litaniam cantando, aliis capellanis respondentibus; et dum venerit ad illum locum: Ut consecrandum, etc., repetet bis, et quilibet praelatus una cum ordinatore electum ipsum signabit. Qua litania dicta, ordinator venit coram eodem electo, et dicit illud quod est in Pontificali episcoporum. Quo dicto, redeunt post altare, et tunc venit unus ex episcopis cardinalibus, et dicit illam orationem Adesto (I); et postmodum venit alius episcopus cardinalis, et dicit illam ora­ tionem : Oremus, dilectissimi, et additur in ea : Utilitati universalis Ecclesiae (2); et demum venit ordinator, sive consecrator, et po­ nit apertum codicem Evangeliorum super caput electi versus collum, et codex sic apertus tenetur a duobus cardinalibus, et omnes praelati stant in circuitu induti quilibet cum suo libro; et ordinator incipit et procedit, ut continetur in libro, omnibus aliis praelatis secum dicentibus in voce depressa, et ordinatore in cantu: Deus homini, etc., prout in libro ; eo tamen salvo, quod mittatur in loco suo illud : EI idcirco, quod specialiter ponitur in consecratione papae (3). Qua linita, depositis chirolhecis ordina­ li) Est collecta, ut in Pontificali {supra, n. 10. i» nota). (2) Juxta Ordinem Romanum XIV, (Migne, ibid., coi. 1140), non dici­ tur illa oratio : Oremus, dilectissimi nobis ; sed episcopus Portuensis di­ cit orationem : Propitiare, ut in Pontificali, et supra n. l-'t. (3) Ordo XIV ita fusius haec describit: « Excepto quod ubi dicitur : Et idcirco huic famulo luo N., in consecratione Romani Pontificis eleganter ALLEGATCM V 373 lor ponat unum capilergiuin subtile in modum scuti super caput electi, pendentibus capitibus capitergii post collum ; et sic mittit chrisma super caput ejus in modum crucis, et dicit illam oratio­ nem : Ungatur, etc, et addit aliam orationem : Hoc, Domine, et in loco suo additur illud : Tribue, etc. (I). Qua (inita, ungit manum electi cum chrismate et dicit illam orationem : Deus, etc. Qua finita, non datur ei baculus, nec dicitur illa oratio : .Accipe bacu­ lum, sed dat ei annulum, et dicit orationem : Accipe, etc. et ad­ dit : Sanctam universalem Ecclesiam ; et iterum dat ei librum Evangeliorum,et dicit: Accipe, etc., et addit : Universalem populum tibi committo, etc. Quibus omnibus expletis per consecratorem, idem Summus Pontifex sedet in faldislorio, et lavat manus cum mica panis et aqua, et unus episcopus cardinalis venit coram ipso, et tergit ejus caput quod fuit unctum cum mica panis et cum cor­ tice leviter et tergit cum linteamine sive subtili lobalea.Quo linito, ipse Suminum Pontifex recipit consecratorem et omnes episcopos, presbyteroset diaconos cardinales ad osculum pacis. 121. Dum vero quis episcopus in papam eligitur, non consecra­ tur aliter, sed fiunt omnia quae continentur in isto libro, ad hunc numerum : Primo electus, usque ad illud verbum : Processionaliter ad altare. In fine, facta confessione, ascendit sedem prae­ paratam, et ibi coram ipso veniunt episcopi cardinales, et. dicunt orationes illas 1res, quae sunt in Ordinario secundum ordinem in Ordinario scriptas (2)......... fit haec additio, et dicitur sic : Et idcirco huic famulo luo N., quem Apostolicae Sedis praesulem et primatem omnium qui in orbe terrarum sunt sacerdotum, ac universalis Ecclesiae doclorem dedisti, et ad sum­ mum sacerdotii ministerium elegisti, hanc, quaesumus, Domine, gra­ tiam largiaris ». (1) Ex eodein Ordine XIV sic se habet additum illud : « Tribuas ei, Homine, cathedram pontificalem ad regendam Ecclesiam tuam, et plebem tuae sortis mira mundi limites universam. Sit ei auctoritas » etc. (2) Idem Ordo XIV sic describit illam caeremoniam : « Inde proce­ dens (Papa) vadit processionaliter usque ad altare, sed non ascendit ad altare. Tunc facta confessione, ascendit sedem praeparatam non eminentiorem, sed sedet in faldistorio in plano posito inter altare et sedem emi­ nentem ; et ibi coram ipso veniunt Albanensis, Portuensis et Ostiensis episcopi, vel archipresbyter Ostiensis, si non sit episcopus ; qui Alba­ nensis dat primam orationem, scilicet: » Oremus. — Deus, qui adesse non dedignaris ubicumque devota mente invocaris, adesto, quaesumus, invocationibus nostris, et huic fa­ mulo luo Λ’., quem ad culmen Aposlolicum commune judicium tuae plebis elegit, ubertatem supernae benedictionis infunde, ul sentiat se tuo munere ad hunc apicem pervenisse. Per. 37 i TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE > Secundam episcopus Portuensis : » Oratio. — Supplicationibus, omnipotens Deus, effectum consuetae pietatis impende, et gratia Spiritus Sancti super hunc famulum tuum N., perfunde, ut qui in capite Ecclesiarum nostrae servitutis mysterio (lege: ministerio) constituitur, tuae virtutis soliditate roboretur. Per. » Tertiam episcopus vel archipresbyler Ostiensis: » Oratio. — Deus, qui Apostolum tuum Petrum inter ceteros coapostolos primatum tenere voluisti, eique universae Christianitatis mo­ lem superimposuisti, respice propitius, quaesumus, hunc famulum tuum N., quem de humili cathedra violenter sublimatum in thronum ejusdem Apostolorum principis sublimamus ; ut sicut profectibus tantae dignitatis augetur, ita virtutum meritis cumuletur , quatenus ecclesias­ ticae universitatis onus, te adjuvante, digne ferat, et a te, qui es beati­ tude tuorum, meritant vicem recipiat. Qui vivis.. Cum autem, juxta Ordinem Romanum IX (n.-'i3), Pontifex Romanus per trinam orationem consecraretur, de quo vide etiam Duchesne, op. cil., pag. 348, patet et hanc caeremoniam ad imitationem consecratio­ nis proprie dictae institutam fuisse, etiam quando pontifex electus jam episcopus erat. Reliquas caeremonias, praeter consecrationem episcopa­ lem aut ordinationem, in electione et coronatione R. P. non est hic expo­ nendi locus. M» >· · I INDEX SYN0PT1CUS VOLUMINIS 11 CAPUT IV. De iis quae sacrae ordinationi praeire de­ bent ............................................................................................... Art. I. De tirocinio in seminario peragendo, el de habitu ciericali ante primam tonsuram assumendo................................... Art. II. Edictum de ordinatione habenda ......... Art. 111. De scrutinio in ordine faciendo .......... 1 7 9 § 1. De testimoniis necessariis pro candidatorum promo­ tione............................................................................................ 14 1. Testimonia necessaria pro promotione saccularis. . . 16 1° Quando promotio saecularis ab episcopo proprio facienda est Λ, Testimonia quae pro promotione saecularis ab episcopo proprio facienda requiruntur a personis infra dioecesim existenlibus.................................... 17 B. Testimonia quae pro promotione saecularis ab episcopo proprio facienda requiruntur ab aliis episcopis................................................ 27 2" Quando promotio saecularis ab episcopo alieno fa­ cienda est.................................................................... 18 II. Testimonia necessaria pro promotione regularis. . . 50 § 2. De promovendorum examine............................................. "Λ Art. IV. De exercitiis spiritualibus ordinationi praemittendis. Art. V. De jejunio ante ordinationem............ 60 61 CAPUT V. De essentialibus sacrae ordinationis parti­ bus ............................................................................................... 08 Sectio I. De ministro sacrae ordinationis................................... Art. I. De persona ministri............................................................ 69 69 69 § I. Quisnam ordines valide conferat.................................... 7'. § 2. Quisnam ordines licite coulerai........................................ Hi) I. Romanus Pontifex ejusque delegatus................................ .Sii II. Episcopus proprius 87 1° De episcopo proprio pro ordinatione saecularium. . A. Quisnam sit episcopus proprius pro ordinatione 87 saecularium.................................................................. a) Episcopus proprius ratione originis ...... 90 103 b) Episcopus proprius ratione domicilii................ 110 c) Episcopus proprius ratione beneficii.................... ,376 TRACTATES CANONICOS DE SACRA ORDINATIONE rf) Episcopus proprius ratione familiaritatis. . . . 115 Sciioi.ion. Utrum candidatus habens plures episcopos proprios variare possit..... B. Quandonam episcopus alienus saeculares licite or­ dinet................................................................... 124 a) Quando adest licentia Ordinarii proprii. . . . 124 b) Quando adest apostolicuin privilegium............. 145 c) In casu cap. 2. De temporibus ordinationum, in-Ct*................................................................................ 147 C. Quandonam episcopus proprius saeculares illicite ordinet........................................................................151 а) Quando subditus est diversi ritus........................ 151 б) Si subditus exterus Romae degens a quatuor mensibus et eo reversurus in examine pro ordi­ natione rejectus fuit................................................ 157 2° De episcopo proprio pro ordinatione regularium . . 161 3° De episcopo proprio pro ordinatione subditorum praelaturae inferioris.................................................... 171 Sghoiaon I. De privilegiis abbatum in materia ordinationis. 175 Sc.hoi.ion II. De privilegiis Cardinalium in Urbe................. 189 Art. Π. De intentione ministri .............. 192 Sectio II. De materia et forma sacrae ordinationis................. 201 Art. 1. De ritibus sacrae ordinationis in genere.......................... 202 Art. II.Materia et forma pro singulis gradibus determinatur. 215 § 1. Pro prima tonsura el ordinibus minoribus............... 218 § 2. Pro ordinibus majoribus................................................224 I. Pro ordine subdiaconatus............................................... 225 II. Pro ordine diaconatus................................................... 229 III. Pro ordine presbyteratus. .......................................... 239 § 3. Pro consecratione episcopali......................................... 264 ScilOLlON I. De ordinibus gratis conferendis.............................. 