TRACTATUS CANONICUS DE SMITISSIK EltllMISm AUCTORE P e 'i' r o ( x A S P A R RI S a c e r d . SS. D. N. Leonis PP. XIII Praelato Domestico, in Instituto Catholico Parisiens! textus canonici professore, olim Romae professure institutionum canonicarum in Collegio Urbano dc Propaganda Fide, et sacrae theologiae sacramentariae in scholis Pontificii Seminani Romani ad S. Apollinarem Hicesl pani» de cocio descendens ut si quis ex ipso manducaverit, non moriatur (Joan. 17,50». DEL1I0MME et BRIGUET, parisiis Via vulgo dicta : rue de Rennes, 83. EDITORES LUGDUM Via vulgo dicta : Avenue de l'Arcle \ v< hc, 3. 1897 i°"s droits de propriutô et de traduction résorvds. APPROBATIO Visa relatione scripta sacerdotis qui Rev. D. Petri Gaspard, Professoris Juris Canonici in Instituto Ca­ tholico Parisiensi, novum opus, cui titulus Tracta­ tus canonicus de sanctissima Eucharistia, duobus voluminibus compactum, perlegit, illud non modo libenter typis edi permittimus, verum etiam omnibus clericis et sacerdotibus nostrae dioecesis enixe com­ mendatum volumus. Sane quam plurimae sunt leges ecclesiasticae quae de venerabili sacrificio et sacra­ mento Eucharistiae decernunt: aliae scilicet respi­ ciunt tempus celebrationis, aliae locum, aliae minis­ trum, nempe sacerdotem, aliae sacrificii ritus et caeremonias, aliae sacram communionem, etc. Porro has omnes leges docte et egregie exponit in praefato opere laudatus auctor, non praetermissis Rubricis, quae, etsi dicantur pertinere ad scientiam liturgicam, referri tamen debent ad jus canonicum, quia tandem sunt leges Ecclesiae. Nec auctor exscripsit doctores qui de eisdem rebus scripserunt ; ipse enim ante omnia sacros canones in corpore juris, vel constitu­ tionibus Romanorum Pontificum, aut Conciliorum Generalium contentos, sub oculis ponit et interpre­ tatur, adhibitis, pro solutione difficultatum, innume­ ris Congregationum Romanarum, et praecipue Sacrae Congregationis Rituum, decretis ; unde ex genuinis fontibus certa, sana et tuta fluit doctrina canonica. Nec deest in sermone lucidus ordo, nec dicendi faci­ litas, nec argumentorum copia, nec rerum difticiliu m VI APPROBATIO facilis explanatio, ita ut praefatum opus omnibus nu­ meris absolutum esse videatur : quod profecto auc­ tori easdem doctrinae ac scientiae laudes apud erudi­ tos conciliabit ac duo ejus priora opera de Matrimo­ nio et de Sacra Ordination© inscripta. Parisiis die 14 Decembris 1896. i Franciscus Cardinalis RICHARD, A rchiepiscopus Parisiensis. PROOEMIUM Sanctissimam Eucharistiam merito dixeris veluti centrum in quod omnes Christianae religionis radii convergunt et terminantur. Siquidem eucharistico sa­ crificio Christus Redemptor, a mortuis excitatus jam non amplius moriturus, continuo per suorum sacer­ dotum ministerium Patri suo incruenta oblatione immolatur.qua cruenta in cruce semel peracta oblatio repraesentatur ejusdemque fructus uberrime perci­ piuntur. Eucharistico autem sacramento Christus Dominus, dum gloriosus ad dexteram Patris in coelo assidet, multis aliis in locis inter homines sacramentaliter commoratur, vel uti in arca propitiationis latens sub speciebus sacramentalibus. fidelium adorationes et vota excipii, gratias jugiter dispensat et recipienti­ bus intime sese communicat,promissum suum adim­ plens, Matthaei XXVI11, 20 : Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem sae­ culi. Est igitur sanctissima Eucharistia passionis et mortis Christi Domini perenne vivumque memoriale, testimonium supremum infinitae ejusdem caritatis erga homines, fons totius vitae supernaturalis, juxta illud Joannis, VI, 48 : Ego sum panis vitae. Quae cum ita sint, mirum esse non debet Eccle­ siam, a primis usque temporibus, circa sanctissimam Eucharistiam quae suum institutorem et sponsum vere, realiter et substantialiter continet sub speciebus sacramentalibus latentem, plura constituisse, ut cum debita reverentia et maxima fidelium utilitate, qua- VIII PROOEMIUM tenus est sacrificium, offerretur, assistentibus fideli bus, et quatenus est sacramentum, servaretur, cole­ retur, sumeretur. Qui sacros canones parumper ver­ sarunt, probe norunt eucharisticam legislationem magnam sacramentariae legislationis partem sibi vindicare. Quamquam enim ad hanc materiam ex cor­ pore juris canonici non referuntur nisi brevis tracta­ tus De consecratione, in Decreto, et pauci brevesque tituli in Decretalibus Gregorii IX, sexto Decretalium, Clementinis et Exlravaganlibus communibus, tamen quis nescit in corpore juris canonici neque omnes neque plerosque canones contineri ? Non ignoramus aliquos, etiam inter canonistas, asserere quae ad sanc­ tissimam Eucharistiam spectant,ad sacramliturgiam potius quam ad jus canonicum pertinere ; sed qua de ratione eucharisticam seu liturgicam legislationem a jure canonico excludant, neque indicant neque in­ dicare possunt, praesertim cum ipsum corpus juris canonici de sanctissima Eucharistia agere, etsi bre­ viter admodum, non praetermiserit. Jamvero hanc legislationem omnibus clericis, quibus Arca Novi Testamenti concredita est, quam ma­ xime practicarn, nos in hoc tractatu coadunamus et breviter exponimus, sicuti in praecedentibus simili­ bus tractatibus De matrimonio, et De sacra ordina­ tione, Ecclesiae leges quae ad matrimonium et sacras ordinationes attinent,explanare curavimus. Praemis­ sis in capite I brevioribus notionibus dogmaticis quae sunt basis et fundamentum totius eucharisticae legis­ lationis, disserimus in capite II de tempore sacrificii eucharistici ; in capite III de loco; in capite IV de sacerdote ; in capite V de sacris utensilibus ; in ca­ pite VI de materia et forma; in capite VII de Missae ritibus et caeremoniis; tandem in capite VIII de as­ sistentia sacrificio eucharistico. Hic explicit tractatio PROOEMIUM JX de sanctissima Eucharistia, quatenus est sacrifi­ cium; cui succedit tractatio de sanctissima Eucha­ ristia quatenus est sacramentum. Itaque in capite JX agemus de custodia sanctissimae Eucharistiae; in capite X de cultu et veneratione sanctissimae Eucha­ ristiae exhibenda ; demum in capite XI de sancta communione. Licet profecto non desint scriptores tum antiqui tum recentiores gravissimi et sapientissimi, qui hanc materiam, adeo amplam et non semper obviam vel aliquam ejusdem partem, rite exposuerint, tamen confisi sumus ex hoc quoque nostro qualicumque labore aliquid utilitatis posse obvenire. Eide II susci­ piendo nos praecipue impulit grati animi sensus erga paternam Dei providentiam, quae et nos, licet imme­ rentes, ad sacerdotale ollicium provehere dignata est. Faxit Deus ut quod erat in votis, obtineamus, et hic noster tractatus ad majorem tanti mysterii gloriam cedat. « Quae autem dixi (verbis utar divi Bernardi in epistola GLXXV ad canonicos Lugdunenses, in Une) absque praejudicio sane dicta sint sanius sapien­ tis. Romanae praesertim Ecclesiae auctoritati atque examini totum hoc, sicut et cetera quae ejusmodi sunt, universa reservo, ipsius, si quid aliter sapio, paratus judicio emendare. » ERRATA Pag. 22 Lin. 3 auxilia,denegare quae. 21 animis.......................... 27 4 consumetur .... 39 32 gravibus erroribus. 49 20 ecclesiaeri . . . 62 innota peregratione . 85 13 aliquo.......................... 92 36 dediclionis .... 12 terri toriosunl . . . 110 3 petit.......................... 114 21 1«............................... 22 inlorstilia .... 31 2°............................... 118 12 exlasl.......................... 126 8 est................................ 138 12 oporte.......................... 150 31 caenaculum.... 33 prophani..................... 132 6 prophanaliones 177 21 pcrpalralum . . . 180 16 Ecclesia..................... 189 26 Episcopis.................... 191 12 portabilis..................... 194 14 prophanaliones 195 2 indecoris..................... 33 Missa ...... 196 31 communes .... 32 domus.......................... Corrige auxilia denegare, quae. animabus. consumatur. graves errores. ecclesiae ri. peregrinatione. aliquod. dedicationis. territorio sunt. petiit. 4°. inlorticia. a». ex tat. videtur. oportet. coenaculum. profani. profanationes. perpetratum. Ecclesiam. Episcopos. portali lis. profanationes. indecori. Missam. communibus. domibus. EKHATA XII Pag·. Lin. 205 24 prophanis . . . . 200 15 prophanos .... 212 4 rete ......................... 266 2 1er......................... 285 36 alteris . .................... 294 6 qui 1er................... 308 3 culix......................... 316 5 omnimodo. . . . 332 14 Disjudicare . . . 3 48 1 altre......................... 363 21 siculli.................... 373 27 scisci ta vit .... 373 37 applicare .... 376 11 sciscitaretur . 386 29 disjudicare. . . . 392 2 comparetur . . . 394 18 simonia.................... 403 4 {prophanas. . . . Corrigo profaqis. profanos. reti. leni. alterius. qui praeterquam 1er. culex. omnimbda. Dijudicare. altro. siculi. sciscitata est. applicent. quaereretur. dijudicare. compararetur. simoniam. profanas. TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA CAPUT I NOTIONES DOGMATICAE DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA. Articulus I Quid sil sanctissima Eucharistia. 1. Tres cvangelistaeS. Matthaeus,cap. AÀ’PV.S. Marcus. cap. XIV, S. Lucas cap. XXII. et insuper S. Paulus in / Cor., cap. XI, narrant de consecratione panis et vini in ultima coena a Christo I). peracta. S. Matthaeus fuit testis ocularis, S. Lucas et S. Marcus quae narrant,audiverunt ex Apos­ tolis, S. Paulus non solum audivit ab Apostolis, sed etiam immediata revelatione accepit, ut ipsemet latetur, l. c. (.'uni vero hocmysterium satis narravissent priores tres evangelistae,S. Joannes de eo tacet, licet commemoret ultimam coenam ac lotionem pedum Apostolorum et ex integro referat mirandum Christi 1). sermonem. Porro quae sacri scriptores habent de re nostra, haec sunt : 2. Christus I). in qua nocte tradebatur, post celebra­ tam paschalem coenam ex legis praescripto (1), in primis (!) Nonnulli immerito prorsus putaverunt Christum D. legalem coe­ nam non celebravisse. Vide Benedictum XIV. De festi» D. N. J. C., lib. I, cap.lV,n.G se 6 TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA viaticum, etc. Tandem nominatim quatenus est sacrificium, sanctissima Eucharistia dici solet sacrificium panis et vini, sacrificium corporis et sanguinis Christi, sacrificium vel oblatio altaris, sed frequentius appellatur sacrificium Missae tel etiam Missa, aut Missae, aut Missarum solemnia simpliciter. De sensu hujus vocis Missae et de variis Missa­ rum speciebus, loquemurin cap. VII. Ί. Veritates dogmaticas de sanctissima Eucharistia fuse evolvere, probare, vindicare ad theologos spectat ; nos eas breviter recolimus, sequentes ordinem ipsius definitionis sanctissimae Eucharistiae. Semper vero prae oculis habebi­ mus Cone. Trid., sess. XIII, XXI, XXII, ubi agit de sanctissima Eucharistia, « ut vetus, absoluta, atque omni ex parte perfecta de magno Eucharistiae mysterio in sancta catholica Ecclesia fides atque doctrina retineatur, et in sua puritate, propulsatis erroribus atque haeresibus,conservetur », ut ipsum Concilium ait in cit. sess. XXII ab initio. Sit. igitur. Articulus II. Dogma catholicum de sanctissima Eucharistia breviter exponitur. ’ i i I J I ! : I I ' § I. — De praesentia reali Christi I), sub speciebus panis et vini verbo sacerdotis consecratis. 8. Materiam consecrandam verbis sacerdotis, idest panem et vinum, et. verba consccratoria nos fusius determinamus in cap. VI. Prolatis autem super panem et vinum verbis consecratoriis a Christo D. in ultima coena, aut a presbytero potestate ab eodem recepta, est de fide sub speciebus panis jam non esse panis substantiam, sed vere, realiteret substantialiter corpus una cum sanguine, anima et divinitate D. N. J. C., et sub speciebus vini jam non esse vini substantiam,sed vcre,realiter et substantialiter sanguinem cum corpore, anima et divinitate ejusdem D. N. .1. C. Corpus quidem sub specie panis et sanguis sub specie vini fit pracsens ex vi verborum ; ipsum autem corpus sub specie vini CAPUT I. ---- NOTIONES DOGMATICAE 7 el. sanguis sub specie panis animaque sub utraque specie, vi naturalis illius connexionis el concornitanliae qua partes Christi I). qui jam ex mortuis resurrexit non amplius mo­ riturus, inter se copulantur; divinitas vero propter admira­ bilem ejus cum corpore et anima hypostaticam unionem. Haec docuit Cone. Trid. cit. sess. XIII, cap. 1 seq. et deinde definivit in ead. sess. can. I: « Si quis negaverit in sanctis­ simo Eucharistiae sacramento contineri vere, realiter et sub­ stantialiter corpuset sanguinem una cum anima et. divinitate I). X. J. C. ac proinde totum Christum, sed dixerit tantum­ modo esse in eo ut in signo vel figura aut virtute, A. S. ». Et in cnn. Il : « Si quis dixerit in sacrosancto eucharistico sacramento remanere substantiam panis et vini una cum corpore et sanguine D. N. .1. C..., A. S. ». 9. Protestantes dixerunt sub speciebus panis et vini cor­ pus et sanguinem Christi esse tantum dum sumitur, non autem ante vel post ; consequenter in hostiis seu particu­ lis consecratis quae post communionem reservantur vel supersunt, non remanere verum corpus Domini. Haec doc­ trina falsa est ; nam statim a consecratione, loco substantiae panis et vini, fit praesens corpus et sanguis Christi D. ; proinde praesens est etiam ante communionem sacerdotis aut fidelium, et etiam in pane el vino consecrato quod superest, expleta communione. Hinc Cone. Trid., cit. ve.w. XIII, can. ΖΓ: « Si (piis dixerit peracta consecratione, in admirabili Eucharistiae sacramento non esse corpus et san­ guinem D. .X. .1. C., sed tantum in usu dum sumitur, non autem ante vel post. : et in hostiis seu particulis consecra­ tis quae post, communionem reservantur vel supersunt, non remanere verum corpus Domini, A. S. ». 10. Porro Christus D. sub speciebus panis et vini verbis consecratoriis ita fit praesens, ut tota substantia panis convertatur in corpus D. X..I.C., remanentibus dumtaxat.speciebus panis ; et tota substantia vini converta­ tur in sanguinem D.X. .I.C., remanentibus tantum spe­ ciebus vini ; quae conversio mirabilis convenienter et pro­ prie a sancta catholica Ecclesia transsubstanliatio est ap­ pellata. Ita Cone.Trid., /. c., cap. ΖΓ; ac deinde in can. II: 8 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA « Si quis negaverit mirabilem illam et singularem conver­ sionem totius substantiae panis in corpus, et totius sub­ stantiae vini in sanguinem, manentibus duntaxat speciebus panis et vini, quam quidem conversionem catholica Eccle­ sia aptissime transsubstanliaiionemappellat,A.S. «.Theolo­ gorum est genuinam transsubslantialionis naturam definire. 11. (arca vero species eucharisticas, id est species panis et vini quae permanent etiam post transsubstandationem, theologi non sentiunt unum idemque. In primis est senten­ tia inter theologos communis, species eucharisticas esse ali­ quid objective reale, contra alios theologos et philosophos, praesertim Càrtesianos, qui putant species eucharisticas re ipsa non existere, sed Deum vel Christum in Eucharistia agere in nostros sensus et in corpora circumposita, sicuti ageret substantia panis et vini, si adhuc remaneret. Sen­ tentia communis innititur duplici rationi, scilicet quia secus Eucharistia non posset habere rationem sacramenti, cum elementum sensibile reale deficeret, et quia haec doctrina, passim recepta in scholis, magis conformis est verbis Patrum et Conciliorum. Sed ea posita, difficile est concipere et expli­ care quomodonam eae species existant sine proprio subjecto. Catechismus Cone. TridDe sacram, eucharistiae .cap. VI, haec habet: « Quoniam eaaccidentiaChristi corporietsanguini inhaerere non possunt, relinquitur, ut supra omnem naturae ordinem ipsa se, nulla alia re nisa, sustentent. Haec perpetua et constans fuit catholicae Ecclesiae doc­ trina, quae etiam facile eorum testimoniorum auctoritate confirmari poterit, quibus antea planum factum est, nul­ lam residere in Eucharistia panis et vini substantiam ». 12. Ex his apparet tantumdem contineri sub una ac sub altera specie, totum scilicet ac integrum Christum. Imo totus et integer Christus est sub panis specie et sub quavis ipsius speciei parte ; totus item sub vini specie et sub ejus partibus existit. Attamen sub speciebus continuis, seu ante separationem, semel tantum Christus continetur, ad eum modum quo unica anima humana est in loto corpore hu­ mano et in qualibet ejus parte ; facta autem separatione, Christus continetur sub speciebus uniuscujusque partis, / CAPUT I. ---- NOTIONES DOGMATICAE ut supra. Id definit Cone. Trid., /. e., can. Hi : « Si quis negaverit in venerabili sacramento Eucharistiae sub una­ quaque specie et sub singulis cuj usque speciei partibus, separationi! facta, totum Christum contineri, A. S. ». 13- Proinde Christus I). qui ad dexteram Patris in coelis assidet gloriosus juxta modum existendi naturalem, inultis in locis hujus mundi sub speciebus panis et \ ini simul adesi sacrament ali ter, ut supra diximus. Cone. Trid., cit. sess. XIII, cap. I, haec habet : « Nec enim inter se pugnant ut ipse Salvator noster semper ad dexteram Patris in coelis assideat juxta modum existendi naturalem et ut multis nihilominus aliis in locis sacramentaliter praesens sua sub­ stantia nobis adsit ea existendi ratione quam etsi verbis expri­ mere vix possumus, possibilem tamen esse Deo, cogitatione per fidem illustrata, assequi possumus et constantissime cre­ dere debemus ». 14. Theologi sudant ut aliquatenus, cogitatione per fidem illustrata, explicent mirabilem modum quo Christus I). sub speciebus panis et vini sacramentaliter existil. Prae ceteris omnibus vide Franzelin, Tractatus de sanctissimo Eucha­ ristiae mysterio,p. I, thés. XI. Illud clarum est, Christum I)., sacramentaliter sub speciebus panis et vini existentem, se moraliter et humano modo exinanivisse ; si enim Apos­ tolus ad Philip., II, 7, de Verbo Dei dicere potuit : Semetipsum exinanivit, formam servi accipiens in similitudi­ nem hominum factus et habitu inventus ut homo ; quanto magis Christus I)., verus Deus et verus homo, seipsum exinanivit sub speciebus panis et vini, factus vere cibus et potus viatorum ! 15. Tandem Christus D., substantiae locum tenens, sub speciebus permanet, quandiu sub illis substantia panis et vini naturaliter permansisset : desinit permanere, quando sub illis substantia panis et vini naturaliter cessavisset, seu, quod idem est, quando species corruptae et immutatae sunt : et tunc per divinam omnipotentiam substituitur sub­ stantia novis speciebus relativa, e. g.,acetum. Exinde sequi­ tur, si xino consecrato admiscetur vinum non consecratum. Christum D. permanere sub speciebus vini consecrati, 10 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA etsi vinum non consecratum sit in magna quantitate et con­ secratum in parva, quia species, saltem ut plurimum, per­ sistunt et substantia vini sub eis permansisset (1). Hinc in­ nocentius HI in cap. 6, De celebratione Missarum, docet, si aliud vinum infunditur speciebus consecratis, manere quidem mixtum speciebus consecratis, non tamen consecra­ tum quoad partem de novo infusam ; et in antiqua Ecclesiae disciplina vino consecrato addebatur non consecratum pro fidelium communione ; de qua re alias. Hoc autem posito, Suarez, l.c.,n.uU., merito tradit tale vinum esse reservan­ dum ad usus sacros; et. si id est impossibile propter magnam a ini quantitatem, posse etiam adhiberi ad usus profanoscum reverentia, quia tunc singuli bibentes sese non exponunt periculo probabili bibendi sanguinem Christi (2). Proinde in prima purificatione, post sumptionem sanguinis in Missa, Christus I), a speciebus consecratis in calice remanentibus non recedit ob admixtionem vini non consecrati, sed sacer­ dos una cum vino non consecrato, sumit sanguinem Christi sub illis speciebus. E contrario, si vino consecrato admisce­ tur liquor specie diversus, si liquor admixtus talis est ut substantia vini recessisset, si fuisset sub speciebus, eo ipso Christus 1). a xini speciebus recedit; secus, non obstante admixtione, sub speciebus permanet. Utrum vero ex admix­ tione illius liquoris substantia vini recessisset, necne, chimici praesertim definient. Ita si vino consecrato admiscetur acidum sulphuricum etiam in parva quantitate, dicendum est eo ipso Christum 1). recedere, quia hoc acidum ita agit in vinum ut substantiam mutet. Si admiscetur aqua in parva quantitate, Christus D. sub speciebus permanet : secus si admiscetur aqua in magna quantitate, ita ut aqua superet vinum, quia \inum est mixtum quoddam ex pluribus ele­ mentis (inter quae est aqua in certa proportione, ac proinde, mutata notabiliter hac proportione, non amplius habetur vinum. Infra quale tempus species censeantur corrumpi, (1) Suarez, in 3 p. I). Thomae, qu. ΊΊ, art. 8, disp. LV1I, sect. IV, n.o: De Lugo, De Euchar., disp. X, n. 'tl, cum communi contra D. Thomain, l. c., quem tamen nonnulli benigne explicant. (2) De Lugo, l» c.9 n. 52. CAPI T I. ---- .NOTIONES DOGMATICAE Π sive in sancta communione, sive extra communionem, suis locis dicemus. § *2. — Sanctissima Eucharistia est verum sacrificium (1). 16. Cone. Triti., sess, XXfif, cap. I, rectissime docet sacrificia in quacumque lege extitisse. In lege naturae sacrificia instituerunt pater familias seu patriarcha pro (i) Sacrificium, spectata vi nominis, velut sacrificatio vel sacrifactio, significat actionem qua sacrificatur seu ft aliquid sacrum. Cohaeren­ ter ad hanc nominalem significationem, sacrificium in sacris litteris et etiam in usu communi passim indicat quemlibet actum religionis eliam internum tantum. In sensu stricto, sacrificium significat peculiarem ac­ tum religionis et definiri optime potest : Oblatio rei juxta legitimam ins­ titutionem Deo facta, per ejusdem realem vel aequivalentem destruc­ tionem, in substitutionem ipsorum hominum, ad professionem absolutae nostrae dependentiae a Deo. Ad declarationem hujus definitionis notan­ dum est nos a Deo omnimode dependere, scilicet quatenus est nobis pri­ mum principium et ultimus finis, et huic dependentiae respondet in no­ bis adoratio ; quatenus innumera nobis contulit beneficia, et huic re­ spondet gratiarum actio ; qua tenus aliis beneficiis ab eodern conferendis indigemus, et huic respondet petitio ; tandem quatenus eumdein per pec­ catum offendimus et placatum volumus,et huic respondet satisfactio vel expiatio. Hanc dependentiam profiteri, tum actu interno, tum actu etiam externo, tum homines privatos pro seipsis in particulari, tum societatem pro morali societatis persona et pro singulis eamdem componentibus, est cultuslalriae internus-externus, privatus-publicus. Jamvero competens auctoritas ad hanc professionem modo concreto et soleinni faciendam.sta­ tuit, ut a ministro publici cultus, seu a sacerdote, nomine totius societa­ tis et omnium eamdem componentium, offeretur Deo res. homines quo­ dammodo repraesentans. ac destrueretur realiter vel aequivalenter, si­ gnificans homines ipsos, in recognitionem absolutae suae dependentiae a Deo, vitam propriam daturos, si liceret et oporteret. Ejusmodi obla­ tiones a competenti auctoritate legitime institutae usu tum sacro tum pro­ fano appellatae sunt sacrificia in sensu stricto. Vide Eusebium, De de­ monstrat.,tib. I, cap.ull., ubi hanc sacrificii proprie dicti notionem tra­ dit. Proinde in sacrificio potest duplex compositio considerari ; prima, quatenus actus internus, quasi forma, comitatur actum externum, quasi materiam, et hanc possumus appellare compositionem metaphysicam ; al­ tera, quatenus in ipsomet actu externo res, quasi materia, destruitur ac­ tione sacrifica, quasi forma,et hanc dicere possumus compositionem phy­ sicam. Sacrificium proprie non est nec res tantum, nec actio tantum abstracte sumpta, sed est res quatenus actione sacrifica offertur, licet nonnumquam etiam res tantum vel actio tantum sacrificium appelletur. Res dici etiam solet promiscue hostia, victima, holocaustum, libamen, etc., licet inter has voces stricte loquendo aliqua sit differentia. 12 TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA societate domestica ante institutionem societatis civilis, et caput civilis societatis pro societate civili, sacerdotium reservantes sibi aut primogenitis. Sed nonnulla ex his sa­ crificiis speciali Dei revelatione, seu instinctu divino, instituta fuere praefigurantia sacrificium Christianum, ut. e. g., pro­ babile est de sacrificio Melchisedech, Gen., XV, quod fuit figura sacrificii nostri eucharistici. In lege veteri scripta,sa­ crificia instituit immediate ipse Deus, qui sacerdotium re­ servavit Aaron ejnsque filiis, ministerium tribui Levi. Om­ nia haec sacrificia fuerunt typus seu figura sacrificii novae legis, ut explicat D. Thomas, la2æ,y. 102, a. 3. In lege nova pro toto genere humano Christus 1). auctor fuit novi et excellentissimi sacrificii et sacerdotii. 17. Humano enim genero per peccatum protoparentum delapso e statu supernatural!, Deus, justus et misericors, admisit quidem illius reparationem, sed praestita adaequata compensatione, idest, adaequata satisfactione pro injuria sibi illata per peccatum et adaequato merito pro bonis ho­ mini restituendis. Hanc adaequatam compensationem prae­ stare non poterat nisi Deus homo. Hinc Unigenitus Dei Filius, amore actus erga homines, assumpsit humanam naturam ; et verus Deus ac verus homo, proinde caput ju­ ridicum totius generis humani, sacerdos in ara crucis seipsum obtulit Deo in sacrificium pro omnibus hominibus praeieritis (inlimbo manentibus),praesentibus et futurisf l ). Hoc sacrificium, cum esset valoris simpliciter infiniti, pote­ rat utique esse compensatio pro nostra redemptione non solum adaequata, sed superabnndans. Christus D. illud (l) In sacrificio crucis Christus D., secundum naturam divinam, fuit accipiens sacri/icutm, seu ille cui sacrificium oblatum est ; secun­ dum humanam naturam fuit sacerdos et victima, repraesentans totum humanum genus, cujus erat caput juridicum, forma sacrificii, seu actio destruens in hoc fuit, quatenus Christus t). non toleravit tantum tor­ menta et mortem, sed interne vitam suam offerens Deo, externe admi­ sit positive ac liberrime tormenta, eisdem permittens mortem sibi in­ ferre ;quae tormenta Judaei impie intulerunt. Etiam in sacrificiis veteris Testamenti saepe victima (noininatim agnus paschalis) mactabatur a levitis vel ab iis qui sacrificium offert i postulabant ; quae mactatio erat forma sacrificii seu actio sacrifica, quatenus fiebat sub potestate et visibili di­ rectione ac ministerio sacerdotis. CAPUT I. — NOTIONES DOGMATICAE Deo obtulit, praecise tanquam compensationem pro nostra redemptione, et Deus hanc compensationem benigne accep­ tavit, ut patet vel ex ipso decreto missionis et incarnationis Eilii Dei pro nostra oinniumque salute. Proinde sacrificio crucis regeneratio omnium et singulorum hominum fuit consummata, satisfacta abundanter injuria illata Deo per peccatum, exhibito merito condigno, imo superabundant! pro bonis nobis restituendis et finem habuerunt antiqua sa­ crificia cum relativo sacerdotio. 18. At sedulo notandum est quo sensu ex voluntate tum Christi pretium redemptionis solventis,tum Dei illud pretium acceptantis, redemptio generis humani fuerit sacrificio cru­ cis consummata. Scilicet non fuit consummata quatenus homines, per sacrificium crucis obtinerent immediate et directe gratiam sanctificantem in hac vita et salutem aeter­ nam in vita futura ; sed quatenus Deus, satisfactione crucis placatus, jam vult omnes et singulos homines salvos fieri et, consequenter ad hanc voluntatem, praebet omnibus et singulis possibilitatem salutis: sed simul exigit ut ipsi ho­ mines aliquid praestent pro propria salute. Ita instituit me­ dia sanctificationis, quibus homo uti debet cum debitis dispositionibus; dat omnibus (licet non omnibus aequaliter; gratias, quibus homo debet cooperari ; insuper homo alias quoque gratias obtinere potest, sive propriis meritis, sive meritis et intercessione aliorum. Haec autem omnia sunt fructus sacrificii crucis, sine quo Deus illam voluntatem salvificam non habuisset, et ideo nec media sanctificationis instituisset, nec gratias concessisset : haec igitur omnia sum meritorum sacrificii crucis applicatio facta homini­ bus (1). 19. Ex dictis apparet sacrificium crucis excludere qui­ dem quodvis aliud sacrificium pro ulteriori solutione pretii redemptionis, veluli si pretium sacrificii crucis non fuisset (1) Meri tu in est opus dignum remuneralione. Nempe merens opere se reddit dignum ut sibi vel aliis bona retribuantur. Quando ratione operis meritorii bona aliis retribuuntur, tunc dicitur mentum illis applicari. Proinde Deus, ratione sacrificii crucis aliquid nobis praestans, applicat nobis meritum sacrificii crucis. 1i TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA sufficiens, imo superabundans ; quod expresse etiam docet S. Paulus in epist. ad Hebraeos. At minime excludit aliud sacrificium latreuticum etcucharisticum pro adoratione Dei et gratiarum actione, uti patet; imo nec excludit aliud sa­ crificium propitiatorium quo remittatur poena temporalis peccatis doletis adhuc debita, placetur divina justitia contra nos irata, concedantur gratiae actuales et augmentum gra­ tiae sanctificantis, atque ita magis magisque nobis appli­ centur merita passionis et mortis Christi. Et cum in sacrificio contineatur perfectio cultus externi, ut ex ejus definitione facile colligitur, et ideo sacrificium in omnibus religionibus habeatur, institutio sacrificii in Ecclesia permanentis post sacrificium crucis, omnino necessaria fuisse videtur. 20. Revera Christus D. ita instituit sanctissimam Eucha­ ristiam ut esset verum et proprium sacrificium, simul insti­ tuens relativum sacerdotium ministeriale, omnibus aliis sacrificiis exclusis. Cone. Trid. de institutione hujus eucha­ ristici sacrificii fuse loquitur in sess. XXII. cap. I\ et deinde in can. I, omnia réassumons, definii : « Si (piis dixerit in Missa non offerri Deo verum et proprium sacri­ ficium, aut quod offerri non sit aliud quam nobis Chris­ tum ad manducandum dari, A. S. ». Veritatem hujus ca­ nonis, nempe quod in Missa offeratur verum et proprium sacrificium, theologi ex Traditione et Scripturis abunde de­ monstrant. Nos, veritatem hujus canonis supponentes, in primis in hoc sacrificio inquirimus elementa omnibus sa­ crificiis communia, nempe victimam, sacerdotem, actionem sacrificam; deinde de ejusdem valore agimus : tandem illud comparamus cum aliis sacrificiis. 21.1. Victima quae in sacrificio eucharistico offertur est Christus D., secundum humanam naturam divinae hypo­ statice unitam, sub speciebus sacramentalibus. Ad rem Cone. Trid., sw. XX/Î. cap. Il : « In dixino hoc sacrificio quod in Missa peragitur, idem ille Christus continetur et in­ cruente immolatur,qui in ara crucis semel seipsum cruente obtulit... una eademqne est hostia, idem nunc offerens sa­ cerdotum ministerio (pii seipsum tunc in cruce obtulit, sola offerendi ratione diversa ». Species panis et vini non sunt CAPUT J. ---- NOTIONES DOGMATICAE 15 res quae per se offeruntur, sod per quasct sub quibus Chris­ tus offertur. Item substantia panis et vini non est res quae offertur, sed esi res quae desinit ut victima divina consti­ tuatur sub speciebus panis et vini pro immolatione ; proinde pertinet ad hoc sacrificium ut terminus a quo desinens ; et hoc sensu intelligendi sunt Patres et Doclores, dicentes in hoc sacrificio offerri primitias Deo, offerri panem et vinum, etc. (1). Sub qua ratione formali Christus D. offeratur in sacrificio eucharistico, vide n. 10. 22. Sacerdos autem est multiplex. Prae primis est Chris­ tus D., qui est simul victima et principalis offerens minis­ terio presbyteri. Id expresse docet Cone. Trid., verbis n. praec. relatis et hoc praecise modo Christus D. sempiter­ num habet sacerdotium et est sacerdos in aeternum secun­ dum ordinem Melchisedech (/ Cor., //) (2). Deinde est Ecclesia, quae offert tum in persona Christi, quia Christus D.,uti victima et uti offerens, repraesentat Ecclesiam, sicut in genere victima et sacerdos in oblatione sacrifica reprae­ sentant societatem, tum in persona presbyteri qui est suus minister. Proinde quicumque ad Ecclesiam pertinet, qua­ tenus est Ecclesiae membrum, offert sacrificium, et ideo est aliquo modo sacerdos : de quo sacerdotio intclligi optime potest S. Petrus in epist. /, cap. II, υ. i sequ. Postea est presbyter celebrans, qui offert tum nomine Christi et Ec­ clesiae, ut supra dictum est, tum nomine proprio, cum character publici muneris non impediat quin ipse suam per­ sonalem intentionem adjungat. Tandem sunt fideles qui spe­ ciali modo concurrunt ad actionem sacrificii, e. g., cele­ branti ministrant, suppeditant stipendium, praebent neces­ saria, assistunt corpore et mente, aut mente tantum..., (I) Franzelin. I. c., thus, ult., coroli. 1 ; Billuart, Z. c., diss. VIII, art. 7, petes 2°. ('2) Scilicet Christus D. est sacerdos in aeternum, tum dignitate per­ petua tum functione sacerdotali perpetua quae est duplex : una qua in coelo interpellat pro nobis (episl. ad Jlebr., VH1, 23 sequ.), alia, qua in terris sese continuo immolat incruente, sicut semel sese immolavit cruente in cruce. Vide Franzelin, De verbo incarnato, thesi ult. 16 TRACTATUS CANONICIS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA quique proinde speciali modo dicuntur olTerre prae aliis fidelibus (1). 23. Tandem, cum in .Missa plurcs liant actiones principa­ les, mi offertorium ante, consecrationem, consecratio, ela­ tio specierum, oblatio post consecrationem in illis verbis : Unde memores... Offerimus praeclarae...’, fractio panis et mixtio cum sanguine, communio sacerdotis et forte etiam fidelium, quaeritur quaenam ex his actionibus sit vere et proprie sacrifica, seu in quanam sacrificium eucha­ ristici! m proprie olferatur.Theologi catholici inter se non con­ veniunt, eorumquecontroversiam Cone. Trid., /. c., minime solvit, definiens tantum verum et proprium sacrificium offerri in Missa. Praetermissis aliis improbabilibus opinio­ nibus. actiones de quibus fieri potest quaestio cum aliquo fundamento, sunt tantum consecratio et communio sacerdo­ tis, nonnullis putantibus sacrificium perfici sola commu­ nione sacerdotis (2), aliis sola consecratione, ita ut commu­ nio sacerdotis sil pars integrans sacrificium (3), aliis tandem consecratione et communione sacerdotis, ita ut utraque sit sacrificio essentialis, licet consecratio sit principalis (7i). (1) Benedictus XIV, De sacros. Missae sacri f., lib. II, cap. XIII, n. 12 ; Sylvius, in 3 pM r/. 83, art. 1, quaesi. 6. (2) Pignatelli, Albertus M., Ledesma aliique apud Suarez, in 3 p. D Thomae. disp. LXXIV,sect. V. Huc redit etiam alia sententia quam S. Alphonsus, 17, n. 305, dicit probabiliorem, quaeque retinet sacrificium consistere tum in consecratione tum in communione,quatenus consecra­ tione adducitur et praeparatur victima, sacerdotis communione mactatur. (3) Franzelin, op. cit., thesi ult. ; Suarez, l. c ; Billot, De Ecclesiae sacramentis, thesi L1V. (4) De Lugo, op. cil., disp. XIX. sed. V. L’t melius intelligatur quaes­ tio utrum communio sacerdotis sit elementum essentiale, licet secunda­ rium, an integrate tantum sacrificii eucharistici, exemplo sit holocaus­ tum, sacrificium pro peccato, hostia pacifica, de quibus in primis capi­ tibus Levitici. In holocausto victima prius occidebatur et deinde tota comburebatur. In sacrificio pro peccato, victima prius occidebatur et deinde una pars comburebatur, altera manducabatur a sacerdote, prae­ terquam quum otlerebatur pro peccato totius populi, vel specialiter pro peccato sacerdotis, tunc enim tota comburebatur. In hostia pacifica vic­ tima prius occidebatur et deinde dividebatur m 1res partes, quarum una comburebatur, altera manducabatur a sacerdote, tertia ab offerentibus. Jam vero in holocausto sacrificium consistebat principaliter in victimae occisione per sacerdotem, secundario in ejusdem victimae combustione, ita ut non fuisset sacrificium holocausti nec si victima combusta tantum f CAPUT I. ---- NOTIONES DOGMATICAE 17 24. Nos putamus sacrificium eucharistici! m offerri sola consecratione, et communionem sacerdotis ex utraque spe­ cie consecrata in Missa, jure divino praescriptam, esse ele­ mentum intégrait’ tantum. Sane sacrificium eucharisiicum offertur actione, quam presbyter ponit nomine et vice Christi I). ; quam Christus 1). posuit in ultima coena et sacri scrip­ tores explicite enarrant (quia non est probabile eos omisisse aut implicite tantum indicavisse partem principalem : quae de sui natura est repraesentati va passionis et mortis Christi. Atqui haec omnia de sola consecratione vera sunt. Accedit in ordinatione presbyterali episcopum, dum porrigit instru­ menta, dicere : Accipe potestatem offerre sacrificium. êtes. quibus verbis indicat potestatem consecrandi : ergo appa­ ret potestatem consecrandi esse potestatem offerendi sacri­ ficium, et ideo consecrationem esse oblationem sacrificii. Tandem haec doctrina est conformior modo loquendi sacrae Scripturae, liturgiarum, sanctorum Patrum et Doctorum. Ita S. Gregorius Naz. epist. i/i, al. 240, ad Amphilo­ chium : « Dum peragis divina, ait, fac quod praestantius est et peccatorum molem nobis solve... 