281 ScHOLION II. De libro ordinatorum................................................... 287 CAPUT VI. De effectu sacrae ordinationis............................289 Art. 1. Dc potestate ordinis in genere.................................................. 292 Art. II. De potestate ordinis in singulis gradibus..........................299 ALLEGATUM I. Instructio sacrae Congregationis de Propaganda Fide de titulo sacrae ordinationis................................................... 309 ALLEGATUM II. Formulae in materia sacrae ordinationis .... 316 ALLEGATUM Ill. Constitutio lunoccntii XII de ministro sacrae or­ dinationis .................................................................................... 823 ALLEGATUM IV. Constitutio Benedicti-XIV de ordinatione regu­ larium.......................................................................................... 329 ALLEGATUM V. Antiqua documenta liturgica circa ritus sacrae ordinationis ................................................................................ 340 I. Statuta Ecclesiae antiqua..................................................... 341 INDEX SYNOPTICUS VOLUMINIS II 377 II. Sacratnenlarium Leonianum........................ . 342 III. Sacraincntariuin Gregoriaruut ................................... ’ 347 IV. Ordo Romanus ex manuscript© Sancti Amandi. .... 348 V. Ordo Romanus VIII Mabillonii................ ....... .350 VI. Ordo Romanus IX Mabillonii.................................................... 354 VII. Sacramentarium Gelasianum............ 359 VIII. Missalc Francorum.............................................................. 334 IX. Ordo Romanus XIII vel Caeremoniale Romanum edicum jussu Gregorii X................................................................................ 370 INDEX RERDM QUAE IX UTROQUE VOLUMINE CONTINENTUR Numerus Romanus indicat volumen, Arabicus numerum marginalem. Abbas quatenus dare possit licen­ tiam ut alienus episcopus in terri­ torio abbatiae ordines conferat, 1, 97. Num valeat dispensare ab irre­ gularitate aut ab interstitiorum le­ ge, vide Praelati inferiores. Quotuplex sit abbas, II, 933. Abbas saecularis privilegio ordinandi non pollet, 11, 942. Abbas regularis quale privilegium habuerit jure de­ cretalium, 11, 943; quale jure Tridentini, 11,944,945. Decretum Cone. Trid. sess. XXIll, cap. X. de ref., excludens ordinationem subdito­ rum saecularium, comprehendit omnes abbates. II. 946 sequ. Privi­ legium abbatum ordinandi regula­ res sibi subditos remanet, 11. 949. Quaonam requirantur ut abbas hoc privilegio fi ualur, II, 950sequ. Pro­ babilius ordinatio facta ab abbate ultra limites privilegii est nulla. II, 953 sequ. Quid si abbas est haere­ ticus, schismaticus, censuratus, II, 969. Abbates potestatem ordinandi non recipiunt per ritum ordinatio­ nis, sed ab ipso jure in actu bene­ dictionis, I, 6. An valeant ordines minores quolibet die festivo du­ plici conferre, I. 50. Abbatia quoluplex. 11, 933. Subditi diversarum abbatiarum quern ha­ beant episcopum proprium pro or­ dinatione, II, 935 sequ. Abortus foetus animati est homi­ cidium, I, 405. Abscissio membrorum, vide Ho­ micidium. Abstemius est irregularis, I, 283. Acolythatus est ordo institutus ab Ecclesia, I, 33 sequ. De requisita aetate, I, 489; scientia, I. 559; san­ ctitate, I, 568. Quae ejus forma et materia, II, 10*23. Quam potestatem conferat, II, 1I5G. Adscriptio alicui ecclesiae, vide Sufficientia. Aetas num excuset ab irregulari­ tate, I, 202. Defectus aetatis est sim­ plex i mpedimentum ordinationis, 1, •484 sequ. Antiquitus pueri ollerebanlnr Deo, 1, 485. Quaenam aetas requiratur juro communi pro pri­ ma tonsura, 1, 487 sequ.; aut pro ordinibus minoribus. I, 489 : aut pro ordinibus majoribus, 1,490; aut pro consecralioneepiscopali, I. 491. Unus R. P. in aetate dispensat, I, 492. Praxis circa hanc dispensa­ tionem, I. 493. Poenae olim statu­ tae pro ordinationibus cum defectu aetatis. I, 491. Ordinatus absque legitima aetate nequit in ordine suscepto ministrare, I, 191. Quandonam vir dicatur senex aut juve­ nis, 1, 533. Aethiopes schismatici quomodo ordinentur in diaconos et presby­ teros, II, 4057 sequ. Albanensis Cardinalis Episcopi * 380 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE privilegium in consecratione R. P., I 375, 376. A n bigamus qui ante bap­ 11,962. tismum plures habuit uxores vel AJuinni collegii Germanorum, Sco­ unam ante, alteram post baptis­ torum, Hibernorum. Americano­ mum, sit irregularis. 1, 377. Est ex rum, Graecorum, de Propaganda defectu sacramenti, 1,378. Bigamia Fide in Urbe, quae habeant privile­ non vera seu ficlitia quando habea­ gia in materia ordinationis. II, 894. tur. 1,379. Est strictissimae inter­ 895. 893. pretationis, I, 380. In quibus casi­ Altare ordinationis, vide Locus or­ bus verilicetur bigamia fictilia dinationis. interpretati va cum irregularitate, I, Amens, vide Mentecaptus. 882 seqn. Num haec irregularitas sit ex defectu vel ex delicto, I, 391. Angelus incapax ordinationis, I, [ 122. In quibus casibus verilicetur bi­ Anglicani irrit is habent ordinatio­ gamia fictilia similitudinaria et nes. II, 1111. utrum secumferal irregularitatem, Anima separata incapax ordinatio­ 1, 392 sequ. Quos effectus producat nis. I. 122; num retineat potesta­ bigamia vera vel ficlitia. I,39s, 399. tem acceptam in ordinatione, II, Poenae olirn statutae in promo­ 1114. ventes bigamos, 1, 400. Dispensatio Annulus episcopalis, II, 1102. ab irregularitate ex bigamia quo­ Apostata rediens ad fidem num modo competat Papae, episcopis promoveri possit, II, 461, 462. et superioribus regularibus, J, 401, Arctati qui dicantur, et num cogi ■402, 403. Bigamia et irregularitas possint ad ordinationem, 1,637. In­ non multiplicatur, multiplicatis fra annum a sede vacante possunt matrimoniis, I, 404. recipere dirnissoriales litteras a C vicario capitulari, II, 868, 869. Assistentia capituli episcopo or­ Canonici Basilicae Vaticanae, Lidinanti, I, 102,103. berianae, Lateranensis, quomodo· examinentur pro ordinatione, 11, B 753. Baculus pastoralis, 11,1101. Capitulum num et quatenus as­ Baptismus necessarius ad validi­ sistere debeat episcopo ordinanti, tatem ordinationis, I. 123. Ab hae­ I, 102, 103. Utrum possit necne, reticis collatus gignit irregularita­ sede vacante, dispensare ab irregu­ tem, I, 476. Baptismi iteratio,vide laritate ex decreto Tridentino, sess. Iteratio baptismi. Baptismi testi­ XXIV, cap. IV, de ref., I, 218 ; et monium, vide Testimonia. Bap­ in casu dubio aut occulto. I, 230, tismus in quo casu tribuat origi­ 231. Potest, sede vacante, dispen­ nem ad ordines, II, 807, 823. sare ab irregularitate ex defectu Beneficium ecclesiasticum ad dan­ natalium, I, 246. dum episcopum proprium ordina­ Cardinalis quoque tenetur lege ir­ tionis quale esse debeat, II, 842. regularitatis, 1, 199. Cardinalium Quatenus est titulus ordinationis, insectator est infamis, I, 294. Car­ vide Titulus ordinationis. Confe­ dinalis num possit promovere fami­ rendum est ab episcopo ordinante liarem, 11, 847. Cardinalis episcopi ratione familiaritatis; vide Episco­ Ostiensis, Albancnsis, Portuensis pus proprius. privilegium, 11,962. Cardinalis arBigamia est multiplex, I, 373. chipresbyleri basilicae Vaticanae Quando habeatur vera bigamia, I, privilegia in materia ordinationum, 374. Inducit irregularitatem, utro­ II, 963. Cardinales episcopi subur­ que matrimonio consummato, I, bicarii quomodo se gerere de- INDEX HEItl M QI \E IN UTROQUE VOL! MINE CONTINENTUR beant in ordinatione suorum sub­ ditorum in Urbe, II, 9<>4. Cardina­ lium episcoporum et presbyte­ rorum privilegia in materia or­ dinationum in suis tilularibus ecclesiis, II, 965. Cardinalis Vicarius quo privilegio gaudeat pro con­ ferenda exteris prima tonsura, II, 897. Catechumeni sunt incapaces or­ dinum, I, 123. Celebratio divinorum officiorum vetita per censuram inducit irre­ gularitatem, I, 353; sive per cen­ suram excommunicationis, I, 351 ; sive per censuram interdicti, 1,355, 356 ; sive per censuram suspen­ sionis, 1. 357. Num eam inducat celebratio vetita suspensione poe­ nali aut suspensione simpliciter prohibitive, I, 358, 359. Ut haec ir­ regularitas contrahatur, necesseesl ut quis exercuerit officium divi­ num, I, 361. Num hanc irregulari­ tatem contrahat qui. non obstante censura aut poena, gradum cleri­ calem recipit, aut alium cogit exer­ cere divinum officium, aut ponit actum ordinis nullum, I, 3 »2. 363, 36». Ut exercuerit habens relati­ vam potestatem ordinis, I, 865 ; sed impeditam contracta censura aut poena, 1, 366. Quando suspensi ce­ lebrantes aliquod divinum officium juxta diversam extensionem suspen­ sionis incidant in hanc irregularita­ tem, 1,367, <368,369. Ut officium di­ vinum clericus eensuralus exercue­ rit serio, I, 370. Tandem ut in hae celebratione divini officii peccave­ rit mortaliter, 1, 370. Haec irregu­ laritas est totalis el producit omnes irregularitatis ciTectus, 1.372. At qui pluribus censuris detentus ce­ lebrat officium divinum.unam con­ trahit irregularitatem, I, 372. Censura quid et quotuplex sit, I, 140. Variae censurarum species quatenus sunt sacrae ordinationis impedimentum, vide Ej-communicado, Interdictum, Suspensio. Differt ab irregularitate, 1.175.Qua 381 aetate contrahi possit, I. 202. Quan­ do censura affecti exercentes divi­ na officia evadant irregulares, vide Celebratio divinorum officiorum. Censura innodatus num concedere possit litteras dimissorias et con­ ferre ordines, vide Episcopus pro­ prius et Dirnissoriales litterae. Character effectus ordinationis. II, 1131 sequ. In quibus ordinibus im­ primatur. 1, 39. Quando imprima­ tur, cum multiplex est materia et forma ordinationis, II, 1005. Chorepiscopi quam potestatem circa ordinationes habuerint in an­ tiqua disciplina, II, 791. Clerici extra seminarium commo­ rantes, II, 661 sequ. Quinam pro­ prie dicantur, II, 1135; Clericorum sufficientia in dioecesi, vide Suffi­ cientia. Clerici exteri rnoram tra­ hentes ultra quatuor menses in Urbe quibus legibus sint obnoxii, si velint ad ulteriores ordines pro­ moveri, II, 91 ί sequ. Clinici qui dicantur. 1, 267. Num et quatenussint irregulares, vide lidei defectus. Coadjutoria num sufficiat pro titu­ lo canonico ordinationis,!, 605: aut ad habendum episcopum proprium ratione beneficii, II, 8'tl. Cogens alium ad occisionem vel mutilationem perpatiandain num sit irregularis, 1, 422. Commensalitas. vide Familiari­ tas. Condelinquens in homicidio vel mutilalione num sit irregularis, 1, 427. Confirmationis defectusqua tenus simplex impedimentum ordinatio­ nis, I. 479, ISO. 481. Testimonium seu tides confirmationis pro ordi­ natione, II, 683 sequ. Vide iestimonia. Consecratio episcopalis quid, I, 29. Quonam tempore conferri va­ leat, vide Tempus ; quonam loco, vide Locus. Reservatur in Ecclesia Latina R. P., II. 795, 796. Congregatio clericorum extia se- 382 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE miiiariuin commorantium, II, 661. Consentiens homicidio vel mutilationi num sit irregularitas, 1. 425. Consuetudo num possit tempus ordinationum immutare, I. 53, 69. Num possit abrogare legem irregu­ laritatis, 1, 211, aut legem inter­ stitiorum, I, 510. Consulens homicidium vel mu Il­ lationem num sil irregularis, I. 323. Coi-onae clericalis origo, 1, 36. Corporis vilium, vide Vitium. D Daemonis possessio, post recupe­ ratam sanitatem, irregularitatem inducit, 1,273 sequ. Num impediat etiam receptorum ordinum exerci­ tium, I, 276. Damnatus ad triremes est infa­ mis, 1, 295. Defectus natalium, vide Natalium. Defectus sacramenti, 1, 378. Defec­ tus fidei in neophytis et in clini­ cis. 1,267, 268,270. Defectus leni­ tatis, I, 452, 453, 454. Delictum quale debeat esse ut ir­ regularitatem inducat, 1, 191. De­ lictum publicum, occultum, 1, 222. Deductum ad forum contentiosum, I. 225. Derelicti quem habeant pro ordina­ tione episcopum proprium, II, 827. Diaconatus est verus ordo vera­ que ordinatio, 1, 27. Est divinae institutionis, 1, 31. Quandonam Christus D. illum instituet it, I. 32. Est verum sacramentum, 1. 39. Quale peccatum sit ipsum conferre aut recipere in statu peccati mor­ talis, I, i i. Quo ritu conferatur apud Graecos et Latinos, II. 1088 sequ. Quae ejus materia et forma, II, 1(189, 1046 sequ. Qui defectus in collatione diaconatus supplendi sint, II, 1050 sequ. Diaconatus po­ testas, II, 1150. Diaconatus oilicia in antiqua disciplina. 11,1151,1152, in actuali disciplina, II, 11Ô3, 115*. Diaconissae quid fuerint et quid earum ordinatio, I, 131 sequ. Dimissoriales litterae, II. 863, 864. Quisnam eas dare possit, II, 865; episcopus proprius, 11,866; vicarius generalis iu nonnullis ca­ sibus, II, 867 ; vicarius capitularis juxta limites decreti Tridentini, ses.v. VU, cap. X, de rcf., Il, 868 sequ.; vicarius apostolicus, 11,873. Quid juris si dimissorias concedens sit haereticus, schismaticus, excommunicatus, 11, 874 sequ. Di­ missoriae ex qua causa dandae, II, 877. Cuinam episcopo dandae, II, 878 sequ. Pro quibus gradibus, II, 883. Ad quodnam tempus, II, 884. Quid in eis exprimi debeat, 11,885. Praelatus eas concedere nequit, nisi facta prius inquisitione, 11,886. Soleinnitates requisitae iu dnnissorialibus episcoporum ultramontanorum, 11, 887. Quandonam dimis­ soriales litterae expirent, II, 888. An episcopus valeat eas denegare, II, 889, 890. Specialis dispositio, quoad dimissorias, pro clericis ex­ teris Itoniae commorantibus, II, 892. Quomodo litterae dimissoriae genuinae ab apocryphis distinguan­ tur. II. 710. Dimissoriales litterae datae a superioribus regularium quid continere debeant. II. 920. Quam fidem mereantur, II, 675. Quid continere debeant directae ad episcopum alienum in defectu episcopi proprii, II, 923. Dandae sunt ab episcopo proprio subditis suis candidalis ad ordinationem sed diversi ritus. II, 913. Dioecesis ad quam perlinet ordi­ natus sive ratione originis. 11.856; sive ratione domicilii, 11, 857 ; sive ratione beneficii, 11, 858; sive ra­ tione familiaritatis, 11, 859. Pres­ byter dioecesi incardinatur, 11,860. Documenta necessaria pro ordi­ natione. vide Testimonia. Domicilium quid sit iu jure cano­ nico et quomodo probandum pro ordinatione, II, 829 sequ. Vide Eptscopus proprius. INDEX HERUM QUAE IN UTROQUE VOLI MINE CONTINENTER 38$ Duellantes eorumque patrini sunt infames et irregulares, 1, 291. Ecclesia in qua facienda est ordi­ natio, vide Locus ordinationis. Edictum de habenda ordinatione, II, 664 sequ. Effectus sacrae ordinationis, scili­ cet potestas perficiendi sacras func­ tiones, II, 1129; gratia et qualis, II, 1130; character, 11, 1131,1132,1133, 1134. Energumeni actualiter vexati a daemone sunt inhabiles ad ordines, 1.273. An sint irregulares, etsi eva­ serint liberi, praesertim si obsessi fuerint post receptos ordines, I, 274. 275, 276. Epileptici num sint irregulares, vide Morbi physico-morales. Episcopatus est superior presby­ teratu. 1, 20. Num sit ordo distinc­ tus a presbyteratu, 1,21. Num con­ secratio episcopalis ex se conferat plenum sacerdotium, an tantum po­ testates episcopales proprie dictas, I, 22 sequ. Num episcopatus un­ quam collatus fuerit, praetermisso presbyteratu, 1,24 sequ. Origo di­ vina episcopatus, I, 32. Quando­ nam Christus D. illum instituerit, I, 32. Est verum sacramentum, I. .'19. Ideoque est grave sacrilegium ipsum recipere aut conferre in sta­ tu peccati mortalis. I. 44. Ejus materia et forma, II, 1091, 1109, 1110, 111!. Quo ritu conferatur apud Graecos et Latinos, II, 1087. ad 1108. Qui defectus consecra­ tionis episcopalis supplendi . II. 1112 ad 1117. Quam potestatem et quae officia conferat, II, 1148. Episcopus potest simplex ordina­ tionis impedimentum ferre, I, 478. Quos candidatos saeculares aut legulares potuerit olim jure decre­ talium repellere ab ordinatione et quos possit nunc jureTridentino, I, 616 sequ. Episcopus proprius pro ordinatione saecularium quis olim luerit, 11,802; cl quis hodie sit, II, 803,804 Num consuetudo possit hanc disciplinam variare, 11,805. Episcopus proprius ratione origi­ nis, 11, 806 sequ. Attendenda est origo naturalis, II, 807. Pro deter­ minanda lilii origine quaenam con­ siderari debeant. II, 808, 809. Quid si illius natus est in dioecesi non ex accidenti, II, 811 sequ. Quid si na­ tus est ex accidenti, II. 81 i sequ. Varii casus practici expehduntur, II, 817 sequ. Quid si pater tempore nativitatis filii nullibi habebat do­ micilium, II, 822; aut habebat in loco ubi catholicus episcopus non est, II, 823. Episcopus originis pro illegitimo, 11,825; exposito. II, 826; derelicto, 11, 827. Episcopus pro­ prius ratione domicilii, II, 828. Quid sit domicilium, II, 829. Probatio domicilii pro ordinatione exdecennali commoratione, II, 831 ; aut ex bonorum translatione, II, 882 ; firmanda juramento, II, 838 sequ. Quid si quis domicilium acquirit intuitu ordinationis, II, 836. Num haberi possint duo episcopi proprii ratione domicilii, 11,837. Num epis­ copus sit proprius ratione domici­ lii, si quis stabiliter moratus est in dioecesi, quin in ulla parochia do­ micilium habeat, II, 838. Episcopus proprius ratione domicilii pro noviliis regularibus aut pro beneliciatisaut coadjutor)bus, 11. 839. Epis­ copus proprius ratione beneficii, II, 840, 841. Quale debeat esse be­ neficium, II. 842 sequ. Episcopus proprius ratione familiaritatis, II, 846, 847. Quis veniat familiaris no­ mine, 11, 848. Familiaritas debet esse triennalis, II, 849. Episcopus conferre debet familiari ordinato beneficium infra mensem, 11,850, 851.Episcopus proprius pro ordina­ tione saecularium multipli x esse potest, II. 853. Inter pluies episco­ pos proprios datur candidato elec­ tio el etiam variatio, non tamen in fraudem, 11, 854, 855. Quandonam episcopus non proprius seu alienus saeculares licite ordinet, scilicet ex 38 1 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE licentia seu litteris dimissorialibus episcopi proprii, vide Dimissoria­ les litterae ; ex privilegio apostoli­ co, vide Privilegium apostolicum; in casu cap. 2, De temp, oui , in 6, II, 898. Poenae contra episco­ pum alienum ordinantem praeter recensitos casus. 11, <899,900.901 ; contra ordinatum, II, 902. 903. Quandonam episcopus proprius saeculares illicite ordinet ; scilicet siestdiversi ritus, II,904sequ.Nurn talis ordinatio foret valida, 11,909. De apostolico induito ordinandi subditum di versi ritus, II,9i0sequ. Quid si candidatus Graecus promo­ vendus ab episcopo Latino aliquos gradus jam habeat, II, 912. Epis­ copus proprius dare potest subdito alieni ritus dimissorias ad episco­ pum ejusdem ritus ordinandi, II, 913. Item episcopus proprius exte­ rus illicite ordinat subditum qui a quatuor mensibus Romae degit, eo reversurus, si in examine pro or­ dinatione quod Itoniae subiit, re­ jectus fuit, 11, 914 sequ. Episco­ pus proprius pro ordinatione Re­ gularium, II, 918, 919. Quid si hic episcopus regularem ordinare re­ cuset. II, 921. Quandonam epis­ copus alienus possit ordinare re­ gulares loco episcopi dioecesani, 11,922, 92'1, 929, 930. et quando vi privilegii ipsorum regularium, II. 925, 926. Num possit etiam ex immemorial! consuetudine, 11. 