0 Dei cultor sanc­ tissime, ne cuncteris et orare et legatione fungi pro nobis, quando verbo Verbum attrahis, (piando incruenta sectione secas corpus et sanguinem, vocem adhibens pro gladio ». Exinde sequitur in Missa praesauclificatorum non offerri sacrificium cucliaristieiim ; imo haec Missa neque est com­ plementum sacrificii praecedenter oblati, sed est simplex fuisset et non prius occisa, nec si occisa tantum fuisset et non postea combusta : hinc sacrificium incipiebat occisione victimae et terminaba­ tur ejusdem combustione, et actio sacrifica erat tum occisio, tumcombustio, prima principalis, altera secundaria, utraque essentialis. Ita quidem: sed Deus potuisset res aliter constituere, scilicet ut sacrificium offerretur sola victimae occisione et deinde compleretur ejusdem victimae combus­ tione, ita ut sola occisio victimae esset elementum essentiale sacrificii, et combustio esset elementum intégrale, sine quo sacrificium haberetur utique, sed imperfectum, sicuti homo, e. g., esse nequit sine anima et corpore, sed esse potest sine pede, licet imperfecte. De facto utrum com­ bustio partialis fuerit elementum essentiale an solum intégrale in sacri­ ficio pro peccato clarum non est ; sed comestio victimae sive per sacer­ dotem, sive per offerentes in sacrificio pro peccato et in hostia pacifica videtur fuisse integratis tantum, seu simplex rei sacrificatae participatio (De Logo, disp. XIX, n. 74). 18 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA communio sacerdotis celebrantis ; etsi Ecclesia in precibus de sacrificio loquitur, e. g.: Orate, fratres, ut meuni ac ves­ trum sacrificium, etc., vox sacrificii sumitur lato sensu pro sacrificio interno vel pro quovis ministerio sacro et pro ipsa hostia consecrata. Vide responsionem S. R. C. in Resolutionis dubiorum, 8 Martii 1825 (n. /|6O9) et vota quae referuntur in collectione Gardelliniana,quaeque optime declarant qualitatem et naturam Missae praesanctificato­ rum. Verba autem quibus concilium Toletanum in can. 11, disl. 2, De consecrat., in Decreto, reprehendit sacerdotes qui Missam celebrabant, non communicantes : Quale erit illud sacrificium, cui nec ipse sacrificans particeps esse cognoscitur 2, intelligenda sunt de communione integrante sacrificium. 25- Sed ad essentiam sacrificii eucharistici estne ne­ cessaria utriusque speciei consecratio? Certe consecratio utriusque speciei est jure divino praescripta ; sed insuper fautores nostrae opinionis conveniunt esse quoque sacrifi­ cio eucharistico essentialem. Et merito ; nam distingui debet apti ludo, ut aliquid institui possit in verum et proprium sa­ crificium, et, supposita aplitudine, actualis institutio; non enim ideo quia aliquid aptum est ad expressionem sacrifica­ lem supremi juris Dei, jam etiam actu est sacrificium, sed ad sacrificium requiritur insuper legitima institutio (n.16 in nota) et in casu nostro institutio Christi DJamvero Christus D. sacrificium eucharisticum instituere utique potuisset etiam sub unica specie; sed de facto instituit sub duplici,sive quia hoc modo melius repraesentatur sacrificium crucis (η. iO), sive quia illud voluit ad instar convivii spiritualis ad quod requiritur et cibus et potus. Igitur sacrificium eu­ charisticum unica tantum specie oblatum non solum esset immane sacrilegium, sed nec sacrificii rationem haberet ob defectum legitimae institutionis(l). His non obstantibus, S. Alphonsus, 17, n. 306, putat contrariam sententiam non carere probabilitate. (I) Ballerini-Palmien, Opus theologicum morale, vol. IV, n, 230 ; Suarez, in 3 p. D. Thomae, disp. LXXV,sed.VI\ De Lugo, disp. XIX, n. 100 \ Franzelin, De sacrificio, thesi XVI. CAPIT 1. NOTIO N ES DOGMATI C A E 19 26. Dum autem quaeritur quomodonam in utriusque speciei consecratione oneratur verum et proprium sacrifi­ cium, non omnes inter se conveniunt. Varias sententias vide apud De Lugo, Z. c., disp. XIX, sect. Hi ; Eranzelin, Z. c.; Billot, op. cit.,thesi LIV’, nobis sufficiet duas meliores indicare, inter quas seliget lector. S. Thomas, in 3 p., q· 79, a. 7, ait: « In quantum in hoc sacramento repraesen­ tatur passio Christi..., habet rationem sacrificii ». Atqui in hoc sacramento repraesentatur passio Christi quatenus corpus a sanguine mystice separatur. Ergo ex eadem sacramentali separatione habet quoque rationem sacrificii. Vide etiam verba S. Gregorii Naz., relata n. $4. At si prae­ scindatur a quacumque alia ratione, non satis intelligitur quomodo, ex hac sola mystica separatione, victima, id est Christus, aliquatenus destruatur in Missa, i deoque non satis intelligitur sacrificium in se (?/. /6* in nota), e. g., siperhypothesim ad verba consecratoria Christus D. fieret praesens in propria specie,etiam cum signis passionis. Hinc plures alii inter quos eminet De Lugo,Z.c.,et Eranzelin, Z.c., melius pu­ tant consecratione utriusque speciei offerri sacrificium, quatenus Christus D. moraliler exinanitur sub speciebus sacramentalibus (n. H); repraesentari sacrificium crucis, quatenus corpus a sanguine mystice separatur et Christus D. fit praesens tamquam occisus (n. 40). 2Ί. 11. Modo de effectibus seu fructibus sacrificii Missae agentes, recolimus (n. /6'in nota) quodlibet sacrificium of­ ferri in professionem absolutae nostrae dependentiae* a Deo et secumferre actum adorationis,gratiarum actionis,petitionis, satisfactionis seu expiationis. Id autem non impedii quo­ minus ex mente institutoris vel sacerdotis aliquod sacrifi­ cium dirigi possit ad unum finem potius quam ad alios : hinc in V. T. aderant sacrificia pro peccato et sacrificia pacifica, quae erant laudis, gratiarum actionis, peti­ tionis, modo uno, modo altero fine praevalente. Igitur etiam sacrificium Missae erit latreuticum, eucharisticum, propitiatorium, Vicet ά presbytero celebrante possit ad unum finem dirigi potius quam ad alium. Haec contra Protestantes definivit Cone. Trid.,$m. XII, cap. 11. et can. Ill et IV. Effectus propitiatorius sacrificii Missae dicitur 20 TKACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHAHiSTJA fructus in strictiori sensu et optime subdividi potest, in impetratorium beneficiorum sive temporalium sive spiri­ tualium, placatorium divinae justitiae contra nos iratae, sat isfactorium pro poena temporali peccatis deletis adhuc debita (1). 28. Igitur praeter actum adorationis et gratiarum actio­ nis erga Deum. sacrificium Missae, qua impetratorium, ob­ tinet gratias seu spirituales seu temporales, nisi obstet obex sive ex parte gratiae quae petitur, sive ex parte illius pro quo petitur (2). Qua placatorium, placat divinam justitiam contra nos iratam et ita poenas sive publicas sive privatas sive spirituales sive, temporales quas Deus paratus est infli­ gere in punitionem peccatorum et negligentiarum, avertit, nisi obex obstet ex parte illius do quo agitur (3). Tandem qua satisfactorium, remittit poenam temporalem peccatis jam deletis forte adhuc debitam, nisi obstet obex placatione prius removendus (ά). I nde Cone. Trid., I. c., omnia reas(1) Nonnulli auctores catholici, eamdem doctrinam tradentes, aiunt sacrificium Missae esse falreuticum, eucharisticum, expiatorium, salis· factorium,impetratorium ; alii esse lalreulicum, eucharisticum, propi­ tiato) ium, impetratorium. Nos sequimur Cone. Trid., quod, l. c., uno utitur propitiatorii vocabulo ; et revera recidere aliquem propitium omnia comprehendit ; sed deinde etlectum propitiatorium modo indi­ cato claritatis gratia subdividimus. (2) Scilicet fieri optime potest ut sacrificio Missae non obtineamus om­ nes gratias quas petimus, sed aliquas tantum, aut minores, aut pro fu­ turo tantum tempore, aut diversas, aut nullas. Id accidere potest lum ratione gratiae quae petitur, quia gratia illa non est vere utilis et ideo Deus illam denegat, alias vere utiles concedens, tum ratione defectus disposi­ tionum in illo de quo agitur, cum quantitas fructus impetratorii pendeat a dispositionibus illius de quo agitur, ut tradit D. Thomas, l. c., a.7, aci 2um ; imo defectus dispositionum potest impedire concessionem cujuscumque gratiae favore illius de quo agitur, et tunc Deus intuitu sacrificii con­ cedet gratias Ecclesiae, sacerdoti celebranti etc., sed non illi de quo agi­ tur. (3) Sacrificium Missae potest divinam iram ex toto placare et potest ipsam ex parte tantum moderari. Id pendet praesertim ex dispositioni­ bus illius de quo agitur ; qui si in peccaminosa voluntate obsordescit, fortasse ira Dei non solum non sedatur, sed magis magisque exardescit, et ita fructus placatorius pro eodem penitus frustratur. (4) Sacrificium Missae potest quidem poenam temporalem ex toto re­ mittere, sed potest etiam ex parte lanium ; hinc praxis Ecclesiae appli­ candi pro anima vel pro animabus in purgatorio plures Missas. Quanti­ tas igitur poenae temporalis remittendae determinatur a divina sapientia CAPUT 1. NOTIONES DOGMATICAE 21 sumens, docet : « Quare non solum pro fidelium vivorum peccatis, poenis, satisfactionibus, et aliis necessitatibus, sed etiam pro defunctis in Christo nondum ad plenum purgatis rite juxta Apostolorum traditionem offertur ». 29. Peccata mortalia sacrificium Missae remittit, non di­ recte et immediate, cum infusio directa et immediata gra­ tiae sanctificantis reservetur sacramentis quae dicuntur mortuorum, sed indirecte et mediate, quatenus Deus, ra­ tione hujus sacrificii peccatoribus concedit gratias actuales, quibus ad poenitentiam disponuntur et moventur ac, posita eorum cooperatione, perveniunt. Haec est doctrina commu­ nis eamque salis clare tradit Cone. Trid. /. c., docens : « Hujus oblatione placatus Dominus et gratiam et donum poenitentiae concedens, crimina et peccata etiam ingentia dimittit ». Ex his apparet quo sensu dici possit sacrificium Missae remittere poenam aeternam, cum remittere poenam aeternam idem sit ac remittere peccatum mortale. Etiam peccata venialia sacrificium Missae delet, probabilius, indi­ recte et mediate tantum, modo superius pro peccatis mor­ talibus indicato et ob eamdem rationem. Item eodem modo obtinet augmentum gratiae sanctificantis, quia illud cau­ sare immediate et directe proprium est sacramentorum, quae dicuntur vivorum. Hoc modo indirecto et mediato sacrificium .Missae, etiam qua impetratorium, remissionem poenae temporalis obtinere potest, nempe impetrando gra­ tias actuales, quibus nos movemur ad satisfactiones per­ sonales pro remissione illius poenae temporalis applicandas. 30. Ex dictis apparet remissionem peccatorum tribuen­ dam esse sacrificio Missae, praecipue quatenus est impetra­ torium : at in ea sacrificium Missae etiam quatenus est plael justitia ; si agitur de vivis, pendet praesertim ab eorum dispositionibus, ut docet S. Thomas, in 3 p., q. Ί9, a. 5; si agitur de defunctis, pendet praesertiin ab eorum sanctitate, dum vitam agebant. Proinde, e. g., certum minime est ditiores pro quibus offeruntur plures Missae, citius semper liberari a purgatorio, quam pauperes, quia pauperes forte habent minores poenas luendas et forte fuere in vita sanctiores (Billuart, l. c.). Tandem fieri potest ut remissioni poenae temporalis obstet de­ cretum divinae indignationis nondum plene placatae et ita poena tem­ poralis nullatenus remittatur ; quod melius infra declarabitur. 22 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA catorinm. magnas partes habet vel habere potest. Nam pec­ cata sive remissa sive praesertim non remissa, sive venialia, sive praesertim mortalia, imo etiam neglectus divinarum inspirationum saepe causa sunt ut Deus paratus sit uberiora gratiae auxilia, denegare quae alioquin dare paratus foret: quo fiet ut homo possit quidem converti seu a peccatis resurgere, sed reipsa resurrecturus non sit. Illud igitur di­ vinae indignationis decretum obstat concessioni gratiarum opportunarum pro peccatoris conversione : proinde ut locus sit gratiarum concessioni, oportet prius illud decretum re­ vocari seu Deum plene placari. Porro id potissimum sacri­ ficium Missae, praeter alia, praestat ; quod deinde gratias quoque obtinet. Hinc Missae, sacrificium in hac peccatorum remissione agit prius ut expiatorium seu placatorium, re­ movendo obstaculum, deinde uti impelralorimn, obtinendo gratias quae ad remissionem peccatorum terminantur (1). 31. Etiam in remissione poenae temporalis sacrificium Missae agere potest prius uti expiatorium seu placatorium ad obstaculum removendum, deinde uti satisfactorium ad remissionem poenae temporalis. Id Lehmkuhl, l. r., n. /8i, explicat de remissione poenae temporalis facienda animis fidelium defunctorum in purgatorio, sed ejus verba facile extendi possunt etiam ad remissionem poenae temporalis fa­ ciendam fidelibus justis viventibus. « Sicut enim, ait ipse, propter certa peccata Deus ex justitia moveri potest ad gra­ tias uberiores et efficaces denegandas, ita propter certa peccata et negligentias defunctorum justitia divina id sta­ tuere potuit atque revera statuisse censenda est, ut, in poe­ nam, suffragia vivorum, sive satisfactiones personales, sive indulgentiae, sive Missarum satisfactiones hunc et illum defunctum non possint attingere et sublevare, nisi haec ira Dei justa sedata divinaque, justitia placata sit, sive per poenas ab anima defuncti toleratas sive operibus bonis a vivis ad placandum Deum exhibitis, inter quae praecipuum locum occupat sine dubio sanctissimum Missae sacrificium. Quod si ita est, nihil mirum, si aliquando multae Missae reqni(!) Lehtnkuhl, vol. II, n. 171 ; De l.ugo, üe sacram. Evehar., disp. XIX, sect. IX, n. 141. CAPUT I. ---- NOTIONES DOGMATICAE 23 nantur, neque sufficiat offerre Deo indulgentias, ut anima certe e purgatorio liberetur. Nam obvoluta quasi jacet in densissimis tenebris divinae irae atque justitiae ; quae tene­ brae inulta diuturnave propitiationi' '1 ), per sacrificium .Missae potissimum efficienda, prius dispellendae sunt donec tandem suffragia vivorum, indulgentiae, .Missarum satisfac­ tiones, tanquam radii pacificae lucis et tanquam ros lenissi­ mus, ad animam defuncti recreandam descendant camquc solutione poenarum liberare posant ». 32. Ii sunt effectus seu fructus sacrificii Missae. Quo vero melius intelligatur valor sacrificii, id est ejus dignitas apud Deum et ideo efficacia in producendis effectibus ac modus eosdem producendi, animadvertimus sacrificii valo­ rem desumi praesertim ex persona offerentis ac modo offe­ rendi (2). Hinc sacrificium Missae, quatenus est actio Christi, est valoris simpliciter infiniti. Christus D. hoc sacri­ ficio adorat Deum, et gratias agitet orat (lato sensu, qua­ tenus merita sua Patri offert in eum finem) pro propitia­ tione, nisi propitiatio, obstante obice, locum habere non debeat, et ita eam obtinet, quia Christus D. semper exau­ ditur pro sua reverentia, licet Christus 1)., haec agens, nec mereatur, nec satisfaciat. Cum igitur sacrificium Mis­ sae, quatenus est actio Christi, edoctus producat semper, saltem ex parte, absente obice, et independenter ab alio­ rum meritis, dicendum est illos producere ex opere ope­ rantis respectu Christi, ex opere operato respectu aliorum. Quatenus est actio Ecclesiae, est valoris finiti, qui eo ma­ jor erit, quo in Ecclesia plures sunt ac sanctiores. Rursus Ecclesia hoc sacrificio adorat Deum, ei gratias agit et orat pro propitiatione, eamque obtinet, absente obice, quia etiam Ecclesia semper exauditur, licet nec Ecclesia exinde mereatur aut satisfaciat. Proinde sacrificium Missae, etiam (1) Nempe placatione. (2) Ex persona offerentis : hinc sacrificium oblatum a B. Μ. V. in templo et sub cruce fuit valoris liniti, licet dignitas victimae esset in­ finita. Ex modo offerendi: quia in genere cultus externus est potius Deo odiosus, nisi informetur cultu interno. Praesertim. quia dignitatem ipsius victimae addere dignitati sacrificii, non est dubium; in sacrificio Missae dignitas victimae est infinita. 24 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA quatenus est actio Ecclesiae, effectus producit ex opere operantis respectu Ecclesiae, ex opere operato respectu aliorum. Quatenus est actio sacerdotis celebrantis, est valoris liniti, qui pendet ab illius sanctitate et devotione. Etiam sacerdos celebrans hoc sacrificio adorat Deum, gra­ tias ei agit et orat pro propitiatione. Si est in peccato mor­ tali, haec omnia sunt Deo odiosa, cum ejus actio sit horri­ bile sacrilegium. Si est in statu gratiae, sicut aliis bonis operibus, ita hoc excellentissimo opere, meretur augmen­ tum gratiae et gloriae, satisfacit poenis peccato sive suo sive alieno debitis, placat divinam justitiam, impetrat sibi vel aliis beneficia, absente obice, et haec omnia plus minusve obtinet juxta suas dispositiones (1). Hinc sacrificium Missae, quatenus est actio sacerdotis celebrantis, effectus producit ex opere operantis. Tandem, quatenus est actio fidelium concelebrantium, est pariter valorisliniti, qui pendet non solum ab eorum dispositione, sed etiam a conjunctione cum sacerdote celebrante. Ii fideles rursus hoc sacrificio Deum adorant , gratias ei agunt et orant pro propitiatione ; quibus actibus, si in statu peccati mortalis repcriuntnr, possunt impetrare, sed non possunt mereri et satisfacere, ut patet. Igitur etiam quatenus est actio fidelium concele­ brantium, sacrificium Missae effectus producit ex opere operantis. His omnibus addimus etiam preces quas sacer­ dos celebrans recitat nomine Ecclesiae, nomine proprio el nomine fidelium concelebrantium, habere specialem vim apud Deum ob unionem cum sacrificio. 33. Si autem quaeratur quibusnam sacrificium Missae prosit, respondemus,sicuti sacrificium in genere ofiertur pro tota societate et toti societati prodest (n. 16 in nota), ita sacrificium Missae offerri pro lota Ecclesia et toti Ecclesiae prodesse, quatenus pro tota Ecclesia hoc sacrificio adora­ tur Deus, gratiae ei aguntur et propitiatio imploratur ; imo indirecte prodesse etiam extraneis et avulsis, ut qui membra Ecclesiae sunt solum potentia et obligatione, fiant (1) Exinde facite patet, quatenus est actio sacerdotis celebrantis, Missam celebratam a sacerdote peccatore aut indevoto, esse minus efficacem, quam Missam celebratam a sacerdote justo ac devolo. CAPUT I. — NOTIONES DOGMATICAE membra actu. Hine ex offertorio et canone Missae apparet sacrificium eucharis^cuin offerri pro omnibus circumslantibus,sed et pro omnibus fidelibus Christianis rivis atque defundis, pro nostra et lotius mundi salute, ad utilita­ tem nostram totiusque Ecclesiae tuae sanctae,pro Eccle­ sia tua sancta catholica quam, pacificare, custodire, adu­ nare el regere digneris toto orbe terrarum, una cum famulo tuo Papa nostro N.,antistite nostro .V. ,et omnibus orthodoxis atque catholicae et apostolicae fidei cultori­ bus. Effectus seu fructus sacrificii Missae, afficiens directe totam Ecclesiam ac singulos fideles et indirecte etiam acatholicos et infideles, sine speciali sacerdotis celebrantis in­ tentione seu applicatione, merito dicitur generalis seu uni­ versalis. 34. Quamquam vero sacrificium in genere offeratur pro tota societate eique prosit, id tamen minime impedit, quo­ minus a sacerdote offerri possit pro aliqua persona particu­ lari,sive ad determinatum finem, sive pure et simpliciter.cui proinde prosit modo speciali. Haec vera sunt etiam de sa­ crificio eucharistico : hinc presbyter celebrans potest Missam celebrare pro aliquo, seu Missam eidem applicare, ut dici­ tur, tpii exinde, praeter adorationem et gratiarum actionem nomine suo specialiter factam, specialem fructum propitiatorium oblinet. Effectus seu fructus (pii ex applicatione presbyteri celebrantis provenit, appellari solet specialis et a nonnullis medius vel ministerialis. De Missae applicatione fuse sermo erit in cap. IV. 35. Tandem fieri nequit, ut, supposita sufficienti dispo­ sitione, sacrificium in genere et sacrificium eucharisticum in specie non prosit sacerdoti ratione dignae celebrationis non solum ex opere operantis, sed etiam ex opere operato Christi et Ecclesiae. Hic fructus ex opere operato proprius celebrantium dicitur specialissimus vel personalis. Illum, servata debita proportione, percipiunt etiam fideles conce­ lebrantes ratione suae dignae concelebrationis. Proinde presbyter celebrans el fideles concelebrantes participant de fructu universali ex opere operato, quia et pro ipsis sacri­ ficium offertur; insuper specialissimum ex opere operato 26 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA obtinent, quia ipsi Missam digne offerunt, et tandem ha bent fructum ex opere operantis. At vero fideles concele­ brantes specialissimo fructu obtinere posse remissionem poenae temporalis peccatis deletis debitae, nullo satis firmo argumento probari potest ; licet eam obtinere possint fructu ex opere operantis. Tandem fructus specialissimus presby­ teri celebrantis et fidelium concelebrantium adeo persona­ lis est ut incertum sit utrum aliis applicari queat necne. 36. Ex dictis apparet distinctionem triplicis fructus sacri­ ficii eucharistici in generalem, specialem, specialissimum, licet quoad verba antiquior Scoto non sit. tamen rite intel­ lectam fundari in ipsa hujus sacrificii natura et proinde quoad rem esse tam antiquam quam ipsum sacrificium (1). 37. Porro sacrificium Missae suos effectus producit quando offertur. Hinc fructus ejusdem, si momento oblatio­ nis percipi non possunt quacumque demum de causa, non manent in suspenso ut deinde percipiantur post cessationem causae impedientis, sed omnino desunt. Quoniam vero sa­ crificium Missae offertur consecratione utriusque speciei (n. 26), hinc sequitur effectus ac nominatim fructus produci, expleta calicis consecratione. Attamen fieri optime potest ut sacrificium Missae tunc obtineat gratiam concedendam futuro tempore ; c.g., obtineat sanitatem infirmi non statim, sed infra mensem recuperandam. 38. HI. Tandem sacrificium cucharisticum cum aliis sa­ crificiis breviter comparantes, dicimus in primis sacrificium cucharisticum essentialiter distingui a sacrificiis V. T.,cum differat ratione victimae, ratione offerentis, ratione actionis sacrificae, ac consequenter ratione valoris. Praeterea plura ex antiquis sacrificiis fuerunt typus sacrificii eucharistici quod illis successit,eorum differentias eminenter continens, ita ut bene dicat Ecclesia in oratione Dominicae VI post Pen­ tecosten : Deus qui legalium differentiam hostiarum unius sacrificii perfectione sanxisti, etc. Ad rem De Logo, op. cit., disp. A7\, n.7 i : « Hic (in sacrificio eucharistico) invenimus sacrificium simile illis quae de agnis et ovibus (1) Franïelin, op. cit.. thesi XIII ; Suarez. I. c., disp. LXXXIX, sed. VIII : De Lupo, di-p. X/X. sect. XI ; Lehmkuhl, vol. II, n. 173 requ. 27 offerebantur, cum offeratur Christus ipse, verus Dei agnus : invenimus etiam sacrificium libamenti et immolationis simile iis quae in pane et vino fiebant; invenimus holocaustum cum tota hostia tandem in Dei honorem consumetur ; inve­ nimus denique sacrificium pacificum de quo non solum sa­ cerdos, sed alii etiam participare possint ». 39. At sacrificium Missae quod quotidie in F.cclesia super altare offerimus, non differt essentialiter ab eodem sacrificio quod Christus D. primo obtulit in ultima coena, cum eadem sit victima, eadem actio sacrifica,idem sacer­ dos principalis, ac proinde idem valor. Haec confirmantur ex verbis Christi D. : Hoc facile, nempe: Id ipsum quod ego feci, vos facite. Differt tamen numero, ut patet, et se­ quentibus circumstantiis accidentalibus, scilicet in ultima coena Christus D. seipsum absque ullius ministerio obtulit, nunc ministerio presbyteri; in ultima coena erat mortalis, nunc immortalis ; consequenter in ultima coena meritus est et satisfecit, licet. Deo et Christo 1). sic volente, opus redemp­ tionis complendum foret sacrificio crucis, nunc non meretur nec satisfacit; in ultima coena significabatur passio et mors futura, nunc praeterita. Praetermittimus circumstantias loci, temporis, personarum, etc. 40. Sacrificium cucharisticum est imago sacrificii crucis, et ideo dicitur et est essentialiter sacrificium relativum. quia est verum et proprie dictum sacrificium in se et si­ mul repraesentat sacrificium crucis, id docet Cone. Trid. verbis relatis n. di. et clare indicat Christus D. in verbis institutionis Eucharistiae (;?. d. .?). Hevera ( 1 ; non solum eadem numero est victima idemque sacerdos principalis ideoque (;?. Jt?) idem valor, sed insuper consecratione panis, vi verborum, corpus tantum ponitur sub specie pa­ nis, et consecratione vini, vi verborum, sanguis tantum ponitur sub specie vini, et ita mystice separatui sanguis a corpore, sicut in cruce fuit separatus reipsa. et Christus D. fit praesens sub speciebus sacramentalibus tamquam occi­ sus, prouti S. .Joannes in Apocalypsi. /1.6, vidit in coelo CAPL’T I. — NOTIONES DOGMATICAE (1) Franzelin, op. cit., thesi XF ; Billuart, De almo Euchar. sacram., disp. Ill, ari. F; S. Alphonsus, V/, n. 306. 28 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA atjnùm stantem tamquam occisum. Et quoniam commu­ nione sacerdotis repraesentatur sepultura Christi i)., hinc sacrificium cucharisticum completum exhibet mysterium nostrae redemptionis a passione ad sepulturam Christi D., nempe passionem et mortem consecratione distincta specie­ rum sub quibus Christus D. fit praesens tanquam occisus, sepulturam communione sacerdotis. 41. Quamquam vero sacrificium Missae sit imago ac re­ praesentatio sacrificii crucis, tamen inter utrumque sacrifi­ cium pluressunl differentiae, (piarum praecipuae sequentes recenseri possunt: 1° Ratio offerrendi est diversa, ut docet Cone. Trid., /. c., et quidem specie diversa,cum in sacrifi­ cio crucis Christus 1). seipsum obtulerit cruente, libere ad­ mittens passionem et mortem quam alii impie intulerunt, in sacrificio eucharistico sese offerat incruente et mvstice. Utrum vero haec differentia specifica in actione sacrifica secumferat differentiam non solum numericam (quae est evi­ dens) sed specificam sacrificiorum, ductores catholici inter se non conveniunt. Negant Billuart, l.c.,disp. VIII, art. 11 ; Franzelin, op. cit., thesi ult.,coroU. 3, circa finem ; llurtcr, l)c Euchar., n. .5/3, aliique, quia differentia specifica sacri­ ficiorum desumitur ex victima et principali offerente ; affir­ mat verius Suarez, in 3p. D. Thomae,disp. LXX VI,sect. I, n. i sequ., quia actio sacrifica, utpote sacrificii forma, specifical sacrificia. 2’ In sacrificio crucis Christus I)., pas­ sibilis, mortalis, seipsum offerens absque ullius ministerio, pretium solvit nostrae redemptionis; in sacrificio eucharis­ tico, impassibilis, immortalis, seipsum offerens ministerio presbyteri, pretium redemptionis applicat. Ad rem Cone. Trid., cit. sess. XXI/. cap. // : « Cujus quidem oblationis, cruentae inquam, fructus per hanc incruentam uberrimo percipiuntur: tantum abest ut illi per hanc quovis modo derogetur ». 3° Sacrificium crucis fuit prototypon et abso­ lutum. sacrificium cucharisticum est ectypon et relativum. 42. Tandem sacrificia Missae inter se comparata sunt idem sacrificium specie, cum idem sit sacerdos principa­ lis, eadem victima eademque specie actio sacrifica, sed dis­ tincta sunt numero. I I CAPI r I. ---- NOTIONES DOGMATICAE § 3. — Sanctissima Eucharistia est verum sacramentum. 01 M 43. Sanctissima Eucharistia, habens rationem veri sacri­ ficii in ordine ad Deum quem honorat, ut supra explicatum est, habet una simul rationem veri sacramenti in ordine ad homines quos sanctificat : quod modo est breviter declaran­ dum. 44. Quando dicitur Eucharistiae sacramentam.intclligi solet sacramentum permanens quod habetur, expleta con­ secratione saltem unius speciei. Sano mysterium eueharisticum post consecrationem esse verum et proprie dictum sa­ cramentum est evidens, quia sacramentum est signum sensi­ bile ctpraclicum gratiae,seu est aliquid sensibile significans et producens gratiam, quando applicatur subjecto non po­ nenti obicem : atqui in casu est aliquid sensibile, nempe species sacramentales, significans spiritualem nulritionem per gratiam, eamdemque producens quando in sancta com­ munione applicatur subjecto non ponenti obicem. Ceterum haec veritas est de fide ex cap. 1, De sanctissima Trinitate et Fide Catholica, ex Cone. Trid., sew. J7Z. can. I. et sess. XIII per totam, etc. Consecratio autem est actio qua efficitur ipsum permanens sacramentum et dici potest sa­ cramentum in fieri. 45. Bellarminus, De sacram, eucharist.. lib. IV, cap. XXII, cum aliis, putat, unica tantum specie consecrata, haberi integrum sacramentum, quod negat De Lugo, disp. II, sect. I, cum aliis. Hic dissensus est potius in modo lo­ quendi quam in re. Nam certum est, unica tantum specie consecrata, haberi sacramentum verum, quia est aliquid sensibile significans et producens spiritualem nutritionem, licet haec nutritio sit ex solo corpore aut ex solo sanguine ; sacramentum integrum, quia nildeest, licet minus proprie dici posset integrum convivium, quod constat ex potu simul et cibo ; tandem sacramentum unum, ut patet. Pariter cer­ tum est, utraque specie consecrata, haberi sacramentum verum et integrum, quod nemo negat, et sacramentum 30 ■ TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA unum. Nani licet species panis physice dillerant a speciebus \ini, tamen utraeque significant nutrilionem spiritualem (unamscilicet) ex corpore et sanguine, et ideo uiraque si­ mul est unum signum, quia signum specificatur a suo t er­ mino, ita ut sit unum signum illud quod unam rem signi­ ficat, licet ex diversis partibus materialiter componatur, ac proinde unum sacramentum. Igitur est verum, inte­ grum unumque sacramentum, sive unica species consecrata sive uiraque, et ita primum, in quantum ad alterum concurrit, dici potest sacramentum partiale ; alterum, in quantum ex duabus speciebus consecratis resultat, sacra­ mentum totale. 46. Ut vero sacramenti eucharistici naturam melius ha­ beamus perspectam, videamus quaenam sint illius elementa essentialia. Eugenius IV in instructione ad Armenos docet : « Tertium est Eucharistiae sacramentum cujus materia est panis triticeus et vinum de vite... Forma hujus sacramenti sunt verba Salvatoris quibus hoc conficit sacramentum ; sa­ cerdos enim in persona Christi loquens hoc conficit sacra­ mentum ». Haec autem optime intclligi possunt et debent de sacramento Eucharistiae in fieri, id est de consecratione, ita ut sensus sit panem et vinum esse materiam ex qua, verba consecratoria esse formam qua, ministrum esse sa­ cerdotem celebrantem qui illa verba Salvatoris pronuntians in persona Christi cum debita intentione per transsubstantiationem efficit permanenscucharisticum sacramentum. 47. Quod attinet ad hoc sacramentum eucharisticum per­ manens, omnes quidem admittunt species sacra mentales et Christum D. ad essentiam hujus sacramenti pertinere. Unde S. Augustinus vel potius Lanfrancus, De corpore et san­ guine Domini, contra Bercngarium, cap. X, relatus in can. 48,dist. 2, De consecr., in Decreto, docet hoc sacramentum duobus constare, visibili scilicet elementorum specie et invi­ sibili carne et sanguine Christi. At deinde omnes minime conveniunt utrum species sacramenti essentiam ingrediantur in recto et Christus D. in obliquo, an vice versa ; aliis verbis utrum sacramentum sint species continentes Christum CAPUT 1. — NOTIONES DOGMATICAE 31 I). (1), an potius Christus D. contentus sub speciebus 2). Communis loquendi usus aliquando species sacramentales ponit in recto, e. g., cum Cone. Trid.,.vm·. XIII, passim repetit in hoc sacramento contineri corpus cl sanguinem Christi ; aliquando in obliquo, e. g., cum Patres dicunt hoc sacram untum esse corpus Christi, carnem Christi, etc. Et merito; nam si sacramentum Eucharistiae consideretur ut signum sensibile, species sacramentales potius veniunt in recto et Christus I). in obliquo, quia species sunt sen­ sibiles et per illas totum sacramentum constituitur sensibile. Econtrario si sacramentum Eucharistiae spectetur uti causa efficax gratiae, Christus 1). venit in recto, et species in obliquo, quia causa efficax gratiae est corpus et sanguis Christi in statu sacramcntali (3). 48. Exinde explicatur Innocentius III in cap. 6, De cele­ bratione Missarum, ubi ait : « Distinguendum est subtiliter inter tria quae sunt in hoc sacramento discreta, videlicet formam sensibilem, veritatem corporis et virtutem spiritua­ lem. Forma est panis et vini ; veritas carnis et sanguinis; virtus unitatis eteharitatis. Primum est sacramentum et non res;• secundum est sacramentum et res;* tertium est reset non sacramentum. Sed primum est sacramentum geminae rei; secundum est sacramentum unius,et alterius res exislil; tertium est res gemini sacramenti ». Nimirum, juxta Innocentium III, in sacramento Eucharistiae species signi­ ficant tum corpus et sanguinem Christi tum unitatem et charitatem; corpus et sanguis Christi significatur per spe­ cies et significat unitatem et charitatem ; tandem unitas et charitas significantur tum per species,tum per corpus et sanguinem Christi, el nil significant. Proinde Innocentius III sacramentum sumit formaliter quatenus est signum sensi­ bile rei sacrae ; et tunc jam diximus species venire in recto. At exinde non sequitur numquam in sacramento Eucharis(1) Billuart, op. cit., diss.II, art. I, § 2, cum communiori inter Tho­ mistes ; Catechismus llomanus, l. c.. n. S. (2) De Lugo, he sacram. Euch., disp. 1, sect. Ill ; BaUerini-Palmîeri, Opus theologicum morale, seetto IV, De ven. Euch. sacram., n. 3, sequ. (3) Franzelin, De sacram., thesi XIII. M TIIACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA tiac Christum D. in recto poni posse et species in obliquo. 49. Sumptio autem Eucharistiae, id est sancta commu­ nio, non perlinet ad essentiam sacramenti, sed esi conditio necessaria ut sacramentum de facto gratiam conferat. Sicut enim cibus corporalis, licet ad usum ordinatus, est verus cibus, habens in se vim completam nutriendi ante sump­ tionem, sumptio autem est tantum conditio requisita ut de facto nutriat, ita sacramentum Eucharistiae, licet ordina­ tum ad usum, est verus cibus spiritualis animae, habens in se vim completam nutriendi ante communionem, cum con­ tineat corpus et sanguinem Christi, ideoque est verum et completum sacramentum ; communio autem est tantum applicatio sacramenti et conditio requisita ut de facto nutriat. Hinc dicimus Eucharistiae sacramentum in ecclesia asser­ vari, exponi adorationi fidelium, a fidelibus recipi, etc. 50. Tandem verba consecratoria probabilius sunt potius causa efficiens sacramentum eucharisticum permanens, ut supra dictum est, quam elementum constitutivum ejus­ dem. Nonnulli dicunt verba consecratoria moraliter perma­ nere in speciebus consecratis. ad eum modum quo ritus consecrationis permanentor afficit ecclesiam consecratam et verba benedictionis aquam benedictam. Sed hic est lusus verborum ; nam reipsa verba consecratoria volant, et rema­ net cilectus verborum, id est species sensibiles et sub eisdem corpus et sanguis Christi, ac nil aliud. 51. Non omnes aeque conveniunt utrum unum numero an plura habeantur sacramenta in pluribus hostiis consecra­ tis, sive in eodem sacrificio, sive in diversis, sive in eodem tabernaculo et ciborio,sive in diversis consecratae fuerintet serventur. Etiam hic dissensus e.st potius in modo conci­ piendi, quam in re.Certe Christus D.idem numeroin omnibus est : hinc si in definitione sacramenti Eucharistiae Chris­ tus I). ponatur in recto (n. /7), statim sequitur unum nu­ mero esse ubique terrarum sacramentum. Certe species sacramcnlales unius hostiae aut partis hostiae sunt numero distinctae a speciebus sacramentalibus alterius hostiae aut alterius partis hostiae ; undosi in definitione sacramenti Eu­ charistiae species sacrameutales ponantur in recto, sequi CAPUT 1. ---- NOTIONES DOGMATICAE 33 videretur tot esse numero sacramenta quot sunt hostiae con­ secratae aut partes hostiarum. Cum vero sensus communis christianus non admittat, e. g., plura esse sacramenta in ta­ bernaculo aut ciborio ubi plures servantur hostiae consecra­ tae, aut sacerdotem (pii plures hostias consecratas sumit, plura recipere sacramenta, etc., hinc fautores pluralitatis sa­ cramentorum dicunt in casu esse unum sacramentum, si unitas moralis verificetur, uti in mox citatis exemplis, aliis­ que similibus ; esse plura sacramenta, si haec unitas mora­ lis desit, e. g., si plures hostiae consecratae in diversis ta­ bernaculis et multo magis si in diversis ecclesiis serventur. In casu autem quo ex eodem ciborio plures communicant, ii auctores censent plura esse sacramenta, quia plures sunt refectiones, licet mensa eadem videatur. 