927. Poenae in episcopum alienum or­ dinantem regulares contra jus epis­ copi proprii, in ordinatos et in eorum superiores, II, *.»28. Qui­ nam veniant nomine regularium jure communi ct privilegio apos­ tolico quoad episcopum ordinan­ tem, II, 931, 9:s2. Episcopus pro­ prius pro ordinatione subditorum praelaturae inferioris vere nullius dioecesis seu saecularibus seu re­ gularibus, II. 935 sequ. ; pro or­ dinatione subditorum praelaturae quasi nullius aut simpliciter, II, 938 sequ. Episcopus quoad poles- tatein dispensandi ab irregularita­ tibus, vide Irregularitas et singu­ las irregularitates. Episcopus alie­ nus quae testimonia debeat dare episcopo proprio pro alicujus or­ dinatione, II, 704, 705 sequ. Epis­ copus haereticus, schismaticus el censuratus num valide et licite litteras dimissorias dare possit, II, 874, 875, 876. Episcopus haereti­ cus, schismaticus ct censuratus num valide ordinet, vide Minister. Error personae in ordinante num of­ ficiat validitati ordinationis, 11,968. Eucliologium Graecorum, 11,10(X>. Eugenius IV in decreto ad Armenos, II, 1007. Examen ordinandorum inquoconsislal juxta praescriptionem Tridentini, II, 746. A quo episcopo examinari debeat candidatu# sae­ cularis, 11,748. quando ordinan­ dus sit ab episcopo alieno, II, 749 ; a quo exteri in Urbe commo­ rantes, II, 750; a quo candidatus regularis aut subditus praelaturae inferioris. II, 751, 752. An omnes promovendi hoc examen subire de­ beant, 11,753. An episcopos possit alios examinatores advocare, II, 754. Officium episcopi aliorumque examinatorum, Ii, 755. Quaenam scientia in candidato requiratur, vide Scientia. Tempus, locus, forma examinis ct praxis in Curia Roma­ na, II. 757. In hoc examine defer­ tur judicio episcopi, II. 758. Utrum episcopus possit ab eodem dispen­ sare, II, 759. Poenae in violatores legem hancTridentinam.il, 760. Examen electi in episcopum, II, 761. Excommunicatio quid.sit,et num sil sacrae ordinationis impedimen­ tum, 1,141, 142. Exei'citium potestatis ordinis in statu peccati num et quale sil pec­ catum, II, 1145. Exercitia spiritualia praemittenda ordinationi, II, 762. Praescriptiones Sanctae Sedis hac de re, 11, 763. Utrum omnibus ordinationibus INDEX IŒIIÜM QUAE IN UTROQCE VOLUMINE CONTINENTER 385 praemittenda, II, 764. Varii prae­ textus ad eadem evitanda, II, 765. Poenae in violatores hujus prae­ scriptionis, 11,766. Exercitia spiri­ tualia pro regularibus, II, 767. Exoi’cistatus deest in Ecclesia Graeca. I, 17. Est institutionis ec­ clesiasticae, 1,33,34, 35.Quam po­ testatem conferat, non exercendam tamen sine licentia Ordinarii, 11, 1157. Quo ritu conferatur el quae ejus forma et materia, II, 1022. Expositi quem habeant ordinatio­ nis episcopum proprium, II, 826. F Facultates promovendi a quocum­ que, II, 878. Familiaritas qualis debeat esse ut tribuat episcopum proprium ordi­ nationis et quibus episcopis prae­ standa, 11, 846 seq. Fatui irregulares sunt, 1, 283. Festus dies quinam intelligatur pro ordinibus conferendis, I, 52, 72. Fidei defectus reddit irregularem neophytum,!. 268.Num haec irre­ gularitas cesset aliquo post baptis­ mum tempore, I, 269 sequ. Item reddit irregularem clinicum, 1,270, Num clinicus in nonnullis casibus promoveri valeat, I, 271. Num ut clinicus habendus qui baptismum suscepit in quavis necessitate, I, 272. Filii haereticorum quando prohi­ beantur ab ordinibus, I. 469 sequ. Filii non baptiz.atorum quoad ordi­ nationem, I, 474, 175. Filii homici­ dae voluntarii num sint irregulares, 1,455. Foeminae sunt incapaces ordina­ tionis, 1, 124. Quo sensu antiquitus, hypodiaconae, diacon.ie, presbylerae, episcopae dicerentur, I, 126, 127, 128, 1.33, 134, 135, 136. Forma ordinationis, vide Hilus or­ dinationis el singulos ordines. Quo mododebeat esse praesens materiae quae ponitur, 11,1003. Num debeat proferri ab eodem ministro qui materiam posuit, II, 1001. Quotuplex ejus mutatio, II, 997. Fraudis nomine quid intelligatur in variatione episcopi proprii, Π, 855. Furtive ordinati qui sint ct quam poenam incurrant, II, 1009. G Graeci quos gradus clericales ha­ beant, 1, 16 sequ. Quo tempore eosdem conferant, I, 45, et quo lo­ co, I, 90. Conjugatos ad ordines admittunt, 1,515. Circa scrutinium ordinationibus praemittendum vix differunt a Latinis, II, 674.Sequun­ tur bullam Speculatores. II, 805. Quos ritus adhibeant in ordinatio­ nibus, vide Ritus. Gratia est effectus ordinationis, 11,1130. Ejus status requiritur ad licitam ordinationem,!, 564. Quale peccatum committit sine statu gra­ tiae recipiens aliquem ordinem, I, 44. H Habituatiin vilium occultum num et quando possint ordinari, 1, 573 sequ. Habitus clericalis quando assu­ mendus a candidalis ad tonsuram, II. 668. Haeresisin genere, sub quo nomi­ ne venit etiam schisma et aposta­ sia a lide, inducit irregularitatem, 1. 461. 462. Quinam haeretici hac irregularitate delineantur, I, 463 sequ. Dispensat ab hac irregulari­ tate unus R. P., I, 167. Qui com­ plices haereticorum irregularitati subjaceant, I, 468. Num et qui lilii haereticorum prohibeantur ab or­ dinibus, 1, 469, 470, 471, 472. Quando non amplius prohibeantur 1, 473. Filii baptizuti non baptizatoruin possunt utique promover i, I, 474, 475. Qui baplizati ab haereti­ cis sint irregulares, I, 476. Haere­ tici episcopi quoad concessionem litterarum dimissoriarum et colla­ tionem ordinum, vide Episcopus, 25 386 * in TRACTATI S CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE Haeretici conversi quem episcopum proprium ordinationis habeant, II, 807 Hermaphroditae quoad ordina­ tionem, I, 125. Hierarchia sacra, 1,13. Homicidium et mutilatio active, I, 405, 40(5. Inducunt irregularita­ tem, I, 407. Quomodo inter se sint correlata, I, 408. Num causent ir­ regularitatem, effectu non sequuto, aut in dubio, I, 409. Occisio et mutilatio ex facto privato quando sit voluntaria, I, 413, 414. Volun­ taria causal irregularitatem ex de­ licto homicidii, I, 415. Quaedam mulilationes voluntariae recensen­ tur in ordine ad irregularitatem, I, 416, 417, 418. De irregularitate concurrentium moraliter ad hoc delictum scilicet de mandantibus, I. 421, 422; de consulentibus, 1, 423 ; de non-impedientibus, I, 424 ; de consentientibus, I, 425. De irregularitate physice concur­ rentium seu condelinquentium, I, 427 ; participantium, I, 428. Num homicidium in subita rixa inducat irregularitatem, I, 429. Occisio et mutilatio involuntaria seu neces­ saria, I, 430. Non inducit irregula­ ritatem occisio vel mutilatio cum moderamine inculpatae tutelae ad defensionem vitae propriae, 1,431 ; aut alterius innocentis, I,432.Quandonam moderamen inculpatae tu­ telae veriQcetur, I, 433. Num indu­ cat irregularitatem occisio velmutilalio ad defensionem honoris, libertatis, bonorum, I, 435 sequ. ; aut post injustam provocationem, I, 438. Non est irregularis qui alium occidit vel mutilat aliter ipse occi­ dendus, licet graviter peccet, 1,439. Occisio et mutilatio involuntaria quia praeter agentis intentionem, 1. 440. Enumerantur casus hujus occisionis vel mutdalionis, I, 441 sequ. Homicidium et mutilatio auctoritate publica quos reddat irregulares in bello injusto, 1, 448 ; aut m bello justo defensive, I, 449 ; vel offensive, I, 450. Quinam sint irregulares ex judicio sanguinis, I, 451 sequ. Num irregularitate affi­ ciatur filius homicidae aut muti­ lantis voluntarii, I, 455. Plura de dispensatione ab hac irregularitate, 1, 456, 457, -458, 459. I Idoneitas ad sacram ordinationem in quo consistat, I, 109. Illegitimi quem habeant pro ordi­ natione episcopum proprium, II, 826. Sunt irregulares, I, 225. Vide Natalium. Impedimenta repellentia a statu clericali alia sunt irritantia, alia prohibentia. 1.120. Irritantia dicun­ tur etiam incapacitates. I, 121. Qui­ nam incapacitate laborent, vide Incapacitas. Prohibentia sunt censu­ rae el homonymae poenae, irregu­ laritates, el reliqua impedimenta simpliciter, 1. 139. Impedimenta simpliciter possunt esse etiam par­ ticularia, 1. 478. Quot sint et quae­ nam haec impedimenta, 1,479 sequ. Impositio manus in collatione or­ dinum hierarchicorum accurate îcrvanda, II, 994, Fieri debet tactu corporali, II. 996. Probabiliter est materia essentialis ordinationis lectoralus et subdiaeonatus in Ecclesia Graeca, II. 1020, 1029. Num sit ma­ teria essentialis diaconatus in utra­ que Ecclesia. II, 1039, 1040, 1041. 1046 sequ, ; presbyteratus. 11. 1056, 10.59. 1060. 1074 sequ. ; episcopa­ tus. II. 1091, 1092. 1093, 1109sequ. Incapacitas ordinationis recipien­ dae. 1. 121. Sunt incapaces Angelus et anima separata. 1. 122; nun-baptizalus, I, 123 ; foemina. I, 124 sequ. ; non-presbyler pro episco­ patu, I, 137. Infamia quid sit. I, 284. Est juris vel lacti. I, 285. Infamia juris ca­ nonici est latae vel ferendae sen­ tentiae, I, 286. Num ad infamiam juris latae sententiae requiratur sententia judii is declaraloria, 1.287, 288. Est poena gravissima erga INDEX RERUN QUAE IN (TROQÜE VOLUMINE CONTINENTI Π 387 reos, et simplex imped i men him res- I prchi aliorum. I, 289· Regula com­ muniter tradita : Omnes infames infamia juris civilis sunt infames infamia juris canonici, caret fun· «lamento, L 290. Jure canonico sunt infames duellanles, 1,291.303; rap­ tores mulierum. I, 292 : bigami si­ multanée, 1, 293; S. R. E. Cardi­ nalium vexatores, I, 291 ; damnati ad triremes, 1, 295; simoniaci, I, 296; haeretici, 1, 297. Alii infames jure civili et rei aliorum etiam enormium criminum non sunt infames jure canonico. I, 298. Irn- ' pedimcnla producta ab infamia ju- | ris canonici et praesertim irregu­ laritas. 1, 299 sequ. Irregularitas ex infamia est semper ex defectu, I, 302. Quomodo cesset infamia juris canonici, 1,304. Infamia farti (piando velificetur et ex quo oria­ tur, I, 306 £equ. Admittit varios gradus respective ad personas, 1, 308. Producit eadem impedimenta quae infamia juris, I, 309. Quo­ modo aboleatur, I, 310. Num il­ licita ex diverso capite Missae ite­ ratio inducat infamiam juris latae vel ferendae sententiae el ideo irregularitatem. I, 311 sequ. Infantes num excusentur a censu­ ra el irregularitate, I, 202, i 12. 01 im oblati Deo, 1. 485. Eorum or­ dinatio valida. sed illicita, 1. 181. Infideles sunt incapaces ordina­ tionis, I, 123. At infidelium lilii baplizali ordinari possunt. 1, 571. Instrumentorum traditio vel tac­ tus, vide Traditio. Intentio in subjecto qualis requira­ tur pro validitate ordinationis in adultis. I, 625 sequ. In infantibus et rationis usu carentibus non est necessaria, I, 628. De ordinatione dormientis, I, 630 ; mentecapli, I, 631 ; surdi-muli-caeri, 1,632; coac­ ti, 1. 633. Ordinatio ex vi physica collatu est nulla ; ex metu gravi est valida, sed graviter illicita, I. 631. Duo casus hujus coactionis mora­ lis recensentur, 1, 635, 636. Ordina­ tio ex coactione morali licita est in primis m clerico arctato. 1,637; insuper si episcopus obliget ob ne­ cessitatem ecclesiae, 1,638, 635). Do ordinaliom» jocantis. 1,650. De ordi­ natione ficte accedentis, 1, 651.Sen­ tentia communis de hujus ordina­ tionis nullitate, I. 642. Probabilius est valida, I, 643, 614, Hinc sub conditione repetenda, 1,645. Plures resolutiones S. C. C. hae de ιό, I, 616 sequ. Observatio in quamdam doctrinam Billuart, I. 659. Intentio reda qualis requiratur pro licita ordinatione, I, 650, 651, 652. An requiratur intentio proce­ dendi usque ad sacerdotium, I. 653, 651. Est illicita intentio recipiendi ordines ad vitamin otio traducen­ dam. effugiendum servilium mili­ tare, aliosque labores vitandos, 1, 655. Hem ut quis bonis ecclesiasti­ cis et honoribus fi natur, 1.656.Num liceat desiderare ecclesiasticas dignitates et episcopatum, I. 657. Intentio in ministro ordinationis faciendi quod facit Eedesia, II, 9»}6, 967. Error in ministro non officit validitati ordinationis, 11,968. Quid si ordinans usum rationis non ha­ bet. II, 969 ; aut non vult ordinare, II. 970 : vel si dicat uni 1 ordinatio­ nem se nolle ordinare quasdam impeditos, 11,971 sequ. Quid juris de validitate ordinationis cum er­ rore personae, 11,981. Differentiae inter intentionem ministri, el in­ tentionem subjecti. 