52. Ad effectum eucharistici sacramenti quod attinet, animadvertimus, recepto in sancta communione Eucharis­ tiae sacramento,Christum 1). sub speciebus sacramentalibus in nobis corporaliter manere. Haec autem praesentia et unio sacramcntalis et veluti materialis non est effectus sa­ cramenti Eucharistiae, sed potius ejusdem ad subjectum applicatio, (piae est necessaria ut sacramentum suum pariat effectum. Posita igitur sancta communione, et absente obice, sacramentum Eucharistiae, cum sit sacramentum, confert ex opere operato gratiam quam significat, aliosque pretiosissimos producit effectus, quos tamen nos opportu­ nius breviter exponemus in cap. u/t.. agentes de sancta communione. 53. Ex dictis apparet differentia inter rationem sacrificii et rationem sacramenti in sanctissima Eucharistia. Nam sa­ crificium eucharisticum significat supremam excellentiam Dei et absolutam dependentiam nostram ; sacramentum nutritionem spiritualem per gratiam (piam confert. Sacrificium immediate tendit in Dei cultum, et. propitium reddit Deum, gratiam nonnisi indirecte conferens; sacramentum imme­ diate tendit in nostram sanctificationem, nobis gratiam di­ recte confert, alia bona nonnisi indirecte nobis procurans. Sacrificium agit ex opere operantis, spectata actione sacer­ dotis : sacramentum ex opere operato. Sacrificium proba- 34 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA bilius non existit nisi consecratione utriusque speciei et non amplius existit post communionem sacerdotis ; sacra­ mentum existit consecratione unius tantum speciei et per­ manet post communionem sacerdotis, ita ut in Missa post consecrationem panis sit sacramentum tantum et non sacri­ ficium, post consecrationem panis et vini sit sacramentum simul et sacrificium, post communionem sacerdotis rursus sit sacramentum tantum, si hostiae consecratae reservan­ tur. Quamquam igitur sacramentum Eucharistiae licite effici nequeat nisi in oblatione sacrificii eucharistici, tamen exis­ tit ante sacrificium et permanere potest, eodem expleto. Ce­ terum sacrificium est actio perfectior et sanctior quam usus sacramenti seu sancta communio : eo vel magis quod sa­ crificium integrum et sanctam communionem includat (1). 54. Pariter cx dictis consequitur hoc sacramentum com­ paratum cum aliis sacramentis esse omnium excellentissi­ mum. praescindendo etiam a sua ratione sacrificii, ita ut merito S. Dionysius, De eccl. hier., cap. Ill, illud appellet sacramentum sacramentorum. Nam ut ait I). Thomas, in <5 p., <]. 65, a. 3 : « In sacramento Eucharistiae continetur ipse Christus substantialiter, in aliis autem sacramentis con­ tinetur quaedam virtus instrumentalis participata a Chris­ to ; semper autem quod est per essentiam potius est eo quod est per participationem ». Et Cone. Trid., sess. XIII, cap.III’. « Commune hoc quidem est sanctissimae Eucha­ ristiae cum ceteris sacramentis, svmbolum esse rei sacrae et invisibilis gratiae formam visibilem. Verum illud in ea excel­ lens et singulare reperitur quod reliqua sacramenta tum primum sanctificandi vim habent cum quis illis utitur ; at in Eucharistia ipse sanctitatis auctor ante usum est ». (1) Suarez, in 3 p. D. Thomae, disp. LXXVI, n. 3. CAPUT 1. ---- NOTIONES DOGMATICAE 35 SCHOLIO.N DE JURE LITURGICO 55. Hue usque indicavimus veritates dogmaticas de sanctissima Eucharistia. Ecclesia usque a primis temporibus circa hoc divi­ nissimum amoris mysterium plura constituit ut debita decentia et majori fidelium utilitate sanctissima Eucha­ ristia conficeretur, servaretur, distribueretur, sumere­ tur. Ad rem Cone. Trid., sess. XXI i. cap. 11' : « Et cum sancta sancte administrari conveniat sitque hoc om­ nium sanctissimum sacrificium, Ecclesia catholica ut digne reverenterque offerretur ac perciperetur, sacrum canonem multis ante saeculis instituit, ita ab omni errore purum ut nil in eo contineatur quod non maxime sanctitatem ac pietatem quamdam redoleat mentesque offerentium in Deum erigat ; is enim constat cum ex ipsis Domini verbis tum ex apostolorum traditionibus ac sanctorum quoque Pontificum piis institutionibus ». Et rursus in cap. 1’: « Cumque na­ tura hominum ea sit ut non facile queat sine adminiculis exterioribus ad rerum divinarum meditationem sustolli, propterea pia mater Ecclesia ritus quosdam, ut scilicet quaedam submissa voce, alia vero elatiore in Missa pro­ nuntiarentur, instituit. Caeremonias item adhibuit, ut mys­ ticas benedictiones, lumina, thymiamata, vestes aliaque id genus multa ex apostolica disciplina et traditione : quo et majestas I anti sacrificii commendaretur et mentes fidelium per haec visibilia religionis et pietatis signa ad rerum altissimarum quae in hoc sacrificio latent, contemplationem excitarentur ». Omnes hujusmodi leges ab Ecclesia latas relate ad sanctissimam Eucharistiam obligare in conscientia, per se patet, nisi de aliqua probetur esse potius consilium ; et obligant sub gravi, licet admittant parvitatem ma­ teriae ; de qua re suis locis. Hinc Cone. Trid., Z. e., can. VU : (( Si quis dixerit caeremonias, vestes et externa signa, quibus in Missarum celebratione Ecclesia catholica utitur, 36 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA irritabilia impietatis esse magis quam officia pietatis, A. S.». Et in can. /A': « Si quis dixerit Ecclesiae Romanae ritum, quo submissa voce pars canonis et verba consecrationis pro­ feruntur. damnandum esse, aut Missam tantum vulgari ser­ mone celebrari debere, aut aquam non miscendam esse vino in calice offerendo eo quod sit contra Christi institutionem, A. S. ». Et in genere in sess. 17/. can. \Ί/1 : « Si quis di­ xerit receptos et approbatos Ecclesiae Catholicae ritus in solemni sacramentorum administratione adhiberi consuetos aut contemni aut sine peccato a ministris pro libito omitti aut in novos alios per quemcumque Ecclesiarum pastorem mutari posse, A. S. ». 56. Jamvero complexus harum legum ab Ecclesia lata­ rum circa sanctissimam Eucharistiam constitui t/uô* lilurgicum in sensu stricto. Nam lilurgia, sensu lato gramma­ ticali, a Graecis vocibus iV/w, significat publicum mu­ nus seu ministerium, et nominalim cultum publicum ; hinc liturgiavv} jus liturgicum, sensu lato grammaticali, significat complexum legum quae cultum publicum deter­ minant, aut scientiam harum legum. At ab ipsis Ecclesiae nascentis incunabulis consuetudo invaluit apud Christianos, ut lilurgia vel sacra aut mystica lilurgia significaret in sensu stricto unam sanctissimam Eucharistiam in omnibus suis partibus sive juris divini sive juris ecclesiastici (1) : hinc lilurgia vel jus liturgicum. sensu stricto indicat com­ plexum legum ab Ecclesia latarum circa sanctissimam Eu­ charistiam vel harum legum scientiam. 57. .Ius liturgicum eucharislicum in primis continetur in sequentibus libris litnrgicis, quos Ecclesia probavit et impo­ suit, praeter documenta ex quibus leges, in libros liturgicos relatae, desumptae sunt; nempe in Missali, Pontificali, Cacremoniali episcoporum, Rituali, Marlyrologio Ro­ mano. Missale est tantum pro celebratione Missae; in Pon­ tificali, Cacremoniali episcoporum ac Rituali agitur de sanctissima Eucharistia vel de rebus quae ad ipsam refe­ runtur, sed agitur etiam de rebus extraneis ; tandem Martyrologium Romanum indicat Missam ac officium diei. (1) Merati ad Garanti, p. /, pag. 7. I j| 37 58. Missale elicitur a Missa, quia continet caeremonias ct ritus sacrificii Missae. Ut explicemus originem et auctori­ tatem Missalis (pio nunc utimur, in primis duo animadverti­ mus. Primum est antiqua Missalia in Occidente appellata fuisse sacramentalia, sacramenlaria. libros sacramento­ rum, aut mysteriorum, dum in Oriente Missale dicebatur et dicitur eucholoyium. Alterum est plures fuisse liturgias in Occidente ac in Oriente diversis Missalibus contentas. Po­ testas enim primatialis non constituit ab initio unicam lilurgiam pro universa Ecclesia ; hinc plures introductae sunt, integra etiam Episcopis potestate easdem immutandi. In Occidente fuit liturgia Romana, Gallicana, Ambrosiana, Mozarabica seu Gothica : sed duae primae praesertim Ecclesiam Occidentalem sibi diviserant (1). In Oriente fue­ runt liturgia S. Jacobi seu Hierosolymitana, lilurgia S.Mar­ ci seu Alexandrina, liturgia S. Basilii, liturgia S. Joannis Chrysostomi seu Constantinopolitanaseu Graecorum.liturgia Armcnorum, liturgia Maroni tarum, etc. Ex hac liturgiae varietate ac episcoporum libertatecaindem immutandi multiplicia ac gravia erant incommoda. Hinc ex una parte Romani Pontifices liturgias Graecorum. Armenorum et Maronitarum in Oriente integras custodiri voluerunt, postquam libri quibus continentur fuerunt a Sede Apostolica revisi ac emendati ; ex alia vero parte non semel institerunt pro introducenda liturgiae uniformitate in Ecclesia Occiden­ tali (2).Tandem S. PiusV, votis Ecclesiae obsequens, refor­ mavit in primis Breviarium,deinde Missale.sequentibus tem­ poribus rursus emendatum et publicatum a Clemente VIII .et Urbano VIII. S. Pius V per const. Qwo primum tempore, an. 1570, quae legitur initio Missalis, praecepit hoc Missale in Missae celebratione servandum esse in tota Ecclesia Occi­ dentali ; sed expresse excipit a lege communi Ecclesias, Or­ dines ac Monasteria (piae ab institutione approbata a S. Sede vel a consuetudine ducentorum annorum Missale proCAPUT I. — NOTIONES DOGMATICAE e (1) Vide in nostro Tractatu canonico de sacca ordinatione, Allega­ tum V, ubi citantur sacramenlaria vel missalia quae unam aliamve liturgiam exhibent. (2) Icard, Praelectiones, etcf, n. 529. 38 TRACTATIS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA prium haberent, facia tamen eis facultate Missale Romanum adoptandi. Exinde plures ordines Religiosi, e. g., Carlhusiani, Dominicani, Benedictini, Cârmclitae. etc., pl ures Ecclesiae, e. g., Mediolanensis, Toletana et aliae llispaniaruin, Parisiensis et aliae pltires Galliarum suum retinuerunt Missale. Sed deinde Ecclesiae Galliarum antiquas liturgias plus minusxe substantialiter immutaverunt, propria episcoporum auctoritate ; hinc privilegio Piano amplius uti non valuerunt, et hoc saeculo liturgiam Romanae Ecclesiae cum Missali Romano receperunt. Sola autem Ecclesia Lugdunensis pri­ maevam liturgiam, una cum proprio Missali,pluribus tamen ad antiquitatis fidem correctis, servavit et servat. De nonnullis modificationibus faciendis in nova Missalis editione, vide responsiones S.R.C.. in I 'rbis et Orbis. Missale BorhanumSlSeptembris 1860(n.5309).Porro ad normam Bullae Erbani VIII (piae in fronte Breviarii Romani reperitur, Missale (sicuti diurnum,officia parva Beatae Mariae Virginis, officia majoris hebdomadae et alia id genus quae a Breviario Romano ortum habent sive ex parte six e ad totum) im­ primi et vulgari non debet nisi praeseferat Ordinarii attes­ tationem qua declaratur illud Missale concordare cum iis quae Romae sunt impressa; secus est ipso facto prohi­ bitum. lias regulas adhuc in vigore esse, declaravit S. R. C. in Decreto Generalise Aprilis 1831 (n. /i73O),ubi etiam indicavit quid agendum relate ad illaMissalia quae bona fide impressa et vulgata fuerunt sine illa Ordinarii attestatione. Vide etiam ejusdem S. C. responsionem in Brixien., 27 Febr. 1817 (n° 5066) et in Namurcen., 16Martii 1833 (n. ^701). Recenter vero cura S. R. C. prodiit editio typica Missalis Romani, cui futurae ad unguem conformes esse debent. 59. Porro Missale Romanum pluribus constat partibus. Praemissis constitutionibus Romanorum Pontificum qui Missale reformaverunt et promulgaverunt, et variis S. R. C. decretis, agitur de anno et ejus partibus. Deinde habentur rubricae. Rubricarum vocabulum indicat leges quae cul­ tum publicum regunt ; et ideo hoc nomine appellatae sunt quia antiqui terra rubri coloris titulos et inscriptiones le- gum. praeter alia, notare solebant; unde illud Juvenalis Sal. / i : « Perlege rubras majorum leges ». Joannes Burchardus, Cacremoniarius capellae Pontificiae (j· an. 1505), leges et doctrinas receptas circa eucharisticom sacrificium collegii, quas Leo X sua auctoritate probavit et S. Pius V suo Missali praeposuit. Inter has Rubricas Missalis sunt in primis Rubricae generales Missalis ; deinde Ritus servan­ dus in celebratione Missae ; tandem agitur de defectibus in celebratione Missarum occurrentibus. Bubricassequun­ tur preces pro praeparatione ad Missam, pro susceptione vestium sacerdotalium et pro gratiarum actione. Tunc in­ cipit Missale proprie dictum ; et primo est Proprium de tempore, id est Missa propria a dominica prima Adventus usque ad sabbatum sanctum inclusive ; deinde Ordo Missae. nempe caeremoniae ac ritus servandi in cujuscumque Mis­ sae celebratione cum variis praefationibus et canone ; pos­ tea continuatur Proprium de tempore a dominica Resur­ rectionis usque ad ultimam dominicam post Pentecosten ; se­ quitur deinde Proprium Missarum de Sanctis ; Commune Sanctorum, id est missa communis unicuique Sanctorum classi et in anniversario dedicationis ecclesiae ; Missae vo­ tivae ; Orationes diversae ; Missae pro defunctis cum orationibus diversis pro defunctis ; Ordo ad faciendam aquam benedictam ; Benedictiones diversae sive reserva60. Pontificale Romanum continet caeremonias seu functiones Pontificibus seu episcopis reservatas. Usque ab antiquitate plures auctores et synodi regulas tradiderant ab episcopis servandas in suis functionibus propriis : inde plura ac diversa Pontificalia. Aderat etiam Pontificale Romanum cura et auctoritate Romanorum Pontificum compilatum ; sed cum gravibus erroribus redoleret, Clemens VIII jussit ut corrigeretur, ac deinde illud promulgavit per const. Ex quo, 10 Febr. 1590, ab omnibus episcopis servari praeci­ piens. Illud rursus castigavit ac promulgavit Urbanus VIII per Breve Quamvis alias, 11 Jun. 10 ii. Demum etiam Benedictus XIV illius emendationi manum apposuit. 61. Caeremonia/e episcoporum continet caeremonias 40 TRACTATIS CAXONICLS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA in ecclesiis cathedralibus ei. collegiatis servandas, quae proinde, ut plurimum, episcopum respiciunt aut ejus prae­ sentiam supponunt. « Clemens VIII, ait Catalanos in suo celebri opere, Cacremoniale episcoporum commentariis illustratum,\\\ principio, primus omnium dici potest qui, opera doctissimorum virorum, Cacremoniale episcoporum pro universa Ecclesia ordinavit ». Idem Pontifex illud pro­ mulgavit per const. Cum novissimi, 16 Jul. 1600. Inno­ centius X illud rursus emendavit et suam editionem casti­ gatam promulgavit per const. Etsi alias, 30 Julii 1650. Etiam Benedictus XIII illud correxit et promulgavit per breve Licet alios, 7 Mart. 17%7, et tandem etiam Bene­ dictus XIV illud emendavit ac tertiam partem addidit, et promulgavit per const. Quam ardenti studio. %5 Mari. 175%. Cacremoniale episcoporum est obligatorium pro ecclesiis cathedralibus et collegiatis, sublata quacumque contraria consuetudine, ut ex citatis pontificiis constitutio­ nibus apparet ; exceptis tamen consuetudinibus immemora­ bilibus simul et laudabilibus, prout declaravit S. R. C. in Lamacen., 5 Julii 1603 (n. 199); in Salamantina, 10 Jan. /67/7 (n. 229) ; in Hispaniarum, ί 1 Jun. 1605 (n. 266) ; in Salernitana. 16 Julii 1605(n. 270) ; in Elboren., 17 Jun. 1606 (n. 318); in Rrundusina, 17 Sept. 161% (n. Vi'i); in Tornacen., %8 Jan. 161% (n. /|/|9). At etiam aliae ecclesiae servare debent rubricas Caoremonialis quae eisdem applicari possunt et non sunt exclusivae pro cathe­ dralibus et collegiatis : id Clemens VIII. /. c., insinuat et plura decretaS. R. C. expresse tradunt. 62. Rituale Romanum tradit ritus servandos in sacra­ mentorum administratione aliisque ecclesiasticis functioni­ bus. Etiam hac in re magna erat varietas inter diversas Ecclesias, integra episcopis potestate ritus in sua Ecclesia receptos immutandi. Paulus V sacros et sinceros Ecclesiae catholicae ritus in uno volumine, comprehendit, quod sub Ritualis Romani nomine per const. Apostolicae Sedis, 17 Junii 161 i, promulgavit et omnibus Ecclesiis Occidenta­ libus imposuit. Deinde Benedictus XIV illud auctum et cas­ tigatum rursus promulgavit per cit. const. Quam ardenti studio, %7 Martii 175%. CAPUT I. ---- NOTIONES DOGMATICAE 41 63. Martyrologium Honutnum continet elogium et. ca­ talogum Sanctorum (inter quos martyres praecipui numero sunt) (piorum Ecclesia Romana memoriam per annum facit. Ecclesia enim Romana a primis usque temporibus solemne habuit, nomen et,acta Sanctorum conservare: quod munus commissum erat notariis seu protonotarii*. Gregorius XIII Marly rologium reformavit ac promulgavit per Breve Emen­ dato, f i Jan. 1584, prohibens omnia antiquiora martyrologia ; deinde illud rursus emendaverunt ac promul­ gaverunt Sixtus V, Urbanus VIII. Clemens X et Benedictus XIV. Marly rologium indicat festum cujus eo die officium cum Missa fieri debet. 64. Tandem jus liturgicum cucharisticum continetur in decretis S. R. C., quae tamen ad alias quoque sacrae liturgiae partes spectant. Sixtus V instit uit hanc sacram Congre­ gationem et per const. Immensa, 22 Jan. 1587, illius attri­ butiones determinavit his verbis: « Ut veteres sacri ritus ubivis locorum, in omnibus Urbis orbisve ecclesiis diligen­ ter observentur, caeremoniae, si obsoleverint, restituantur, si depravatae fuerint, reformentur ». Igitur S. R. C. inter­ pretatur rubricas earumque observantiam urget : hujusmodi decreta in conscientia obligant eodem modo quo rubricae circa (pias publicantur. Insuper fert novas leges liturgicas. quae eamdem auctoritatem habent ac si immediate ab ipso Summo Pontifice promanarent, quamvis nulla facta sit de iisdem relatio Summo Pontifici, ut Pius IX declaravit die 25 Maii 1848', et in genere contrariis consuetudinibus, etiam immemorialibus, derogant, sed recurrendum in casi­ bus particularibus, ut eadem S. C. reposuit in Angelopolitan., ff Sept. 1847. ad /6"'u (n. 5102); et sufficit ut sint subscriptae a S. R. C. Praefecto vel Secretario, nec re­ quiritur ut sint vel Romae vel ab episcopis in suis dioecesi­ bus promulgatae, uti censuit eadem S. G. in Homana. 8 Apr. 1854, ad. /um (n. 5202). Habemus collectionem authenti­ cam decretorum S.C. editam primo a Gardellini etal’io VII probatam decreto diei / Jan. 1808 his verbis: « ut in ju­ diciis et quacumque dirimenda controversia illorum tan­ tummodo decretorum auctoritas valeat quae in hac editione 42 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA permissa et approbata atque Secretarii S. R. C. manu sub­ scripta continentur». Tres hujus collectionis editiones fac­ tae sunt ; tertiae valde auctae (an. 1856) accesserunt pro posterioribus decretis appendices quae camdem auctorita­ tem habent; nobis autem compertum est S. R. C. quartam parare pleniorem editionem. Quid autem de decretis quae in Gardelliniana authentica collectione non reperiuntur?S.R.C. in una Urbisï Sem. Gallici, 10 Dec. 1870, ad /urn (n.5/|65), reposuit: « Decreta S. R. C. quae, etsi non prostent in Gar­ delliniana editione, constet tamen esse authentica, camdem habent auctoritatem, quam retinent illa quae leguntur dicta editione ; dummodo haec decreta, extra editionem Gardellinianam posita, non sint opposita decretis posterioribus in eadem collectione contentis ». Id vel ex eo confirmatur quod, in ipsamet collectione Gardelliniana, S.R.C. aliquando citet decreta quae in eadem collectione non reperiuntur. Nos tertia utimur editione. 65. Jam vero jus liturgicum eucharisticum nos in hoc tractatu, juxta materiarum ordinem, Deo favente,exponimus. UT II DE TEMPORE CELEBRATIONIS MISSARI Μ. Articulus I. Quanam die .Missam celebrare liceat. 66. Si antiquam Ecclesiae haede re disciplinam inquira­ mus, legimus, Ad. II, i2, fideles fuisse perseverantes in doctrina Apostolorum et communicatione fractionis panis et orationibus. Illud communicatione fractionis panis clare indicat communionem eucharisticam : unde sequitur, in primis Ecclesiae nascentis incunabulis, fideles, vitam communem agentes, frequenter sanctam communionem recepisse, ac proinde Missam fuisse frequenter celebratam, quia tunc fideles extra Missam non communicabant. Deinde ipso Apostolorum aevo, soluta \ita communi inter fideles, Missa certe celebrata fuit die dominico ad ejusdem sancti­ ficationem, uti colligitur ex Act. XX, 7 ; I. Cor. X17, 2 ; Apoc. I, !, ubi una sabbati significat diem dominicum, id est primum diem post sabbatum. Etiam Plinius in epistola ad Trajanum imperatorem de Christianorum moribus refert : « Affirmabant... quod essent soliti stato die ante lucem convenire, carmenque Christo quasi Deo dicere secum invi­ cem ; quibus peractis,morem sibi discedendi fuisse rursusque coeundi ad capiendum cibum, promiscuum tamen et innoxium ». Status dies est praesertim dies dominicus; qui­ bus peractis, fideles discedebant sine dubio ad victualia sumenda, et deinde rursus coibant ad capiendum cibum promiscuum et innoxium, id est ad celebrandam agapani post quam vel ante quam sanctissima Eucharistia, cele­ brata Missa, distribuebatur (n. 6 in nota). Item S. Justinus, in Apologia I ad Antoninum Pium, describit Christianorum conventus cum Missae celebratione et communione habitos 44 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA die solis, id est die dominico quem gentiles diem solis ap­ pellabant. Postea legimus Missam celebratam quoque fuisse diebus stationalibus,id est feria IV et feria VI,saltem in non­ nullis Ecclesiis; item in diebus anniversariis martyrum aliisque solemnitatibus. Istae autem Missae erant publicae, ad quas scilicet fideles omnes convocabantur, et celebrari debebant. Documenta primorum Ecclesiae temporum non referunt his diebus aliisque Missas privatas celebratas fuisse; quarum usus brevi invaluit ita ut quilibet dies aptus esset Missarum celebrationi. 67. Haec disciplina hodie viget: nempe principium ge­ nerale est Missam celebrari posse qualibet die. Hinc lu­ bricae Generales Missalls ab initio: « Missa quotidie cele­ bratur juxta ordinem officii, etc. ». Et can. 72, disl. /. De consecrat., in Decreto : « Sicut enim nulla dies excipitur qua non pro viventibus et pro quibuslibet necessitatibus Do­ minum deprecemur, ita nimirum nulla dies excipi debet, quin pro animabus fidelium preces Domino in Missarum solemnibus fundantur ».Et similiter S. Thomas,in ,7 />., 7. ait Duchesne, Origines, etc., cap VIH, § 4, prope finem. (2) Maxime ut minueretur labor jejunii naturalis servandi ante cele­ brationem Missae. CAPUT II. ---- DE TEMPORE CELEBRATIONIS MISSARUM cipit rubrica ut ad Communicantes legatur sacrat iss imam noctem.\t\ sufficit,quin immoror in paschali praeconio prae­ mittendo nedum prophetiis verum etiam fontis benedictioni, in quo non secus ac si nocte concubia adhuc legeretur, plu­ ries repetitur : Haec nor. est. Sacrificium quod noctis erat, utique modo offertur ante vel circa meridiem et quod diei superest, ob annuntiatam dominicam resurrectionem, laeti­ tiae significationibus decoratur ; nihilominus quantum fieri potest, ne prorsus obliteretur antiquorum temporum disci­ plina. aequum est ut per anticipationem solemnia fiant.non item privatae Missae celebrentur. Hinc est ut, si aliquod fes­ tum ex praecepto servandum incidat in feriam V, aliquot Mis­ sae privatae ad fidelium commoditatem permittuntur, non autem si tale festum occurrat in sabbato sancto, etc. ». 89. E contrario haec prohibitio minus gravis est quam similis prohibitio in feria VI, quia licet sabbatum sanctum, juxta antiquam disciplinam, sit aliturgicum, tamen hodie, per anticipationem. Missa conventualis in eodem celebra­ tur ; dum in feria VI nulla Missa celebrari licite potest. Hinc in feria VI numquam permittitur Missae celebratio; sed aliquando indulgetur celebratio Missae privatae in sab­ bato sancto ; ut ex dicendis patebit. 90. Antea animadvertimus, in Missa privata, quando in sabbato sancto celebratur ab episcopo ordinante in domes­ tico sacello, omitti quae sunt ab initio, legi prophetias, praetermitti quae sequuntur, recitari litanias, ceteraque servari, prouti sunt in Missali ; quando vero celebratur a simplici sacerdote, neque prophetias esse legendas quae ad baptismum et ordinationem pertinent, non vero ad Missam. Hinc proposito dubio : « 2° An in sabbato sancto Missa ab episcopo privatim celebranda in domestico sa­ cello ratione ordinationis vel ab aliis sacerdotibus (si qui sunt) (pii hujusmodi privilegio gaudent, inchoanda sit a Kyrie vel a prophetia » ; S. C. R. in Resolutionis du­ biorum, 28 Junii /828 (n. Z|ô83) : « Ad 2un‘ : Quoad episcopos, ratione ordinationis, servetur praescriptum Pon­ tificalis et decretum S. C. diei 2/ Martii 17 f i in Bergomensi, et Missa incipiatur a prophetiis. Quoad alios, si 58 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA qui privilegio gaudent, more solito, sed sine introitu, post Campanarum sonitum ». Proinde si sacerdos, Missam pri­ vatam celebraturus, litanias praemitteret, contra hoc S. C. decretum non ageret, sed melius est si a confessione Missam incipiat, omisso introitu (1). 91.lamvero Missa privata celebrari potest ex induito apostolico, non autem ex induito episcopi, cum de lege ge­ nerali totam Ecclesiam obligante agatur. Indultum locale difficile admodum conceditur. Exemplum prostat in Tole­ tana, 26 Apr. 1692 (n. 3723). Cum enim petita fuisset fa­ cultas celebrandi tres Missas privatas die sabbati sancti in ecclesia Patrum Praedicatorum, prout hactenus ab im­ memorabili observatum fuisse exponebatur, S. C. « indulgendum esse censuit, ut praedicta die sabbati sancti in posterum singulis annis, post absolutam Missam solemnem, in praefata ecclesia celebrari possint tres Missae tantum, juxta assertam antiquam et immemorabilem consuetudinem, decreto generali prohibitive ab eadem S. C. sub die // Fe­ bruarii 1690 edito aliisque in contrarium non obstantibus quibuscuinquc ». Sanctitas Sua id probavit, addens: Dum­ modo tamen non transeat in exemplum. Simile indultum pro una tantum Missa privata habes in alia Toletana, 22 Dec. 1698 (n. 3501). 92. Adhuc difficilius conceditur indultum personale. Et cum non pauca hujusmodi indulta, transactis temporibus, concessa fuissent non sine disciplinae canonicae detrimento, hinc proposito dubio: « 3°An ad eliminandos abusus,si qui irrepserint, sit consulendum SSmo pro revocatione cujuscumque indulti celebrandi privatim eamdem Missam, firmo tamen remanento singulari privilegio aliquibus ecclesiis,pe­ culiaribus attentis circumstantiis, concesso, unam vel alte­ ram Missam lectam celebrandi post unicam solemnem de die » ; S. R. C. in Resolutionis dubiorum, 28 Junii 1821 (n. û5$3) reposuit : « Ad 3om : Affirmative juxta votum: Consulendum SSmo pro revocatione cujuscumque indulti celebrandi privatim in sabbato sancto, firmo tamen sin(1) Vide Gardellini in citatam responsionem S. R. C. CAPUT Π. DE TEMPORE CELEBRATIONIS MISSARUM 59 gulari privilegio aliquibus ecclesiis, peculiaribus attentis circumstantiis, concesso unam vel alteram Missam lec­ tam celebrandi post unicam solemnem de die, prouli in dubio ». 93. Si in sabbato sancto incidat festum Annuntiationis B. Μ. V., repetenda sunt quae diximus n. 85 ; scilicet totum festum cum obligatione chori et fori transfertur in feriam II post dominicam in Albis, prohibita celebratione Missa­ rum privatarum in sabbato sancto. Id. S. R. C. expresse docet etiam in decreto generali, i! Febr. 1690 (n. 3202), non obstante quacumque consuetudine. 94. Quid vero si in sabbato sancto incidat aliud festum de praecepto ? Plures auctores (1 ) idem tradunt pro sabbato sancto, ac pro foria VI, nempe officium cum Missa esse transferendum ad primam diem non impeditam ; obliga­ tiones vero abstinendi a servilibus, et audiendi Missam non transferri ; prohiberi tamen Missarum privatarum celebrationem et ideo obligatione audiendi Missam non teneri illos qui nequeunt Missae conventuali intéressé. At non semel S. R. C. translationem obligationis audiendi Missam (et consequenter etiam obligationis abstinendi a servilibus) ad primam diem non impeditam, una cum translatione officii et Missae, arbitrio episcopi remisit. Ita in (rerunden., 7 Aug. /69/ (n. 3337); nam « epis­ copus et capitulum exposuerant in dicta civitate et dioecesi quotannis celebrari de praecepto ex voto die ÿ Aprilis festum S. Francisco de Paula. Et quia anno proxime futuro 1695 praefata dies incidebat in diem sabbati sancti, suppli­ caverunt declarari quomodo se gerere deberent circa praeceptum audiendi Missam ». S. C. : « Translationem officii et obligationem audiendi Missam in casu propo­ sito ad primani diem non impeditam et juxta rubricas Breviarii et Missalis Romani, arbitrio ejusdem episcopi, remittendam consuit ». Similis responsio ad similem quae­ stionem data fuit in Cuscntina, 5 Martii /695 (n. 3352). 95. Missa solemnis in sabbato sancto celebrari debet (!) Lehrnkuhl, vol. /Z, η. 211 ; Scavini, tom. III. » 60 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA cum omnibus solemnitatibus Missalis aut saltem parvi Ri­ tualis Benedicti XIII (zi. 80). In parochiis vero quae clericis destituuntur, episcopus, ob populi commoditatem, potestne lectae Missae celebrationem permittere, siculi in feria V? Responsio negativa \idetur desumi e.x decreto S. R. C. diei *28 Junii 1821 relato cil. n. 80. Idem S. C. declaraverat in Januen., 13 Julii 1697 (n. 3633). Nam proposito du­ bio : « An in ecclesiis tam parochialibus quam non parocbialibus ubi deest numerus cantorum possit celebrari in sabbato sancto Missa privata loco solemnis, ut in iisdem ec­ clesiis fiat benedictio tam luminis et cerei, quam aquae, at­ tentis maxime decretis hujus S. C. de anno 1690, 11 fe­ bruarii, et 11 Mariii ejusdem anni (n. 85) prohibentibus celebrationem Missarum privatarum,et unicam tantum Mis­ sam conventualem una cum officio ejusdem sabbati sancti celebrari praecipientibus »; S. C. reposuit: « Negative ». His non obstantibus, praxis est ut in his pauperibus paro­ chiis parochus Missam lectam celebret. Huic praxi favet Benedictus XIV in Insl. Ecc. XXXVIII, n. //.juxta in­ terpretationem Gardellini in nota ad responsionem S. R. C. relatam n. 80. Proinde putamus hanc praxim, ubi viget, servari posse, donec a S. C. reprobetur (I). Imo in nonnul­ lis locis permittitur ob populi commoditatem celebrari unam altcramque Missam privatam, praeter conventualem ; e. g., in Ordine divini officii dioecesis Parisiensis in sabbato sancto legitur: « Praeter Missam cantatam, una aut altera legi poterit, si parochus eam valde utilem fidelibus ha­ beat ». 96. Non est dubium Missam privatam in sabbato sancto celebrari posse, ne infirmus moriatur sine viatico quod non­ dum recepit ; qui tamen casus practices non est, ut dixi­ mus n. 8-1. Sed pro commoditate aliorum infirmorum, ut nempe assistere possint Missae sacrificio et in eo juxta consuetudinem communicare, nequit Missa privata cele­ brari, secus ac in feria V {n. 76). (I) Lehmkuhl, II, n. £// ; sed in Molin., 22 Sept, 1857, ad 7um, cui innititur, revera ml hac de re habetur. CAPI T II. — DE TEMPORE CELEBRATIONIS MISSARUM GI 97. Ut huic articulo finem imponamus, appendicis loco recolimus theologos inquirere quandonam Apostoli primo cucharisticum sacri licium obtulerint. Cone.Trid., sev.y.A \ /l. can. //, definivit Christum 1). in ultimacoena illis verbis: Hoc facile in meam commemorationem, instituisse Apos­ tolos sacerdotes, et ordinasse ut ipsi aliique sacerdotes of­ ferrent corpus et sanguinem suum. Jam vero in primis om­ nes admittunt Vposlolos triduo postmortem Domini, ante ejusdem resurrectionem, moerore pene confectos et velut oves, interfecto pastore, dispersas, sacrum non fecisse. Quid si fecissent ? Unanimi consensu respondent theologi Christum sub speciebus futurum fuisse exanimem,quia ani­ ma exsangui corpori et sparso sanguini nulla concomitanliae ratione conjuncta erat. (n. 8}’, sed deinde non conveniunt utrum Missa, illo triduo celebrata, habuisset necne ratio­ nem sacrificii ; utrum hostiae tunc consecratae, si ser­ vatae fuissent usque ad resurrectionem, corpus Christi exa­ nime, an animae conjunctum continuissent, etc. Sed his omissis, nonnulli putant Apostolos statim celebravisse post cognitam resurrectionem Domini,ut supremum ipsi cul­ tum persolverent, vel ut gratias agerent pro redivivo ma­ gistro. vel ut memoriam acerbissimae ejusdem passionis re­ colerent, vel denique ut fideles ac seipsos singulari laetitia recrearent. E contrario melius Card. Bona, De rebus liturg lib. I, cap. E, censet Apostolos primum celebravisse post Pentecosten ; et hanc affert rationem, quia lex vetus usque ad Pentecosten vim suam retinuit, cum nova satis nondum promulgata esset, et non decebat novum offerri sacrificium, sacerdotio nondum translato. Huic sententiae congruit sa­ crarum litterarum auctoritas, in quibus Apostoli simul in cocnaculo collecti, ante adventum Paracliti, erant perseve­ rantes unanimiter in oratione (.IcZ. /, / /) ; et post adven­ tum Spiritus Sancti erant perseverantes in communica­ tione fractionis pan is et orationibus (J ct. If i L f) ( 1 ). (1) Ben. XIV, Inst. Ecc. XXI, n. 1 sequ. 62 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA Articulus II. Quonam diei hora Missam celebrare, liceat. 98. S. Paulus, Act. A’.Y, 7, videtur sero Missam cele­ bravisse. Deinde receptum fuit ut agapa et Missa publica celebraretur hora tertia et verba Plinii relata n. 66 ad hanc consuetudinem alludunt; quantum saevientes persecutiones id permitterent. Postea tempus Missae publicae celebran­ dae secundum rationem solemnitatum diversum fuit; nempe, nl explicat Martene, De ant. Ecc. rit., lib. I, cap. Ill, art. IV, η. 3, dominicis festisque diebus ante meri­ diem} diebus jejunii circa nonam} in quadragesima ad vesperam ; tandem nonnullis diebus privilegio distinctis noctu ; nempe die Xatalis Domini ; sabbato sancto, de quo supra ; die festo S. Joannis Baptistae, quo in aliquibus locis duae Missae celebrabantur et prima in nocte ; tandem diebus collationis ordinum, idest sabbatis quatuor tempo­ rum (1). Missa autem privata quacunque hora celebrari po­ terat, mane scilicet, hora secunda, meridie, post dictam nonam, vespere et post completorium, prout pluribus adductis testimoniis usque ad seculum XII, probat idem Martene,l.c., n. 10. Insaeculo XIII Angelicus in 5 p.,q.83, a. 2, docet Missam solemnem celebrari ab hora tertia ad nonam, sed Missae privatae satis esse ut celebrentur de dic non de node. In saeculo XIV Scotiis in 4° dist. 13. q. i, tra­ dit: « Ad tertium principale ex parte temporis breviter teneas quoda principiodiei usque adhoram nonam Missa congrue celebratur ». Istae autem restrictiones non fuerunt induc­ tae lege scripta generali, sed potius consuetudine quae eadem non erat pro omnibus locis. Neque Cone. Trid. rem determinavit ; nam sets. XXII. De observandis et evitandis in celebratione Missae, tantum praescribit ut (1) Ex pe reg ratione Silviae ad loca sancta, recenter edita, constat Hierosolymis saepius primam Missam noctu, post vigilias, tunc temporis, celebratam fuisse. CAPUT 11. — DE TEMPORE CELEBRATIONIS MISSARUM 63 episcopi « edicto et poenis propositis caveant ne sacerdotes aliis quam debitis horis celebrent ». 99. Hodie horam Missarum celebrandarum indicant Ru­ bricae generales Missalis, « 1“ Missa privata, saltem post matutinum et laudes, quacumque hora ab aurora us­ que ad meridiem dici potest ». Deinde eaedem Rubricae de­ terminant horam Missae conventualis, de qua suo loco; modo praepositam doctrinam declarare debemus. 100. Ex hac Rubrica patet sacerdotem in praesenti dis­ ciplina, postquam matutinum cum laudibus recitaverit, de quare alias, posse Missam celebrare qualibet hora,sed non ante auroram, nec post meridiem. Clemens XI in conventu plurimorum Cardinalium ac Praesulum hanc rem sedulo examinandam mandavit et licet ipsis tertia pars horae ante auroram et post meridiem permitti sacerdotibus posse vide­ retur, Pontifex tamen eorum sententiam non probavit et decretum his verbis promulgavit : « Mandamus ne Missarum sacrificia ante auroram celebrentur et usque ad meridiem solum protrahantur ». Attamen hanc tertiam horae partem deinde induisit Benedictus XIII (1). Unde sequitur in prae­ senti disciplina Missam celebrari posse qualibet hora a ter­ tia horae parte ante auroram, ad tertiam horae pariem post meridiem. Ratio praecipua qua Ecclesia noluit Missae celebrationem horis postmeridianis permittere, haec videtur fuisse, ut scilicet consuleret valetudini sacerdotum,quae,ob jejunium naturale omnino servandum nimis longe protractum, dilaberetur. Exinde autem minime sequitur hanc legem con­ tinere favorem cui quisque sacerdos possit renuntiare, cele­ brans quacumque hora post meridiem, ut plures citati a S. Alphonso, VI. n. $45 in line, putaverunt ; nam Ecclesia ob illam rationem terminos pro celebratione Missarum obli­ gatorios constituit, ut satis patet ex dictis (2). 101. In primis dubitari potest utrum ad vigentem disci­ plinam servandam sufficiat Missam terminari tertia horae 9 (1) Benedictus XIV, Jnsl. Ecc. Xlll, n. 4. (2) S. Alphonaus, l. c.; Suarez, in 3 p. D. Thomae, disp. LXXX, sect, i ; Layman, lib. V, tract. V, cap. IV,'n. 3. S J* Ji s 73 7. X Ji B ζΛ / J. i/2 tA Ji CA J J* J Ji s X j. ji Ji Jj (Λ1 Ξ ji 75 73 -•Zjq s 7> Ji Ji J Ji Ji /. Ji Ji Janvier i ΰ·> 1 if’ 31 !·’’ 12 i" h. 1 Ani.* 1. A Λ1bΛΛ 1.15 1.13 A Λ 1.11 I Février 1.10 ■ Mars MO 1 I Avril I 1.10 Ml 1 Ιθΐ M2 1 .Mai 1 A AM I Mi 1 31 1.15 M6 (■Juin I3 MG (juillet 1·’ i Mo Ml 1 3° 1 M2 l’Aoùt 1* 1 2: 1: 1.11 fl A Λ i MO Sept cm. 1fl 1 II MO ! 2S 1 AΛ MO (Octobre fl A ! M2 2B 1 fl A O M3 No vein. 1* 1 Mo 1.1b Déccm, A AΛ 1 Mb 1 16 1 30 λ a 1 27 «1_____ U 5. 10» 15° 20» h. ni. h. m. 1.16 1.15 1.13 1.12 1.11 1.10 1.10 1.11 1.13 1.15 1.16 1.17 1.17 1.16 1.14 1.13 l.H 1.10 1.10 1.11 1.12 1.13 1J 5 1.16 1.16 1.16 1.15 1.14 1.12 1.11 l.H l.H 1.12 1.14 1.16 1.18 1.19 1.19 1.18 1.16 1.14 1.12 t.ll l.H l.tl 1.12 1.14 1.15 1.16 1.47 h. m. 1.18 1.17 1.15 1.14 1.13 1.12 1.13 1.14 1.16 1.18 1.20 1.21 1.21 1.20 1.18 1,16 1.14 1.13 1.12 1.13 1.14 1.15 1.17 1.18 1.18 h. ni. 1.20 1.19 1.17 1.15 1.14 1.14 1.15 1.17 1.19 1.22 1.24 1 .25 1.25 1.24 1.21 1.19 1.17 1.15 1.14 1.1 ."> 1.16 1.17 1.19 1.20 1.20 30» 35o 40° h. III. Ii. in. h. ni. h. ni. 1.23 1.21 1.20 1.18 1.17 1.17 1.18 1.20 1.27 1.25 1.23 1.22 1.2Ï 1.21 1.22 1.25 1.28 1.32 1.36 1.38 1.38 1.35 1 32 1.28 1.24 1.22 1.21 1.21 1.22 1.24 1.26 1.27 1.27 1.32 1.30 1.28 1.26 1.25 1.26 1.27 1.31 1.35 1.41 1.45 1.48 1.48 1.45 1.40 1.34 1.30 1.27 1.25 1.25 1.26 1.28 1,30 1.32 1.32 1.39 1.37 1.3 4 1.32 1.31 1.32 1.34 1.39 1.45 1.53 2. 0 2. 5 2. 4 1.59 1.51 l.H 1.38 1.34 l. 32 1.31 1.33 1.35 1.37 1.39 1.39 co: DATES 1 14. J* 1.23 1.26 1.29 1.31 1.30 1.28 1.25 1.22 1 .20 1.18 1.17 1.17 1.18 1.20 1.22 1.23 1.23 1 45° 50» h. ni. h. ni. 1.48 1.46 1.43 1.40 1.39 1.40 1.43 1.49 1.59 2.11 2.25 2.35 2.34 2.23 2. 9 1.57 1. 49 1.43 1.40 1.39 1.40 1.43 1.46 1.48 1.59 (1) Le Soleil n'est pas abaissé de 18» au-dessous de I horizon 1 55° 60o 65” li. m. 2.19 h. m. h. in 2· 1 2.14 1.58 2. 9 1 JH 1.50 2. 3 1.49 2. 5 1.51 2.13 1.55 2.30 2. 5 3. 7 2 21 ω 2.47 (D 3.45 (<) (1) (1) (D (1) 3.25 (1) 2.41 2.58 2.18 2. 4 1.55 2. 5 1.50 1.49 2. 5 1.51 2. 9 1.54 1.58 2.19 2. 1 2. 1 1 2.20 2.48 2.39 2.30 2 23 2.26 2.41 3.22 3.22 3. 3 2.51 2.49 2.5S 3.35 (1) (1) U) (D (i) 0) (i) 3.12 2.38 2 o.a 2.24 2.31 2.40 2.48 2.19 3.26 2.56 2.48 3. 4 3.24 3.44 3 47 73 75 66 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA Igitur ab hora ortus solis subtrahe durationcm crepusculi matutini et habebis auroram. Ita, c. g., Roma est in gradu 42° latitudinis : die decima Martii ortus solis accidit hora 6 h. 15 m. Ex tabella pro hoc tempore durationcm crepus­ culi matutini facili computatione deducitur esse : 1 h. 3/i m. Quare habebitur : 6h 15In : ortus solis. lh 3.4 m : duratio crepusculi matutini. 4 h /rl m : aurora. Et revera in directorio romano divini officii pro die depictis, quando imagines ipsae nullum prorsus pranse ferunt ecclesiastici cultus indicium dictaeque fenestrae nulli altari immineant? » S.C. reposuit: « Negative ». Ad evitan­ das erroneas hujus responsionis interpretationes, eadem S. C. die ii Aug. i89 i. probante Leone Xlll die 27 ejusdem mensis et anni, deinde sequens tulit generale decretum’. « Imagines virorum ac mulierum qui cum fama sanctitatis decesserunt, sed nondum beatilicationis aut canonizationis honores consequuti sunt, neque altaribus utcumque im­ poni posse, neque extra altaria depingi cum aureolis, ra­ diis, aliisvc sanctitatis signis ; posse tamen eorum imagines vel gesta ac facta in parietibus ecclesiae, seu in vitris colo­ ratis exhiberi, dummodo imagines illae neque aliquo cultus vel sanctitatis indicium praescierant, neque quidquam pro­ fani aut ab Ecclesiae consuetudine alieni ». Hoc generale decretum conforme omnino est rescripto Urbani VIII diei 13 Martii 1635. Hinc in Mexicana, 15 Julii 1893, cum ageretur de imagine B. Μ. V. de Guadalupe in altari majori collocanda, medium inter binas marmoreas statuas, scili­ cet Bini Dni Zumarraga, primi antistitis Mexicani et cujusdam Indi, Joannis Didaci, cui Deipara fertur apparuisse, ad dubium, an praedictas virorum statuas, etsi adorantium instar, ibi apponere liceret, eadem S. C. reposuit : « Simu­ lacra de quibus in casu, collocari poterunt in ecclesia, dum­ modo non exponantur super altare ». Ceterum norma litnrgicaest, quam continuo urget S. R. C., haud posse in ea­ dem ecclesia, multoque magis in eodem altari publicae venerationi exponi duas vel pictas tabulas vel statuas eumdem repraesentantes Sanctum, et, si de alma Virgine aga­ tur, Deiparam sub eodem titulo repraesentantes ; quod prin­ cipium nullam exceptionem patitur. ItaS. R. C. in epistola data die 30 Maii i890. De imaginibus c fronte altaris apponenbis redibit sermo n. 307. 130. Xil prohibet quominus subtus pavimentum eccle­ siae habeatur cubiculum et in eodem reponantur ea quae ad ipsam ecclesiam pertinent. At idem cubiculum inser­ vire non debet ad usum mere profanum, extraneum eccle­ siae, etsi aditus ad illud sit extra corpus ecclesiae. Huc *86 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA spectat responsio S. R. C. in Mechlinien., 31 Aug. 1867 (n. 5381); nam proposito dubio: « G0 Licetnc partem adhibere quae jacet subter pavimentum ecclesiae, praesertim consecratae, ut cellarium et aliud hujusmodi, ad retinendum ibi vina et alias res mere profanas, quamvis aditus ad praedicta loca sit extra corpus sacri aedilicii ? » S. C. re­ posuit: « At 6'"" : Negative ». Utrum vero supra ipsam ec­ clesiam haberi valeant, necne, cubicula ad dormiendum,vide n. 217. 131. Qui vult ex propria devotione novam ecclesiam aedificare, debere expensas pro ejusdem aedificatione et dolatione sustinere, evidens est ; alii cogi non possunt, nisi pro aedificatione novae ecclesiae necessariae, (pialis est ecclesia cathcdralis et parochialis aut ad instar parochialis in locis missionum. Quod si agatur de ecclesiae collapsae reparatione, diversi concurrere debent, pro ecclesia cathedrali, collegiata, parochiali aut simplici (1). 132. Si ecclesia instauranda est cathcdralis, Sperelli Dec. 68, n. 20, haec habet: « Prius ad portionem pro fa­ brica destinatam; deinde recurrendum est ad consuetudi­ nem. Quibus cessantibus, episcopus tenetur quartam par­ tem fructuum suae mensae tam praesentium quam futu­ rorum. Qua non sufficiente pro fabrica necessaria, non tamen ad ornatum, tenentur canonici de praebendis (de­ ducto ne egeant) contribuere. Et illis quoque non sufficien­ tibus, possunt ceteri in dicta ecclesia bénéficiât! juxta vires et deinde etiam totus clerus ab episcopo cum consensu majoris partis capituli ad contribuendum cogi ; et denique in subsidium tenetur contribuere populus... Manutentio autem seu reaedificatio ecclesiae aediumque illi adnexarum, eodem jure definitur juxta cap. Doni principis, disl. 1/6 ». Hanc Sperelli doctrinam plures alii doctores probant, et, quod majus est, S. C. C. in Terracin. et Selin., 17 Mart. 1781, § 7. Praeter haec omnia, in Italia et insulis adja­ centibus, ex Benedicti XIII const. Pius et misericors, IV Idus Maii 1725, ad restaurationem et conservationem ec­ clesiae cathcdralis, nisi aliunde satis consultum sit, dimi(1) Lucidi, De visit. sacr. lint., vol. /, pay. 62, sequ. 4 CAPUT 111. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 87 dium redituum benelicialium primi anni, quod media an­ nata vocatur, ab omnibus beneiiciatis in dioecesi solvi debet, exceptis «) beneficiis sitis in ecclesia collegiata; b parochiis, una cum incertis, annuum redditum scutorum centum non excedentibus ; c) beneficiis reservatis S. Sedi ; d) benefi­ ciis, (piae ex consuetudine mediam annatam jam solvunt. 133. Haec doctrina etiam collegiatis aptanda esse vide­ tur, si e numero eorum quibus illud onus inhaeret, primo demas episcopum (dummodo aliter consuetudo non ferat, prouti, e. g., ferebat in collegiata Motulae dioecesis Castellanetensis ex folio S. C. C. in Castellaneten., 24 Julii /858) ; et secundo clerum qui de collegiata minime sit ; et tandem populum qui pariter collegiatae sit ex­ traneus. In Italia et insulis adjacentibus, ex citata Benedicti XIII constitutione, ad restaurationem ac conservationem ecclesiae collegiatae, nisi aliunde satis consultum sit, me­ dia annata ab omnibus beneiiciatis in eadem ecclesia solvi debet, exceptis beneficiis, quae supra secundo, tertio et quarto loco indicavimus (1). 134. De parochiali ecclesia Cone. Trid., sess. .YXI, cap. VU. de ref., haec habet : « Parochialcs vero ecclesias, etiamsi juris patronatus sint, ita collapsas refici et instau­ rari procurent (episcopi) ex fructibuset proventibus quibus­ cumque, ad easdem ecclesias quomodocumque pertinenti­ bus, qui si non fuerint sufficientes, omnes patronos et alios (pii fructus aliquos ex dictis ecclesiis provenientes perci­ piunt,aut. in illorum defectum,parochianos, omnibus reme­ diis opportunis, ad praedicta cogant, quacumque appella­ tione, exemptione et contradictione remota. Quod si nimia egestate omnes laborent, ad matrices seu viciniores ecclesias transferantur, cum facultate tam dictas parochialcs, quam alias ecclesias dirutas in profanos usus, non sordidos, erecta tamen ibi cruce, convertendi ». Ex his salis apparet series eorum qui ad restaurationem ecclesiae parochialis adstringmitur. Eam distinctius exponit Benedictus XIV in Inst. Ecc. C, et breviorem exhibet S. C. C. in Spoletana, (1) Lucidi, l. c., n. 40. «■» «d, 88 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA Restaur, domus parochialis, 18 Dec. 1847, per haec verba: « Itaque primo loco, ecclesiarum parochialium statui prospiciendum est ex fructibus et proventibus ecclesiae. Secundo, sumptibus eorum qui ex constitutione aliqua vel statuto ad id obligantur. Tertio loco, eorum expensis, si qui sint, qui ex aliqua ac certa consuetudine obstringuntur: haec autem ad inducendam coactionem debet esse idonea. Inter illos... nedum privatae personae, sed et moralia, ut aiunt,corpora,c. g. municipia, comprehenduntur, uti statuit haec S. C. in Balneor., Restaur, ecc. par., 15 Sept. /838 et 1a Febr. 1840. Quarto, expensis parochi, si tamen idem parochus amplo censu poliatur, et postquam necessarii ad ejusdem alimoniam sumptus deducti fuerint; quod si con­ gruo censu destitutus sit, a reparationum onere exemptus abire permittitur. Et hac quidem in sede, una cum parocho, locum habere debent non solum ii qui pensiones (dummodo eae libere assignatae non fuerint) ex parochiali dote perci­ piunt, sed etiam ii qui simplicia beneficia in ecclesia paro­ chial*! possident. Quinto loco, onus reficiendi parochiale tem­ plum patronis imponitur, si nimirum patronatus jura reti­ nere velint. Sexto loco, ad taxationem populi deveniendum est, sicuti videre est in Imolen., Rest. ecc. par., 6 Sepi. 1783... Exceptio lit si paroeciae incolae pauperrimi sint; tunc enim adigi nequeunt. Septimo loco, si parochialis eccle­ sia censu divite praedita sit, quin parochi redditus nequa­ quam distinguantur, census hujusce partem alienandi fa­ cultas postulari poterit ad sacras aedes reparandas vel a fundamentis extruendas. Praetor haec,alia etiam suppetunt, extra ordinem, remedia, ope S. C. obtinenda, videlicet capellaniarum suspensio, ut in Tiburtina, Susp. cap., 17 Febr. 1816’, census impositio super bonis ecclesiae, ut in Forolivien., 15 Jun. 1789, ad /,im, ac etiam Missarum re­ ductio, ut in Vehlernen., Susp. Miss., 18 Sept. 1790, ad T™». 135. Tandem quoad alias simplices ecclesias, Panimollius, Dccis. io.adnot. 1 ,n. /7, docet: « Deficiente fabrica, et redditibus ecclesiae, ad ejus reparationem et manutentionem destinatis vel consuetudine, vel legato, seu alio sta- ! I i i | ; 1 CAPUT III. ---- DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 89 inio, si beneficium sii pingue, et tunc tenetur etiam clericus bénéficiâtes et alii ecclesiarum rectores, licet sim inferio­ res, reparare et altaria paramentis, mappis el. aliis neces­ sariis ad Missae sacrificium instruere, quia reparatio eccle­ siae,ejusque etiam fabricatio, et praeparatio ornamentorum a pari procedunt »... Si beneficium est tenue et beneficiato sustentando impar, beneficiatus non tenetur, modo tamen resideat et ecclesiae servitium operamque praebeat. Quod si ecclesia aut altare sunt jurispatronatus, dote carent et re­ paratione indigent, si post terminum patrono praefigendum non reparentur, aliis concedenda erunt, licet altaria in eccle­ siis regularium inveniantur. 136. Tum Pontificale, tum Rituale Romanum habent cae­ remonias pro benedictione et. impositione primarii lapidis. Haec benedictio reservatur loci episcopo qui tamen potest ad eam peragendam sacerdotem delegare ; Pontificale tradit caeremonias benedictionis quae datur ab episcopo : Rituale caeremonias benedictionis quae datur a sacerdote de man­ dato episcopi. De ea sermo est etiam in can. 9. dist. /, De consecrat., in Decreto. Si benedictio ab episcopo peragitur. Pontificale Romanum monet : « His expletis, si velit ^episco­ pus) parat se ad celebrandam Missam in dicto loco de Sancto in cujus nomine ecclesia fundatur ». In Neapolitana. !?,*> Febr. 188 / (n. 0907), propositis dubiis : « Γ Adsuntne dies in quibus talis Missa uti prohibita censenda est ? 2° Haec Missa, sive canatur sive legatur, quo ritu celebranda est, scilicet ut votiva solemnis pro re gravi, exclusa omni com­ memoratione, vel ut votiva privata ? 3° Si episcopus nolit talem Missam celebrare, potestne illam alius sacerdos ce­ lebrare?». S. R. C. reposuit : «Quoad I""1: Affirmative, scili­ cet dies infra annum solemniores. Quoad 2",w : Affirmative ad primam partem : negative ad secundam. Quoad 3um : Affirmative ». Praeterea si titulus ecclesiae est aliquod mys­ terium, e. g., S. Crucis, SSrni Sacramenti, quaesitum fuit num in precibus primi lapidis el benedictionis seu conse­ crationis ecclesiae exprimendum sil nomen hujus myste­ rii, loco nominis Sancti. S. R. C. in Societatis Presbytero­ rum SSmi Sacramenti, // Martii 187 / (η. ό'ι76), re- 90 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHAIUSTIA posuit : « Ad 3um: In oratione quae incipit: Domine Deus, qui licet coelo et terra, omisso nomine cujusvis Sancti vel Sanctae, dicatur : Beatae Mariae semper Virginis omniumque Sanctorum intercedentibus meritis, etc. Ad benedic­ tionem primarii lapidis in oratione : Domine sancte, Pater omnipotens, aeterne Deus (1), dicatur; in honorem S. Crucis, in honorem mysterii SSmi Sacramenti ». §3. — De titulo seu patrono ecclesiae. 137. Sicut homini, dum baptizatur, imponitur nomen quo deinceps appellatur, ita ecclesia, more ab Apostolis re­ cepto, fundatur sub alicujusnomine, a quo postea nuncupa­ tur et ab aliis distinguitur, e. g., ecclesia S. Joannis, S. Pe­ tri etc. Porro is sub cujus nomine ecclesia fundata est et a quo appellatur, dicitur ecclesiae titulus vel titularis, ut do­ cet ipsamet S. R. C. in Briocen., 27 Sept. /859 (η. 52/ι0), aut etiam, si est persona creata, patronus. Nam est aliqua differentia inter patronum et titulum ecclesiae, si proprie loqui velimus. Titulus ecclesiae est quoque patronus, si est persona creata, nempe B. Μ. V., vel Angelus vel Sanctus, quae intercedere pro nobis apud Deum potest; secus est ecclesiae titulus, sed non patronus, c. g. SSma Trinitas, aut aliqua ejusdem persona, mysterium, res sacra, sub cujus nomine ecclesia fundata est et appellatur ; imo ipse Chris­ tus D. potest esse ecclesiae titulus, sed non proprie patro­ nus. Nec insuper confundi debet patronus titularis ecclesiae cum patrono loci, quem scilicet certa civitas, dioecesis, provincia, regnum, sibi delegit, veluli singularem apud Deum advocatum ; nam patronus loci potest esse idem, sed potest quoque esse diversus a titulari ecclesiae. Unde in Ru­ brica breviarii passim legitur : patronus loci vel ecclesiae. Ita, c. g., S. Genovefa est patrona civitatis Parisiensis, sed nulla civitatis ecclesia in ejus honorem est dedicata, ac proinde S. Genovefa non est titularis ullius ecclesiae. Si pluies sunt ejusdem loci patroni, unus inter hos erit prin(i) Haec oratio habetur tantum in Pontificali. À. CAPUT Hl. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 91 cipalis, alii minus principales ; et si omnes censentur aequales, omnes habendi minus principales, nisi ex induito apostolico, in casu rarissimo, pluresdali sini patroni aeque principales. \os in praesenti loquimur non de simplici pa­ trono loci. cpii scilicet non sit patronus seu titulus ecclesiae, sed de patrono seu titulo ecclesiae qui, ut dictum est. potest esse vel simplex, sinon est simul patronus loci, vel mixtus, si est simul patronus loci (1). 138. Titulus ecclesiae potest esse : a) SSma Trinitas, aut aliqua ejusdem persona; 4) Christus D. aut aliquod ejus­ dem mysterium, e. g., Nativitas, Transfiguratio etc. ; c ) B. Y. M., vel aliquod ejusdem mysterium, seu praerogativa vel factum quod cultu publico coli potest, e. g., Annuntiatio, Assumptio, Patrocinium, etc. ; cl) Angelus, cujus nomen cognoscitur, scilicet Michael, Gabriel, Raphael, vel omnes simul, vel omnes angeli custodes; e) Sancti, seu qui in Sanctorum catalogo ab Ecclesia positi sunt, (piorum festum celebrari possit. Quamquam enim primis Ecclesiae saeculis templa Ileo dedicarentur solum in honorem martyrum, (piorum nomine etiam Apostoli comprehenduntur, tamen postea receptum fuit, ut dedicari solerent etiam in honorem confessorum et virginum, et etiam in honorem omnium Sanctorum. Vetitum est, sine apostolico induito, quod diffi­ cile admodum conceditur, ecclesiam dedicare in honorem Beatorum, uti reposuit S. R. C. in Meliapurien., 23 Jan. 1710 (n. 1401) et in Vercellen., // Apr. 1840 (n. 4890) ; et multo magis vetitum est ecclesiam dedicare in honorem Venerabilium. Imo episcopus nec permittere potest novas ecclesias dedicari in honorem Sanctorum V. T. ; quod patet ex responsione S. R. G. in Imolen., 3 Aug. 1697 (n. 3438), ubi ad dubium, an in ecclesiis altaria sanctis Prophetis T. V. dicata essent permittenda, S. C. reposuit : « Antiqua tan­ tum permittat (episcopus) ». Etiam aliqua praerogativa vel (I) De his omnibus vide Garanti cum nobis Merati. Comm. in Ilubneas Brev., sect. Ill, cap. XII, sect. VIII, cap. V; Guyet, Heorlologia, lib. 1, cap. IV. V, VI, VII. Patronus loci eligi debet ad normam de­ creti Urbani VIII,diei 23 Mari. 1030; dum titulus ecclesiae a fundatorum beneplacito constituitur. 92 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA factum ad Sanctos pertinens potest esse titulus ecclesiae, e. g., patrocinium S. Joseph, conversio S. Pauli, decoDatio S. Joannis Baptistae, etc. ;/) Tandem res sacra, e. g. crux, co­ rona spinea, columna, lancea, clavi etc. (1). Ceterum, sicuti in aliis, ita et in hac re, praxim in Ecclesia receptam tuto sequimur; antequam autem novus prorsus et inusita­ tus ecclesiae titulus introducatur, praestat S. R. C. con­ sulere. 139. Plerumque unicus est titulus ecclesiae, sed nil ve­ tat quominus plures sint, quia ecclesia dedicata fuit pluri­ bus, sive per modum unius, id est sub uno eodemque festo, e. g. SS. Gervasii et Protasii, SS. Cosmac et Damiani, S. Dionysii cum sociis, etc., sive divisim, nempe (piorum festa divisim celebrantur, e. g., ecclesia S. Jacobi et S. Christo­ phe) i, ecclesia S. Joannis et S. Franci sci etc., quae Parisiis habentur. Plures ejusdem ecclesiae tituli possunt esse etiam ex facto S. Sedis quae, una ecclesia in aliam translata, sta­ tuit ut tituli in hac cumulari possent aut deberent. Ita S. C. C. in Amerina, .>/ Mart. 1708, et in Buryensi, ii Nov. /7.7J el 9 Jan. 173 i, censuit, translata ecclesia parochiali in aliam recenter erectam, titulum antiquum esse retinen­ dum et ad ecclesiam subrogatam transferendum, sed addi posse titulum secundum. Quandoque S. Sedes, citra casum translationis, alium addit titulum; cl exemplum habes in Derthonen., 20 Apr. 1822 (n. â587). Quando ex facto S. Sedis novus titulus antiquo superadditus est, antiquus suas praerogativas non amittit, et omnes tituli habendi sunt, aeque principales. Episcopus titulo existent! alium addere, citra novam ecclesiae dedicationem, auctoritate propria non po­ test. Contingere etiam potest quod plures ejusdem eccle­ siae tituli invecti sint a populo qui ecclesiam ab alio titulo appellare coepit, sive relido, sive retento priore ; cujus rei exempla non desunt. Sed in hoc casu posterior titulus, a populari suffragio inductus, non est verus titulus illius ecclesiae, cum haec in ejus honorem dicata non fuerit. et tantum Sedis Apostolicae auctoritas hunc dedictionis (I) Guxet. I. c,t haec omnia fuse et rde prosequitur. — rt CAPUT ΙΠ. ---- DE LOCO CELEBIIAT/ONIS MISSARUM 93 defectum supplere valeat: erit igitur ad surnmum titulus secundarius, accidentalis, et adveotitius. 140. Titulus ecclesiae in genere mutari non debet, id est neque alius addi, de qua re supra, neque aliquis, si titulus multiplex est, supprimi, neque alius substitui. Haec muta­ tio fieri potest, quando ecclesia diruta rursus extruitur, et exemplum habes in Mantuana, 29 Mart. 1760 (η. 4284); sed etiam in hoc casu maxime decet, ut idem titulus reti­ neatur, et ad summum novus addatur, uti praecepit S. R. C. in Isclana, 16 Jan. 1885,ad 1"m (n. 5930). Praeterea haec mutatio fieri potest auctoritate Sedis Apostolicae ; sed si S. Sedes aliquando permittit aut jubet, ut, citra novam eccle­ siae dedicationem, titulo existent! alius addatur, ut supra diximus,permittere non solet,ut unus ex titulis supprimatur, vel titulus existons in alium commutetur, cum id in inju­ riam illius tituli vergere quodammodo videatur. Ita in Tarvisin., 6 Sept. 1834 (η. 4735), S. R. C. noluit permittere episcopo Tarvisino, ut unum ecclesiae alicujus titulum supprimeretur, licet rationes salis graves adessent (1). In Ord. Carm. Excalc. Prov. Poloniae, 27 Mai i 1773 (n. 4361) immutatio tituli facta fuerat, sed non indicatur quanam de causa. E contrario in Brugen., 1 ! Mart. 1843 (n. 4954), propositis dubiis : « 1° Utrum semel assignato titulari patrono alicui ecclesiae, liceat episcopo rationabili ex causa illum in alium immutare? 2° Et quatenus negative, enixe efflagitat (episcopus) ut ex apostolico induito haec sibi facultas in casu elargiatur » ; S. C. reposuit : « Ad l,,m : Non licere. Ad 2u,n : Pro gratia assumendi S. Annam in contitularem cum S. Andrea Apostolo, facto verbo cum SSmo ». 141. Festum tituli ecclesiae, sicuti festum patroni prin­ cipalis loci, inter solemniora festa adnumeratur, cele­ brandum sub ritu duplici primae classis et quidem cum octava, prouti ex rubricis Missaliset Breviarii eruitur. Haec autem est differentia inter patronum principalem loci et simplicem titulum ecclesiae, quod festum patroni princi(1) Vide commentarium hujus responsionis in collectioneGardelliniana. 94 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA palis loci est etiam de praecepto in loco, ex Urbani VIII const. Universa, 13 Sept. 1642, dum festum simplicis ti­ tuli ecclesiae est sine praecepto. Proinde si titulus ecclesiae est simul patronus principalis loci, festum tituli erit de praecepto in loco. Et quidem si titulares ecclesiae plures sunt, non per modum unius, sed divisi m (/?. 139), omnium festa propriis diebus celebranda sunt ritu indicato, dum­ modo omnes sint aeque principales, uti reposuit S. R. C. in Collen., 15 Febr. 1873, ad /um (n. 553'i); in Oscen., l/i Apr. 1877, ad 3'"" (n. 5687) ; in Sancti Claudii, 29 Nov. 1878,ad2am (n. 5751) ; in Tarvisina, i 2 Sept. 1884, ad4Ul" (n. 5926) ; in una Ordinis Minorum S. Francisci de ob­ servantia, 16 Apr. !853, ad dubium II, quaesi. 5 (n. 5183). Sed in hoc tituli festo paulo fusius insistendum est. 142. In primis celebrandum esse, ut supra, festum ti­ tuli ecclesiae consecratae, nemo est qui dubitet. Idem di­ cendum de festo tituli ecclesiae tantum benedictae. Id docet (ruyet, Hcorlologia. lib. 1, cap. F, quaest. F, et S. R. C. pluries declaravit, lia in una Ordinis Capuccinorum Provinçiae Lugdunen., 21 Mart. 1711 (n. 3833), propo­ sito dubio : « 1° An debeat fieri officium primae classis cum octava patronorum seu titularium ecclesiarum par­ ticularium, quales sunt, v. g., ecclesiae religiosorum, etiamsi ab episcopis nondum fuerint consecratae, ut non raro accidit in pluribus dioecesibus, in quibus plures ec­ clesiae nondum fuerunt consecratae, licet a multo tempore ac etiam a saeculis fuerint extructae ct in eis divina mvsu teria celebrentur, et illae a tempore quo fuerunt fabrica­ tae, habeant pro patrono seu titulari aliquem Sanctum ». S. R. reposuit: « Ad 1’"": Affirmative, juxta votum I). abbatis Ghiapponi ». Eodem sensu reposuit in Ordinis Minorum Excalceatorum Sancti Petri de Alcantara, 23 Febr. 1830, ad /um (η. A8fi9) ; in Vallispraten., 2 Sept. 1871 'n. 5^95); in Altonen., 28 Sept. 1872, ad 2am (η. 5512); in Viglevanen., II Junii 1880, ad 6’um (η. 5809). 'fandom festum tituli ecclesiae nec consecratae ncc benedictae non celebratur: item ecclesiae dirutae, uti CAPL’T Ill. DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM reposuit S. R. C. in Capuana, 21 Julii 1855, (id /"ni (n. 52lâ), ct in cit. Viglevanen., ad,5"m. 143. Hoc festum complectitur tum officii recitationem tum Missae celebrationem. 144. Officium tituli in die ejusdem festo recitare, ritu praedicto, possunt ct debent tantum clerici ejusdem eccle­ siae, seu clerici qui adscript! sunt stricto eccles; c servitio. Hinc, e. g. : 1° Omnes qui in ecclesia habe veneficium residentialc, utcumque minimum, recitabunt officium tituli ejusdem ecclesiae ; 2° Regulares recitabunt of­ ficium tituli ecclesiae propriae, ut patet ex responsioneS. R. C. in relata Ordinis Cappucinorum, etc.; 3° Parochus, pro-parochus et vicarii ab episcopo nominati ut parochum in ministerio parochiali juvent, recitabunt officium tituli ecclesiae parochialis, uti, quoad parochorum vicarios, con­ sult eadem S. C. in Oranen., 2 Sept, 187 1 ,ad -i,lfn (n. 5/192) ; in Oveten., 11 Aug. 1877, ad 1"m (n. 5708) ; in Patavina. 18 Aug. 1877, ad 3"m (n. 5710); in Derthusen., 27 Julii 1878, ad 2u,n (n. 5739) ; /i° Parochus recitabit etiam offi­ cium tituli ecclesiae filialis existentis in territorio suae pa­ rochiae, uti S. C. reposuit in cit. Oveten., ad 3um; 5° Si ecclesia adnexa est seminario, superiores, professores, ac seminaristac, in eodem seminario degentes, recitabunt officium tituli ecclesiae, uti resolvit S. C. in Vicariatus Ruremundensis in llollandia.27 Febr. 1817. ad 3"m ct5um (n. 5079), ct in Sag ien., 30 Martii 187 0 Episcopus recitabit officium tituli ecclesiae cathedralis ; 7° Missionarius, pluribus adseriptus ecclesiis, sed in una tantum proprie residens, tenetur tantum ad officium tituli ecclesiae in qua residet, aut dignioris, uti, attentis peculiaribus cir­ cumstantiis, reposuit. S. C. in Vicariatus Apostolici liombeyen. Septentrionalis, 25 Aug. 1882(η. 58A9), et in Cincinnaten., 27 Febr. 1883, ad 2um (n. 5867). Quod si idem clericus duplici ecclesiae sit adseriptus, e. g., episcopus qui duas regit dioeceses, parochus qui duas parochias, tenetur ad officium tituli utriusque ecclesiae, id est episcopus ad officium utriusque ecclesiae cathedralis, uti consuit S. C. in Gnesnen. et Posnanien., 2 Martii I860 (n. 5359), et paro- 96 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA chus ad officium utriusque ecclesiae parochialis, prouti S. C. reposuit in Nucerina, 21 Sepi. 1842{μ. 19/|9), excepto casumissionarii.de quo supra. E. contrario, e. g: Γ Regulares nec debent nec pos­ sunt recitare, ritu praedicto, officium tituli eclesiae quae cohaeret quidem monasterio quod inhabitant, sed quae eorum propria non est, ut consuit S. C. in una Societatis Jesu, IS Sept. 1877, ad (n. 5713) ; item nec eccle­ siae inhaerenti monasterio quod non inhabitant, licet ad ipsos pertineat, de qua re in una Ordinis S. Benedicti Congreg. Silceslrianae. 23 Maii 1816, ad 3 Ul" (n. 50'12); item nec ecclesiae parochialis, in cujus torritoriosunt ; 2° Qui in ecclesia tantum celebrant, aut confessiones exci­ piunt,vel aliud ministerium exercent, quin sint parochus, vice-parochus. coadjutor parochi, nec possunt nec debent recitare, ritu praedicto, officium tituli ejusdem ecclesiae, li­ cet, ordinati titulo patrimonii,eidem ecclesiae adscript! sint in actu ordinationis, uti reposuit S. C. in Mechlinien., 7 Dee. 1811. ad 1"m et 3*"" (n. /|955) et in cit. Oveten., ad 3° Proinde nec cappellani monialium officium tituli earumdem ecclesiae; ΖΓ Nec parochus officium tituli eccle­ siae non filialis quae in suo territorio reperitur, licet pro commoditate fidelium, longe a parochia degentium, ibidem per se \el per alium Missam celebret et etiam sacramenta, praeter baptismum, ministret, et etiamsi illa ecclesia anti­ quitus fuerit parochialis, ut censuitS. C. in cit. Oceten., ad 7uni, et in alia Ocelen., 20 Dee. 1878 (n. 5757), et in Vica­ riat us llure/nundensis in llcdlandia, 27 Febr. 1847, ad 2U,° (n. 5079) ; 5" Nec sacerdotes qui capellaniam collativam, fundatam in aliquo altari ve! cappella ecclesiae parochialis aut in parvis sacellis aedificatis intra domus Nobilium vel in pagis, habent, cujus titulo ordinali sunt, officium tituli ipsius cappellae, ab ecclesiae parochiali separatae. Porro isti omnes possunt ad officium tituli recitandum,solemni titularimn ritu, teneri alia ratione, e. g., si titulus ecclesiae est etiam patronus principalis loci. 145. Relate ad Missam tituli ritu solemni praedicto, haec prohibetur in aliis ecclesiis vel oratoriis alio titulo gau- I DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM ni. dentibus, etsi subjectis ecclesiae quae festum sui tituli agit, uti censnitS.C. in Adrian., 29 Martii i851, ad3""'(nAA’·)'!). in ecclesia sive consecrata sive benedicta quae, habens cle­ rum addictum, celebrat festum titularis, omnes sacerdotes debent celebrare Missam titularis sub ritu duplici primae classis cum octava. In ecclesia autem (piae nullum clerum addictum habet, in die festo celebratur Missa titularis ritu tiiularium, sed octava locum non habet, nisi titularis aliunde octavam exigat. 146. Festum autem tituli ecclesiae calhedralis celebra­ tur tum quoad officium tum quoad Missam, non solum a clero ejusdem, juxta superius dicta, sed etiam ab utroque clero totius dioecesis. Id declaravit S. R. C. in Bossanen., 22 Aug. 1772 (n. /1360), ubi proposito dubio: « 5° An festum Conceptionis B. Μ. V. quae est titulus ecclesiae calhedralis, celebrari debeat sub ritu duplici primae clas­ sis tam in civitate (piam in dioecesi et ab utroque clero » ; S. C. reposuit:: « Ad 5um : Affirmative ». Et hanc responsionem S. C. confirmavit in Ruremunden., .9 Maii 18.77, ad 9u,n (n. 5’2(>2). Vide etiam Bidden., 27 Maii 1876, ad /11111 (n. 5665), et Vancouverien.,9 Maii 1879 (n. 57S1), ubi etiam alia decreta citantur. Haec autem est differentia inter clerum saecularem et clerum regularem dioecesis, quod saecularis timetur etiam ad octavam festi tituli eccle­ siae calhedralis ; regularis illud celebrat sine octava, uti tradit S. C. in Collen., 15 Febr. 1873, ad /l"n (n. 5534). 147. Porro ecclesia cujus titulus est R. Μ. V., sine ullo titulo seu mysterio, debet celebrare festum Assumptionis, ex responsione S. R. C. in Ί'arracon.cn., 2 Maii 165 / (n. 1708) ; item ecclesia cujus titulus est S. Maria Angelo­ rum, ex responsione ejusdem S. C. in Parisien., / / Maii 1707 (n. 3772). Ecclesia cujus titulus est SSmus Salvator, pro titulari celebrat festum Transfigurationis, ex respon­ sione ejusdem S. G. in Narnien., 29 Nov. 1755. ad /un' caput et in Brugcn., 15 Martii 1895. In concursu festi titularis cum alio festo serventur Rubricae. Εκ decreto Cardinalis Ca­ ppara diei ,9 Aprilis 18012, pro Rallia festivitas patroni prin- i? iïâ i f'■ P. I? ■ •1 98 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHAHIST1A cipalis loci, id est dioecesis vel civitatis aut oppidi, trans­ fertur ad dominicam insequentem ; sed hoc decretum non comprehendit festum tituli simplicis (non patroni loci) eccle­ siae. cum hoc festum non sit de praecepto, prouti pluries S. C. declaravit, c. g., in Ruremunden., 20 Mart. /869 (n. 5436), et in Oranen., 2 Sept. /87 /. ad /""' (n. 5492). 148. Tandem titulus ecclesiae secundarius, accidentalis, adventitius (n. /.7.9) ad summum, juxta receptam rubricistarum opinionem, gaudet eodem ritu qui competit patrono minus principali loci. Jamvero patrono minus principali loci non competit nisi ritus duplex major sine octava, vel etiam ritus duplex minor, si ita fert consuetudo, uti repo­ suit S. R. C. in Urbevetana, 26 Junii /75/ n. 4218). Nec regulares illius festum celebrant, nisi descriptum sit in Kalendario Romano vel proprio ipsorum Regularium, uti re­ posuit S.C.. in una Ordinis Minorum S. Francisci, /0 Julii /687, ad (n. 3143), et in una Ordinis S. Renedicli, 20 Maii I796.ad /,,m (n. 4587). Haec igitur ad summum concedantur titulo simplici, secundario, accidentali et adventitio ecclesiae; ejus autem festum et Regulares agent, si ecclesia est ipsorum propria. Dixi ad summum, quia fatendum est esse differentiam inter patronum minus prin­ cipalem loci et titulum secundarium, accidentalem et advenlitium ecclesiae, quia patronus minus principalis loci est revera loci patronus de jure, cum titulus secundarius, accidentalis et adventilius ecclesiae est titulus de facto tan­ tum et non de jure : unde haec assimilatio non caret aliqua difficultate, § 4. — De dedicatione ecclesiae. I Quid cl quotuplex sit ecclesiae dedicatio. 149. Ecclesiae dedicatio definiri potest : actio sacra per quam.cum certa precum formula certoque ritu ab Ecclesia instituto, talis locus de profano iit sacer et Deo divinoque cultui a legitimo ministro perenniter dedicatur ad ibi di- CAPUT 111. — DE LOCO CEEEBHATIOMS MJSSARL.M 99 vina cl ecclesiastica peragenda. Quamquam enim Giraldi, Expos. Jttr. Pont., p. /, sed. 598. hanc definitionem ap­ plicet ecclesiae benedictioni in specie, tamen haec definitio potius convenit dedicationi in genere. Duplex autem est ec­ clesiae dedicatio, nempe benedicito et consecratio. Hilus consecrationis habentur in Pontificali Romano: ritus bene­ dictionis etiam in Rituali. Differentiae inter unam aliamque dedicationis speciem patebunt ex dicendis. 150. Haec ecclesiarum dedicatio historice ita declaratur. Ipsa rei natura suadet ut domus Dei et domus orationis, ab omnibus profanis usibus segregata, unice cultui dixino re­ servetur; maxime ecclesia Christiana in qua sacrosanctum Missae sacrificium offertur. In V. T. Movses, afflante * Deo, tabernaculum, altare et omnia vasa sacra conse­ cravit oleo et aliis caeremoniis, prouti narratur Exod. XL. Statim post redditam Ecclesiae pacem, solitum fuit no­ vam ecclesiam magna solemnitate inaugurari, sed non ade­ rat ritus particularis pro hac inauguratione, licet delu­ brum falsi numinis, in ecclesiam Christianam conversum, variis lustrationibus prius expiaretur. In antiqua lilurgia Romana, quando agebatur de nova ecclesia inauguran­ da, pridie consecrabatur altare et transferebantur reli­ quiae quae in eodem reponebantur ; sequenti die Missa magna solemnitate super altare celebrabatur, atque ita ec­ clesia habebatur divino cultui dedicata (1). E contrario in antiqua lilurgia Gallicana nova ecclesia, aut paganum de­ lubrum prius expiatum, ut supra, dedicabatur per spe­ cialem ritum (2). Hic ritus deinceps ab universa Ecclesia sive orientali sive occidentali receptus fuit; et nostrum Pontificale Romanum agens De ecclesiae dedicatione seu consecratione, refert, paucis · mutatis, ritum dedicationis antiquae liturgiac Gallicanae. Multiplicatis vero fidelibus et ecclesiis, cum episcopus, aliquando absens aut aliis curis (1) Vide epistolam Vigilii, Romani Pontificis, ad Profuturum episco-. pum Bracbarensem (an. 538), cujus fragmentum refertur in can. 24, (list. 1. J)d consecrat., in Decreto. (2) Hilus dedicationis seu consecrationis ecclesiae in antiqua lilurgia Gallicana vide apud Duchesne, Origines du culte chrétien, chap. Nil, 100 TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA interim distractus, non posset omnes ecclesias, antequam cultui aperirentur, hoc solemini ritu dedicare, inductus insuper esi alius dedicationis ritus simplicior el minus so­ lemnis ; et primus retinuit consecrationis nomen, alter dictus fuit benedictio. Dedicatio autem ecclesiae in stricto sensu est consecratio, utpote unica antiqua dedicatio. Dies dedicationis in antiquis documentis appellatur dies natalis ecclesiae dedicatae. 