11.982. Interdictum quid el quotuplex sil, et num sieram ordinationem impediat. I, 113 sequ. Interpellatio populi in ordinaUonibus antiquitus el nunc, II. 671, 672, t>74. Interstitia quid, 1, 500. Quaenam int< l’stilia temporis inter diversas ordinationes decurrere debeant, 1, 501. 502. 503. A loge interstitiorum inter acuhlhatiim el subdiaeonatum, inter diaconatum et presby­ teratum dispensat episcopus oh ne­ cessitatem aut utilitatem ecclesiae, 388 4·ί i I' w ir \ Λ TRACTATOS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE I, 504. Ah interstitiis pro minoribus ordinibus, ani inter subdiaconatuin el diaconatum episcopus dispensat etiam citra necessitatem aut utili­ tatem Ecclesiae, I, 505. Quinam episcopus dispenset, I, 506. Num lex interstitiorum comprehendat etiam regulares, I, 507. Sprcialim prohibetur duos sacros ordines ea­ dem die conferre, I, 508, 509- Lex interstitiorum non potest abrogari aut mitigari contraria consuetudine, I, 510. Poenae olim statutae in vio­ lantes hanc legem, 1, 511. Quo­ modo interstitia clericis transeun­ da, 1, 512. Interstitia in Ecclesia Graeca. I, 513. Interstitia pro con­ secratione episcopali, I, 514. Irregularitatis etymologica notio. 1, 155. Ejus variae reales definitio­ nes perpenduntur, 1, 156, l‘>7. De­ bet esse expressa jure communi, nec potest jure particulari intro­ duci, J, 160 sequ. Num possit in­ duci consuetudine, I. 161. Quid in ejus dubio, I. 162, 16i. Numqiiam infligitur ab homine, I, 163. Elici lus primarius irregularitatis prohi­ bendi ordinationem. I. 165. Prohi­ bet cujusque gradus collationem. I, 167 ; el quidem sub gravi, [. 168; et perpetuo, I. 169. Sed tamen non irritat ordinationem. I, 170. Alius consequens irregularitatis effectus prohibendi exercitium ordinum re­ ceptorum ordinalis reservatum, (, 171 sequ. Tertius effectus adhuc consequens prohibendi collationem et receptionem beneficii, I. 172. Num haec beneficii collalio-rcceplio valida sil. I, 173. Praeter recen­ sitos efleclus irrcgularilns alios non habet, L 174. Differt a censuris, I, 175. Regulae practical* ad distin­ guendam irregularitatem a lege fe­ rente censuram, simplicem prohi­ bitionem an! aliam poenam. 1. 176. Iiregnlarilatisquomododisidalur juxta diversos auctores, I, !77.Dividitur propi ie m eam quae esi ex de­ licto et m eam quae c>l ex doferlu, licet aliqua sit ex utroque simul ca- pile, 1. 178, In quo ιι I nique di Herat. 1. 179. Quomodo sil interpretanda lex irregularitatem continens» I» 181. 182. Irregularitas ex defectu qiiotiiplexJ, 183, 18'i. Irregularitas ex delicto historice exponitur. I, 185 sequ. Quaenain delicta irregu­ laritatem inducant in praesenti di­ sciplina, I. 190. Circumstantiae ne­ cessariae in delicto ul irregularita­ tem inducat, I, 191. Quidam perpe­ ram recensentur ah aliquibus auc­ toribus inter irregularis ex delicio, I, 193, 194, 195. Quotuplex sil irre­ gularitas ex defectu el ex delicto simul, I, 196. An et quomodo mul­ tiplicetur irregularitas, 1, 197. Irregularitas a quibus contrahi possit, I, 198. Non baptizati sunt incapaces irregularitatis. I, 198. Ir­ regularitatis lex omnes afficit, ex­ cepto uno R. P., 1, 199. Causae ex­ cusantes ab irregularitate ex delicto excusant etiam in dubio utrum ir­ regularitas sil ex delicto an ex de­ fectu. I, 2O|. Excusat aetas. I. 202. Num ct quaenam ignorantia excu­ set, I, 203 sequ. Nonnulli morbi physico-moHiles, 1,206. Somnus, I, 207. Vis el metus, l, 207. Quomodo irregularitas cesset, I. 209. Cessare potest lex irregularitatis per abro­ gationem el derogationem, I, 210. Numlex irregularitatis cessare pos­ sit consuetudine. 1. 211. Dispensa­ tio irregularitatis datura R. P.. I, 212. Quomodo dispensatio petenda sil et execution! mandanda, I. 213 sequ. Episcopi habent expressam po­ testatem ordinariam dispensandi ab irregularitatibus ex delicto occulto, excepto delicto homicidii volunta­ rii vel deducto ad forum conten­ tiosum. I. 217. Quinam episcopi hanc potestatem habeant, 1, 218, 219. Interpretantur verba ex delicto occulto, I, 221,222. Item verba ex homicidio voluntario, i, 224. Item verba ex delicio ad forum conten­ tiosum dedut to, 1.225. Num episco­ pus possit hanc potestatem delegare, el quomodo eamdem exercere de- INDEX HERUM QUAE IN UTROQUE VOLUMINE CONTINENTUR 389 lirat, 1. 226, 227. Potestas ordinaria expressa superiorum et confessarioruin regularium dispensandi ab ir­ regularitatibus, I, 228,229. Episcopi habent ordinariam dispensandi po­ testatem ex tacita mente legislato­ ris in casu dubii, 1, 230; in casu occulto, I, 231 ; in casu bonae tidei, I, 232. Quinam habeant indultum dispensandi, 1, 233. Quomodoutenxlum facta potestate dispensandi, I, 234. Iteratio baptismi inducit irregula­ ritatem rebaptizato, I, 320; minis­ tris rebaptizantis, I, 321 ; rebapti­ zanti, I, 322. Cur haec irregulari­ tas fuerit introducta. 1. 823. Non contrahitur ex baptismi iteratione occulta, 1, 324. Non requiritur ut alterius baptismi collatio sit solemnis, 1, 325; dummodo sil gravi­ ter culpabilis, I, 320 ; et nil essen­ tiale utrique baptismati defuerit, I. 327. Num rebaptismus sub condi­ tione hanc irregularitatem inducat, 1, 328 sequ. Num haec irregulari­ tas, nt quidam censent, non impe­ diat etiam ordinum receptorum exercitium, 1. 331. Iteratio confir­ mationis et ordinis irregularitatem non inducit, 1,332. Quomodo haec irregularitas ex baptismi iteratione multiplicetur, aut dispensetur, I. 332. Iteratio illicita missae num producat infamiam, I, 311 sequ. J Jejunium quatuor temporum ab Ecclesia universa servandum ra­ tione ordinationum generalium, II, 709. Quid si ordinatio expletur die sequenti, II, 770. Num jejunium servandum sil pro ordinationibus extra tempora aut pro consecra­ tione episcopali, II. 771. Judaeorum descendentes in regno 1’orliigalliae promoveri nequeunt sine R. P. dispensatione, 1, 474. Juramentum ad habendum epis­ copum proprium ratione domicilii, II, 833 sequ. Lectoratus habetur etiam in Ec­ clesia Graeca, I, ili. Est ecclesias­ ticae institutionis. 1, 33,34, 35. Quo ritu conferatur in utraque Ecclesia et quae ejus materia et forma, II, 1019, 1020, 1021. Quam potestatem conferat, II, 1158. Legitimatio in ordine ad tollen­ dam irregularitatem, ex defectu na­ talium, vide Natalium defectus. Lenitatis defectus, 1, 452 sequ. Levitae legis Mosaicae, I, 109. Liber ordinatorum quid sit et ad quid inserviat, II. 1127, 1128. Libri in quibus authentici ritus or­ dinationum apud Graecos et Lati­ nos reperiuntur, 11, 1006. Licentia episcopi proprii pro ordi­ natione candidati. II, 861. Requiri­ tur expressa, II. 862. Vide Dimissoriales litterae. Ordinarii loci li­ centia pro exercendis pontificali­ bus, vide Pontificalia. Litterae testimoniales et dimissoriales, vide Testimoniales, Dimissoriales. Litterae ex < ordinationisolim orant ipsae litterae dimissoriales, II, 863. Locus sacrae ordinationis in Eccle­ sia Latina et Graeca idem fere est, I, 90. Pro prima tonsura ct ordini­ bus minoribus, 1, 91. Num valeant impune in aliena dioecesi conferri absque expressa Ordinarii loci li­ centia. 1, 92 sequ. Quinam sit Or­ dinarius qui hanc licentiam dare queat, 1, 97. Locus pro conferendis ordinibus majoribus, 1,98. Conferri ab episcopo debent in propria dioe­ cesi. 1, 99 : et iu ecclesia calhedrali, 1, l(X) ; et ad altare majus, I, 102 ; et publice, L 103. Quid juris si episcopus pracest duobus dioece­ sibus, 1, 101. Consecratio episcopalis conferenda est in provincia, si commode fieri potest, 1, 105 ; licet id hodie non semper servetur. 1, 106. Π. P. ordinatur, consecratur, coronatur, in Basilica Vaticana, I, 107. 390 TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE Luxuriae peccatum habituale qiioinodo arceat al) ordinatione, I, 573 sequ. Μ Mandans et mandatai ius quando irregularitatem contrahant ex ho­ micidio voluntario, I, 420. Manuum impositio,xide Impositio. Maritus num et quatenus promo­ veri valeat ad ordines, vide Matri­ monium. Martyrium quid.I, 579, not. 2. Materia ordinationis, vide Hilus ordinationis et singulos ordines. Matrimonii vinculum est impedi­ mentum ordinationis, 1,515. Histo­ rica evolutio hujus disciplinae lum in Ecclesia Orientali tum in Ec­ clesia Occidentali, 1, 516sequ. Ho­ die in Ecclesia Graeca uxorati sumi ad ordines possunt. 1. 521 ; non vero ad episcopatum, 1,522. E contrario in Ecclesia Lilina uxo­ ratus ad milium gradum assumi potest, nisi servatis sonandis, I, 524. Mortua uxore, uxoratus pro­ moveri libero potest, 1, 525. Viven­ te uxore, necessarius est in genere uxoris consensus, I, 526, 527 , 528. Quid si vir promotus fuerit sine uxoris consensu,!, 529. Num ma­ ritus promoveri possit, si uxor con­ sentit illius ordinationi, sed renuit sive religionem proliicii, sive vo­ tum castitatis in congregatione re­ ligiosa aut in saeculo emittere, 1, 531. Num mai itus pr omoveri pos­ sit si uxor illa omnia praestat, sed ipse est juvenis aut suspectus de incontinentia, I, 532. Quandonam vir dicatur juvenis vel sema, I, 533. At si uxor illa omnia praestat, et vir est senex nec suspectus, promovei i hic poterit in saeculo re­ manens. I. 535, 536: non vero ad episcopatum, 1,539. Numquam per­ mittitur virum ordinatum et uxo­ rem simul cohabitare. L 537. Medicus num promovei i ad ordi­ nes possit, I, 445. Membrorum abscissio num irre­ gularitatem importet, vide Homici­ dium. Mentecapti num sint irregulares, vide Morbi physico-morales. Num hic morbus excuset ab irregulari­ tate, vide Irregularitas. Mercimonium turpe rirea missas quatenus simplex impedimentum ordinationis, 1, 482, 483. Militia saecularis impedii ordina­ tionem, I, 541. Normae a Sede Apostolica indicatae aut praescrip­ tae < irca promotionem clericorum saecularium vel regularium qui militiae obnoxii sunt aut fuerunt, 1. 