151. Benedictio ecclesiae est dedicatio ejusdem quo­ dammodo provisoria. donec liat consecratio, quam Ecclesia magis optat. Id expresse traditur a Rituali Romano in ru­ brica post traditos ritus benedictionis ecclesiae aut publici oratorii in fine: Ecclesia vero, quamvis a simplici sacer­ dote, ut supra, sit benedicta, ab episcopo tamen conse­ cranda est. Haec verba videntur importare obligationem, sed rite intelligcnda sunt. Nam curandum omnino est ut ecclesiae cathédrales et parochiales (quibus accedunt collegiatae) consecrentur, si non ex rigoroso praecepto quod contraria consuetudine fortasse obsolevit, saltem ex de­ centia et convenientia. Hinc RenediclusXIII in concilio provinciali Romano (an. 1725) praecepit « ut ecclesiae saltem cathédrales et parochiales et majora ipsarum altaria quae adhuc perfecta non sunt nec dedicata, intra annum, si fieri poterii, in civitatibus, per dioeceses vero intra biennium omnino perficiantur el solemniter consecrentur ». At pro aliis ecclesiis secundariis haec decentia el convenientia minor est et de facto consecrari non solent, sed tantum be­ nedicit l).ln Cuneem., 7Aug. IS/ .) (n.562J), ad dubium : « 1° Praeter parochiales ecclesias quae ex praescripto con­ cilii Romani sub Benedicto XI11 lit.XX V) consecrari debent, possuntne quaevis aliae publicae ecclesiae consecrari, uti sunt 1° sacella campestria penes quae sacerdos, ut pluri­ mum,residet ibique celebrat et sacramenta ministrat; ^’ora­ toria confraternitatum a parochialibus sejuncta; 3° quae vulgo dicuntur sanctuaria,in quibus vel aestivo solummodo tempore,vel aliquoties tantum Missae sacrificium offertur » ; (1) Vide Catalano in comm. Ritualis Romani, tit. VIII, cap. XIX. CAPUT HI. DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM '101 S. R. C. reposuit : « Ad 1 : Incumbere debent episcopi ut ecclesiae saltem cathédrales el parochiales solemniter consecrentur. Quoad minores ecclesias, si nolint uti jure suo illas solemniter consecrandi, facultatem tribuant sacer­ dotibus eas benedicendi ». In Platien., !?/ Febr. / ejusd.dist.,(\\\em Gratianus tribuit concilio Triburiensi, dum est concilii Moguntini(an.888): « Missarumsolemnianon ubique.sed in locis ab episcopo consecrat is, vel ubi ipse permiserit, celebranda esse censemus ». Est etiam can.!5, ejusd. i. 49 ; contra Reiflenstuel, lib. III Decret., tit. XL,η. 11. (2) S. Alphonsus, VI, η. 36’8; D’Annibale, III, § 9; Schmalz., n.23 ; Pirhing, n. 8 ; Barbosa, De jure ecc., lib. II, cap. Il, n. 46 , Reiffenstuel, I. c., n. 13 ; Guyct, lleortologia, lib. l,cap. Ill, quaeet. VII. A μ CAPUT III. — DE LOCO CELEBRATIOMS MISSARUM 12.) altare majus et omnia alia consecrata altaria manserunt illaesa. Neque durante instauratione quidquid aliud accidit, quo Ecclesia censeri posset profanata, seu violata. Hinc Sacrani ipsam Congregationem supplex rogavit ( episcopus) pro resolutione insequentis dubii : Xn in casu, qui supra expositus est, ecclesia suam consecrationem amiserit, indigeatque nova consecratione » ; S. II. C. reposuit: « Ne­ gative ad primani partem : ad secundam provisum in pri­ ma : et iterum depingantur, vel apponantur cruces in pa­ rietibus in testimonium peractae consecrationis ». Rursus in Tridentina, 1 / Jan. /891, proposito dubio : « An post decretum in una Senien. dic 5 Maii i882, ecclesiae con­ secratae e quarum parietibus crusta, \ulgo intonaco, ma­ jori ex parte disjecta fuit, tanquam exeeratae habendae sint, ideoque nova indigeant consecratione » ; eadem S. C. rescripsit: « Negative ad utramque partem ». Tandem in decreto diei /9 Maii 1896, ad dubium : « 2" Utrum eccle­ sia e cujus parietibus vel partim vel integre disjicitur si­ mul incrustatio, vulgo intonaco, ut renovetur, consecrata maneat vel exeerata » ; S. C. reposuit : « Ad 2UDl : Ecclesia consecrata remanet, (piamvis in ejus parietibus opus tecto­ rium sit renovatum ». Vide etiam Messanen., /9 Sepi. /859 (n. 5293). 183. Auctores passim tradunt ecclesiam simpliciter be­ nedictam, dirutis ex majori parte parietibus, non amittere benedictionem, ita ut rursus extructa benedici nec possit nec debeat, licet possit consecrari. Ratio est, quia concipiunt benedictionem adhaerere solo, non parietibus (I). D’Anni­ bale, /. e., censet ecclesiam benedictam exeerari, cum tota corruerit; Schmalz., Z. c., si ecclesiae aedificium des­ tructum sil auctoritate superioris et sine spe reaedificationis. Haec nobis difficilia admodum sunt : putamus enim et benedictionem allicere parietes, qui benedicuntur in parte superiori et inferiori.juxta Rituale Romanum (?/. /67 (1) Schmalz., lib. Ilf Decret., tit. XL. η. 1ΰ\ D'Annibale. Ill, § 9 ; Layman, lib. K, tract. V, cap. V, n. /5; Suarez, in J />. J). Thomae* disp. LXXXI, sect. lVt cas. 6; Sanchez, De mate., lib. ZX, disp. A l\ n.37; Sylvius, v. consecratio g. ?, η. 4, cum aliis. II 126 TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA et ideo censemus, dirutis parietibus cessare benedictionem, siculiconsecrationem, ita ut ecclesia, rursus aedificata, rur­ sus benedici aut consecrari possit et debeat. Sane haec ecclesia, moraliter loquendo. non est eadem ac antiqua; 'quomodo igitur antiquae ecclesiae benedictio ipsam affi­ cere potest? Principium a Benedicto XIV traditum (n. 184) etiam ecclesiae benedictae applicandum est. Sed contraria sententia, propter extrinsecam doctorum auctoritatem, est probabilis et practice tuta, donec a S. R. C. explosa fuerit. 184. Cone. Trid., ww. Λ’Λ7, cap. VII. de ref., agit de ecclesiis vetustate vel alias collapsis et confert episco­ pis, etiam tamquam Apostolicae Sedis delegatis, potesta­ tem. si ipsae ecclesiae instaurari non possunt, transferendi beneficia, etiam juris patronatus, et curam animarum in matricem aut alias ecclesias, et ipsas in profanos usus, non sordidos, erecta tamen ibi cruce, convertendi (η. i 3 i). Facta autem hac conversione ecclesiae in usus profanos, non dubitamus cessare eo ipso ecclesiae consecrationem et benedictionem, etiamsi ecclesia diruta eam, ante hanc con­ versionem, perse non amissiset, c. g., si tectum tantum cum parva parietum parte corruerit et instaurari ob ni­ miam omnium paupertatem nequeat. Evidens est ante hanc conversionem removendas esse reliquias aliaque objecta sacra. 185. Execratio altaris, etiam majoris, non secumfert ne­ cessario exeerationem ecclesiae simpliciter benedictae, quia benedictio ecclesiae et consecratio altarium nullatenus con­ nexae sunt. Pariter execratio altarium sive mobilium, sive immobilium secundariorum non secumfert exeerationem ecclesiae consecratae ob eamdem rationem et praeterea id saltem tradit cap. /, De consecratione ecclesiae vel altaris, ibi : « Propter hoc vero (nempe propter exeerationem alta­ ris) nequaquam reiterare suam consecrationem consuevit ; licet id quidam canones innuere videantur ». Guy et. lleortologia, lib. I, cap. III. quaest. VU, putat exeerationem altaris majoris secumferre exeerationem ecclesiae consecra­ tae. Hanc opinionem non admittimus, tum quia relatum cap. /, De consecratione ecclesiae vel altaris, non distin- CAPUT 111. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 127 guit inter altare majus et altaria secundaria, turn quia, licet ecclesia consecrari nequeat, quin simul consecretur altare majus (m. /60), tamen duae consecrationes sunt essentia­ liter distinctae, el ideo sicuti ecclesiae consecratio existere potest sine consecratione altaris majoris (n. 161), ita sine eadem potest perdurare. Utrum viceversa ex execratione ecclesiae sequatur execratio altarium, suo loco videbimus. Execratio autem coemeterii non secumfert exeerationem ecclesiae. 186. Ut huic materiae finem imponamus, animadverti­ mus in can. 38, (list. 1, De consecrat., in Decreto, prae­ scribi : « Ligna ecclesiae dedicatae non debent ad aliud opus jungi, nisi ad aliam ecclesiam, vel igne sunt comburenda, vel ad profectum in monasterio fratribus .1); in laicorum vero usum non debent admitti ». Hic canon vim obligandi non habet, cum ex una parte de illius auctore non satis constet (2), et ex alia ligna separata ab ecclesia quamlibet consecrationem aut benedictionem amiserint. At hic canon indicat quantam debeamus venerationem ecclesiae quae domus Dei est et porta coeli. Articulus II De oratorio. § I. — Quid et quotuplex sit oratorium. 187. Ut in hac materia haud obvia ordine procedamus, a rerum notionibus incipientes, dicimus in primis orato­ rium, spectata vi nominis, esse locum orationis, seu locum cultui addictum et reservatum. Si hic locus orationis eo potissimum line est aedificatus ut publico fidelis populi usui deserviat, proprio nomine appellatur ecclesia \n. 121), licet (1) Glossa addit: «Non t.unen indifferenter, sed vel in capitulo,vel in dormitorio, vel in aliis religiosis locis, non incoquina, vel in vineis pasti­ nandis ». (2) Berardi, Canones Gratiani, etc., p. II, cap. VII. Friedberg hunc canonem desumit ex Poenitentiali Theodori, § 128 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA nonnumquam in vetustis praesertim monumentis genericum oratorii nomen etiam retineat (1). Si e cont rario hic locus orationis destinatur potius commoditati alicujus individui, alicujus familiae particularis, alicujus communitatis, stricto sensu dicitur oratorium. Oratorium dicitur etiam capella, quin certo constet apud eruditos de hujus vocis origine (2). Nos in praesentiarum de hoc oratorio vel capella in stricto sensu agimus. 188. Hoc autem oratorium subdividitur in publicum et privatum. Si oratorium ita inservii, commoditati alicujus individui, alicujus familiae, alicujuscommunitatis, ut nihi­ lominus omnibus fidelibus sit verum jus accedendi et assis­ tendi divinis officiis quae ibi celebrantur, oratorium est publicum. Haec notio oratorii publici cohaeret juri Romano; nam Celsus in /. 6 /[.. De contrahenda emptione, etc., et Papinianus in/. / !? ejusd. lit., loca publica definiunt quae in publico usu sunt, vel habentur ; Pomponius in /. / De locis et itineribus publicis, quae ad usum omnium pertinent', Ulpianus in /.2 /[.. Xe quid in loco publico vel itinere fiat, quae publico usui destinata sunt. Si e contrario ita inservii commoditati alicujus individui, alicu­ jus familiae particularis, alicujus communitatis, ut aliis omnibus fidelibus verum jus non sil accedendi el assistendi divinis officiis ibi celebratis, oratorium non est publicum, sed privatum. 189. Tandem oratorium privatum, si inservii commo­ ditati alicujus individui vel alicujus familiae particularis, <‘st striet'· privatum seu domesticum; si autem inservit commoditati alicujus communitatis, e. g., seminarii, mo­ nasterii etc., est late privatum, et a nonnullis non immerito nuncupatur semi-publicum vel vr mi -privatum (3). 190. .Iuvia has notiones quisque facile intelligit ad publicilatem oratorii omnino requiri ut oratorium non sil in (1) In antiquitate oratoria proprie (licebantur parvae, sed verae eccle­ siae. t eserv ito ecclesiae vocabulo praesertim cathedralibus et parochialibus. (2) Vide Gallico, De oratoriis domesticis, cap. Il, (3/ De variis decursu temporum vocis oratorii significationibus, vide Gallico, op. cit., cap. I. CAPUT III. DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 129 alicujus dominio, quo fideles excludi possent (1), et ut janua illius paleat in publicam viam e qua fideles possint illud libere adire; vel, si ad oratorium e via publica pervenitur per atrium domus, per praedium, per aream campumque de alicujus dominio, ut dominus nequeat liberum fidelium accessum et recessum jure impedire (2); secus enim verum jus omnium fidelium accedendi et assistendi divinis officiis in oratorio celebratis ne intelligi quidem potest, et ideo oratorium non est publicum. Hinc est quod pl ures oratorium publicum definiunt illud cujus janua publicae adjacet viae vel quod ingressum in via publica habet (3), ita scilicet ut omnibus fidelibus jus verum sit accedendi et assistendi di­ vinis officiis ibi celebratis ; quae definitio, hoc sensu intel­ lecta, in nostram recidit. Janua in via publica est publicitatis oratorii indicium, cum illud fidelium jus signilicet ; sed sine illo fidelium jure, oratorium, non obstante janua in via publica, foret privatum ; et cum illo fidelium jure, ora­ torium est publicum, etsi janua viae publicae non adjaceat, juxta superius exposita. Aliud indicium publicitatis ora­ torii est campana cum campanili, quae, fideles convocans ad divina officia, quodammodo alte proclamat haec omnibus patere; sed non repugnat dari oratorium publicum sine campana, et oratorium privatum cum campana. e. g., ad convocandos solos operarios illius officinae (ά). Utrumque autem indicium, nempe janua in λ ia publica et campana cum campanili, validius est et quasi peremptorium publi­ citatis oratorii argumentum. Praestat ut notiones datas auc­ toritate documentorum Sedis Apostolicae comprobemus. 191. lias notiones in primis desumimus ex responsione S. R. C. in Suessionen., W Julii 1855 (n. 5215). Aampro­ posito dubio : « 3° Juxta decretum in una Marsorum, dici (1) Sed posse in publicum oratorium, imo et in ecclesiam haberi jus patronatus evidens est et nemo ignorat. (2) Nil interest si hoc jus populo sit acquisitum praescriptione, aut va­ lido domini chirographo. Romae tale oratorium adest in palatio Al­ tem ps. (3) D'Annibale, III, § 5; Gattico, op. cit., cap. Ill, η. IV ; Ferraris, Hibliotheca etc. v. Oratorium,Additiones ex aliena manu, η. 106 segue, Fagnanus, in cap. 30, De privilegiis, n. IS. (i) Gattico, I. c., n. 1'2 segu ; Ferraris, I. c. 0 130 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA /iWoy. 1831, ad dubium 3i"m, festum titularis capella­ rum publicarum quae existant in aedibus episcopalibus, seminariis, hospitalibus, celebrari non debet ritu duplici primae classis cum octava. Et juxta decretum in una J7cariahts Ruretnundensis in Hollandia, dici 27 Febr. 1817, ad dubium 5um, professores et seminaristae in majoribus constituti ordinibus tenentur ad octavam ecclesiae seminarii, quae quamvis non sit parochialis, tamen patet omnibus fide­ libus. Quaeritur quid intelligendum sit per ecclesiam et capellam publicam » ; S. C. reposuit: « Ecclesia intelligitur quae eo potissimum line aedificatur ut publico fidelis populi usui deserviat. Capella publica vero quae, licet in­ gressum habeat in publica via, attamen non tam fidelis po­ puli libero usui destinata videtur, quam alicujus familiae vel collegii commoditati ». Igitur S. C. formaliter interrogata respondet capellam publicam esse illam (piae ex una parte non tam fidelis populi libero usui destinata videtur, quam alicujus familiae vel collegii commoditati (secus est ecclesia), cl ex alia ingressum habet in via publica, ita nempe ut fideli populo jus sit accedendi et assistendi divinis officiis. 192. S. G. C. in Tusculana, 13 Nov. 1626, tradit mo­ dum servandum a Cardinali Bcvilacqua, ejusdem Praefecto, in construenda publica capella : « S. C. censuit capellam per illustriss. ac reverendiss. dominum Cardinalem Bevilac­ qua construendam in villa nuncupata Tusculana, si con­ struatur in loco ad quem omnibus pateat aditus, nec habeat aditum vel prospectum ullum in privatas aedes, dictusque illustrissimus publico instrumento se obliget semitam qua itur ad capellam praedictam, cuicumque liberam in perpe­ tuum servare atque illius dominio el juri renuntiet, edicto de privatis oratoriis hac de re edito non comprehendi, ibique de licentia Ordinarii posse Missas celebrari ». Pariter in Vercellensi, 3 Aug. 1675, cum episcopus prohibuisset, ne Missa diebus solemnioribus celebraretur in oratorio in­ tra moenia castri Catallengi existente, cumque comites de Catallengi exponerent idem oratorium esse sacra supellec­ tili instructum, ab immemorabili tempore in ea,nocte Nati­ vitatis Domini,pluries celebratam fuisse Missam solemnem ; a CAPUT III. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 13 I episcopos antecessores illud visitavisse, in eo administra­ tiini fuisse sacramentum confirmationis, et tandem publi­ cum et liberum ad illud haberi aditum,cum nocturno tan­ tum tempore clauderetur janua praedicti castri, S. C. re­ posuit : « Oratorium esse publicum adeoque licitum esse ibi celebrare festis etiam solemnioribus ». 193. Tandem, ut alia plura omittamus, Clemens XII in litteris scriptis episcopo Placentino pro publicae capellae erectione relatis a Gallico, op. cit.. cap. Ill, η. /, haec ha­ bet : « Fraternitati tuae per praesentes committimus et man­ damus, ut, si capella praedicta publico in loco sita sil ejusque porta viae publicae adjaceat..., capellam hujusmodi sub prohibitione de mandato fel. rec. Pauli PP. V, praedeces­ soris Nostri, de non celebrando in privatis oratoriis publi­ cata, minime comprehensam declarantes... sacrosanctum Missae sacrificium... celebrari auctoritate apostolica per­ mittas ». Alia documenta habes infra, et nominatim vide respon­ sionem S. C. C. in Savonensi relatam n. 204. 194. Ex dictis apparet, e. g., esse ut plurimum privatas {semi-privatas seu semi-publicas) capellas seminario­ rum, non solum capellas minores in quibus sacerdotes celebrant Missam, sed ipsam capellam communem, quia ex una parte omnibus fidelibus jus non est illam adeundi, ct ex alia ipsa commoditati alicujus communitatis in­ servit ; item capellas aliorum collegiorum, carcerum, hospitalium etc., licet aliquando ecclesia hospitalis sit ora­ torium publicum, imo publica ecclesia, e. g.. ecclesia S. Spiritus Romae. Item capellas monasteriorum sive virorum sive mulierum, licet ecclesia major monasterii virorum et ecclesia monialium cum clausura saepe sit publica ecclesia aut oratorium publicum. Pariter ex dictis apparet esse pri­ vatas (stricte privatas seu domesticas) capellas in domi­ bus privatis, in palatio civitatis, provinciae, senatus, ca­ merae deputatorum, principis etc., quia istae capellae non sunt destinatae usui omnium aut alicujus communitatis, sed alicujus individui, aut alicujus familiae particularis. Item parva illa oratoriola quae in coemeteriis a familiis ori H 132 TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA guntur, ut pro sepulcro familiali, gentilitio, etc., inserviant. Item oratoria aedificata in agro aut solo privato, licet ab omnibus domibus distincta, ut saepe declaravit S. C. C. apud Fagnanum in cap. 30, De privilegiis, n. 18. 195. Oratoria sive publica sive privata esse antiquis­ sima ipsa rei natura suadet ; imo sunt antiquiora ecclesiis, et omnium antiquiora sunt oratoria privata privatae do­ mus. Revera cocnaculum in quo Christus I). primam Mis­ sam celebravit in institutione Eucharistiae, erat quodam­ modo oratorium privatum privatae domus. Deinde Apostoli, initio suae praedicationis, saepe debuerunt Missae sacrifi­ cium offerre privatis in domibus sive in oratorio sive extra oratorium, e. g., S. Paulus, de quo Act. A.Y, 7. At oratorium quod includebatur in domo ecclesiae (n. /22), non erat, si proprie loqui velimus, oratorium neque publicum neque privatum, sed erat vera ecclesia, cum eo potissimum line esset instructum, ut publico fidelis po­ puli usui deserx iret. De historia oratoriorum legendus est Gattico, op. cil., cap. IV sequ. Hodie quam plurima istius* modi oratoria cujuscumquc speciei habentur. In Oriente autem est potior ratio celebrandi in privatis oratoriis, quia ecclesiae non habent nisi unum altare, et postquam una super illo Missa celebrata est, alia ibidem celebrari non potest (1); de quà re fusius suo loco. § 2. — De oratorio publico. 196. Ad publica oratoria quod attinet, dicimus haec plerumque acquiparari ecclesiis. Proinde ea quae de eccle­ siis diximus, dc oratoriis publicis plerumque repetenda sunt. Praestat nonnulla in specie quae magis praefica sunt, prosequi. 197. In primis pro oratorio publico aedificando, sicuti pro cxtvuenda ecclesia, consensus episcopi est necessarius, qui cum negabit, si dos competens non constituatur, aut oratorium vergat in damnum aliorum, aut in proprietate privatae familiae sit, quin sufficientes cautiones praebean­ tur (zi. /2.5). Praeterea episcopus exiget nc janua vel fenes(1) Benedictus XIV, const. Magno, ‘2 Junii 1751, § 10. A CAPUT 1Π. DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 133 train domum privatam aperiatur, vel ut aperta claudatur (n. 126), seu, ut ait Clemens XII in epistola ad episcopum Placentinum citata a Gattico, op. cit., cap. Ili, n. ii : « Ejus (capellae a viro nobili erectae) porta viae publicae adjaceat et in ea nulla alia porta quae ad aliquam domum ducat, existât, et quatenus existât, claudatur omnino atque ita a privatis domibus separata sit, ut pereas ad eam acces­ sus aut prospectus nemini pateat ». Die 2 Aug. 1856, S. C.C. permisit quidem V. Z. januam aperire inter cubi­ culum suae privatae domus, et publicum oratorium, domui adnexum et sui juris patronatus; sed inter alia exigit « ut proximum oratorio cubiculum ad dormitorii usum non inserviat ». Insuper requiret alia omnia requisita pro pubiicitate oratorii, quae supra exposuimus. Tandem apponet, si quas vult, conditiones de Missa non celebranda aliquibus diebus aut aliquibus horis, quas postea apponere amplius non posset (n. 126). Huc spectat responsio S. K. C. in Mo­ naster ien., 14 Junii 1845 (n. 3015). Nam oratorium pu­ blicum de consensu episcopi erectum fuerat, ita ut licentia celebrandi sese non extenderet ad dominicos festosque dies dc praecepto, ne fideles concionem in parochiali ecclesia, haud remota, aliaque parochialia exercitia negligerent. S. C., haec probans, indultum celebrandi in oratorio diebus domi­ nicis aliisque festis contra episcopi praescriptum non con­ cessit. At licet episcopus possit, servatis servandis, consen­ tire erectioni oratoriorum publicorum in genere, tamen oratoria publica, intra privatorum aedes posita, S. C. C. die 26 Julii 1616, consuit, si antiqua sunt, esse extra domum transferenda, aperta, si fieri possit, janua in publicam viam ; nova autem erigere e re non esse (1), licet sub decreto Cone. Trid. prohibentis Missae celebrationem privatis in domibus non comprehendantur ; de qua re infra. 198. Oratorium publicum, sicuti ecclesia, erigi solet et debet sub alien jus nomine, quo nuncupatur; atque ita etiam oratorium publicum suum habet titulum. De titulo oratorii publici vide et applica quae n. /,77 sequ. diximus de titulo ecclesiae. (1) D’Annibale, 111, §5, not. 16; Gallico, op. cit., cap. ΧΠΙ, η. 7. Î5 t 134 TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA 199. Erectum oratorium publicum, sicut ecclesia, debet dedicari ut aptum sit divinis officiis et praesertim cele­ brationi Missarum, licet episcopus, ex gravi causa, in casu extraordinario, permittere in eodem possit Missae celebra­ tionem ante omnem dedicationem. Potori tue consecrari ? Certe neque necessitas neque decentia urget oratorii publici consecrationem, quod clare patet ex Rituali Romano relato n. /51. Sed episcopus potest illud etiam consecrare, una cum altari immobili, nec desunt oratoriorum publicorum consecratorum exempla, quae infra habes. 200. Si oratorium publicum est consecratum, fieri quot­ annis debet festum tum titularis, tum dedicationis ritu du­ plici primae classis cum octava, juxta ea quae diximus de ecclesia n. 137 sequ. et n. 172 sequ. E contrario si orato­ rium publicum est tantum benedictum, fieri non posse fes­ tum anniversarium dedicationis, per se patet (n. /7 /) ;sed nec fieri potest festum titularis ritu titularium, et in hoc est differentia inter oratorium publicum et ecclesiam (n. /f2). Haec quae diximus probantur sequentibus S. R. C. responsionibus. 201. \n Marsorum, /2 Nov. i83/ (n. /|669), proposito dubio : ·< 34° An festum titularis capellarum publicarum et oratoriorum quae existunt in aedibus episcopalibus, se­ minariis, hospitalibus, domibus regularium, domibusque privatis celebrari debeat sub ritu duplici primae classis cum Credo et octava? Nam oratoria publica vocantur etiam ec­ clesiae ». S. C. reposuit : « Ad 34um: Negative ». Fatendum est hanc responsionem rem extra dubium non ponere, quia illa oratoria quae enumerantur, sunt, privata, et solum ora­ toria in hospitalibus et domibus regularium possunt esse publica. 202. In Mechlinien., I Dec. 18 i f (n. 4985), exposi­ tum fuit: « 2" .Juxta decretum S. R. (’.. diei 1$ Nov. /83/ celebrari non debet ritu duplici primae classis cum Credo et octava festum titularis capellarum publicarum quae existunt in hospitalibus domibusque regularium. Verum existunt in dioecesi Mcchliniensi plura hujusmodi oratoria benedicta, quandoque etiam consecrata, quibus unus sal- â. CAPUT III. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM LJ.) tern sacerdos, tamquam director seu pastor adscriptus est, qui, ex speciali commissione Ordinarii, non tantum ibidem celebrat, sed et munia quaedam pastoralia exercet, e. g., instruendo populum, aliqua sacramenta administrando, etc. Quaeritur ergo an sub decreto su praei tato comprehendantur etiam praedicta oratoria, 1° si sint publica ; T si non sint publica, sed tantum inserviant determinatis personis, e. g., infirmis in nosocomiis vel monialibus aut aliis in monasterio sive conventu commorantibus »; S. C. reposuit : « Ad 2"'" : quaest. 1 et 2 : Negative juxta decretum diei 12 Nov.1831 ». Hac responsione, ni fallimur, S. C. sese refert ad decre­ tum diei 12 Νου. 1831, etideodocet festum titularis orato­ riorum etiam publicorum faciendum non esse ritu titularium, si oratorium publicum est benedictum ; imo nec si oratorium est consecratum,sed in hoc insistendum non est, cum posterioribus decretis res melius determinetur. Hanc responsionem S. C. confirmat in Cadurcen., 26 Martii 1859 (n. 5280). 203. In Cenomanen., 28 Sept. 1872 (n. 5521), epis­ copus exponebat capellam seu ecclesiam seminarii, satis magnae structurae et proprio constantem aedificio fuisse consecratam sub titulo S. Vincentii,Cacsaraugustani diaconi et martyris ; in ea celebrari omnia divina officia independenter ab aliis ecclesiis; et fidelium usui patere. Proinde quaerebat : « 1° Utrum in illa ecclesia seu capella debeat hujus Sancti festum celebrari cum Credo et octava et fieri commemoratio inter suffragia; 2° Utrum professores et scminaristae in sacris ordinibus constituti, qui ex regula semi­ narii ibi divina officia celebrare vel eis interesse debent, te­ neantur ad officium patroni, quemadmodum pro seminario Ruremundensi censuisse videtur S. C.die 27 Febr.1847 »; S.C. reposuit: « Ad l“n»et2um: Affirmative ». Proinde si oratorium publicum est consecratum, celebrari debet a cle­ ricis eidem addictis festum tum titularis tum dedicationis. Vide etiam Vicariatus Iluremundensis in Hollandia, 27 Febr. 1847, ad 3mn et 5'"" (n. 5079), et Sagien.,30 Martii 1878 (n. 5721). Ceterum si id verum quoque est de semiprivalo seu semi-publico oratorio consecrato (n. 216), a fortiori vel a pari verum erit de oratorio publico. 136 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA 204. Ceterum in publico oratorio, si episcopus nullam ab initio limitationem apposuit, .Missa celebrari potest etiam in diebus solemnioribus, nec episcopus, uti diximus, id impedire amplius valet. Id expresse edixit S. C. C. in Vercellensi citata n. /,92. Ad rem etiam facit responsio S. C. C. in Savonensi. $8 Julii el 8 Sepi. 1724. In constitu­ tionibus enim svnodalibus an. 1627 dioecesis Savonensis expresse cavebatur in oratoriis in quibus concessa fuerat licentia generaliter Missam celebrandi, non posse celebrari diebus solemnioribus Nativitatis, Epiphaniae, etc. ; in con­ stitutionibus vero synodalibus an. 1667 excipiebatur insu­ per triduum Passionis Domini, etsi quis in aliquo ex recen­ sitis diebus ausus fuisset in oratorio celebrare, oratorium quidem ipso facto submittebatur ecclesiastico interdicto, sacerdos vero poena suspensionis latae sententiae punie­ batur. Cum vero sacerdos P. die Paschalis in aede sacra S. Mariae de A reneto celebravisset, episcopus Savonensis eum declaravit suspensum, et aedem sacram S. Mariae de A reneto interdictam. Re delata ad S. C. C., quaestio agitata fuit, utrum illa aedos sacra esset oratorium privatum, quod prohibitio constitutionum synodalium certe affecisset, an oratorium publicum, quod non affecisset, cum in eo Missa, ut dictum est, etiam diebus solemnioribus jure communi celebrari valeat. Episcopus contendebat esse oratorium privatum, quia perlinebat ad senatorem imperialem et an­ tiqua janua per quam patebat aditus in viam publicam, modo clausa erat, et in latere ipsius oratorii aperta erat porta non in viam publicam, sed in atrium palatii senatoris, muris circumdatum,ita ut ingressus a via publica ad orato­ rium non daretur, nisi mediante ostio praedicti atrii ; de­ mum oratorium erat versus medium muro quodam divi­ sum. E contrario sacerdos P. et senator imperialis susti­ nebant esse publicam ecclesiam (id est oratorium publicum), tum quia antiquitus illa aedes sacra fuerat ecclesia monialium ; tum quia fuerat consecrata, uti patebat ex crucibus adhuc in eadem existentibus ; tum quia aderat campanile cum campana; tum quia do assensu parochi in eadem con­ sumit conservari oleum sanctum, administrari sacramenta CAPUT ni. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 437 poenitentiae et eucharistiae, solemnizari publicas festivita­ tes cum magno fidelium concursu et Missam celebrari nocte Nativitatis et diebus solemnioribus etiam post editas syno­ dales constitutiones ; tum tandem quia ipse Clemens XI in quodam rescripto diei 21 Febr. 1705 illam aedem sacram appellabat ecclesiam. Addebant locum silum ante aedem sacram non esse atrium palatii senatoris imperialis, sed potius plateam ecclesiae, et fideles accedentes ad ecclesiam posse in eamdem ingredi, quin palatium senatoris ingrede­ rentur. Propositis dubiis : « 1° An aedes sacra S. Mariae de A reneto sit ecclesia publica vel oratorium privatum in casu ; 2° An constet de nullitate et injustitia interdicti et respective suspensionis a divinis in casu » ; S. C. reposuit die 28 Julii 1721 : « Dilata et liat planta judicialis et adda­ tur dubium juxta mentem » ; et tandem die 9 Sept, ejusd. an. rescripsit : « Praevio recessu a decisis, eccle­ siam esse publicam, facta tamen per senatorem imperia­ lem in publico instrumento declaratione, se nullum jus ha­ bere in area sita ante ecclesiam, nec non quod claves tam ecclesiae, quam arcae praedictae retineantur a capellano, et adi). Secretarium cum SSmo pro declaratione quod area non gaudeat immunitate : et quoad secundum, affirmative et amplius ». Multo minus, consentiente episcopo, id im­ pedire potest parochus, in cujus territorio est oratorium ; de qua re vide responsionem S. R. C. in Novarien., 3 Mart, 1866 (n. 5361). De exeeratione publici oratorii seu benedicti seu conse­ crati repete ea quae de ecclesiae exeeratione disputata sunt n. ISO seq. §3. — De oratorio privato. Utrum episcopus possit necne permittere in oratorio privato Missae celebrationem. 205. Oratoria privata certe nemo unquam prohibuit et nemo prohibet erigere sive in domo privata alicujns indivi­ dui vel familiae particularis (oratoria stricte privata seu do- 138 TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA mestica) sive in domo alicujus communitatis (oratoria semiprivata seu semi-publica), etiam sine ulla episcopi seu Or­ dinarii licentia et absque ullius dotis constitutione. Certe in his oratoriis privatis Missa celebrari nequit per se et absque ullius permissione. Operae pretium est inquirere num possit episcopus Missae celebrationem in eisdem permittere, seu num episcopus concedere valeat privilegium oratorii privati. 206. Antiquitus poterat, sed deinde pro bono spirituali fidelium, et ad radicitus evellendos abusus qui irrepserant, id vetitum, saltem in aliquibus locis, fuit quoad privata privatarum domortim oratoria. Revera concilium Laodicenum (saec. IV), in can. 58 statuit : « Quod nonoporte in domibus fieri oblationem ab episcopis vel presbyte­ ris » ; quibus verbis, quidquid in contrarium dicit Gattico, op. cit., cap. IV, n. 8, concilium vetat episcopis et cele­ brare in domibus et permissionem celebrandi concedere. Si­ milia habet Justinianus Novell. 58 ; imperiali lege canones confirmante prohibet in domibus quasdam quasi orationum domos habere ct in h is sacra celebrare mysteria, easdeinque permittens orationis gratia et nulla celebrandi peni­ tus horum quae sunt sacri mysterii. Item in can. 33, '.list. I, De consecr., in Decreto, haec habentur : « Unicuique fidelium in domo sua oratorium licet habere et ibi orare; Missas autem ibi celebrare non licet » (1). Non videtur dubium in his canonibus agi solum de oratoriis privatis in domibus privatis; ct ideo putamus, non obstantibus his canonibus, integram episcopis remansisse potestatem circa oratoria privata in domibus non privatis, e. g., in monasteriis. 207. Tractu temporis hanc disciplinam Ecclesia mode­ rata est, atque rursus admisit episcopos posse etiam in privatis privatae domus oratoriis Missae celebrationem permittere. Revera concilium Trullanum (an.692) tulit can. 3i : « Clericos qui in oratoriis quae sunt intra do­ mos, sacra faciunt, vel baptizant, hoc illius loci episcopi (t) Tribuitur hic canon concilio AurelianensilV, can, 3 ; sed revera est can. 6 pseudo-capit. Ingelheim, ex apocryphis Benedicti Levitæ capitu­ laribus compilatum. Cf. Friedberg, in hunc locum· CAPUT HI. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 139 sententia facere debere decernimus ; quare si quis clericus hoc non sic servaverit, deponatur ». Hunc canonem habes in can. 34, (list. i, De consecrat., in Decreto. Pariter concilium Agathense (an. 506) in can. 21, statuit: « Si quis etiam extra parochias, in quibus legitimus est ordinariusque conventus, oratorium in agro habere voluerit, reliquis festivitatibus ut ibi Missas teneat, propter fatigatio­ nem familiae, justa ordinatione permittimus. Paschate vero, Natali Domini, Epiphania Domini, Ascensione Domini, Pen­ tecoste, et Natali S. Joannis Baptistae et si qui maximi dies in festivitatibus habentur, nonnisi in civitatibus aut in pa­ rochiis teneant. Clerici vero si qui in festivitatibus quas supra diximus (nisi jubente aut permittente episcopo) Missas facere aut tenere voluerint, communione priventur ». Hunc canonem Gratianus refert, /. c., can. 35. Agitur in hoc canone de oratoriis privatis privatae familiae,ut patet: unde Glossa, l.c.,v. Oratorium,animadvertit :« Hocexaudi do ora­ torio privato, secus in oratoriis aliis quae populus facit ; nam ibi in festivitatibus celebrare licitum est ». Et synodus permittit in his oratoriis Missae celebrationem, in reliquis quidem solemnitatibus pure et simpliciter, propter fatiga­ tionem familiae; in solemnioribus vero supra recensitis ex licentia episcopi tantum. At in lib. V Capitularium Caroli Magni, cap. 230, legitur: « Qui in domo oratorium habuerit, orare ibi potest, tamen non audeat in eo sacras facere Missas sine permissu episcopi loci ipsius ». Unde absoluta synodi Agathensis permissio pro reliquis anni so­ lemnitatibus videtur deinceps fuisse suppressa,ita ut licentia episcopi foret necessaria et sufficiens pro celebranda qua­ cumque die Missa in hisce privatis privatae domus oratoriis. Demum hoc episcoporum jus Missae celebrationem per­ mittendi in hisce privatis privatae domus oratoriis, clare af­ firmatur in cap. 30, De privilegiis, ubi Honorius III docet fratres Praedicatores et Minores, ex privilegio apostolico altaris viatici, posse ubicumque celebrare sine licentia episcopi loci; et rationem addit, quia alias inutilis ipsis fuisset praefata licentia, « sine qua id, praelatis annuen­ tibus, liceret eisdem ». 140 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA 208. Tandem Cone. Trid., sess. XXII, in decreto de observandis et evitandis in celebratione Missae, statuit : « Nevc patiantur (episcopi) privatis in domibus atque omnino extra ecclesiam et ad divinum tantum cultum dedicata oratoria ab iisdem Ordinariis designanda et visi­ tanda. sanctum hoc sacrificium a saecularibus et regularibus quibuscumque peragi, ac nisi prius qui intersint, de­ center composito corporis habitu, declaraverint se mente etiam ac devoto cordis aflectu, non solum corpore adesse... non obstantibus privilegiis, exemptionibus, appellationibus ac consuetudinibus quibuscumque ». Hoc Tridentino jure hodie regimur in hac materia ; proinde praestat ut illud, praceunte S. C. C.,breviter explicemus. 