542, 543, 544. Non debet quis clericatui nomen dare, utaservilio militai i immunis evadat, I, 655. Minister validae ordinationis est quilibet episcopus consecratus. Non requiritur in ministro tides el probitas, II, 775. Ordinationes ab haereticis aut schismaticis factae, servatis servandis, numquam fue­ runt irritae, II, 777, 778. Opinio nonnullorum theologorum non ad­ mittitur. II, 779, 780. Num alius praeter episcopum possit esse mi­ nister validae ordinationis, 11,781. Minister validae sed illicitae or­ dinationis esi qui in peccato mor­ tali existif, II, 782 ; aut qui censura, vel homonyma poena seu prohibi­ tione impeditur. 11.783 ; aut irregu­ laritate, II, 789. Quid si quis mala vel bona tide ordines recipit ab episcopo taliter impertito. II. 783. Exponitur art. 6 const. Apostoli­ cae Sedi», II, 784 sequ. Minister licitae ordinationis, ser­ vatis servandis, hodie est H. I’. eiusqm· delegatus et episcopus propi ius, II. 791, De intentione minis­ tri vide Intendo. Ministri quinam proprie dicantur ratione ordinis, I. 29. Numquam Deus permittet idoneos Ecclesiae ministros deficere, I, 615. Ministerium solemn·· in ordine non recepto producit irregularita­ tem.!, 334 Nuru contrahatur a laico 1, 334. Clericus ut contrahat INDEX RERI M QUAE IN UTROQUE VOLl MINE CONTINENTUR 39! hanc irregularitatem debet in or­ dine non recepto ministrare solemniler, I, 335 ; et ex temeraria prae­ sumptione, 1,336; et serio, 1.337 ; el in materia gravi. I, 338. De hac irregularitate ex adminislratione sacramentorum baptismatis. 1, 339 ; confirmationis, 1.310; eucharistiae. I, 311 ; poenitentiae, I, 342 ; extre­ mae mictionis,!, 313; ordinis. I, 311 ; matrimonii. 1,345. De hac ir­ regularitate ex alio ordinis non re­ repli solemni exercitio, 1,310. Num haec irregularitas contrahatur si ordinatio fuit nulla, I, 348 : aut si clericus fuit per saltum pro­ motus, I. 349. Si clericus non sa­ cerdos dat benedictionem propriam sacerdotis, dubium est utrum irre­ gularis evadat necne. I, 3U). Non contrahitur in exercitio indebitae jurisdictionis. I. 351. Num haec irregularitas impediat etiam exer­ citium ordinum susceptorum, I, 351 Ministerium «livinum exercitum obstante censura aut homonyma poena quatenus inducit irregulari­ tatem, vide Celebratio divinorum officiorum. Missa ordinationis quundonam in antiqua disciplina celebraretur, 1, 55sequ. Numquam licet extra mis­ sam conferre ordines majores, I, 51 ; bene vero tonsuram el minores ordines, I, 19, 50. Missa ordinatio­ nis celebrari debet ab ip««pi. Mutilatio num irregularitatem in­ ducat, vide Homicidium. N Natalium defectu sunt irregula­ res omnes el soli lilii naturales il­ legitimi, I, 235 ; etsi illegitimitas sil occulta. I, 237. Antiquitus liaec irregularitas non aderat. I. 2.38. Cur tractu temporis inducta fuerit, 1, 2.39. Cessat haec irregularitas legitimalione sive per subsequens matrimonium sive per rescriptum, I, 240, 241. Item dispensatione, «piae est strictae interpretationis, I, 242. Hanc dispensationem conce­ dit R. P.. 1,243 ; episcopus, 1,214, 245; praelati infei iores < um potes­ tati* «piasi-i piscopali <·! capitulum ac vicarius capitularis, sede va­ cante. I, 21G. Hem cessat solemni professione religiosa, 1, 217. AI re­ ligiosus professione dispensatusexeluditur a dignitatibus, I, 248. Neapolitani regni episcopi dimis­ sorias «lare debent ad determina­ tum episcopum, II, 882. Neophyti qui dicantur, 1. 267. Nurn et quatenus sint irregulares, 392 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE • vide Fidei defectus. Num episco­ Ordinandus approbatus a proprio pum proprium ordinationis sortian­ Ordinario adhuc in Urbe est exa­ tur in loco baptismi, II, 807. minandus, 11,750. Num ordinandus habens pluies episcopos proprios Non-impediens num sit irregularis I ex homicidio. I, 424. variare possit, 11,854. Novitius num repelli a professione Ordinarius qui licentiam conce­ possit aut debeat ob turpe vitium dere potest exercendi pontificalia, occultum, I. 574. Novitii ab epis­ I. 97. Ordinarius qui potest dare copo monasterii in quo commoran­ dimissorias. II, 865 sequ. ; aut tes­ tur, ordinari non possunt ratione timoniales, II, 710. domicilii, II, 839. Ordinatio quid sit, I, I sequ. Rela­ tio inter ordinationem et ordinem, O I, 4. Cur dicatur sacra, I. 9. Est de Obedientia quam ordinatus pro­ tide quamdam sacram ordinationem mittit Ordinario aut superiori re­ osse verum sacramentum et impri­ gulari, Π. 1070. Num haec promis­ mere chanicterem, I. 10, 11. Ordina­ sio forte praetermissa repeti debeat, tio quotuplex in Ecclesia Latina, I, [I. HWi. 14, 15, 29 ; el in Ecclesia Graeca, I, Oblati Deo el monasterio filii im­ 16 sequ. Ordinatio in sacris. I. 29. puberes, I, 485. Quomodo parentes Ratio multiplicitatis ordinationum, erga illos sese gerere debeant, I. 1, 30. Quaenam ordinationes sint (Ï35. divinae, quaenam ecclesiasticae Obligatio ad ratiocinia reddenda institutionis, I. 31 sequ. Quaenam impedii ordinationem; videliatiosint sacramentum, quaenam sim­ cinia. plex sacramentale, I. 39, sequ. OrObstetricis filius non est infamis dinatiomale recepta vel collata qua­ et exinde irregularis, I. 307, not. 1. le peccatum. I, 44. Ordinatio quo­ Occidens num sil irregularis, vide nam tempore el loco et a quonam Homicidium. ministro conferri possit, vide Tem­ Occulta irregularitas ex delicio dis­ pus, Locus, Minister. Ordinatio pensari ab episcopo potest, 1.217 per saltum quid, I, 495. Num sil sequ. Quid inlelligatur nomine de­ non solum illicita sed etiam inva­ licti occulti. I. 222. Irregularitas ex lida. L 496. Sed obligatio est reci­ occulto homicidio voluntario, aut piendi gradum praetermissum, I, ex occulto delicto deducto ad fo­ •497. Quaenam poenae contra ordi­ rum contentiosum dispensari ne­ nationem per saltum statutae sint, quit ab episcopo. I. 223. Quid sil I. 498. Num II. P. permittere pos­ homicidium voluntarium, I, 411; sit ordinationem per saltum, I. 499. Ordinatio furtiva, 1, l(M)9. Ordina­ quid delictum deductum ad forum contentiosum, I, 225. tio diaconissarum, I, 133. Subjec­ Oculi vel oculorum defectus num tum sacrae ordinationis, vide Sub­ el quatenus irregularitatem gignat, jectum. I, 256 sequ. Ordinatus ad quam diocce.-im per­ Officium divinum quid, I, 148, 301. tineat, vide Dioecesis. Ordinatus Officia divina celebrata a non or­ ante usum rationis num valide or­ dinatis inducunt irregularitatem, I, dinatus sil el teneatur clericalibus 333 sequ.; item ab ordinatis, sed obligationibus, 1, 48-4. Num el ceusuralis, I. 353 sequ. Vide Cele­ quatenus teneatur castitate, I, 515 bratio divinorum officiorum. sequ. Num ordinatus ante legiti­ Onera missarum num detrahenda mam aetatem possit receptum or­ sint a reditibus beneficii pro ti­ dinem exercere, 1, 494. Ordinatus tulo ordinationis in sacris, 1,599. sine dimissorii'- quas poenas con- INDEX RERUM QUAE IN UTROQUE VOLUMINE CONTINENTUII 393 trahat, vide Dimissoriales litterae. Ordinatus a Papa quaenatn habeat privilegia, II, 793. Ordinatus debet alicui ecclesiae adscribi ; vide Suf­ ficientia. Ordinatus per saltum, vide Ordinatio. Ordo quid sit, 1, 1 seqU. Ejus rela­ tio ad ordinationem, 1, 1. Quomodo differat ab officio, i, 5, I". Quot sint onlines in Ecclesia Latina et in Ec­ clesia Graeea, quinam sint institu­ tionis divinae, quinam institutionis ecclesiasticae, vide Ordinatio. Proprie non ordo, sed ordinatio est sacramentum, I, il. Quale sil pec­ catum ordinem conferre aut reci­ pere in statu peccati mortalis, 1, 44. Quonam tempore, loco et a quonam ministro conferri valeant, vide Tem­ pus, Locus, Minister. Ordines hierarchici, 1. 29. Ordines majores el minores, 1, 29. Ordines gratis con­ ferendi, II, 1118 sequ. Taxae «piae percipi possunt a curia in materia ordinationum, II, 1121, 1122. Poe­ nae in simoniacos in materia ordi­ num, 11, 1123 sequ. Oi*igo dans episcopum proprium pro ordinatione, vide Episcopus pro­ prius. Ostiariatusdeest in Ecclesia Grae­ ca, 1, 16. Est ecclesiasticae institu­ tionis, 1, 33 sequ. Quo ritu confera­ tur, 11, 1017, 1018. Quam potesta­ tem tribuat, II, 1159. Ostiensis Cardinalis privilegium in ordinatione R. P., Π, 902. P Papa, vide Pontifex. Parentes num possint cogere filios ad clericatum, 1, 635. Parochus quoad publicatione·;,vide Publicationes. Parochus rebapti­ zans sub conditione num contrahat irregularitatem, 1, 228 sequ. Participes num sint irregulares ex homicidio, I, 128. Pastellum quid, II, 1118. Paschatis die numquain ordiner· collali, 1, 56. Patrimonium est titulus canoni­ cus pro ordinatione in sacris cleri­ corum saecularium, I. 589. Ejus origo, 1,590 sequ. Est tamen titu­ lus subsidiarius in casu necessita­ tis vel utilitatis ecclesiae, I. 596. Quale debeat esse patrimonium ut sit canonicus ordinationis titulus, 1, 597 sequ. Vide Titulus. Patrini in rebaptismate num sint irregulares, 1, 321. Pensio est titulus canonicus ordi­ nationis saecularium in sacris, I, 589. Ejus origo, 1, 593. Qualis de­ beat esse ut sit canonicus titulus, I 597 sequ. Vide Titulus. Poenitentia publica olim consti­ tuebat irregularitatem, 1. 186 >equ. Polygamia simullanea inducit in­ famiam juris el ideo irregularita­ tem, 1. 293. Pontifex Romanusquid possit circa ordinationes, II. 792. Num ordina­ tus a R. P. possit licite sine ejus licentia ab aliis ulterius promoveri, 11, 793 ; num eximatur a subjec­ tione praelati proprii, II. 791. R. P. sibi reservat consecrationem epis­ coporum, II. 795.796; non autem in Ecclesia Orientali, 11,797. Quo­ rumnam ordinum collationem pos­ sit R. P. presbytero committere, II, 793. Quomodonam haec R. P. po­ testas delegandi pro ordinatione explicari possit, II, 799. An ordinatio a presbytero delegato facta ultra li­ mites privilegii valida sil. II. 800. Pontificale Romanum. 