209. Dicimus igitur Trid. Cone, his verbis non solum revocare episcoporum potestatem permittendi Missae cele­ brationem omnino extra ecclesiam et oratoria divino tan­ tum cultui dicata, sed etiam eorum potestatem permit­ tendi Missae celebrationem in oratoriis privatis domorum privatarum, salva eorumdem potestate permittendi Missae celebrationem in oratoriis domorum non privatarum ; ita ut decreto Tridentino antiqua restituatur disciplina, de qua n. 206. 210. Ut hoc demonstremus, in primis supponimus illud Nevc patiantur (episcopi importare prohibitionem epis­ copis factam ne patiantur seu permittant, idcoque revocare eorum potestatem permittendi, si quam habebant. Id salis clarum est ex ipsa verborum significatione ; et ita haec verba fuerunt communiter intellecta, et post tot ac tantas Sedis Apostolicae declarationes, quarum plures infra habes, non licet amplius de haere dubitare. Jamvero Cone. Trid., relatis verbis, vetat ne episcopi patiantur Missam cele­ brari 1° privatis in domibus; 2° omnino extra eccle­ siam et oratoria ad divinum tantum cultum dedicata. Nonnulli utramque prohibitionem ita conjunxerunt ut sen­ sus esset episcopos non posse permittere Missae celebratio­ nem privatis in domibus extra ecclesiam et oratoria ; unde deducebant posse illam permittere in privato oratorio pri­ vatae domus. Hanc interpretationem falsam esse demons- CAPUT III. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM trat Fagnanus in cap. 30, De privilegiis, n. 17, his verbis: « Ratio est quia cum in secunda prohibitione Concilium statuat ne episcopi permittant ne celebretur extra ecclesiam et extra oratoria ad divinum cultum dicata, supervacanea fuisset prohibitio de non celebrando in privatis domibus, si liceret in cis celebrare in oratorio dedicato ad cultum divi­ num ; satis enim fuisset simpliciter prohibere ne celebrare­ tur in locis extra ecclesiam et extra oratoria, ut supra, de­ dicata, nam per hoc satis clare fuisset prohibita celebratio in privatis domibus, in quibus non ex tarent hujusmodi ora­ toria». Sensus igitur Concilii est episcopos Missae cele­ brationem in privatis domibus permittere non posse neque in oratorio ad divinum tantum cultum dedicato; in aliis vero locis, praeter privatas domus, eam permittere posse, non autem omnino extra ecclesiam et oratoria divino tan­ tum cultui dicata. HincS. C. C. in epistola, jussu Pauli V missa ad omnes episcopos die 25 Oct. /615, ait : « Tametsi sacra Cardinalium Congregatio Concilii Tridentini interpre­ tum, optimis innixa rationibus, saepissime responderit cele­ brandi licentias in privatis oratoriis nonnisi a Sede Apostotolicacssc concedendas... illustrissimi Patres, SSmi Domini Nostri jussu, significandum duxerunt facultatem hujusmodi licentias dandi ipsius Concilii decreto unicuique ademptam esse solique Beatissimo Romano Pontifici esso reservatam ». Hinc etiam S. R. C. in Taurinen., 20 Sept. 1749 (n. .4205), proposito dubio : « 7° An episcopi non habentes facultatem specialem concedendi in oratoriis privatis et capellis pro saccularibus et aliis legendi Missam, possint licentiam dic­ tam petentibus concedere » ; respondit : « Ad 7""' : Nega­ tive ». Hinc tandem, aliis omissis, Benedictus XIV in const. Magno, 2 hin. 1751, § 1 / : « Ex eo (decreto Cone. Trid.) factum esse ut non amplius episcopis facultas sit concedendi usum oratoriorum privatorum in domibus laicorum causa in iisdem Missam celebrandi, cum licentia quae ab ipsis daretur celebrandi Missam in oratoriis priva­ tis neutiquam stare possit cum praecepto a Concilio eisdem ipsis imposito ne id permittere debeant, ac proinde praedic­ tum jus ad S. Sedem devolutum fuisse, quoniam circum- 142 TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA stantiae temporum et oratoriorum privatorum in laicorum domibus dilatatio minime permittebant,ut eadem pror­ sus abolerentur. Atque hujusmodi semper fuit conciliaris textus intelligentia quam tradidit S. C. C., privativa ejus­ dem interpres, etc. ». 211. Nos in praesenti non insistimus in prohibitione T ri­ demini ne episcopi permittant Missam celebrari ottinino extra ecclesiam el oratoria divino tantum cultui dicata ; de qua alias redibit sermo [n.260 segu.) Interim certum esse debet ex dictis episcopos a Tridentino privatos esse facul­ tate permittendi Missae celebrationem privatis in domibus etiam in oratorio ad divinum tantum cultum dedicato. Cum vero Concilium loquatur tantum de privatis domibus, ejusque verba, utpote restrictiva antiquae indefinitae potestatis episcoporum (n. 206, 207), sint strictae interpretationis, sequitur episcopos conservare potestatem quam habebant, permittendi Missae celebrationem in domibus non privatis, dummodo Missa ibi non celebretur omnino extra ecclesiam et oratoria divino tantum cultui dicata. Hinc, ut diximus, decreto Tridentino aufertur episcopis potestas permittendi Missae celebrationem in oratoriis privatis domorum privata­ rum; sed salva eis relinquitur potestas permittendi Missae celebrationem in oratoriis privatis domorum non privata­ rum (1). 212. Si autem quaeratur quacnam sit domus privata de qua Cone. Trid., I. c., respondemus haec verba quae sunt strictae interpretationis, ut diximus, significare habitatio­ nem alicujus individui vel familiae particularis, ad distinc­ tionem domus communis seu publicae, quae est habitatio alicujus communitatis. Confirmatur quia de his praecise habitationibus alicujus individui vel familiae particularis loquebantur antiqui canones prohibentes (zi. 2u6) et pos­ teriores permittentes (n. 207), et non est dubium Cone. Trid. voluisse relatis verbis illos restituere, hos supprimere. (1) Ballerini-Palmieri, Opus Theologicum Morale, vol. JV, n. 308, pu­ tat prohibitionem a Concilio factam episcopis ne permittant Missae ce­ lebrationem in domibus privatis etiam in oratorio, claram non esse. Sed quid clarius ? I 143 Sedis Apostolicae documenta privatam domum, de qua Cone. Trid. I. c., appellare etiam solent laicorum do­ mum , privatam laicorum domum, parietes domesticos, etc. 213. Juxta traditam notionem, non sunt domus privata de qua in decreto Cone. Trid., neque loca religiosa, aucto­ ritate Ordinarii erecta, neque loca publica, etiam sine auc­ toritate Ordinarii erecta, prouti patet ex responsione S. C. C. in Monasteriensi, 5 Aprilis 1851, relata n. 225. Proinde non est privata domus de qua in decreto Cone. Trid. : 1° Seminarium sive urbanum sive rurale, auctori­ tate episcopi erectum, uti reposuit etiam S. C. C. die 11 Julii i620 ; 2° Hospitale, orphanotrophium aliaque si­ milia pia loca, etsi laica dumtaxat auctoritate erecta. Re­ vera in Viglevanensi, Oratorii, 27 Mari. 1846, propo­ sitis dubiis : « 1° An oratoria in hospitalibus ceterisque piis locis absque episcopi auctoritate erectis constituta in prohibitione Cone. Trid. comprehendantur? 2° An sub eadem prohibitione comprehendantur orphanotrophia? » ; S. C. C. reposuit ad utrumque negative (1); 3° Career publicus. Hinc in Calaritana, 14 Nov. /618, ad dubium : « An sub prohibitione (decreti Pauli V) comprehendatur capella carcerum publicorum, et petenda sit eadem licentia a Sede Apostolica vel sufficiat licentia Ordinarii, si hujus­ modi capella sit in loco decenti ornata »; eadem S. C. C., apud Lucidi,/, c., reposuit : « Non comprehendi capellam carcerum publicorum ». /i° Domus spiritualibus exercitiis peragendis addicta, auctoritate episcopi erecta, uti eadem S. C. rescripsit in cit. Monasteriensi', 5U Monasterium viro­ rum, legitime erectum, sive cum votis solemnibus, uti omni­ bus certum est, sive cum votis simplicibus.Revera est domus religiosa, communitatis scilicet religiosae,et de facto episcopi permittere solent Missae celebrationem in privatis harum do­ morum oratoriis: tandem S.C.C., apud (adüco,op.cit.,cap. XVI, n. 15, id declaravit pro domo presbyterorum saecuCAPUT III. ---- DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM (1) Apud Lucidi, Devis, sacr. lim., loin. l.art. VII. n. 109; contra Gatticurn qui, op. cit., cap. XVI, n. /4, putat hospitalia non erecta auc­ toritate ecclesiastica comprehendi sub prohibitione. 444 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA larium Oratorii Neapolitani, qui habent vota simplicia, et pro domo congregationis Piorum Operariorum qui pariter habent vota simplicia ; (pias declarationes aliis similibus domibus Congregationum Religiosarum cum votis simpli­ cibus esse applicandas, dubitari nullo modo potest. Imo ob easdem rationes applicandae sunt etiam domui pres­ byterorum saecularium sine votis in communi viventium et religiosam familiam ab episcopo probatam elTormantiiim, uti sunt, e. g., Missionarii dioecesani adeo in Galliis frequentes (1). Etiam regularium grancias non esse do­ mus privatas, si hoc nomine intelligantur parvi conventus ab alio monasterio dependentes, certum est; 6° Monaslerium monialium, legitime erectum, sive cum votis solemnibus, sive cum votis simplicibus, etiam sine clausura, sicuti supra diximus de monasterio virorum (2) ; 7° Collegia pro educatione puerorum vel puellarum, etiam sine auctoritate Ordinarii erecta, c. g., ab auctoritate civili, sive quia haec collegia sunt potius loca publica, com­ munitati inservientia, sive ex praxi ubique recepta, qua episcopi jure proprio permittere solent Missae celebratio­ nem in privatis horum collegiorum oratoriis; quod si haec collegia diriguntur a religiosis viris aut mulieribus, sunt ad instar monasteriorum et ideo a fortiori quae diximus, vera erunt (3); 8° Aedes reservata alicui confraterni(1) Pro publicis carceribus obstare videtur responsio in fiossanen., 30 Julii 1837 (n.5094),ubi episcopus petit necessarias facultates pro erigendis capellis in publicis carceribus, et S.R.C. easdem concedit, dummodo archiepiscopus orator provideat vel per se, vel per suum vicarium gene­ ralem, vel aliam personam in ecclesiastica dignitate constitutam decen­ tiae loci, in quo provisorie erigendum est altare portatile. Pro monaste­ riis virorum, obstare videtur responsio in Sutrina Oratorii, 11 Jun. 1118, qua Presbyteris Doctrinae Christianae celebratio Missae a S. C. C. permittitur in eorum oratorio etc. ; et ita etiam plures aliae si­ miles SS. CC. responsiones. Sed animadverti potest has responsiones pro­ bare SS. CC. potestatem permittendi celebrationem Missae in his ora­ toriis, sed non excludere episcoporum potestatem. (2) Contra Gallicum qui, op. cit., cap. XIX, η. serpi., putat esse privatam domum religiosarum cum votis simplicibus sine clausura, citans plura indulta a Sede Aposloliea concessa. Sed rursus putamus haec in­ dulta non excludere episcoporum potestatem. (3) Gallico, op. cit., cap. XVI, n. 11, qui tamen extra hunc casum putat haec collegia esse privatas domus. CAPL'T JH. ---- HE LOCO CELEBRATIONIS MJSSAKLM tativel alicui piae associationi probatae ab episcopo, uti est, i*, g., un patronage, et revera praxis ubique recepta has aedes non habet uti privatas; insuper pro aede confraternitatisid declaravit etiam S. C. C., apud Fagnanum, in cap. 30, De privilegiis, n. 22 segu. ; 9° l'niversitas studiorum, quam pariter non habemus privatam domum, de qua Tridentinum, sed locum publicum,contra Gatticum, /. c., n. 10. 214. Proinde, admissa interpretatione verborum Tri­ dent inorum supra exposita, in his et similibus locis episco­ pus permittere adhuc potest jure proprio Missae celebra­ tionem, sed solum in oratorio, imo in his locis pro necessi­ tate aut opportunitate possunt, cum episcopi permissione, haberi ad Missarum celebrationem non unum tantum, sed plura istiusmodi oratoria semi-privata seu semi-publica. Ratio juridica est, quia, sublata episcoporum potestate per­ mittendi Missae celebrationem in privato privatae domus oratorio, Cone. Trid. episcoporum potestatem pro oratoriis domorum non privatarum intactam reliquit ; de qua re Gattico. op. cit., cap. X17/, n. 5 ; proinde, sicut episcopus ante Tridentinum poterat plura hujusmodi oratoria in domo non privata permittere, ita et post Tridentinum. At in monasterio monialium cum clausura papali episcopum non posse per­ mittere Missae celebrationem intra clausuram, obstante ejusdem clausurae lege, evidens est; relativum indultum apostolicum difficile conceditur, sed ejus exempla non de­ sunt, praesertim in favorem plurium monialium infirmarum in eodem loco degentium {infirmerie) (I). 215. Ut vero episcopus hanc licentiam rite concedat plura requiruntur. Scilicet: 1° Oratorium debet ab Ordinario designari et visitari, uti expresse Tridentinum praescribit. Notandum Cone. Trid. exigere Ordinarii designationem et visitationem, dum e contrario pro oratoriis privatis domorum privatarum exi­ gitur tantummodo Ordinarii visitatio et approbatio n. 235i. quia oratoria semi-publica seu semi-privata sine Ordinarii (1) Gallico, op. cit., cap. XIX, n. 7 serpi. 10 •I 146 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA licentia ne erigi quidem debent, erecta autem adhuc debent ab Ordinario visitari et approbari ; dum oratoria stricte pri­ vata seu domestica in domibus privatis possunt pro domini lubitu erigi, et. obtento a Sede Apostolica privilegio pro Missae celebratione, ab Ordinario visitantur, num omnia rite se habeant et subinde approbantur. Posse episcopum ratam habere designationem ab alio factam, e. g., a supe­ riore seminarii, non est dubium ; insuper potest oratorium visitare per se vel per alium, e. g.. per eumdem seminarii superiorem,qui referat, num omnia a jure requisita adsint. 216. *2° Oratorium debet esse ad divinum tantum cul­ tum dedicatum, ut Tridentinum ait. Haec Concilii verba si­ gnificant oratorium debere esse divino dumtaxat cultui reser­ vatum. Et erigi ac reservari cultui divino solet sub alicujus nomine, quo designatur, ita ut etiam istiusmodi oratoria suum habeant titulum. Si autem quaeratur num hoc oratorium valeat aut debeat dedicari, idest benedici aut etiam consecrari, responsio negativa traditur in Civitaten. Provinciae Composlellanae super resolutione dubiorum, ii Martii 1820 (n. /|265), ubi proposito dubio : « 10° Potestne episcopus vel per seipsum vel per alium sacerdotem benedicere orato­ rium monialium S. Augustini, quae, destituto eorum conven­ tu, vitam degunt in quadam domo, ut possint sacramenta confessionis et sacrae eucharistiae recipere, cum absque clausura vivant »; S. II. C. reposuit: « Ad 10um: Negative, cum oratoria privata numquam benedicantur, ritu prae­ scripto in Rituali Romano pro publicis oratoriis ». Eadem S. C. id confirmavit in Imolen., 27 Julii 1888; nam ad dubium: « Oratoria quae inter ambitum cujuscumque mo­ nasterii aedificantur in commodum religiosorum, cum ora­ toria stricdm privata haberi nequeant, quaeritur quonam ritu sint benedicenda ; scilicet an ritu quo benedicenda est nova ecclesia vel oratorium publicum, an simplici benedic­ tione quae benedictio loci nuncupatur » ; S. C. reposuit : « Negative ad primam pariem ; affirmative ad secundam ». Ratio est quia benedictio Ritualis est pro nova ecclesia aut oratorio publico, cl a fortiori consecratio Pontificalis. CAPUT 111. DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 1 't7 Proinde de regula generali oratoria privata in genere, etiam semi-privata seu semi-publica, benedicuntur tantum bene­ dictione quam Rituale habet pro nova domo ; sed neque haec benedictio est necessaria. Hinc est quod hujusmodi privata oratoria non habentur uti loca sacra, neque eis con­ veniunt quae jus ile locis sacris tradit. At si agatur de ora­ torio semi-privalo seu semi-publico, e. g. seminarii, quod est capella communis seminarii, satis ampla, definitive in cultum divinum destinata, siculi ipsum seminarium defini­ tive est destinatum in usum seminarii, non desunt exem­ pla horum oratoriorum benedictorum aut etiam consecra­ torum, episcopis verba ecclesiae aut oratorii publici Ri­ tualis ac Pontificalis intelligenlibus lato sensu. Et quoniam S. R. C. haec exempla numquam reprehendit, neque nos eadem reprehendere debemus. Hoc autem in casu, quoad festum titularis et dedicationis, applicanda sunt quae supra n. 199 sequ. diximus de publi­ co oratorio ; nempe si oratorium est tantum benedictum, fieri nequit festum non solum dedicationis, sed nec etiam ti­ tularis; si est consecratum, fieri debet utrumque festum ritu duplici primae classis cum octava. Haec firmamur se­ quentibus S. R. C. responsionibus. In Marianopolitana, 29 Nov. /878 (n. 5754), episco­ pus exponebat oratorium principale majoris seminarii dioccesani, formam ecclesiae praeseferens, fuisse consecratum ; deinceps, approbante Ordinario, consuevisse non solum singulis per annum dominicis festisque diebus officia liturgica solemniter in eo cantari, sed etiam festum titularis ct dedicationis ritu duplici primae classis cum octava cele­ brari ab omnibus sacerdotibus, diaconis et subdiaconis eidem seminario adseriptis; sed cum idem oratorium extra­ neis non pateat ideoque sit privatum, nonnullis videri fes­ tum titularis et dedicationis agi non posse. Hinc quaere­ bat: «Utrum ab initio recte fuerit introducta celebratio festi titularis et dedicationis supradicli oratorii ». S. C. re­ posuit: « Dummodo reapse oratorium fuerit consecratum, et non simpliciter benedictum, celebrandum esse officium tam Sancti titularis, quam dedicationis ». 148 TRACTATUS CANONICIS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA Rursus in alia MarianopolilanaJ 8 Julii i885 (n. 5943), propositis dubiis : « 5° An decretum in Marianopolilana, M Nov. /878, αχ quo constat quoddam oratorium consecratum ibidem descriptum jus habuisse ut celebrentur cum octava tum ipsius festum titulare tum ejus dedicatio, extendi debeat ad oratoria ejusdem generis simpliciter benedicta, in eo sensu quod eorum titulus cum octava sit celebrandus? « 6° An titulus quilibet oratorii in perpetuum cultui divino ac praesertim Missae celebrandae addicti, in actu conse­ crationis vel benedictionis auctoritate episcopi adsignatus, eo ipso jus, saltem in actu primo, habeat, ut ejus festum (nec non et dedicatio, si sit consecratum) sub ritu duplicis primae classis cum octava celebretur, ita tamen ut exerci­ tium istius juris non incipiat,nisi certae conditiones implean­ tur, quibus ab initio non existentibus vel postea delicienti­ bus, suspenditur? « 7° Virum ad supradicti juris exercitium tria haec requi­ rantur et sufficiant : 1° Quod oratorium omnibus fidelibus pateat, vel saltem ad usum non privatae familiae, sed, v. g., personarum in seminario, hospitio, etc., degentium, adhi­ beatur ; '1° Quod ibidem peragi soleant,juxta dispositionem Ordinarii, quaedam functiones ecclesiasticae aut saltem divini sacrificii oblatio ; 3° Quod adseribatur sive clericus bcneliciatus, sive communitas ad recitandum in choro cano­ nicum officium stricte obligata, sive Congregatio inter mem­ bra sua numerans clericos sacris ordinibus initiatos, sive sacerdos ab episcopo deputatus ut sit proprius oratorii rector? M « 8° Utrum in praedictis oratoriis quae propter tertiae conditionis supranumeratae defectum celebratione festi titularis (et dedicationis) cum octava privantur, licitum sit ex decretis in Composlellana, 8 April. /808, ad 8"m, in una Societatis Jesu, 18 Sept. /877, ad /um, ex ipsa die qua officium etiam accidentalitcr translatum recitandum foret, cantare Missam de titulo (et de anniversario dedicationis), additis, in quantum eas patitur ritus solemnilas, comme­ morationibus oflicii currentis cum evangelio dominicae vel feriae majoris in line ? J| I CAPET III. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARLM 149 « 9° An ubi cantatur ista Missa, ceterae,si quae ibi cele­ brentur, similiter de titulari (vel de dedicatione) legendae sint? » S. C. reposuit : « Ad 5un‘: Pro oratoriis simpliciter benedictis, negative, et serventur decreta. « Ad G"'" : Si sit consecratum oratorium, jus ei competit uti pro publica ecclesia consecrata : si sit benedictum, pro­ visum in 5°. « Ad 7‘"" : Si oratorium sit consecratum, sufficit sola con­ secratio. « Ad 8""' : Si oratorium sit consecratum, serventur eadem quae in ecclesia; si benedictum, provisum in 5°. « Ad 9um : Si est consecratum, affirmative ». 217. 3° Oratorium debet esse decenter muro extructum, ornatum, ab omnibus domesticis usibus liberum. Haec in rescripto privilegii oratorii privati pro domo privata a Sede Apostolica concesso expresse praescribuntur (n. 235) ; sed cum profluant ex reverentia eucharistico sacrificio debita, merito praescribuntur etiam ab Ordinario in approbatione oratorii semi-publici seu semi-privati. Praestat eadem bre­ viter declarare. Aominalim cavere debet episcopus ne supra oratorium immediate sit cubiculum dormitorium (chambre à coucher), cum id foret indecens. Confirmatur ex responsione S. R. C. in Cajanen., 11 Maii 1641 (n. 1325), ubi proposito dubio : « An liceat clericis seminarii habitare diu noctuque et etiam dormire in domibus aedificatis super capellis dexte­ rae navis ecclesiae cathedralis in quibus quotidie celebra­ tur » ; S. C. rescripsit : « Non licere, sed omnino prohiben­ dum ». In casu necessitatis permitti potest in tali oratorio Missae celebratio, si altari superposita sit umbella, vel duplex immineat concameratio. Id deducimus ex respon­ sione S. R. C. in Apuana, 12 Sepi. 1840 (n. /|895), ubi, cum episcopus Capuanus et duces militiae in civitate Apuana indultum efllagitassent, ut in sacello militaris domus sacro­ sanctum Missae sacrificium, ut antea, celebrari valeret, quamvis super ipsum lectuli militum ex necessitate reperi- 150 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA renter, constructa super ipso sacello duplici concamera­ tione^. C. reposuit: « Committatur episcopo, ut. veris existentibus narratis, adhibitisque praescriptis cautelis, pro suo arbitrio et prudentia indulgcat ». Confirmatur ex responsione ejusdem S. C. in Papien., 13 Nov. 1880 (n. 5819), ubi proposito dubio : « 3° An permitti queat ut in domibus Instituti Filiarum charitalis, vulgo nuncupata­ rum Canossianae,sanctissimum Eucharistiae sacramentum servetur in sacellis quae dormitorio puellarum educandarum subsunt ? Et quatenus negative, petitur ad hoc opportunum indultum, siquidem haud possit, sine gravi incommodo ac damno, loca pro dormitoriis ipsis distincta a praesenti usu libera reddere » ; S. (’.. reposuit : <· Ad 3u,n : Pro gratia et ad mentem. Mens est ut altari imponatur ampla umbella, vulgo baldacchino ». Ex his responsionibus sequi videtur episco­ pum jure proprio id permittere non posse et recurrendum ad S. R. C. ; in praxi saepe episcopus, etiam absque spe­ ciali induito, id permittit. Hoc indultum facilius obtinebi­ tur, si lectus ad dormiendum et a fortiori cubiculum non immineat altari, sed reliquae capellae. Monacelli, tom. II. suppi, η. 181, haec habet: « In perlinent iis cubiculi oratorii, nec supra capellam in qua est celebrandum, non retineatur lectus ad dormiendum aut alia res profana, ut monet S. Carolus..... et S. C. Immu­ nitatis in l'ridenlina, 30 Sepi. 1636. apud Ricci um in Synops. v. Capella, n. 7 ». V( rba S. Caroli in concilio pro­ vinciali Mediolanensi 1Y. lit. De profano usu a sacris tol­ lendo, haec sunt : « Ne ecclesiae, aut capellae, aut etiam oratorii in quo Missae sacrificium aliquando peragitur, tecta palearum acervis, neve aliqua lignorum strue onerentur; ne item a parle superiori vel caenaculum, x el cubiculum vel omnino locum habeant ubi aut dormiatur, aut habite­ tur, aut quidquam prophani fiat ». Sed, excepto lecto im­ mediate supra capellam, in praxi communiter recepta permittitur lectus aut res profana in cubiculis adjacenti­ bus capellae: res profana immediate supra capellam ; lec­ tus, sed non immediate,supra capellam; ros profana aut lectus subtus capellam. Hinc S. C. (’..die i I Junii 1718. λ CAPUT 111. — DE LOCO CELEBKAT1ONIS .MISSARLM reposuit non obstare quominus subtus oratorium sit hor­ reum, cella vinaria, etc. Et in Senonen., L 27 Julii 1878 (n. 5742), proposito dubio : « 1° Super oratorium... in quo Missae quotidie celebrantur atque asservatur sanctissimum Eucharistiae sacramentum, adest locus ad ambulandum destinatus, camera tamen lapidea et crassa ab oratorio ipso separatus, cui loco superextructum est cubiculum pro habitatione novitiorum : quaeritur an talis locorum dispositio licite servari possit »: S. C. reposuit : « Affir­ mative». Haec praxis permittendi cubiculum dormitorium, contiguum capellae, retineri tuto potest, si inter cubiculum et capellam non est janua, aut, si adest, adeo clausa est, ut numquam aperiatur. At fatendum est aliquam esse in­ decentiam si inter capellam et cubiculum est janua quae clauditur et aperitur, ita ut sit transitus e cubiculo in ca­ pellam ac viccversa ; proinde jure merito episcopus hoc in casu .Missae celebrationem in capella non permittet, nisi forte cubiculum sit potius ad laborandum, quam ad dor­ miendum, et lectus ibi obtectus sit. Oratorium debet habere oratorii formam ; hinc cum epis­ copus Parmensis an. 1577 inlerrogassctS. C. C., an concedi posset in domibus privatis sacrificium « in loco ibi destinato, non tamen oratorii formam habenti, si adsit altare»» : S. C. reposuit : « Oportet oratorii formam habere ». Haec autem forma non est determinata, sicuti el amplitudo, dummodo omnes qui .Missae ibi celebratae assistere debent, commode continere valeat, et non cogantur ad ostium aut fenestram stare aut in proximo cubiculo profano, ut monet S. Carolus Borromaeus in concilio provinciali Mediolanensi I, p. Z, tit. Quae perlinent ad celebrationem .Missae. At oratorium potest etiam duobus quodammodo constare cubiculis, in (piorum altero est altare, in altero autem sunt assistentes Missae, ampla janua aperta quae postea clauditur. Praeter­ ea oratorii saltem tres parietes debent esse ex muro ; unde Cardinalis Guadagni in epist. diei Z.9 Febr. 1788, quam refert Gattico, op. cit., cap. XXIII, η. I, jussu Clemen­ tis XII, agens de privilegio oratorii privati in domo privata a Sede Apostolica concesso, reprobat, tamquam contraria. -J <52 TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA verbis indulti et reverentiae tanto sacrificio debitae, ai niaria-capellas, posita in cubiculo domesticis usibus destinato; sunt enim licita, si cubiculum ipsum est oratorium. Plures locorum Ordinarii exigunt etiam quartum parietem ex muro cum lignea janua, per quam patet ingressus in capellam ; hoc enim pacto omnes prophanationes et irreverentiae evi­ tantur, quae facile committerentur, si ingressus omnino patens et omnibus liber relinqueretur. Quod si, omnibus inspectis circumstantiis, Ordinarius judicet hoc periculum abesse, loco quarti parietis ex muro cum porta lignea, per­ mittere poterit velum extensum. Insuper oratorium debet esse decenter ornatum ; et nominati m Ordinarius merito exigit baldachin um, praesertim si in altari conservatur SSmum Sacramentum, idque eo vel magis si cubiculum supra oratorium est schola aut inservit ad ambulandum, etc. quia tunc facilius lapilli e fornice aut laqueari in altare ca­ dere possunt, nisi forte magno arcu altare protegatur. Tan­ dem omnes res merae profanae, quae scilicet ad cultum nullatenus referuntur, e. g., armaria communibus vestibus aliisque rebus domesticis continendis destinata, ab eodem sunt prorsus removendae. 218. V intersunt, decenter composito corporis habitu, declarare debent se mente etiam ac devolo cordis allectu, non corpore solum adesse·, quae Concilii verba important, ni fallimur, quod episcopus certior fieri debeat, per se vel per alium, nullam irreverentiam rationabiliter timeri posse. 219. 5« Optandum ut altare totum ex muro vel ex lapide sit extructum, ut ab altari viatico melius distinguatur; sed etiam ex ligno cum apposito lapide confici potest, nec epis­ copus potest altaria lignea proscribere, ut patet ex respon­ sione S. R. C. in CajelanaJO Nov. 16/2 (n. /i63).Si altare ligneum est cum apposito lapide, expedit ut altare parieti sit colligatum, aut saltem illi adhaereat. Hinc in Nullius loci (irignolae, 3 Dec. /6'67 (n. 21 âO), cum Princeps Carolus Pignatelli petiisset facultatem erigendi in suo palatio altare ligneum, ne pavimentum capellae pondere altaris lapidei gravaretur, S.R.C. reposuit: « Petita facultate non indigere, 153 dummodo altare ligneum cum sacro lapide, parieti colliga­ tum, amovibile non sit, et altaris partatilis imaginem non praeseferat ». Licet haec responsio sit pro privato privatae domus oratorio, tamen etiam oratorio privato domus non privatae esse applicandam, non dubitamus 1). Fatendum tamen est id in praxi haud semper servari ; et res non vide­ tur magni momenti. 220. Ilis omnibus positis, episcopus, etiam absens e dioe­ cesi, licentiam dare potest ut in oratoriis domus non priva­ tae Missa celebrari valeat. In hujus licentiae concessione potest utique limitationes apponere, e. g.. ne .Missa cele­ bretur certis diebus et. horis, ut una tantum Missa celebre­ tur, etc.; sed si nullas limitationes suae permissioni addide­ rit,possunt in illis oratoriis plures quoque .Missae celebrari, etiam ab extraneis, etiam in festis solemnioribus, et omnes assistentes satisfaciunt praecepto. 221. Quod attinet ad regularium oratoria. Gregorius ΧΙΠ die 3 Mail 1575, Societati Jesu concessit: « Ut in oratoriis et capellis quae ipsius Societatis Provinciales per se in domibus, collegiis et aliis domibus ubi aliqui Societatis resi­ debunt, approbaverint et ad divinum dumtaxat cultum deputaverint, Missae et alia divina officia, alterius licentia minime requisita, celebrari possint b.Hoc privilegium, vi gore communicationis,ad alios quoque Ordines religiosos exten­ sum est. Proinde ut in oratoriis domus regularis, collegii a regularibus directi, vel alterius loci ubi aliqui regulares resident, Missa celebrari licite valeat, non est necessaria episcopi loci licentia; sed,postquam Provincialis in Societate Jesu,vel Superior aequivalens in alio Ordine religioso,orato­ rium approbaverit et ad divinum dumtaxat cultum depu­ taverit, Missae celebrari possunt ex relata Grcgorii XIII concessione. Quidquid nonnulli in contrarium senserint, putamus in his oratoriis et extraneos regulares aut saecu­ lares admitti posse ad Missae celebrationem ; et plures Missas eodem die posse celebrari et omnes assistentes satis­ facere praecepto. CAPUT HI. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM (I) Gallico, op. cit., cap. XXIII, n. 9 el 10 ; D'Annibale, 111, § 0, not. . s. Alphonsus, V7, n. 4?/ 154- TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA 222. Gallico, op. cit., cap. XVHl, η. 5, docet hujus­ modi oratoria semi-privata seu scmi-publica,utpote ad divi­ num lautum cultum deputata, non posse amplius in profa­ nos usus converti, nisi aliter qui eadem approbaverat, judicaverit; e. g., superiorem Seminarii non posse sine licentia episcopi oraloriolum in quo Sacerdotes Missam ce­ lebrant, supprimere et in cubiculum dormitorium conver­ tere. Huic sententiae subscribimus, quia decet ut epis­ copus aut superior regularis (pii oratorium designaverat, visitaverat et divino cultui reservaverat, moneatur de alia ejusdem oratorii destinatione eique consentiat (1). Celerum haec oratoria non subsunt formali visitationi episcopi, dum dioecesim perlustrat, et ideo non tenemur ad procurationes, nisi in casibus jure expressis (2 ; nec in eis erigi possunt beneficia. 223. E contrario, juxta traditam notionem, est privata domus de qua in decreto Cone. Trid. : 1° Domus seu habitatio alicujus individui vel familiae particularis etiam magnatis, baronis ac principis seu regis, uti pluries S. C. C. reposuit pro domo principis,apud Gattico, op.cil.,cap. .Y 17, n. 3, et apud Fagnanum, in cap. 27, De censibus, etc., n. 19', Aedes publica Civitatis {Mairie) aut provin­ ciae {Palais de la Préfecture), cum in ea non aliqua com­ munitas degat, sed persona particularis, et praeterea id a fortiori sequitur ex dictis de domo principis. Revera pala­ tium publicum Civitalis comprehendi sub Tridcntina sanc­ tione, S. C. C. pluries declaravit, prouli refert Gallico, /. c.,n. ·> ; 3" Aedes publica Senatus vel Camerae Depala­ torum ob easdem rationes; fi° Grancide Rec/ulari.um pro­ prie dictae, nempe domus rurales seu praedia monasterio­ rum, in quibus tantum aliquis conversus vel sacerdos regularis, oeconomicae rei vigilans, commoratur et ad quae forte alii religiosi, causa recreationis aut valetudinis, certa anni tempestate, accedere solent ; uti colligitur ex his quae habet Gallico, cap. W ill. n. Hi sequ., el nominatim ex responsione S. C. C. diei / Martii 1687. Nam expositum (1) Fagnanus, in cap. 9, De immunitate ecclesiae, η. 23. (2) Fagnanus, in cap. 4, Dc religiosis domibus, η. 54. CAPUT Ill. — DE LOCO CELEIIRATJOMS MISSARUM 155 fuit: « In quadam domo rurali, sita in loco in quo plures degunt habitatores et adest etiam ecclesia parochialis, com­ moratur unus sacerdos regularis, qui praeest administra­ tion! et culturae bonorum conventus in dicto loco existenlium. Cum autem dictus regularis, licet reluctante Ordi­ nario loci, praetendat in dicto loco Missam celebrare, fretus opinione nonnullorum auctorum, praesertim regula­ rium, firmantium a sacro Cone. Trid. numquam de­ rogatum fuisse privilegiis concessis regularibus habendi oratoria in granciis conventuum recreationi vel bonorum ad­ ministration! destinatis, dubitari contingit : An dictus sacer­ dos regularis, absque peculiari Sedis Apostolicae induito, possit in dicta domo celebrare».S.C. reposuit: « Negative » ; 5° (forteresse), ut declaravit eadem S. C. C. die 20 Mali, et die /ÿ Dec. 1613. At si in arce nimia est mi­ litum copia, non videtur posse amplius ceu domus pri­ vata arx considerari, et ideo hoc in casu episcopus poterit in arcis oratorio Missae celebrationem indui gere (1). Drum id applicari possit et debeat etiam stativis militum prae­ sidiis (casernes), doctores videant ; 6° Domus episcopi ti­ tularis, imo et domus episcopi coadjutoris.nisi in episcopio resideat. De domo episcopi dioccesani et de domo Cardina­ lis. infra (;?. 228 sequ.) specialis sermo est. 224. In his igitur locis episcopus nequit post Cone. Trid. juro proprio permittere Missae celebrationem, etiam in ora­ torio cultui divino unice reservato, et multo minus extra ora­ torium. At in granciis regularium posse ex licentia Pro­ vincialis in Societate Jcsu. vel aequi valentis Superioris in alio ordine, erigi o oratorium, cum communiori sententia affirmamus, ad normam tamen relatae (n. concessio­ nis I i regorii XIII ; ac proinde non in illis granciis in quibus unus tantum conversus aut sacerdos regularis commora­ tur, ex responsione S. C. C. diei 1 Mart. 1687 [n°praec. . Istis autem privatis privatae domus oratoriis assimilantur oratoriola. aedificata in coemeterio aut in agro, ab aliis aedificiis separata, et ad aliquam personam vel familiam (1) Gallico, op. cit., cap. XVI, n. 6^ L'if) TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA particularem pertinentia ; in quibus proinde episcopus nequit jure proprio licentiam celebrandi Missam elargiri, proutiS. C. C. declaravit in Platien., Dubii oratorii, c20 Jan. 180 f 225. Solum dubitari potest num episcopus Missae cele­ brationem in privato privatae domus oratorio permittere va­ leat ex rationabili causa per modum actus. Communissima sententia affirmat (1); sed praestat consulere declarationes S. C. C. quae huic opinioni non plene favent. Adsunt in pri­ mis duae antiquae resolutiones. Una est in Syracusana, *27 Maii /677, ubi proposito dubio : « An Ordinarii possint concedere licentias celebrandi in oratoriis privatis, quando aliqua causa necessaria subest, ut cum persona titularis in­ signis, rerumque publicarum publicus minister, nobiles item cum aegrotant, aut senio confecti ad ecclesiam acce­ dere multifariam prohibentur »; S. C. reposuit: « Non posse episcopum ex quavis causa cuique concedere ulsacrum liat in privatis oratoriis ». Altera sine titulo refertur a Eagnano, in cap. 30. De privilegiis, n. 13, his verbis: « Cum Cardinalis Paleottus olim petiisset ut posset licentiam concedere celebrandi cum inlirmus deberet pro viatico communicari, S. C. respondit non posse. Quin imo cum Cardinalis Legatus Portugalliae petiisset ut posset conce­ dere licentiam celebrandi in domo privata decenter accom­ modatarum inlirmus aliquis debet per viaticum commu­ nicari, et hoc quia in illis regionibus sunt inulta loca adeo dispersa et remota a parochiis, ut non sine maximo incom­ modo possit Eucharistiae sacramentum circumferri, S. C. reposuit non esse concedendum ». Insuper accedit ejusdem S. C. responsum in Monasteriensi,23 Jan. /847, persum1) S. Alphonsus, VI, n.339 ; Suarez,in 3 p.D .Thomae, disp.LXXXl, sect. 111 ; Bon acina, De euchar., di»p. IV, qu. ult., η. II ; Tamburini, De melli. cel. Mi»., tom. I,cap. VI, n. 7 ; Barbosa, De off. et pot.episc., alley. XXIII, n. 9 ; Layman, De euch. sacram., lib. V, tract. V, cap. V. η. 3. Porro ii auctores per dispensationem ad modum actus inlelligunt dispensationem concessam ab episcopo in casu particulari gravi, e. g.. infirmitatis ailicujus personae nobilis et praesertim sacerdotis, et qui­ dem non pro una vel altera vice tantum, sed pro toto tempore quo ca­ sus perdurat. CAPUT Ill. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM loi maria precum : « Non licere ulli episcopo hujusmodi licen­ tias quocumque sub obtentu concedere, ne pro actu quidem transeunti! : hanc facultatem esse soli Romano Pontifici re­ servatam eidemque episcopo litteras S, C. a Paido V appro­ batas expediri ; et quoad facultates huc usque alias quam a Romano Pontifice concessas, consulendum SSmo pro carumdem sanatione ». In alia Monaster iènsi, 5 Apr. 1851, pari terper summaria precum, petente episcopo facultatem concedendi oratorium privatum in nosocomiis, orphanotro­ phiis publicis, domibus in quibus spiritualia habentur exer­ citia, et domibus privatis in casibus necessariis et oppor­ tunis, e. g., durante infirmitate sacerdotis. S. C. reposuit : « Quoad loca pia et religiosas domus, vel pro spiritualibus exercitiis erecta cum approbatione Ordinarii, vel publica sine ea approbatione, episcopus non indiget facultatibus pro concedenda licentia sacrum in iis peragendi; in reliquis curet episcopus ut serventur decreta Apostolicac Sedis ». Tandem eadem res ad examen magis accuratum fuit revo­ cata in Calatayeronensi, Oratorii privati, J Junii 1855 el JO Dec. 1856, ubi propositis dubiis : « 1° An episcopus possit, justa interveniente causa, facultatem concedere ce­ lebrandi in oratoriis privatis in casu ; 2° An cessante causa episcopalis indulti. perseveret nihilominus facultas in vim bullae Cruciatae in casu » ; S. C. reposuit: « Ad l,,in : Ne­ gativi*, nisi tamen magnae et urgentes adsim causae ct per modum actus tantum. Ad 2u,n: Negative » (I). Huic igitur doctrinae adhaerere debemus; quae hoc jus in episcopis non admittit, nisi ex magna et urgenti causa, et quidem pro una aliave vice,non autem pro toto tempore quo causa magna et urgens perduraverit, uti putant auctores supra relati. Quaenam autem sit causa magna et urgens, S. C. non deter­ minat. Putamus, contra plures et non obstante responsione S. C. C. ad Cardinalem Legatum in Portugallia data die Sept. 1515. supra citata ex Fagnano, talem esse profecto, si ad infirmum moriturum viaticum nec ab ecclesia, nec ab alio oratorio seu publico seu privato deferri potest ; nam (1) In Calven. et Theanen., die 6Sept. 1890. eadem quaestio rursus S. C. C. obl ita fuit, sed causa non fuit proposita. <58 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA causa major cturgentior excogitari vix potest. Quod si infir­ mitas est diuturna ct pariter impossibilitas deferendi aliunde communionem perduret, putamus, salva meliori sententia, episcopum facultatem habere pro una aliave vice, etiam citra mortis periculum, ad infirmi solatium. 226. Ft igitur episcopus, post Cone. Trid., permittere valeat Missae celebrationem in oratorio privato privatae domus, indiget apostolico induito. Iloc indultum datur a Secretaria Brevium ct extraordinarie a S. R. C. (1). \ / Dari solet pro determinato numero casuum, e. g., pro quin­ decim casibus ; sed aliquando conceditur etiam pro deter­ minato tempore, c. g., ad triennium, sine limitatione ca­ suum. Episcopum debere limites ct clausulas indulti sedulo servare, evidens est. Hinc si in induito ei datur potestas permittendi Missae celebrationem in oratorio pri­ vato privatae domus, non poterit permittere Missae cele­ brationem in privata domo extra oratorium. Sed si haec potestas datur pro laicorum domibus, pro laicis, aliisque similibus verbis, dicendum est haec significare domus pri­ vatas in genere, et ideo episcopum posse utique licentiam concedere ct clericis. Addi solet clausula : Dummodo recur­ sus ad Sedem Apostolicam difficilis sil : quod prudentiae Ordinarii remittitur. Hoc indultum habent a S. C. de Prop. Fide Vicarii Apostolici ; nam inter Facultates extraordina­ rias f/uae Vicariis A posto licis Sinar um ct regnorum ad­ jacentium conceduntur ad qtiindennium, legitur sub n. /8: « Indulgendi personis sibi benevisis, ut, intra fines vicariatus praefati, in domo propriae habitationis erigere possint oratorium privatum, servatis sacris canonibus et salvis juribus parochialibus ». Ceterum episcopus in hoc privilegio, vi indulti, concedendo eas regulas servet quas Sedes Apostolica servare solet et nos infra exponemus, cum delegatus a delegantis moribus et consuetudine vel tantis­ per recedere nec possit, nec debeat, ut docet Benedictus XIV citatus in nostro Tractatu canonico de Matrimonio, n. J/7. At posse delegatum alios quoque dies excipere, (1) Antiquitus haec materia spectabat ad S. C. G. ; postea reservata est Secrelariae Brevium ». Fagnanus in cap. 30, De privilegiis, n. 18. CAPUT HI. DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM loi) praeter recensitos in Caeremoniali Episcoporum, minime dubitamus. 227. At dum Cone. Trid. prohibet ne Episcopi permit­ tant Missae celebrationem privatis in domibus, non exclu­ dit oratoria publica privatae domus. Hinc S. C. C. non semel declaravit sub Tridcntina sanctione non compre­ hendi capellas in aedibus etiam privatis erectas in titulum alien jus beneficii, eo quia hujusmodi capellae debent esse necessario publicae, secus non permittitur in eisdem bene­ ficii erectio, ut explicat Gattico, op. cit., cap. Ill, η. 7. Ita, ut unum exemplum afferamus, S. C. die /,9 Febr. 1619, reposuit episcopo Xeritonensi : «Capellas intra domesticos parietes, episcopi auctoritate erectas et dotatas, si modo in titulum perpetui beneficii conferri consueverunt, minime comprehendi in decreto a S. C. jam pridem edito de pri­ vatis oratoriis (n. 2/0) ; ac proinde posse Amplitudinem Tuam, ubi dictas capellas visitaverit ac divino cultui aptas ac decentes esse compererit, suo arbitrio indulgere, ut in eis sacrosanctum Missae sacrificium celebrari possit ». Ceterum jam diximus (n. /96) S. C. consuisse nova hujusmodi ora­ toria publica privatae domus e re non esse erigere. 228. Tandem quaeritur num capella palatii episcopa­ lis comprehendatur sub prohibitione Cone. Trid. Res­ ponsio negativa certa est apud omnes, idque non semel S. C. C. declaravit. Rationem dat Benedictus XIV in cit. const. Magno, § 2: « Quum haec (palatia episcopalia) sub privatarum domorum nomine numquam censeri possunt ». Hanc rationem fusius evolvit Gattico, op. cit., cap. ΛΊ7/, n. / : « Episcoporum domicilia ac episcopia... inter priva­ tas domos accensore nec veterum mores nec praesens con­ suetudo patitur. Et quantum ad veterem disciplinam atti­ net. publica potius ac pia pauperum et peregrinorum hospitia erant ac clericorum simul cum episcopo viventium communis habitatio. Imo frequentius episcopia matricibus ecclesiis conjungebantur, atque ita velut partes appendices­ que ecclesiarum haberi poterant. Perseverat hactenus in multis saltem regionibus vetus disciplina, ut episcopales aedes conjunctae sint majoribus ecclesiis, ct quamvis simul 160 communem cum propriis clericis vivendi rationem rarissi­ me soleant episcopi ducere, istorum tamen habitationis locus adhuc porlio potius ecclesiae, quam privata domus existimatur. Hinc est quod episcopia gaudent privilegio immunitatis..... Ita vero compertum est episcopales aedes in numero privatarum non computari, ut frequenter epis­ copi in oratoriis intra illarum ambitum exstructis sacra­ menta confirmationis et sacrae ordinationis conferant, maxime quando ad haec conferenda publicas ecclesias subire legitimo impedimento prohibentur. Imo ubi orato­ ria..... ab episcopi cubiculis remota fuerint, et commode ab omnibus possent adiri, nulli negatur ad illa ingressus, ut quicumque sacrificiis ibidem peragendis intéressé valeat. Neque id apud veteres insolitum erat, cum publici oratorii vices gessisse non ambigamus capellam S. Cassii Narnien­ sis, in t, quia si actio polluens,prius occulta, deinde publicetur, ex momento publicationis ecclesia haberi debet ut polluta et reconci­ liatione indigens. Ratio est, quia donec actio polluens occulta est, fideles non reputant indecens in ea ecclesia officia di vina peragi ; quae fuit ratio propter quam canones hanc tulerunt prohibitionem (1). Si autem quaeratur quandonam actio ha­ benda situt publica, vel potius ut occulta, respondemus ap­ plicari hac in re posse quae de impedimento matrimoniali publico aut occulto diximus in nostro Tractatu, canonico de matrimonio, n.252 seqtt. 245. Praetenta cum simus in materia odiosa, jura quae ecclesiae pollutionem inducunt,sunt strictae interpretatio­ nis. Hinc sequitur : 246. 1° In dubio sive juris, e. g., num sepultura infide­ lis ecclesiam \iolet, sive facti, e. g., num humani seminis emissio revera evenerit, pollutionem ecclesiae dc rigore juris non esse admittendam. Nihilominus S. R. C. in casi­ bus dubiis jubere solet ecclesiae reconciliationem ad caute­ lam : quam praxim et nos sequamur. Ita in Tolentin., 27 Febr. 1817 (n. 5077), proposito dubio: « Num ecclesia consecrata (piae militaribus stationibus et excubiis per bi­ duum inservivit, censenda sit profanata ac propterea indi­ geat reconciliatione a Pontificali Romano praescripta »; S. R. C. reposuit : « Ad cautelam esse reconciliandam ». Haec cohaerent responsioni datae in Carpen.. 3 Mart. J 82 i (η. 'ιό77). Nam Vicarius Capitularis exposuerat : « Cum per hanc civitatem transitum fecerint Auslriacae copiae, (1) Schmalz,, lib. HI Decret., tit. XL, n. 82 ; Pirbing, ». 12 ; S. Al­ phonsus, VI, n. 864; D’Annibale. I. c. ; Barbosa, De of], el pot. episc., alley. XXXVIil, ». 27; Suarez, in 3 p. D. Thomae, disp. LXXXI, sect. 4, cum communi. 171 ■<· U» If » TRACTATUS CANONICOS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA stationem suam posuerunt in pluribus ejusdem ecclesiis, inter quas 1res consecratione delibutae recensentur. Ibidem milites dormiverunt, succenderunt ignem et alicubi frege­ runt altaria; insuper equos induxerunt et omnimodis usi sunt, voluti a copiis militaribus usitatur. Vicarius itaque orator ad pedes Sanctitatis Vestrae sese provolvit, ut oppor­ tunas instructiones facultatesque sibi impertiri dignetur, quo illiusmodi ecclesiae reconciliari et pro fidelium com­ moditate quam citius divino cultui iterum aperiri possint ». Responsum fuit : « Ex audientia SSmi .7 Martii 1821 : SSmus Vicario Capitulari oratori facultatem concedit sive per se sive per alios sacerdotes ab eo specialiter deputandos reconciliandi ecclesias consecratas, de quibus in precibus, servato ritu a Pontificali Romano praescripto, adhibitaque aqua per catholicum episcopum benedicta. Ecclesiae autem simpliciter benedictae ab eodem Vicario vel a sacerdotibus per cum designandis reconciliari poterunt juxta formam a Rituali Romano traditam... Ceterum orator in ecclesia­ rum reconciliatione excquenda prudenter se gerat eamdemque private et absque populi concursu fieri curet ». Haec tandem cohaerent etiam responsioni datae in Arc/cntinen.y 3 Apr. /697 (n. 3â 15), ubi cum milites in quibusdam ec­ clesiis monasterii, sepulcris perfractis, reliquias ab altari­ bus extraxissent, quin constaret num ecclesiae pollutae fuerint, proposito dubio ; « Γ An ipse (Abbas) cum aqua benedicta ab aliquo catholico antistite supradictas ecclesias benedicere et reconciliare per se ipsum, quatenus indi­ geant, possit. Quatenus negative, supplicat pro facultate »; S. R. C. reposuit : « Quoad primum ; Secretario cum SSmo pro facultate ». In Corduben., 1 ! Julii 1807 (n. A506), eadem S. C. noluit quaestionem generalem de dubia Eccle­ siae pollutione dirimere ; nam proposito dubio : « 1° Quid agendum in dubio ecclesiae calhedralis pollutae et in du­ bio illius reconciliationis rite vel non rite factae » ; repo­ suit : « Ad /ium : Ad mentem Emi Ponentis. Mens est quod, facto verbo cum SSmo, scribatur episcopo non esse am­ plius de hac re inquirendum ». 247. 2’ Ecclesiam in subjecta materia esse stricte in- CAPUT III. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARI Μ 175 telligcndam. Hinc ex recensitis in jure canonico actioni­ bus ceric polluitur ecclesia consecrata aut benedicta ; item oratorium publicum consecratum aut benedictum. E con­ trario certe non polluitur oratorium privatum quodcumque. quia hoc non venit nomine ecclesiae in communi usu lo­ quendi. Sed num polluatur ecclesia aut publicum oratorium nec consecratum nec benedictum, sed tantum ab Ordinario divinis obeundis interim deputatum ? Communior sententia affirmat, quia haec est ecclesia in usu loquendi communi ; insuper quia ex cap. all., Dc consecratione ecclesiae vel altaris, apparet pollui etiam ecclesiam non consecra­ tam ; tandem quia in cap. 9, De immunitate ecclesia­ rum, coemeterii et rerum ad eas pertinentium, Grego­ rius IX tradit privilegium immunitatis competere eccle­ siae in qua divina mysteria celebrantur, licet adhuc non extiterit consecrata, quia obsequiis divinis dedicata nul­ lius est temerariis ausibus profananda 1). Imo Suarez. I. c., addit hanc ecclesiam pollui, etsi nondum in ea officia divina coeperint celebrari. Sed non desunt qui contrariam retinent opinionem, quos vide apud De Lugo, /. c., n. 59, quia stricte loquendo nomine ecclesiae intelligitur tantum templum consecratum vel benedictum, ut docet ipse Sua­ rez in 3 p. D. Thomae, disp. LXXXI, sect. /E, £ Quinto in fine. Neque aliquid probat in contrarium sive cap. ult., De consecratione ecclesiae vel altaris, quia, praeter ecclesiam consecratam, certe polluitur ecclesia bene­ dicta ; sive cap. 9, De immunitate etc., quia privilegium immunitatis est latae interpretationis, et ideo nil mirum quoti extendatur etiam ad hanc ecclesiam vel oratorium publicum, quod, late loquendo, venit profecto nomine ec­ clesiae. Unde concludimus dubium esse, num jura quae de pollutione agunt, etiam hanc ecclesiam vel oratorium pu­ blicum nec consecratum nec benedictum comprehendant. Celerum nomine ecclesiae non venit sacrist ia, nec porticus, nec turris campanaria, nec externa parietum pars, nec ca­ ll) D’Annibale, l. c. ; De Lugo, l. c., n. GO ; Suarez, De religione, tom. 1, cap. IX, η. 2 et 3. 176 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA merae adjacentes seu cubicula officialium, nec tectum, imo nec coenacuhim ('y/wi/e/·) inter primum et alterum tectum, ita ut actio posita in his locis ecclesiam nullatenus polluat. At integra ecclesia polluitur, si actio ponitur in aliqua ca­ pella sive subterranea sive superiori, quia capellae sunt partes ecclesiae et cum ea vehit unum constituunt (1). 248. 3° Pollutionem non esse extendendam de casu ad casum, ita ut ex actionibus quae similes aut etiam graviores sunt recensitis, ecclesia polluatur quidem materialiter, sed non juridice. Hinc, e. g. ecclesia polluitur sepultura excomiminicali nominatim, ut infra exponemus, non vero se­ pultura nominatim suspensi aut interdicti (2). Hinc etiam si, xiolenlia facta, fures ecclesiam ingressi, aperto taberna­ culo, ciborium cum particulis abstulerint et particulas ipsas profanaverint, ecclesia non est exinde polluta. Item, eccle­ sia proprie loquendo non polluitur per spurcitias hominum xel animalium illic stabulantium, « licet deceat et praxis habeat, ut per episcopum vel saltem sacerdotem cum aliqua caeremonia reconcilietur et abluatur : quod in simili casu intellige de altari ». Ita Busembaum apud S. Alphonsum, VI, n. 367, cum Layman, lib. Ill, tract. K, cap. Γ. 249. -4° Nec pollutionem extendi de loco ad locum, nisi contrarium aperte probetur. Hinc pollutio coemeterii con­ tigui ecclesiae non afficit ecclesiam ; et si duo coemete­ ria contigua intermedio pariete separantur, etsi in eo pariete janua aditum ad alterum praestet, pollutio unius non aflicit alterum. Haec expresse traduntur in cap. un., De consecra­ tione ecclesiae vel altaris,in 6'".Etsi praecise in separatione, e. g., in fossa quae separat, actio polluens ponitur, puta­ mus neutrum coemeterium esse pollutum. E contrario pol­ lutio ecclesiae aflicit quoque coemeterium ei contiguum, ita expresse statuente Bonifacio VIH in cit. cap. un. Pariter pollutio ecclesiae aflicit omnes ecclesiae capellas sive sub­ terraneas sive superiores (n. 2/7 ; item aflicit evidenter (B De Lugo, l. c., n. 5.S’ ; Fagund., De praec. Ecc., lib. Ill, cap. I Τ', n. AG ; D'Annibale, I. c, ’"‘I ;2) Schmalz., I. c., n. 77 ; Pirhing, n. ij. CAPUT III, DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM altaria immobilia ecclesiae pollutae, non autem altaria mobi­ lia, si alibi asportentur. 250. His positis, polluitur ecclesia : 1° Homicidio. Id clare desumitur ex cap. 4, De conse­ cratione ecclesiae vel altaris, ubi Innocentius III, Compostellano archicpiscopo rescribens, tradit ecclesiam in qua « homicidia contingunt fieri interdum et aliquando vulnera inferuntur », esse reconciliandam.Id traditur etiam expresse in can. Ill, (list. I, De consecr., in Decreto, ibi : « Si homi­ cidio vel adulterio ecclesia xiolata fuerit, diligentissime expurgetur et denuo consecretur ». Hunc canonem Gratia­ nus adseribit Hygino Papae ; sed potius inscribendum Vigi­ lio et referre disciplinam saeculi VIII, docet Berardi, Ca­ nones Gratiani, etc., p. II, cap. VII. Aon refert utrum quis seipsum an alium uno above modo interfecerit, licet sine ulla sanguinis effusione, e. g., veneno, aut laqueo, et licet occisus fuerit pessimae vitae. Sed homicidium debet esse voluntarie commissum, ita ut sit graviter peccaminosum ; unde non polluit ecclesiam homicidium casuale, xel ab ameute, aut infante, aut plene ebrio, si ante ebrietatem periculum non praevidit, perpatratum (I). Item homicidium debet esse graviter injuriosum loco sacro: hinc non polluit ecclesiam occisio aggressoris cum moderamine inculpatae tutelae; bene vero capitalis rei execution) ecclesia peracta, etsi ceteroquin justissima. Tandem homicidium debet esse causatum in ipsamet ecclesia,idest causa physica et proxima mortis debet esse posita in ecclesia. Hinc non polluitur ec­ clesia si quis, accepto extra ecclesiam vulnere ad eccle­ siam confugit et ibi moritur, etsi percussor fuerit in ec­ clesia et ex ea percusserit (2). E contrario ecclesia polluitur si, intra ecclesiam vulnere recepto, extra eam quis expiret, etsi percussor fuerit extra ecclesiam (3). Polluere eccle­ siam etiam martyrium, indubium est. contra Abbatem, in (1) Schmalz., I. c., n. 7-S’ ; Pirhing, 11. IO ; S. Alphonsus, 17. n. 364. (2) D’Annibale, l.e., not. 21 ; Schmalz,, I c. 3) D’Annibale, I. c. ; De Lugo, I. c., n. 53; Layman, lib. Ilf, tract. V, cop, I’, h. 8; S. Alphonsus, 17, n. 364, probabilius, contra Suarez. Azorium, Dianam aliosque. 178 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA Et CHARISTIA cap. 4, De consecratione ecclesiae vel altaris, n. 2, quia martyrium, active spectatum, est gravissime peccaminosum et ecclesiae injuriosum. 251. 2° Humani sanguinis effusione. Id expresse tra­ ditur in cap. ult., De consecratione ecclesiae vel altaris, ibi : « Si ecclesia non consecrata cujuscumque fuerit semine aut sanguinis effusione polluta, aqua protinus cxorcizata lavetur, ne divinae laudis organa suspendantur. Est tamen quam citius fieri potest, consecranda ». Pariter Bonifacius VIII in cap. un. ejusd. lit., in6°'. « Si ecclesia pollui san­ guinis aut seminis effusione contingat, etc. ». Id significat etiam Innocentius Ill in cap. 4, De consecratione eccle­ siae vel altaris, per verbum vulnera. Idem habetur quoque in can. 20. (list. ·/, De consecrat., in Decreto ; sed est in­ certi auctoris, falso adseriptus concilio Nicamo (1). Proinde ecclesia polluta non esset, si vulnus tantum inflictum fuit, sine sanguinis effusione, cum canones de effusione sanguinis loquantur. Et quidem ad pollutionem requi­ ritur magna sanguinis abundantia et copiosus fluxus, quem significat effusio. Id autem judicio boni viri est relinquendum, Insuper haec effusio sanguinis debet esse voluntaria, injuriosa et graviter peccaminosa, ut supra diximus de homicidio, qualis non facile est inter pueros (2). Hinc « si ex actione leviter tantum peccaminosa liat sangui­ nis effusio, prout Iit si pueri invicem in ecclesia se percu­ tiunt, vel si pater, magister, causa correctionis, modum leviter excedendo, percutit, ut sanguis copiose e naribus fluat, vel per aliam actionem graviter non peccaminosam, etiam a majoribus factam, causetur copiosa sanguinis effu­ sio, ecclesia non violatur ». Ita Reiffenstuel, l. c., η. ίβ. Nonnulli censent effusionem sanguinis c naribus pugno vel alapa causatam nunquam violare ecclesiam,quia nares sunt organum, unde sanguis nimis facile emittitur. Citatus auctor subdit: « Verum contrarium resolvit et judicatum refert »J * K I H; 1» (1) Berardi, Canones Gratiani, etc., p. 1, cap. VII. (2) Barbosa, Deofficio cl pot. episc., Alley. XXVIII, n. 30 ; Suarez, in 3 p. D. Thomae, disp. LXXXI, sect. IV, § 2, in line tine ; Reiffenstuel, Heiflenstuel, l. I. c., c n. 15, 16; D’Annibalc, l. c. CAPUT III. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM Mar. Anton., Variar. Résolut., lib. I, résolut. i 12, casu 6, Barbosa, /. c., n. 36, et alii, incasu quo majores quatuordecim annis, graviter percudentes, sanguinis effusionem e naribus causant, quia hujusmodi percussio, v. g., per ala­ pam. publice in ecclesia alteri inflictam,ordinarie censetur injuriosa et peccaminosa «.Tandem requiritur ut effusio sanguinis causetur in ipsa ecclesia;de qua re repetenda sunt quae supra pro casu homicidii diximus. At non est necesse ut sanguis ipsam ecclesiam contingat; unde pollutio verificarctur, etsi sanguis in vestimentis absorptus, vel in \ase collectus esset ( l ). 252. 3° Humani seminis emissione, ex cap. ult., De consecratione ecclesiae vel altaris, ibi semine ; et ex cap. un., ejusd. lit., in 6°, ibi : seminis effusione', et ex cap. 5, De adulteriis et stupro ; adde etiam citatum (n. 216) can. /1), disl. /, De consecrat., in Decreto, ibi : adulterio. Proinde quocumque modo haec emissio humani seminis liat, pollutione,fornicatione, bestialitate, etc.. eccle­ sia polluitur ; imo putamus pollui etiam per peccaminosam pollutionem foeminarum, quia licet foeminae verum semen non habeant et verba canonum in hac materia sint stricte in telligenda,tamen ille foeminarum viscosus humor,tanquam verum semen, quando nostri canones lati sunt, habebatur, et non est dubium hos canones etiam illum comprehendere, cum eadem sit ratio (2). Requiritur autem ut sit voluntaria : unde non polluitur ecclesia,si dormienti aut etiam vigilanti, praeter voluntatem, accidat ; eo vel magis quod in hoc casu notoria et publica non est. Insuper debet esse graviter pec­ caminosa , qualis est semper humani seminis voluntaria emissio extra copulam conjugalem. Quaeri solet utrum conjugalis copula, in ecclesia habita, pollutionem producat. Responsio negativa certa est apud omnes, si copulam ibi conjuges habeant ad evitandum incontinentiae periculum, (1) Schmalz., Z. c., η. 80; Barbosa, De off. et pot. episcopi, Alleg. XXVIII, n. 24 ; Gonzalez, in comm. cap. 4, De consecr. ecclesiae vel al­ taris. (2) Leinlikuhl, tom. JI, n. 222. Ceterum haec peccata occulta esse solent. 180 £L ‘ •· ; ■' * ·. TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA e. g., si tempore belli diu in loco sacro inclusi sese continere non valeant. Extra hunc necessitatis casum, pro certo habe­ mus copulam conjugalem ecclesiam polluere, quia est qui­ dem licita in se, praecisione facta a loco sacro, sed est maxime injuriosa loco sacro ; el ideo, sicuti justissima capi­ talis reiexeeutio ecclesiam polluit, si ibi peragatur (n. 249), ita conjugalis copula. Heverain cit. cap. ult., De consecra­ tione ecclesiae vel altaris, statuitur ecclesiam pollui cujuscumque semine (1). Pariter pro certo habemus ecclesiam pollui, si impii homines, ibi Titium attrectantes, pollutionem causanl, quia haec, ad instar homicidii aut sanguinis eflusionis, est voluntaria et graviter peccaminosa non Titio, sed impiis illis hominibus (2). 253. V Sepultura infidelis seu non baptizati. Id communissima sententia retinet (3), citans can. 27, disl. /, De consecrat., in Decreto: « Ecclesia in qua paganus sepultus est, non liceat consecrare, nec Missas in ea celebrare, sed jactari foras el mundari oportet ». Hunc canonum Gratianus adseribit concilio Aurelianensi, dum tribuendus est potius Theodoro Cantuariensi (/i,. Item can. 28 ejusd. disl. : « Ecclesiam in qua mortuorum cadavera infidelium sepe­ liuntur, sanctificare non licet : sed si apta videtur ad consecrandum, inde evulsis corporibus et rasis parietibus vel lignis ejus loci, reaedificetur : sed si haec consecrata antea fuerit, Missas in ea celebrare licet, si tamen fideles fuerint, qui in ea sepulli sunt ». Gratianus hunc canonem tribuit concilio Agrippinensi, dum potius est desumptus ex Capi­ tularibus Regum Draucorum, lib. l·', cap. IIΓ (5). At facile patet hos canones nec rem evincere, nec, si rem evincerent, auctoritatem pro tota Ecclesia habere : proinde pol­ ii Reiffenstuel, l. c., n. 20 ; Pirhing, n. 12; Navarrus, Man,., cap., XXVII, η. 257 ; Sanchez, be inalr., lib. IX. disp. XV, n. 1 ; Barbosa, I. c., n. M. jMB (’2) Contrarius videtur Reiffenstuel, l. c., η. 725. ■ (3) Reiffenstuel, lib. Ill Decret.,lit. XXXVIII, n. 91 ; D’Annibate J l. c., not. 79. (i) Berardi, Canones Gratiani, etc., P. Ι,αιρ. XXIX. Cf. Friedberg, in It. I. (5) Berardi, l. c., cap. LVI1. CAPUT 111. ---- DE LOCO CELEBRATIONIS .MISSARUM 181 lui ecclesiam ex sepultura infidelis nullo juris textu revera probatur, cum praeter relatos canones nullus alius citari soleat; et quoniam poenalia et odiosa sine juris textu in­ duci non debent (1), dicendum videtur sepulturam infide­ lis in ecclesia esse quidem illicitam, sed ecclesiam non pol­ luere. ita ut satis esset infidelis cadaver removere. Cete­ rum communior sententia est nomine infidelium non venire catechumenos ; imo nec veniunt infantes ex Christianis pa­ rentibus sine baptismate mortui sive in utero matris, quod nemo negat, sive extra uterum, quae minus communis, sed magis probabilis sententia est, cum citati canones loquantur de paganis el infidelibus. 254. 5° Sepultura cxcommunicati vitandi, qualis post Martini V const. evitanda, est tantum nominatim excommunicates et publicus clerici percussor. Id deduci­ tur ex cap. 6, De consecratione ecclesiae vel altaris, ibi enim Innocentius III tradit: « Coemeteria in quibus exconim unica torum corpora sepeliri contingit, reconcilianda erunt aspersione aquae solemniter benedictae, sicuti in dedicatio­ nibus ecclesiarum fieri consuevit ». Unde haec coemeteria polluuntur sepultura cxcommunicati, et ideo a fortiori di­ cendum pollui ecclesiam. Quoniam vero tempore Innocentii III omnes cxcommunicati erant vitandi, inducta postea dis­ tinctione inter toleratos et vitandos, merito quaeritur num ecclesia polluatur etiam sepultura cxcommunicati tolerati, e. g., qui ad seciam haereticam aut schismaticam notorie pertinebat. Communior sententia negat (3) ; sed verius The­ saurus, De poenis, p. II, cap. IV, affirmat, ex cap. 2, Dc haereticis, in 6°, et citat etiam declarationem S. C. Inqui­ sitionis diei 6 Nov. 16-11. Confirmatur ex responsione S. IU C. in Carlhaginen. in Indiis, S3 April. 1875 (n. 5597). Nam expositum fuit in ecclesiis illius dioecesis sepulta anteaclis temporibus fuisse cadavera non solum catholicorum, (1) Reiffenstuel, l. c., n. 21. (2) D'Annibale, l. c.; Engel, lib. Ill Decret., tit.XL, η. 13; Schmalz., . η. 74, non improbabiliter, citans Ugolin., Jordan., Wiest. (3) Schmalz... l.c., n. 75; D’Annibale, /. c. ; Barbosa, l. c., n. 52; S. Alplionsus, IV, n. 36G ; De Lugo, l. c., n. 57. lOZ i 1 * I « IK *I I TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA sed et hcbraeorum ac protestant! um. Hic abusus deinceps remotus fuit, sed cum permulti catholici optarent suorum cadavera in ecclesiis sepeliri, episcopus petebat num hae,c licentia esset concedenda. S. C. reposuit: « Quod usus superius expositus improbandus non sit, quatenus serven­ tur singulae canonicae dispositiones ct quatenus sacrae aedis stabilitati non noceat : quoad vero ossa et cadavera acatholicorum jam condita in ecclesiis, removeantur, si adhuc dignosci possint, adhibita omni prudentia, ct ecclesiae ipsae reconcilientur, si id jam non praestitit episcopus, eo quiaex tumulalione cadaverum acalholicorum pollutae fuerint ». Ratio juridica videtur esse quiaex inducta distinctione inter excommunicatos vitandos et toleratos nullus favor toleratis obvenire debuit. Ceterum eadem S. C. in Arelina, / Sepi. 1875 (n. 0(33'2), proposito dubio: « An ecclesia jam con­ secrata ct postea mutata in scpulchrctum indigeat nova consecratione vel tantum benedictione ut cultui divino res­ tituatur, cum modo parochus et populus velint illam iterum reducere ad usum ecclesiae, cum coemeterium vulgo a slerro circa ipsam elformatum sit »; reposuit: « Ad l""*: In casu ecclesiam ad majorem solummodo decentiam ac reverentiam esse benedicendam ». Ex qua responsione pa­ let ecclesiam in casu non fuisse nec exeeratam nec poll u tam. 255. Tandem de reconciliatione ecclesiae pollutae, ut ibidem divina officia rursus celebrari valeant. Certe ecclesia polluta non reconciliatur sola Missae celebratione 1). Hinc in Oppiden., 19 Aug. 163-1 (n. 1001),S. R. C. ad dubium : « An per celebrationem Missae in ecclesia polluta, dicatur reconciliata »; reposuit : « Ad 2"'u: Negative ; ct ideo deberi reconciliari juxta formam praescriptam in Pontificali ». Ri­ tus pro reconcilianda ecclesia consecrata tradit Pontificale ; pro reconcilianda ecclesia benedicta tradit Rituale Ro­ manum. I 256. Reconciliatio ecclesiae consecratae reservatur dioccsano episcopo, qui potest eam committere alteri epis(l) Schmalx , i. c., n. 85, cum communi. CA PUT in. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 183 copo, non autem simplici sacerdoti. Id expresse tradit Gre­ gorius IN in cap. I), De consecratione ecclesiae vel alta­ ris , reprobans, uti corruptelam, contrariam consuetudinem provinciae Bracharensis: « Aqua per episcopum benedicta ecclesiam reconciliari posse per alium episcopum non ne­ gamus, per sacerdotes simplices hoc fieri de cetero prohi­ bentes, non obstante consuetudine provinciae Bracharensis, quae dicenda est potius corruptela; quia licet episcopus committere valeat quae jurisdictionis existunt, quae ordinis tamen episcopalis sunt, non potest inferioris gradus cleri­ cis demandare. Quod autem mandantibus episcopis super reconciliatione factum est hactenus per eosdem, misericor­ diter toleramus ». Vide etiam responsionem S. R. C. in Camerinen. infra citanda. Illud arpuaper episcopum bene­ dicta indicat ad reconciliandam ecclesiam consecratam adhibendam esse aquam ab episcopo benedictam, de qua infra ; sed non significat hanc aquam debere esse benedic­ tam ab episcopo dioecesano. Sede vacante, etiam capitulum ac vicarius capitularis potest hanc licentiam episcopo alieno concedere. Ceterum episcopus alienus, sine legitima licen­ tia, ecclesiam illicite quidem, sed valide reconciliat, uti reposuit eadem S. C. in cit. Oppiden. : nam ad dubium : « An ecclesia reconciliata ab episcopo non habente juris­ dictionem in loco dicatur bene reconciliata vel non ». S. C. reposuit: « Ad 3""‘: Affirmative ». Igitur solus Romanus Pontifex potest sacerdoti simplici potestatem reconciliandi ecclesiam consecratam committere, ut expresse etiam notat Rituale Romanum in rubrica post ritus reconciliandi ec­ clesiam. violatam, si nondum erat ab episcopo conse­ crata. Iloc indultum concedi solet quando ex una parte episcopus deficit et ex alia urget pro commoditate fidelium ecclesias consecratas pollutas reconciliare ; et exempla ha­ bes supra n. 245. Vide etiam Salmaticen., 12 Dec. 17til (η. A307). Hoc privilegium habent etiam superiores regu­ larium pro ecclesiis consecratis sui Ordinis, dummodo utan­ tur aqua benedicta ab episcopo.vel. si episcopus distat duo­ bus dietis, a se ipsis ( I). Pariter Romanus Pontifex potest (1) S. Alphonsus, VI, n. 303, cum Roncaglia, cap. 5, q. G, aliisque. 184 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA reconciliationes nulliter factas sanare, ut patet, aliis omis­ sis, ex relato cap. 9, De consecratione ecclesiae vel altaris, seu, legi ecclesiasticae derogans, permittere, ut. non ob­ stante pollutione, divina officia rursus in ecclesia polluta celebrentur, aut reconciliatio nulla tamquam valida habea­ tur. IIoc sensu intelligimus responsionem S. R. C. in Caesarauejustana, 3/ Aug. (n. 5508); nam expositum fuit: « Ecclesia, a SSmo Salvatore nuncupata, rite fuit consecrata. Verumtamen, cum ad (‘jus reconciliationem perficiendam (quoniam an. 1795 polluta fuit ex culpabili humani sanguinis effusione) fuerit delegatus sacerdos sine apostolica venia, dubitari coeptum est utrum rite fuerit reconciliata, et an nova indigeret reconciliatione. Accedebat ad haec, quod in eadem ecclesia, etsi successive et in diver­ sis temporibus, tamen maxima facta fuerint addimenta, in quibus antiquae ecclesiae parietes omnino demoliti et su­ blati fuerint. Quaeritur ergo : 1° An haec ecclesia sit iterum consecranda; 2° Et si negative, quaeritur an saltem reconci­ lianda sit ab episcopo vel a sacerdote auctoritate apostolica munito ». S. C. reposuit : « Ad 2U"1 : Ecclesiam SSmi Salva­ toris non amisisse suam consecrationem nec reconciliatione indigere ». Ecclesiam in casu non amisisse suam consecra­ tionem. clare patet ex dictis n. 180 ; sed fuerat polluta et nulliter reconciliata, et S. R. C. declarans ecclesiam nova reconciliatione non indigere, videtur vitium peractae recon­ ciliationis sanare, nisi dicere velimus, post tantam tem­ poris intercapedinem, ecclesiasticam pollutionis legem ex aequitate canonica non amplius urgere. Aqua quae adhibe­ tur in reconciliatione ecclesiae consecratae est cum mixtione vini et cineris benedicta ab episcopo ex cap. i, De consecra­ tione ecclesiae vel altaris, cum forma statuta in Pontificali Romano, et (piando dicitur aqua ab episcopo benedicta, haec intelligitur ; secus est aqua lustralis. 257. Etiam reconciliatio ecclesiae simpliciter benedictae reservatur episcopo dioeccsano ; qui tamen potest eam sim­ plici quoque sacerdoti committere. Id probatur aperte ex Rituali Romano in rubrica praecedente ritus reconciliandi ecclesiam violatam, si nondum erat ab episcopo conse- CAPUT HI. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 185 crata, ibi : Ecclesiae violatae reconciliatio per sacerdo­ tem ab episcopo delegati m fiat hoc modo etc. ». Plures consent, cum glossa, in cap ull., De consecratione eccle­ siae vel at'taris, ν. lavetur, simplicem sacerdotem, aqua exorcizata seu.lustrali benedicta a se vel ab alio sacerdote, posse, etiam sine delegatione episcopi, ecclesiam simplici­ ter benedictam reconciliare. Haec sententia, nulli solido fundamento innixa, non sustinetur et non est a rubrica Ritualis Romani recedendum ■ Ί'·. Accedit responsio S. R. C. in Camerinen., 9 Febr. 1608 (n. 371): « Ecclesiae conse­ cratae et coemeterii reconciliationem, proprio episcopo im­ pedito vel absente, committendam esse alteri episcopo; simplicem \ero benedictionem (potius reconciliationem, Giraldi, l. c.) ecclesiae vel coemeterii non consecrati posse committi alicui presbytero in dignitate ecclesiastica consti­ tuto ». Haec autem ultima verba non excludunt reconci­ liationem ecclesiae benedictae posse committi sacerdoti in dignitate ecclesiastica non constituto. Nam decet quidem ut episcopus in hac committenda potestate praeferat sacerdo­ tem in dignitate ecclesiastica constitutum, sed tandem cui­ cumque sacerdoti eam potest demandare. Sede vacante, etiam vicarius capitularis potest ecclesiam benedictam recon­ ciliare et hanc licentiam aliis sacerdotibus concedere ; uti colligimus ex responsione S. R. C. in Carpen. relata η. %$5. Vicarius Generalis id non potest sine mandato speciali. Sacerdos autem ad hanc reconciliationem peragen­ dam delegatus utitur eadem benedictione qua utitur epis­ copus, uti censuit S. R. C. in Placentina, /9 Maii /607, ad /0um (n. 351). 258. Ecclesia violata per sepulturam infidelis (si tamen exinde ecclesia violatur,n. 2.5,7), aut persepulturam excom­ municat*!, antequam reconcilietur, corpus, si discerni potest, prius exhumari debet et alio transferri exci/. can. 27, 28, (1) Schmalz.» I. c., n. S4 : Pirhing, n. 19, 21 ; Monacelli, Formida­ ri uni etc., p. /, form. X, tit. VI, η. 25 ; Barbosa, De off. et pot. episc., Aller). XXV1JI. η. 57 ; Benedictus XIV, De Syn.,lib. XU, eap. XV, η. 2 ; De Lugo, l. c., η. 61. (2) Giraldi, Expos. Jur. Pont., p. I, sect. 603 ; S. Alphonsus, VI, n. 363 ; De Angelis, lib. Ill Decret., lit. XL, n. 4. 