11. lOfXi. Pontificalia exerceri non possunt in alterius dioecesi sim· Ordinarii loci licentia, I. 92. Quid sil pontifi­ calia exercere, I. 93 sequ. Quinam hanc licentiam dare possit, 1,97. Portuensis Cardinalis privilegium iu ordinatione R. P., 11, 962. Portugalliae «st particularis lex ut nemo possit promoveri, nisi prius probet se non descendere a Judaeis, 1, 474. Potestas ordinis. II. 1137. Est juris divini et juris humani, II. 1138 se­ qu. Num R. P. possit potestatem ordinis committere per nudum in- 39 i TRACTATOS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE dultiim, II, Ilii. Potestas ordinis nuto sil perpetua. II, 1142, 11$3. Num cesset in altera vita. II, Il $4. Quale exercitium potestatis ordinis sii grave peccatum, II, 1145. Potes­ tas ordinis superior in genere com­ prehendit inferiores. II, 11 »6. Po­ testas ordinis episcopalus, 11,11 $<8 ; presbyteratus, II, 1149; diacona­ tus. II, 1150sequ; subdiaconatus, II, 1154; minorum ordinum, II, 1156 sequ. Praelatus quid juris si repellit candidatum publice dignum, I. 616, 617, 618. Decretum Tridentinum, sets. XIV, cap. 1, de ref., I. 619. Interpretatio hujus decreti. 1, 620. 621. 622. Pi axis S. C. C. in hisce negotiis, I, 623, 624. Praelati inferiores num valeant dispensare ab irregularitate ex de­ creto Tridenlino, se.«e. XXZV, cap. VI, de ref., 1, 218 ; num ab irre­ gularitate ex defectu natalium, 1. 216. Num valeant gradus clericales conferre, vide Abbas. Num pos­ sint do irregularitate ex vitio cor­ poris judicium ferre, 1. 25$ ; aut dispensare a lege interstitiorum. I. 507. Praestimonium num siiffici.il pro titulo canonico sacrae ordinationis. I, 605. Presbytei’ num el quatenus dele­ gari possit a R. P. pro gradibus dei icalibiis conferendis, vide Pon­ tifex Romanus. Presbyteratus Csl verus ordo ver.ique ordinatio, 1, 27. list divinae institutionis. I. 31. Quandonain Chi islus I). ipsum instituerit. I, 32. ISt verum saci amentum, 1.3 Qua­ le pei catum sil ipsum recipere aut conferre in statu peccati mortalis, I. »$. Num necessarius sit pro va­ liditate consecrationis episcopalis, 1. 22 sequ.Quo ritu conferatur apud Graecos el Latinos, 11. 1055 sequ. Quuenam ejus inatei ia et forma, 11. 1056. 9)73 sequ. Qui defectus in collatione presbyteratus supplendi sint, II. 1080 sequ. Presbyteratus jiolcstas et ollicia, II, 1149. Princeps saecularis ab irregulari­ tate ex defectu lenitatis immunis est, I, 45$. Privilegium aposlolicum aliquan­ do datur candidatis ut ab episcopo· alieno ordines recipiant, II, 894 sequ. ; aliquando datur episcopo ut alieno subdito ordines conferat, II, 897. Procurator genendis est irregula­ ris ex defectu lenitatis, I. $53. Professio solemnis religiosa quo­ modo tollat irregularitatem ex de­ fectu natalium, 1. 247, 248. Promissio obedienliae in ordina­ tione presbyter.il i, vide ObedienΖια. Protestatio quod poena sanguinis non intendatur, qu.indo et a quo ad fugiendam irregularitatem fieri de­ beat, 1, $5$. Publicationes faciendae ante or­ dinationem in sacris, II, (>93 sequ. Ubi, quando, quoties faciendae, II, <»95. Quid in eisdomexprnm debeat, II, 696. Quid in fidelibus importent, 11.697. Num Ordinarius valeat eas remittere, II, 698. Num pro omnibus ordinibus sacris necessariae suit, II, 701.Quando repeti debeant, i’ ® j · 9 t J t | 1 I ■ ,J 19 a 1 ■ j 1 ■ «J S I R Raptor mulieris est infamis infa­ mia juris ideoque irregularis, I, I S Ratihabitio homicidii non inducit irregularitatem, I. $25. Receptatores haoieiicorurn num sint irregulares. I. $68. Ratiocinia reddenda constituunt impedimentum ordinationis, I, 551 sequ. Redditis rationibus, admi­ nistrator promoveri potest, 1,554. R. P. jiolest ordinationem permittero etiam ante rationum redditionem, I. 555. Quid juris si ad ministrafor promotus fuit ante reddita ratiocinia el sino dispensatione R. 1 j S "d Λ '* j Ii INDEX HERUM Ql AE IN UTROQUE VOLUMINE CONTINENTUR 395 Recidivi in xiliiun occultum quoad ordinationem recipiendam! I, 573 sequ. Reditus tituli pro ordinatione debrui esse sufficientes pro sustenta­ tione clerici, I, 597 sequ. ; el per­ petui. I, 600· Regulares gaudent privilegio re­ cipiendi ordines extra tempora, L 71 sequ. Regulares superiores et confessorii possunt ah irregularita­ tibus dispensare, 1, 228, 229. Supe­ riores regulares judicant de irre­ gularitate e\ defectu corporis pro exercitio ordinis rerepli, I, 251. De potestate superiorum regularium dispensandi ab irregularitate r\ bigamia, I, 403; et (·χ homicidio volun­ tario, 1.159. Xumlegointersiitiorum teneantur, I, 507. Obnoxii militiae saeculari quomodo ordinari valeant, I, 511. Regularium titulus pro or­ dinatione in sacris est titulus pau­ pertatis, 1, 586;quinam veniant no­ mine regularium hac in re, I, 587 sequ. Num cl quatenus regulares a suo superiore repelli ah ordini­ bus possint, 1,618 sequ. Quaoruun testimonia pro ordinatione regula­ rium necessaria sint, II. 743 sequ. Num superior regularis dare possit testimoniales pro regulari dimisso «pii in saeculo ordinem recipit,II, 711. Eliam regulares debent exa­ men pro ordinatione subire, II, 751 sequ. ; net* reprobati mitti possunt ad alium episcopum, II. 758. Item tenentur lege exercitiorum spiri­ tualium anti* ordinationem, II. 767. Episcopus proprius pro regularium ordinatione est episcopus dioecesanus, II. 919. Exponuntur casus in quibus superior regularis potest subditum dimittere ad alienum episcopum ll,922seqii. VidoJE/mu copus proprius. Num regulares abbates poliantur potestate confe­ rendi primam tonsuram el ordines minores, vide Abbates. Hegularcs cum vocantur ad ordines, quo­ modo vocentur, II, 1011, Quid im­ portet juramentum ohedientiae emissum a regularibus in ordina­ tione presbyteratus, II, 1070. Si superior regularis est episcopus, potest subditum regularem ordi­ nare, II, 918. Quid litterae dimisso­ riae regularium continere debeant, vide Dimissoriales litterae. Regu­ laris exercens chirurgiam quando sil irregularis, I, 115. Resignatio brneilvii vel pensionis in titulum canonicum pro ordina­ tione constitutae, I. C08. Revocatio mandati (piando man­ dantem ab irregularitate homici­ dii liberet, I, 421 ; revocatio consi­ lii. i. fâl Ritus diversi episcopus num et qua­ tenus possit subditum ordinare, vide Episcopus proprius. Ritus es­ sentiales ordinationum quae habent rationem sacramenti, sunt divinae institutionis, II, 981. Quomodonam Christus D. illos instituerit, el num Ecclesia variare possit, II. 985, 986. Tria criteria non levis momenti hac de re statuuntur. II. 988 sequ. Alii omnes ritus ordinationum sunt ec­ clesiasticae institutionis, II, 991, 992. Obligant sub gravi ritus certo vel probabiliter essentiales. II 994. Num tactus instrumentorum el im­ positio manus physice el corporaliter licri debeat, II, 995, 996. De muta­ tione accidentali el substantiali for­ mae, II, 997. Ex cujus ritus omis­ sione ordinatio ex toto vel ex parte repeti debeat, II. 998. 999, 1090. Quando el quomodo ritus non es­ sentiales supplendi sint, 11, 1001, 1002. forma pronuntiari debet supra materiam praesentem, 11, 1063 ; Num pronuntianda sit ab eodem ministro tradente materiam, II. 1001. Quandnnam imprimatur cha­ racter, cum multiplex est forma ct materia. II, 10(Γ>. labri in quibus authentici ritus ordinationis repernnitui. II, f(XW. Materia el forma determinatur et litus describitur primae tonsunie, II, 1013 sequ. : osliaiiatus, 11. 1017, 396 TRACTATIS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE 1018; Icctoralus, II, 1019, 1020, 1021 ; exorcistahis. II. 1022 ; aeolylhatus, II, 1023,1021, 1025 ; ordi­ num majorum in communi, II, 1026, 1027 ; snbdiaconatus in Ec­ clesia Graeca. Il, 1028, 1029: in Ec­ clesia Latina, Π. 1030 sequ. ; dia­ conatus in Ecclesia Graeca, 11, 1038, 1039; in Ecclesia Latina, II, 1040 sequ. : presbyteratus in Ecclesia Graeca, 11. 1055 sequ. ; in Ecclesia Lilina, II, 1059 sequ. ; episcopatus in Ecclesia Graeca, II, 1087 sequ. ; in Ecclesia Lilina, II, 1092 sequ. S Sacerdos delegari potest a II, P. ad nonnullos gradus clericales con­ ferendos, II, 798, Sacramentorum partes essentia­ les quomodo institutae a Christo 1). el num ab Ecclesia mulari pos­ sint, II, 981sequ. Saeculares clerii i qui dicantur, II, 8OI. Saltus in ordinatione, vide Ordi­ na lio. Sanctitas necessaria ad gradum jr ir clericalem recipiendum, I, 561. 565 ; diversa pro diversis gradibus, 1, 566; alia pro prima tonsura, 1, 567 ; alia pro minoribus ordinibus, 1, 568 ; alia pro subdiaconatu, 1, 569; alia pro diaconatu, 1, 570; alia pro presbyteratu, 1, 571 ; alia pro episcopatu, I. 572. Quid de can­ didato ad majores ordines habituatoet recidivo in vitio occulto, et «planta probatio abeopraecxigenda, 1, 573, 57G. De simili candidato ad professionem religiosam, I, 571. D«‘ simili candidato ad tonsuram et minores ordines, I, 575. Schismatici episcopi quoad con­ cessionem literarum dimissoriarum et collationem ordinum, vide Epis­ copus. Sunt irregulares, vide Hae­ reticus. Scientia proportionata requiritur omni ordinationi. 1, 556. Princi­ pium generale determinans scien­ tiam necessariam pro singulis gra­ dibus, 1,557. Quaenam scientia re­ quiratur pro prima tonsura,!, 558; pro ordinibus minoribus, I, 559 ; pro subdiaconatu et diaconatu, I, 569; pro presbyteratu, 1.561. At episcopus majorem quoque scien­ tiam exigere potest, I. 562. Scientia necessaria pro episcopatu, 1, 563. Scrutinium iu ordine faciendum, 11, 669. Modus illud faciendi diver­ sus pro diversis temporibus, II, 670 sequ. Quid importet in prae­ senti disciplina, I, 673. 671. Sedes Apostolica, vide Pontifex. Status gratiae requiri tui ad licitam ordinationem, 1. 561. Quando sub gravi vel sub levi, 1, 1-1·. Seminarium pro tirocinio candi­ datorum ad tonsuram et ordines, II, 659, 600. Quid juris si candidali extra seminarium morantur, II, 661, 662. Servitium militare, vide Militia. Servitus quotuplex, 1,5-15. Servitus proprie dicta in antiqua Ecclesiae disciplina erat impedimentum or­ dinationis,!, 516. Quid juris si ser­ vus, contradicente vel ignorante domino, ordinatus fuisset, 1, 547. Servi adseriptilii, aut originarii po­ terant ordinari. 1. 519. Simoniacus est infamis infamia juris ideoque irregularis, 1,296. Sirnoniacuin est aliquid dare vel re­ cipere pro ordinatione, II, 1118 sequ. Subdiaconatus in Ecclesia Grae­ ca comprehenditostiarialiimet acolylalum, 1, 17. Est ecclesiasticae institutionis. I, 33. Quandonam Ec­ clesia illum instituerit, 1, 31, 35. Non est verum sacramentum,1, 41. Quale peccatum sit ipsum recipere aut conferre in statu peccati mor­ talis, I, 44. Quo ritu conferatur apud Graecos et Latinos. II. 1028 sequ. Quae sil ejus materia et for­ ma, II, 1029 sequ. Qui ritus omissi in ejus collatione supplendi, II, 1036, 1037. Quam potestatem con­ ferat in Ecclesia Graeca et Latina, II, 1155. INDEX RERl’M QUAE IN I TROQUE VOLUMINE CONTINENTI R 397 Subjectum idoneum sacrae ordi­ nationis quale sit, 1,109, 110. Quae­ nam in eo requiratur intentio pro valida et licita ordinatione, vide In­ tentio. Sufficientia clericorum in dioecesi impedit aliorum clericorum ordi­ nationem. 1.577. 578. Ne inutiles clerici promoverentur, Ecclesia providit per clerici adseriptionem alicui ecclesiae, I, 579. Differentia inter canonem Chalcedonensem et canonem Tridenlinuni hac de re, I, 582. Varia disciplina circa hanc adseriptionem. et num contraria inducta consuetudo retineri valeat. I, 583. Superiores llegulares, vide Régu­ la res. Superpelliceum quid, 11,1015. Suspensio quid et quotuplex sit, et num sacram ordinationem impe­ diat, 1, 148 sequ. T Taxae in materia ordinationis, vide Ordo. Taxa synodalis pro sufficientia tituli ordinationis, 1,597. Tempus sacrae ordinationis apud Graecos ; et quid juris si Graecus ordinetur a Latino aut viceversa, I, 15. An tempus ordinationis in Ec­ clesia Latina servandum sit pro sup­ plendis vel repetendis ritibus ordi­ nationum, 1,47. Tempus in Ecclesia Latina pro collatione prunae ton­ surae. I, 49: pro collatione mino­ rum ordinum, I. 50. Quinam sint dies festivi quibus ordines minores conferri valent. 1,52. Num consue­ tudo hac in re aliquid valeat. L 53. Tempus pro conferendis ordinibus majoribus, I. 51. Vetus hac do re disciplina, I, 55 sequ. Quando li­ ceat absque dispensatione majores ordines conferre extra tempora sta­ tuta, I, 66, 67. Nullus episcopus infra Pontificem ordines conferre potest ipso suae consecrationis epis­ copalis die, 1,68. Num aliud tem­ pus ordinationis consuetudine intro­ duci possit. 1,69. Λ lege temporum ordinationis R. P. dispensat. I. 60. Quibus de causis in casibus parti­ cularibus haec dispensatio conce­ datur, I, 71 ; et sub quibus clausu­ lis. I, 72, 73. Num regulares gau­ deant privilegio ordinationum ex­ tra tempora, L 71. Quid importet hoc privilegium, 1, 75, 76. De epi­ scoporum induito dispensandi ad hac loge, I, 77, 78. Quosnatn dis­ pensare valeant, 1, 80. Poenae in violantes tempus ordinationis. I. 81. Expedit ut ordinatus celebret anniversarium suae ordinationis et laudatur pia quaedam consuetudo in Gallis. I, 82. De missa ordinatio­ nis vide Missa. Consecratio epi­ scopalis non potest conferti nisi die dominico aut festo ahcujus Apostoli. 1,83, 84 ; in missarum s<>lemniis, 1, 85; infra 1res menses a promotione. 1. 86, 87. Anniversari i dies electionis et consecrationis ab episcopo celebranda, 1. 88. Item dies anniversaria assumptionis R. P., 1,89. Testes num sint irregulares ex de­ fectu lenitatis, 1,453. Testimonia necessaria pro ordina­ tione alia semper valent, alia non amplius valent post longum tem­ pus, 11, 676 ; quae nec dari possunt absenti a longo tempore. 11, 677 In genere testimonia jure praescripta necessaria sunt, etsi in casu certum sit nullum adesse impedimentum, II. 671. 732 Testimonium baptis­ mi et confirmationis, II, 683. Num loco hujus testimonii aliae conjec­ turae vel probationes admitti va­ leant, II, 685 sequ. Testimonium de morte uxoris, II, 688. Testi­ monium cxistenliae aut dispensa­ tionis tituli canonici pro ordina­ tione snbdiaconatus, 11,689. Tes­ timonium parochi alianimque per­ sonarum pro prima tonsura, II, 691 ; pro minoribus ordinibus, II, 692 ; pro ordinibus majoribus, II, 693. Parochus inquirere debet per publicationes et personaliter, II, 398 in TRACTATUS (ANONICU’S DE SACRA ORDINATIONE 693 sequ. Vide Publicationes. ' ordinatione candidati perlinentis Num haec parochi inquisitio ne­ ad praelaturam inferiorem, 11,738. cessaria sil pro omnibus sacris or­ Tirocinium in seminario, vide He­ dinibus. II, 701. Testimonia quae minarium. pro ordinatione facienda a pro­ Titulus canonicus ordinationis prio episcopo requiruntur ab aliis quid sit ejusque necessitas,!. 584. Tituli canonici multiplex sensus,!, episcopis. II, 704. Testimonium i receptae ordinationis, II, 704. Vide I 585. Quis titulus ordinationis pro regularibus, I, 586; quorum no­ infra Testimoniales litterae. Tes- I timonia requisita quando promotio ( mine quinam veniant. I. 587. De­ cretum S. C. EE. et HR. diei 4 saecularis ab episcopo alieno fa­ Aoe. 4892, I, 588. Titulus ordina­ cienda est. II, 739 sequ. ; pro pro­ tionis clericorum saecularium tri­ motione regularis, 11,743 sequ. Tes­ plex, idest beneficii, patrimonii et timonium de peractis exercitiis pensionis, I, 589. Origo historica spiritualibus, II, 768. tituli beneficii. I, 590 ; patrimonii, Testimoniales litterae quid sint, | 1,591, 592 ; pensionis, 1, 593. De­ et in quo differant a dimissoriis,II, 706, 707. Earum concessio non est cretum Cone. Trid., sess. XXI. actus jurisdictionis,! 1, 708. Earum cap. Il, de ref., I, 594. De jure communi titulus canonicus est ne­ forma, 11. 709. A quibus dari pos­ sint, II, 710, 711. De quonam epis­ cessarius pro solis ordinationibus copus in eisdem testari debeat. II. in sacris, I, 595. Titulus ordina­ 712, 713. Num possit eas episcopus rius est beneficium ; suppletorius denegare,II, 714 sequ. Dari debent in casu necessitatis aut utilitatis formaliter proclericali promotione. Ecclesiae, juxta arbitrium Episco­ II, 717. Num datae pro ordinibus, pi. patrimonium et pensio, I, 59G. intelligantur pro omnibus, et datae Titulorum reditus debent esse suf­ pro aliquo gradu sufficiant pro ficientes honestae clericorum sus­ aliis, 11, 718 sequ. tentationi, 1,597, 598 ; detractis ex­ Testimoniales litterae servandae in pensis, et num etiam onera missa­ rum detrahi debeant, I, 599. Prae­ archivio, 11. 722. Quando ordi­ terea reditus debent esse perpetui, nat episcopus beneficii, cujusnam I, 600,601. Insuper beneficium, pa­ episcopi testimoniales requirantur. trimonium, pensio pacifice possi­ II, 726; item quando ordinat epis­ deri debent, 1, 602, 603, 604. Quae copus originis. 11, 728 sequ. ; item beneficia , patrimonia , pensio \ episcopus domicilii. I [. 734. 785; nes in specie his conditionibus item episcopus familiaritatis. II, respondeant necne. 1,605, 606, 607. 733. An testimoniales episcopi lit­ terae sint necessariae, si candida­ Quomodo resignatio beneficii, extinclio, alienatio, el remissio patri­ tus in dioecesi natus non est, sed tanto tempore commoratus est ut monii aut pensionis facienda sit, potuerit aliquod impedimentum I, 608. Tituli extraordinarii et sub­ contrahere, II, 729. Quale sit hoc sidiarii ordinationis a S. Sede con­ tempus sufficiens ad impedimen­ cessi, I, 609. Quis dispensare pos­ tum contrahendum. 11,730. A qua sit a lege prohibente collationem aetat·· incipiat, II, 731. An suffi­ ordinum sine titulo, 1, 610. Quae ciat simplex parochi testimonium, ex veteribus et recentibus cano­ si candidatus in dioecesi natus, sed nibus maneant ordinatos vel or­ non commoratus est. 11, 733. dinantes sine titulo, 1, 611, 612, Poenae in ordinantem et ordina­ 618. Num contra hanc legem ino­ tos absque litteris te^mpnçrHUus. lescere possit consuetudo, I, 614. 11, 737. Litterae Tonsura prima non est ordo pro- INDEX RERUM Q1 ΑΕ IN UTROQUE VOLUMINE CONTINENTUR prie dictus, I, 28. Distinctio inter tonsuram et coronam et utriusque origo, I, 3G sequ. Est simplex sacramenlale, I, 42. Est leve ipsam recipere aut conferre in statu pec­ cati mortalis, 1, 44. Quo ritu con­ feratur. II, 1014 sequ. Prima ton­ sura apud Graecos, II, 1019. Nul­ lam dat potestatem, 11. 1160, Num eam conferre valeant abbates, vide Abbates. Traditio instrumentorum accurate servanda, II, 994. Instrumenta tangi debent physice, II, 995. Tradilio-taclus instrumentorum est materia essentialis ostiariatus, II, 1017 ; lectoratus, II, 1021 ; exorcitalus, II, 1022; acolylhatus, II. 1023; subdiaconatus, II, 1038 sequ. Num sil materia essentialis diaconatus, 11, 1046 sequ. ; aut presbyteratus, II, 1074 sequ. U Unctio in ordinatione presbyteri, II, 1062 ; in consecratione eoiscopali, II, 1099. Uxorati num et quatenus ad ordi­ nes admitti valeant, vide Matrimo­ nium. Vicarius Capitularis num possit dispensare ab irregularitate vi de­ creti Cone. Trid., sens. XXIV, cap. VI. de ref., I, 218 ; el in casu dubio aut occulto, 1, 230, 231. Po­ test dispensare ab irregularitate ex defectu natalium, 1,246. Num el quatenus possit aut debeat dare dimissorias, II, 868 sequ. Vicarius Generalis num dispen­ sare valeat ab irregularitate ex de­ creto Cone. Trid,, sess. XXIV, cap. VI, de ref., 1, 218; et in casu dubio aut occulto, 1,230,231, Num 399 dare possit dimissorias, II, 867. Vicarius apostolicus num dare possit dimissorias. 11,873. Viduae quae mulieres in antiqua ecclesia ita dicerentur. I. 130. Vinculum matrimoniale, vide Ma­ trimonium. Virilia qui sibi abscidit num sil ir­ regularis, I, 417. Vitium corporis antiquitus non secum ferebat irregularitatem, et qui­ nam primus hanc irregularitatem constituerit, 1, 251. Principium ge­ nerale exhibens hanc irregularita­ tem, I. 252. Hujus irregularitatis effectus, I, 253. A quo et quomodo comprobanda, 11,254. Quis ab ea dispenset, I, 255. De irregularitate caecorum, caecutientium et allero carentium oculo, I, 256 sequ. De irregularitate surdorum et surdastrium, 1,259. De irregularitate eo­ rum qui faciem ustulatam, aut valde maculatam habent, aut ca­ rent labiis, naso etc., I, 260. De ir­ regularitate mulorum, I. 261. De irregularitate brachio, manu vel digitis diminutorum aut inutilia eadem membra habentium. I, 262 sequ. De irregularitate claudorum, claudicantium, aut aliter cruribus pedibusve vitiatorum, 1. 265. De irregularitate monstruosorum, I, 266. Vocationis ad statum clericalem natura et distinctio in imperativam et invilativam, I, 110. Nemo ad pri­ mam tonsuram et ordines accedere debet sine vocatione, I, 111. Quid juris si accedit, 1, 112. E contrario vocatus accedere debet, 1, 113. Quid juris si renuit, 1, 114. Quomodo di­ vina vocatio sit explorandae! quae­ nam illius indicia, I, 115 sequ. Re­ gula practice haede re, 1,118.Quid agendum in dubio vocationis, 1, 119. lmp. G. Saiul-Aubin ct Tlicvenol, Sl-Dkier (lltc-Marne^ 30, |H»s>ugc Verdeau, Park.