1 k TRACTATE’S CANONICOS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA del procello anche a suoi parenti seco abilanli ed alie per­ sone non solo addette al suo servizio, ancorchë non neces­ sarie nell’aito della Messa, ma anche di servizio di delli suoi parenti seco abilanli ? « Se possa celebrare e far celebrare ne’ giorni soliti eccetuarsi nell’ Apostolico induito ? « 5° Se nel caso che i suoi parenti, quali già godono doli' oratorio privato, avessero fallo celebrare la Messa, possa il vescovo far celebrare un allra Messa ollrc la sua » (i)? S. C. respondendum consuit : « Ad lum: Affirmative. Verum consulendum SSmo pro extensione privilegii, videlicet quod episcopi, incasibusajure permissis, hospitalités domi vel parentum vel extraneorum, qui gaudent induito oratorii domestici, possint et valeant in eodem celebrare vel celebrare facere loco et vice arae portalilis, quam tantum extra propriam dioecesim indidgeiBonifacius VIII, cap. Quoniam episcopi, De privilegiis, inii0, servata in reliquis forma decreti s. m. Clementis XI, juxta tamen posteriores declarationes s. m. Innocentii XIII ctconcilii Romani sub Benedicto Xlll. cap. XV, n. 3. « Ad 2u,n: Negative. Verum consulendum SSmo pro extern sione privilegiorum quoad unicam Missam quam, propria celebrata, episcopi solent audire. « Ad 3,J,n : Affirmative quoad familiares duntaxat eidem episcopo actu necessarios. Negative quoad reliquos. « Ad 4Ul" : Affirmative. « Ad i)"1": .Jam provisum in 1° et 2° ». Responsio autem ad 3um dubium correcta est per Deere(1 Latine : 1° Utrum episcopus titularis possit, absque spécialité· scripto, erigere altare ubicumque velit, etsi in domo suae habitationis existât jam capella ad usum suorum consanguineorum ? 2° Utrum possit, praeter suam Missam, alias celebrare facere? 3° Utrum haec Missa aut hae Missae valeant pro adimplendo praecepto etiam suis consanguineis secum commorantibus et personis non solum addictis suo servitio, etsi non necessariis tempore Missae, sed etiam ad­ dictis servitio suorum consanguineorum secum commorantium ? 4° Utrum possit celebrare et celebrare facere in diebus de more excep­ tis in apostolico induito ? /1 5° Utrum casu quo sui consanguinei jam fruentes oratorio privalo ce­ lebrare fecerint Missam, episcopus, praeter suam, aliam Missam celebratidam procurare possit ? M CAPUT 111. ---- DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 193 turn diei /.9 Mai i 1806. a Leone XIII probatum, quo eadem S. R. C. censuit : « Postulandum a SSmo ut deinceps episcopi omnes sive dioecesani sive titulares, eodem privi­ legio condecorentur quo fruuntur patres Cardinales ; scili­ cet ut non solum ipsi in propriae habitationis oratorio, aut super ara portatili, ubicumque degunt, Missam facere aliamque in sui commodum permittere valeant, sed etiam fideles omnes alterutram ex eisdem Missis audientes, quo­ ties opus fuerit, praeceptum ecclesiae adimpleant ; contra­ riis non obstantibus quibuscumque ». 270. Proinde dubia ab episcopo proposita in Tarvisina. !2 Mart. 1836 (n. /i776) nullam difficultatem facessere poterant. Nam episcopus quaesivit: « An episcopus gau­ dens. prout est de more, privilegio altaris portatilis, licite possit, si forte aliquando sit morbo impeditus, jubere ut aliquis ex sacerdotibus sibi benevisis super idem altare portatile decenter collocatum juxta cubiculum suum, sacra peragat ad devotionis solatium ? Et quatenus negative, idem episcopus enixe deprecatur pro hujusmodi induito valituro pro quocumque casu eventuro ad ejusdem episcopi oratoris vitam ». S. R. C. reposuit : « Affirmative ad l "" partem. Ad 2nm : Non indigere ». 271. Ulterius privilegium altaris viatici· habent Audi­ tores Holae. Illud ipsis concessit ante Cone. Trid. Clemens VII Nonis Aug. 1527, et postea confirmavit Paulus 111 die /7 Aug. 1537. Proinde hoc privilegium a Cone. Trid. fuisse revocatum, non est dubium. Sed deinde Clemens X, // KaJ. Jan. /67/, omnia antiqua privilegia Auditorum innovavit, et. ita hoc quoque privilegium revixit. Vide etiam Clementis XIII const. Ex justitia. 27 Aug. 1762. § 6. Idem privilegium Apostolicis Referendarii^ elargitus est ante Cone. Trid. Paulus 111 die 30 Julii 1510 \ et num fuerit postea a Romanis Pontificibus confirmatum, ignoramus. 272. Omnes Vicarii Apostolici a S. C. de Prop. Fide ha­ bent indultum quo missionariis concedere possunt privile­ gium celebrandi super altari portatili, etiam sub terra et sub dio, in loco tamen decenti. Nonnumquam Sedes Apos­ tolica etiam fidelibus sive sacerdotibus sive non sacerdoti­ is r· î r’ S it'1} m ;F r/% » t 194 TRACTATUS CANONICOS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA bus hoc privilegium petentibus concedit hodie per Secretariam Brevium, antiquitus per S. C. C. Hoc in casu una tantum Missa permittitur, nisi contrarium in Brevi expri­ matur; sed quocumque die Missa celebrari licet, servatis servandis, etiam feria V majoris hebdomadae, si hac dic festum de praecepto occurrat. At .Missa celebrari non potest, nisi praesente privilegiata persona, quae sola satisfacit praecepto, nisi aliud ex Brevi constet. Romanus Pontifex in Brevi praecipit ut altare portatile debito cum honore et reverentia teneatur : quod illius consecratio postulat. In­ super addit .Missam celebrari non posse, nisi in loco honesto et tuto ; honesto nempe locus debet esse congruus Missa­ rum celebrationi, mundus, et convenienter ornatus ; tuto, ita scilicet ut Missa possit secure, absque ullius prophanationis periculo, celebrari. Hinc ex simplici concessione alta­ ris viatici Missa celebrari non potest sub dio, sub terra, in navi, quia haec loca, utcumque munda et ornata, honesta ac tuta non sunt. Revera quando Sedes Apostolica id indul­ ged expresse dicitur in rescripto, aut saltem non praeci­ pitur ut Missa celebretur in locis honestis ac tutis ; c. g., in concessione Bonifacii VIII in favorem episcoporum nulla habetur restrictio, salvo semper jure divino; et in rescripto quo Missionariis datur indultum altaris viatici, permittitur Missae celebratio sub terra et sub dio et praescribitur tan­ tum ut Missam celebrent in locis decentibus. Ceterum necessc non est ut locus celebrationis Missarum prius ab Ordinario visitetur, nec necessario requiritur ut locus sit ab omnibus domesticis usibus libero (n. *217}., nisi aliud Breve ferat. § 2. — De Missae celebratione extra ecclesiam et oratoria ex necessitate. 273. Benedictus XIV, De sacros. Missae sacrificio, lib. Ill, cap. VI, η. 7, haec habet : « Lex quae prohibet ne quis Missam alibi celebret, quam in templis aut oratoriis publicis privatisque, praecipuam quamdam restrictionem habet, si Missa quae omnino celebranda sit, non possit in CAPUT III. ---- DE LOCO CELlf&RATIOMS MISSARUM 195 hujusmodi locis celebrari ; nam eo in casu licet sacrificium ubique facere, dummodo locus in quo iit. nihil indecoris habeat, juxta can. Concedimus, dist. /, De consecr. : In itinere vero positis, si ecclesia defuerit, sub dio seu in tentoriis, si tabula altaris consecrata celerague sacra ministeria ad id officium pertinentia ibi affuerint, Missa­ rum solemnia celebrari concedimus ; aliter omnino interdicimus. ΥλριχίΛcan. Sicut, De consecr., dist. i : Satius est Missam non cantare aut non audire quam in illis locis ubi fieri non oportet, nisi pro summa contingat necessitate, quoniam necessitas non habet legem. S. Tho­ mas, ,7 p., qu. 83, a. 3, in responsione ad duobus illis textibus canonicis utitur, ut ostendat etiam extra templa posse, si necessitas urget, Missam celebrari. Suarez in 3 p., disp. 8/, sect. 3, notat haud ita fidendum illis textibus, qui neque ex constitutionibus Summorum Pontificum, neque ex decretis conciliorum generalium desumpti sunt; quo significare voluit iis non propterea auctoritatem legis acce­ dere quod a Gratiano in Decretum suum conjecti sint, sed tantum iis esse auctoritatis, quantum habeant apud aucto­ res suos. Eos autem ait communi consuetudine esse receptos et aequum esse Missam, si legitima causa interveniat, extra templa etiam et capellas celebrari posse ». Equidem Trid. Cone, prohibuit episcopis ne permitterent Missae celebra­ tionem omnino extra ecclesiam et ad divinum tantum cul­ tum dedicata oratoria, et a fortiori hanc celebrationem prohi­ buit sine episcopi licentia. At mens Tridentini non fuit sub hac prohibitione comprehendere etiam urgentis necessita­ tis casus (1). 274. Haec necessitas in genere vcrificatur quando eccle­ sia vel oratorium non adest, aut adiri non potest, vel non sine magno incommodo, a fidelium multitudine quae proinde Missa cui assistere debet, careret, nisi haec extra eccle­ siam aut oratorium celebraretur. Diximus a fidelium multitudine, quia Missa extra oratorium et ecclesiam cele­ brare non licet in gratiam aut solius sacerdotis, aut alicujus (1) Gallico, De usu altaris porlatilis, cap. IX, n. G scqu. I n & Η- Ί r i {96 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA familiae particularis, aut paucorum fidelium. Ad rem Gal­ lico. /. c. : « Si ageretur de paucorum tantummodo neces­ sitate spirituali, satius esset profecto hos patienter tolerare defectum sacrificii, quam propter paucos relaxare rigorem sanctissimae Tridentinae legis diligentissime observatae... Verum dum multis simul est consulendum, extremam hanc severitatem a Trid. Cone, fuisse adhibitam, nulla ratione sua­ detur ». Quaenam vero sil fidelium multitudo, cujus spiri­ tualis necessitas Missae celebrationem extra ecclesiam et oratorium permittit, prudenti Ordinarii arbitrio remittitur. 275. Nam, veriiicato etiam necessitatis casu, requiri Ordinarii licentiam pro licita Missae celebratione extra ec­ clesiam et oratorium, probat Gattico, Z. c., n. S sequ, (1). Quod si necessitas adeo urgens est ut nullam patiatur mo­ ram, sufficeret praesumpta Ordinarii licentia; e. g., si in aliquo pago aut civitate omnes ecclesiae, ob terrae motum, corruerent, nec stalim adiri posset Ordinarius, non esset Missarum celebratio sub tentoriis tamdiu differenda, quamdiu nuntius cum Ordinarii licentia regrederetur. Gallico, /. e., n. /!?, addit, Missam extra ecclesiam et oratoria, in casu necessitatis absque Ordinarii licentia, posse etiam li­ cite celebrari, si haec consuetudo in dioecesi vigeat. Potius videamus quinam sint in concreto necessitatis casus, in qui­ bus episcopus hanc Missae celebrationem permittere potest extra ecclesiam et oratorium, apte compositis portatilibus aris ad omne irreverentiae periculum removendum. 276. Juxta unanimem Doctorum sententiam, episcopus hanc licentiam elargiri potest: 1° Si tanta hominum mul­ titudo ad aliquam ecclesiam confluat, ut illi capiendae an­ gustia sacri aedilicii impar sit; 2° Si tempore pestis fide­ lium multitudo, in communes curationis vel experimenti domus detenta, ad ecclesiam et publica oratoria accedere nequeat; 3° Si omnes oppidi vel civitatis ecclesiae vel pu­ blica oratoria ab hostibus occupata sint, aut ab elementis, e. g., a terrae motu,eversa, itaut impossibile aut periculo­ sum sil in eisdem sacra peragere. Attamen si una ecclesia (1) S. Alphonsus, VI, n. 356: De Lugo, De sacra m. Euchar., disp. XX, n, 48 ; Sahnanlicenses, cap. VI, n. 49, CAPUT III. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 197 aut publicum oratorium superfuit, sua amplitudine capax continendi totius oppidi incolas, etsi aliae ecclesiae et ora­ toria publica corruerint, episcopus licentiam de qua agi­ mus,concedere non posset; 'C In militum castris, ab eccle­ siis et oratoriis publicis longe distantibus. Capellani militum saepe habent privilegia pro sacramentorum administratione et Missae celebratione in militum gratiam; quorum privi­ legiorum exemplar exhibet Gattico, 7. c., n. 17. At prae­ scindendo etiam a peculiaribus capellanorum privilegiis, a Sede Apostolica obtentis, Ordinarius loci permittere pos­ set Missae celebrationem sub papilionibus, ut milites eidem assistere valeant ; 5° Tandem si fidelium multitudo in iti­ nere reperiatur, nulla extante ecclesia aut oratorio publico, in eorum favorem Missae celebratio permitti poterit in se­ curo ct decenti loco, e. g., in littore maris, si de navigan­ tibus agatur. 277. Quaeritur num in ultimo exposito casu liceat Missam celebrare in navi. Hanc quaestionem magna eru­ ditione, pro more, agit Benedictus XIV, 7. c., n. 8 sequ. In primis enim merito reprobat usum Missae siccae, id est quae sine consecratione et consummatione, sed cum aliis omnibus caeremoniis celebratur in navi, vel coram infirmo, vel coram peregrinis ad aliquod sanctuarium confluentibus, deficiente vera Missa : haec enim Missa sicca non est nisi sacrificandi ct celebrandi ridicula simulatio. Deinde quoad propositam quaestionem, relatis diversis doctorum senten­ tiis, ita concludit : « Sed per Sedis Apostolicae quae nunc invaluit, praxim sublata est omnis disputatio Scribunt enim viri SS. CC. Romae peritissimi... (1) apostolico opus esse privilegio, ut in mari Missa celebrari possit; neque satis esse privilegium altaris mobilis quo continetur clausula in loco honesto ac luto quae mari non convenit : ideoque peculiare privilegium oportere a Pontifice impetrare, quod nonnisi sub illis conceditur conditionibus, ut tutum navigium sit, ac longe absit a littore, tranquillumque sit mare et celebranti adsit etiam alter vel sacerdos vel diaconus qui, si quis coo(1) Cardinalis Petra in comm. ad const. Apostolic, tom. IV, pag.213 sequ.; Meratus, ad Gavantum, tom. 1, par. I, pag, 298 sequ. <98 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA riretur motus quo periculum esset ne calix everteretur, possit manu calicem ab ejusmodi periculo eripere. Videatur indultum quod militari Ordini Hierosolymitano concessit Clemens XI in ejus Bullario ordine undecimo, pag. 51, cui post accuratam S. C. ea de re disceptationem eae appositae sunt conditiones ». Igitur neque in gratiam fidelium navi­ gantium, neque multo minus in commodum ipsius sacer­ dotis Missa in mari celebrari potest sine speciali Sedis Apostolicae induito ; cujus indulti exemplum habes in Anconilana, 30 Sept. 1817 (n. 5120). 278. Porro in relatis necessitatis casibus Missae celebra­ tio extra ecclesiam et oratorium publicum permitti non po­ test, nisi diebus festis, cum in diebus fcrialibus necessitas assistendi Missae non adsit (1). llacc doctrina firmatur ex responsione S. R. C. in Sedu?ien., 27 Aug. 1836. Nam parochus facultatem perpetuam celebrandi ante fores sa­ celli inhonorem B. Μ. V. aedificati et ab ecclesia parochiali leuca distantis pro diebus Visitationis B. Μ. V et aliis in quibus occurrit populi concursus, petiit a Sede Apostolica ob praedicti sacelli exiguitatem qua fiebat ut multi, sacer­ dotem celebrantem non videntes, minorem sacrificii fruc­ tum perciperent (!?!); et ideo extra sacellum in muro altare cxtructum fuerat, quod, finito Missae sacrificio, ita claude­ batur, ut omnis irreverentiae periculum remotum esset. S. R. C. rescribendum consuit: « Negative juxta votum » (2). Sed huic regulae generali nonnullae sunt exceptiones. Ita si plurcs fideles sive in itinere sive in castris Missa diu carucrunt, quae die feriali celebrari potest, aequum est ut spirituale Missarum subsidium et solatium eisdem die fe­ riali praebeatur, praesertim si deinde Missae per plurcs dies assistere non possent. Item quando magna pugna subeunda quam primum fuerit, aut magna de hoste subacto fuerit reportata victoria, auctores probare solent Missae celebrationem die non festo. Gattico, /. c., n. 11, putat in tentorio supremi ducis exercitus etiam quotidianae Missae (1) S. llphonsus, VI, η. 33ϋ ; De Lugo, De sacram. Euchar., disp. XX. n. 48. (2) Vide in collectione Gardelliniana commentarium hujus responsionis. CAPET 1Π. ---- DE LOCO CELEBRATIONIS MISSAREM 199 celebrationem permitti posse. Pariter juxta fidelium multi­ tudinis necessitatem, Ordinarius potest permittere die festo etiam plurium Missarum celebrationem. 279. Coronidis loco quaerimus num aliquando sacerdo­ tibus catholicis licitum sit in templis schismaticorum et hae­ reticorum Missam celebrare. In primis animadvertimus templum ab haereticis erec­ tum et dicatum non esse reipsa consecratum, saltem si de­ dicator verum characterem episcopalem non habebat, aut ritum ab Ecclesia catholica probatum in templi dedicatione non adhibuit. Hinc Benedictus XIV in epist. Jam inde, 1^2 Maii 1756, §5, rite animadvertit inauguratas ab hae­ reticis ecclesias iterata consecratione dicari, citans plura antiquitatis exempla pluresque canones ex Decreto desump­ tos. Proinde manifestum est sacerdotes catholicos non posse Missam hoc in templo celebrare, etiamsi templum non am­ plius ad haereticos aut schismaticos, sed ad ecclesiam ca­ tholicam pertineat, nisi prius ab episcopo catholico valide dedicetur. Quod si dedicator erat verus episcopus et ritum Ecclesiae catholicae in dedicatione servavit, dedicatio valet juxta doctrinam Benedicti XIV, /. c., § 5, cum Glossa, in can. 20, 21, 22, (list. 1, De consecrat., in Decreto, ita ut templum rursus dedicari non debeat, si ad cultum transeat catholicum; item templum catholicum ab haeriticis occu­ patum non ideo suam dedicationem amittit. De hoc haere­ ticorum aut schismaticorum templo valide dedicato proce­ dit posita quaestio, nempe, num aliquando sacerdotibus catholicis liceat in eodem Missae sacrificium offerre. S. G. S. Officii, / Dec. 1757, huic quaestioni respondet : « Haberi pro regula universe accepta et servata, non licere catholicis communicare in divinis cum haereticis et schisma­ ticis. Verum in quibusdam casibus particularibus regula haec aliquas patitur exceptiones, nempe si in eadem ecclesia ha­ beantur capellae et altaria separata, (piorum aliqua tantum catholicis,alia schismaticis inserviant; si ejusdem ecclesiae partes sint separatae, et in una celebrent solum catholici, in altera tantum schismatici : tum promiscuus ecclesiae usus tolerari poterit. Quatenus vero haec deficiant, R. P. 200 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA i). A rchiepi scopus mandare poterit suae dioecesis parochis ut altaribus portatilibus utantur, juxta facultates illis in formula impertitas quasque Sanctitas Sua rursus dare et renovare intendit ». Si agitur de catholicorum ecclesiis quas haeretici aut schismatici occupaverunt, est ratio specialis favore sacerdotum catholicorum; nam ipsae ecclesiae jure ad catholicam perlinent Ecclesiam et insuper earum dedicatio fuit non solum valida, sed etiam licita. Hinc eadem S. C. die 13 Junii i 633, rescripsit : « In ecclesiis catholicorum Rhetiae ab haereticis occupatis missionarii possunt sua exer­ citia continuare ». Licet haec vera sint, tamen quoniam in concreto exinde de facto gravia semper oriuntur incom­ moda, pericula, scandala, hinc haec promiscuitas e\ itanda est; et S. C. de Prop. Fide non semel reposuit missiona­ ries, potius quam celebrare in ecclesiis haereticorum et schismaticorum, etiam in altaribus separatis, debere uti pri­ vilegio altaris portatilis (1). Vicarius Apostolicus Malacensis recenter exposuit S. C. S. Officii gubernium brilannicum aedificavisse favore militum unicam capellam, ubi dic domi­ nico, diversis horis, sacrae functiones celebrantur pro ca­ tholicis et pro protestantibus. In qualibet capellae extrema parte est altare, uni cult ui exclusive reservatum, et dum ibi sacrae illius cultus peraguntur functiones.aliud altare diversi cultus volo absconditur. Vicarius Apostolicus petebat num haec tolerari possent, attenta difficultate capellam catho­ licis militibus propriam a gubernio anglico oblinendi. S. C. reposuit die 5 Junii i889: « Attentis expositis, usum de quo quaeritur, tolerari posse, dummodo scandalum absit, et nulla alia habeatur ecclesia in qua catholici milites reli­ gionis officiis satisfacere valeant; et ad mentem. Mens est ut Vicarius Apostolicus sollicite curet ut a gubernio brilannico erectionem capellae obtineat, quae soli catholicorum usui sit destinata; etsi quidem gubernium recuset, studeat capellam hujusmodi, quo citius fieri potest, aedificari, conrogalis undecumque eleemosynis » (2). (1) Vide Collectaneam S. C. de Prop. Fide, n. 1797, 1798, 1799 1831. (2) Collectanea S. C. de Prop. Fide n. 1853. ’ CAPET 111. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 201 ■ SECTIO II De loco proximo celebrationis missarum, idest de altari ί . 280. Quocumque in loco sacrificium eucharisticum of­ feratur, semper offerendum est super altare. Proinde altare est locus proximus, immediatus et omnino necessarius pro Missarum celebratione ; de quo modo agendum est. Articulus I Quid et quotuplex sit altare. 281. In genere altare est locus super quem sacrificium Deo offertur ; et ideo sacrificium et altare sunt inter se rela­ tiva, quia altare est pro sacrificio offerendo et sacrificium offertur super altare et tantum super illud. Locus sacrifi­ cii appellatus est altare, veluti alta ara, quia, ut pluri­ mum, nonnihil a terra sublevatus est, ut actio sacrifica commodior sit et facilius adstantes oblationem in illo per­ actam intueri valeant. Porro altare, proprie loquendo, comprehendit basim cum tabula superiori (2) ; sed ali­ quando nomine altaris venit etiam sola tabula superior, super quam sacrificium offertur, quaeque, strictiori sensu, appellatur etiam mensa altaris. 282. Altare eucharisticum, juxta receptam Ecclesiae disciplinam, dicitur et est immobile seu fixum, «piando mensa altaris, sesc protendens ad totum altare, consecratur conjunctim cum basi, ita ut unum compositum consecratum cum basi constituat, nec separari ab eadem possit, perma­ nente consecratione. Hoc in casu altare appellatur immobile seu fixum, quia revera mensa altaris, quae venit nomine altaris (n. praec.), est fixa basi per consecrationem et ab (1) Vide canonistas in titulo De consecratione ecclesiae vel altaris, XL lib. Ill Decret. (2) De Lugo, De sacram. Euchar.. disp. XX, η. Ί1. I ·· t* for f 9 I* 202 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA eadem removeri nequit, quin altare statim 'suam consecra­ tionem amittat. Hinc lingi utique, potest altare immobile et fixum quod movetur et ad alium transfertur locum, rema­ nente consecratione, si nempe ita elaboratum est, ut. quin tabula altaris a basi amoveatur, totum altare, scilicet basis cum tabula, de loco in locum transferri queat. Neque ad immobilitatem altaris necesse ullatenus est, ut ipsum al­ tare sit super pavimento terram immediate tangenti ; potest enim altare immobiliter consecrari, etsi subtus sit altera ecclesiae contignatio, seu subterraneum, uti reposuit S.R.C. die // Dee. /888 (i). In altari immobili seu fixo Missactflebrari potest in quacumque parte superioris mensae seu tabulae altaris, quia totum altare, tabula cum basi, est con­ secratum (2). Ceterum decet ut Missa non nisi in medio altaris celebretur. 283. E contrario aliquando non consecratur totum altare, mensa cum basi, sed consecratur sola mensa altaris, vel, ut plurimum, parva petra quae deinde ponitur in medio partis superioris altaris, de uno in alium locum asportabilis. Hoc in casu altare vocatur mobile, gestatorium, viaticum, porlatile, quia talis revera est mensa seu petra consecrata, quae venit nomine altaris, licet reliquum altaris, haud con­ secratum, fixum sit et immobile. In hoc altari mobili Missa celebrari potest tantum super petram consecratam et non in alia altaris parte. Hinc si petra consecrata sese protendit ad totum altare. Missa celebrari potest in qualibet parte, etsi magis deceat ut in medio celebretur ; si est parva, uti esse solet, in medio posita, super illam tantum .Missa celebrari valet. I 284. Gattico, De usu altaris portatilis, cap. Z, n. /0 sequ. et eap. /Eper totum, probat altaria mobilia in primis Ecclesiae saeculis in usu fuisse et nemo ignorat hodiernam Ecclesiae disciplinam eadem admittere. Quanquam in eccle­ sia consecrata saltem altare majus debeat esse immobiliter (1) Hoc decretum non est in appendicibus collectionis Gardellinianae, sed de ejus authenticitate dubitare non licet, cum desumptum sit ex archivio S. C. de Prop. Fide. (2) Giraldi, Expos. Jur. Pont., p. I, sect. 590. 203 consecratum (m. 160), tamen alia altaria possunt esse mo­ bilia. In ecclesia tantum benedicta potest altare immobiliter consecrari, juxta responsionem S. R. C. in Molinen.t 1*2 Sept. i857 (n. 5251), ubi proposito dubio : « 16° 1'trum in ecclesia tantummodo benedicta altare possit consecrari, quin prius ipsa ecclesia consecretur »; S. C. reposuit: « Ad 16,,rn : Affirmative » (I). At omnia altaria possunt quoque et solent esse mobilia. Prae oculis autem habenda est responsio S. R. C. in Sancti Hippolyti, 31 Aug. 1867. (n. 5386), ubi proposito dubio : « 1° Episcopus, visitatio­ nem suae dioecesis instituens, reperit quod in plerisque ecclesiis parocbialibus altare principale seu majus non sit altare fixum, sed tantum ligneum cum ara lapidea seu portatili : quaeritur an istud tolerari possit»; S. C. reposuit: «Ad lom : Dummodo adsit in ecclesia solummodo benedicta saltem unum altare ad modum fixi, quod potest esse ex muro confectum cum ara lapidea quae portatilis vocatur, reliqua altaria, majori non excluso, possunt quidem esse ex ligno cum ara portat ili idque esse potest etiam in ecclesia parochiali. Si vero nullum altare ex muro saltem confectum reperitur, convenit ut unum saltem hoc modo erigatur, ipsumque etiam convenit sit altare principale ». Haec eadem repetantur de oratorio publico. Tandem in oratorio prixato altare debet esse mobile, licet consecratio altaris immobilis esset valida. Hinc in Thelesina seu Cerretana, 2-1 Maii 1895. ad dubium : « In quodam oratorio privato altare fuit solemni ritu consecratum. Poterat consecrari altare hoc et peracta consecratio estne valida? » S. R. C. reposuit : « Ad 3""‘ : Negative ad primam partem ; affirmative ad se­ cundam ». Solum si agitur de oratorio semi-privato seu semi-publico, c. g., seminarii, magno et definitivo, tolerari posse videtur, sicuti ejusdem oratorii dedicatio solemnis \n. 216), ita et consecratio altaris majoris. 285. Aliquando autem in usu loquendi liturgico altare immobile seu fixum et altare mobile, viaticum, portatile. sumuntur in sensu magis materiali. Ita, e.g., altare prixileCAPUT III. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM (I) In Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 832} per errorem ad propo­ sitam quaestionem refertur negativa responsio. 20t , -’ • ! ‘ ; !( gîj ’ , ' ■ 5 '■ jj I TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA giatum de quo mox, debet esse immobile seu fixum, ita ut altare portable non sit. privilegiatum, etsi neque in supplici libello, neque in rescripto de qualitate altaris mentio fiat, uti rescripsit S. C. Indulgent., /5 Dec. 1841 (1). At vero in casu nomine altaris immobilis seu fixi intelligitur quod a loco dimoveri non possit ; nomine altaris portatilis yzzc/ίΖ uno in alium locum transfertur, ut reposuit eadem S. C., 20 Martii 1846 (’2). Hinc S. R. C., die 26 Martii 1867 : « Ne autem dubium circa qualitatem altaris fixi exoria­ tur, Sanctitas Sua edixit et declaravit sufficere ad constituendam qualitatem altaris fixi, ut in medio altaris stabilis ct inamovibilis, licet non consecrati, lapis consecratus etiam amovibilis ponatur» (3). 286. Praeterea est quoque altare privilegiatum. Nam aliquando Sedes Apostolica concedit privilegium ut Missae celebratione anima a purgatorio liberari statim pos­ sit per indulgentiam, si divina Misericordia id acceptum tulerit. Hoc in casu habetur altare privilegiatum', etsi quidem hoc privilegium adnexum sit tali altari, est altare privilegiatum locale ; si personae ubivis celebranti conccssum est, est altare privilegiatum personale. De hoc altari privilegiato nobis in praesentiarum agendum non est. Tandem omnes sciunt quid sit altare majus seu primum vel principale, ut ab aliis minoribus in eadem ecclesia distinguatur. 287. In ecclesiis Graecis unicum semper fuit altare, uti constat ex S. Ignatio Martyre, Epist. adPhiladelph.,n. 4, el ex Theodorcto, Hist. Ecc., lib. Leap. XXI, et adhuc hodie unicum est : imo una super illud celebrata Missa, altera per eumdem diem celebrari minime potest ; de qua re alias. Quamquam vero Graeci unum habeant in ecclesia altare, tamen plura ipsique ecclesiae proxima ac muro dis­ juncta sacella sive oratoria habent, quae parecclesiae vo­ cantur, quasi ecclesiarum appendices, in quibus liturgiam (1) In Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 1119. (2) In cit. Collectanea, n. 11’23. (8) In cit. Collectanea, n. 834 ; hoc decretum non legitur in collec­ tione Gardelliniana. Caput ni. DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 205 profestis diebus privatim agunt (1) ; insuper hodie saepe in ecclesia,praeter altare Graecum pro Graecis, esi Latinum altare pro Latinis. Disciplinam unius in ecclesia altaris re­ ceptam antiquitus fuisse etiam in quibusdam Africae Eccle­ siis intelligimus ex Optato Milevitano, lib. I,pag. 21 ; sed in genere « discrepant inter se eruditi viri, extiterilne, jnxta veterem disciplinam, in Basilicis Ecclesiae Occidenta­ lis unum an plura altaria ; primum quidem affirmat Scheleslrat., pari, 1 Ador. Ecclesiae Orientalis, cap. Il, De Missa privata in Ecclesia Latina; sed contra Card. Bona, Her. Lilurg., lib. /, cap. XIV, n. 3, innixus auctoritate Valfridi, cap. IV, plura altaria fuisse in Romana Basilica S. Petri, demonstrat ». Ita Benedictus XIV, in const. Alla­ tae, 26 Julii 1756, § 37. Attamen ut in ecclesia jam con­ secrata altare erectum destruat vel novum exlruat. pres­ byter, ecclesiae rector, indiget licentia episcopi ex can. 4, (list. 68, et ex can. 25, dist. 1, De consecrat., in Decreto. Saeviente autem persecutione, proposito dubio : « I irum liceat altaria et mensas, tempore persecutionis, ab ecclesiis auferre » ; S. C. S. Officii, 4 Julii 1776, reposuit: « Affir­ mative, dummodo non adsit, scandalum et contemptus reli­ gionis » (2). 288. Per se patet altare super quod Missa celebratur, debere esse ad hoc reser\ atum et ab omnibus prophanis usi­ bus liberum et mundum. Id quidem ob reverentiam Deo debitam apud omnes gentes receptum est, ut scilicet altare uni victimarum immolationi reservaretur; multo magis igitur servari debet pro nostro altari eucharistico. Equidem Christus I). primum eucharistiae sacrificium super eamdem mensam in qua prius coenam legalem comederat, conse­ crare voluit ; sed id fecit, vel quia deerat mensa separata et distincta, vel ut Apostolos et reliquos fideles manifestius instrueret sacram Eucharistiam id in anima suscipientis spi­ ritualité!· operari, quod terrenae epulae in corpore operan­ tur; eo vel magis quod legalis coena erat sacra et ipsam Eucharistiam praefigurans. Sed hoc factum Christi transire (1) Goar, Euchologium Graecorum, p. 1G. (2) Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 1516, 1519. 206 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA non debebat in exemplum. Hinc ab ipso aevo apostolico Missa fuit celebrata super mensam a communibus usibus distinctam, nisi necessitas aliud exigeret, salva semper re­ verentia divinissimo sacrificio. Ita, c. g., legimus Lucianum martyrem, celebrandae Missae causa, dum in vinculis esset, proprio usum esse pectore, tamquam altari ; et dia­ conorum manus pro altari ad sacrificandum adhibuisse Theodoretum (-1). « Sed haec sane sunt digna exempla quae miremur magis quam imitemur, semperque constans et perpetua fuit Ecclesiae disciplina, ut super altare Missa ce­ lebraretur ». Ita Benedictus XIV, De sacros. Missae s aer if., lib. I, cap. II, n. i. Ex dictis satis apparet in genere non sine aliqua indecentia altare adhiberi pro arma­ riolo ad servandas res sacras et multo magis prophanas. In Societatis Jesu, ii Mai i 1878 (n. 5728) ad dubium: « 13° An pars posterior alicujus altaris, praesertim si illud esset altare majus, possit adhiberi ad modum armarioli » ; S. II. C. reposuit: « Ad 13"n' : Doceat de altaris forma ». Videamus potius (piale, juxta sacros canones, esse debeat altare eucharisticom, ut super illud Missae sacrificium offerri licite valeat. Articulus II De altaris structura. 289. In primis altare eucharisticum debet esse lapi­ deum. Valde probabile est Apostolos saepius celebraxisse super altare ligneum, cum sane nemo prudens ambigere valeat difficillimum fuisse semper parari potuisse lapideas mensas, quocumque illi in orbis peregrinatione pervenirent ; et fortasse etiam ad Christi D. exemplum qui, legali coena peracta, ad mensam ligneam assidens, semetipsum obtulit in sacrificium. Pariter primis Ecclesiae saeculis tempore persecutionum, licet altaria lapidea non essent ignota, tamen sacerdotes passim lignea adhibebant, quia in privatis do­ it) Gattico, De usu altaris porta!ilis, cap. 1, n. 3, sequ. 207 niibus, in carceribus similibusque locis altaria lapidea ha­ beri non facile poterant. Imo, etiam reddita Ecclesiae pace, nonnullae ecclesiae lignea altaria servaverunt, et nonnum­ quam mentio etiam occurrit de altari metallico, aureo scili­ cet vel argenteo. Sed communius altaria fuerunt lapidea, sicuti sunt illa quae adhuc in catacumbis cernuntur,et paulatim ex consuetudine inductum est, ut Missa celebrari pos­ set tantum super altare lapideum ; quae consuetudo deinde positivis legibus firmata fuit. Hinc canon 31, (list. /, De consecr., in Decreto, desumptus ex can. $6 concilii Epaonensis (an. 517) statuit : « Altaria si non fuerint lapidea, chrismatis unctione non consecrentur ». Nec deest mystica ratio quam his verbis proponit Simeon Thessalonicensis apud Gattico, op. c/l., cap. II, n. 5 : « E lapide est altare quia Christum refert qui etiam petra nominatur, tamquam fun­ damentum nostrum et caput anguli et lapis angularis ; et quia petra quae olim Israclem potavit, hujus mensae imago fuit » (I). 290. Ab hac disciplina recedit Ecclesia Orientalis quae habet utique altaria lapidea, imo unicum altare in ecclesia consecrata est lapideum, sed sacrificium eucharisticum ce­ lebrat quoque super antimensia. Jam a multis saeculis in Oriente receptum est ut in ipsa templi consecratione conse­ crentur quidam panni, plures una, simul, qui appellantur antimensia, et super eos, tamquam super altare lapideum, deinde Missa celebretur.P.Goar, E ucho logium Graecorum, pag. 353 seqii., de iis antimensiis agit et pag. 6 18 sequ., refert ritum consecrationis ipsorum apud Graecos usitatum. At super antimensia celebrat simplex tantum sacerdos, non vero episcopus. Etiam apud alias orientales confessiones antimensioruin usus receptus est (2). 291. Licet vero altare eucharisticum ex lapide con­ stare debeat, idque in Ecclesia Occidentali sine ulla excep­ tione, tamen diversa est ratio altaris mobilis et altaris immobilis. CAPUT III. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM (1) Vide de his plura apud Merati, ad Gavantum, pag.l 18 ; Card.Bons, lib. I, cap. XX; et lib. 11 ; Marlene, lib. I, cap. Ill, art. VI. (2) Gattico, I. c., cap. I, n. 14. 208 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA 292. Si agitur de altari porlalili, satis est ut tabula quae consecratur, altari superimponenda, sit lapidea: reliquum mensae (praeter petram sacram) et basis possunt esse ex muro aut etiam ex ligno. Petra sacra inseritur mensae vel ita ut inde avelli possit et alio asportari, vel ita ut stabiliter de facto mensae uniatur; quo tamen altare nullo modo immobile in sensu juris efficitur, ut ex dictis n. tW satis apparet. Opportune vero monet S. Carolus Borromacus in concilio provinciali Mediolanensi IV, pari. I, lit. De ca­ pellis el altaribus : « Petra sacra ita mensae altaris inse­ ratur, ut nullum offensionis calicis periculum habeatur : tactu tamen digiti possit distingui ». Vide etiam Gavanli, debet ut in ea possit consistere saltem calix et patena cum IV.pag. 276, n. 33, consuit ejus magnitudinem non posse esse minorem uno palmo. Non requiritur ut totus pes calicis et tota patena sint super petram sacram, dummodo super eam tanta utriusque pars sit quae sufficiat ad sustentandum ne cadant. Nihilominus expedit ut aliquantulum amplior sit, ut continere valeat etiam ciborium cum particulis con- ad integrum altare sese protendens, debet esse ex lapido. nequit, oh aliam rationem, zona marmorea, de (pia mox, mullo minus poni poterit zona lignea. Basis potest esse etiam ex muro lateritio, dummodo tamen latera seu columellae qui­ bus mensa insidet,sint lapideae. Revera in Cuneen.,7 Aug. 187.7, ad 2an' (n. 5621 ), S. R. C. declaravit : « IΊ altare conse­ crandum sit lapideum, oportet ut etiam in ejus stipite saltem latera seu columellae quibus mensa sustentatur, sint ex lapide ». Mensa autem altaris potest etiam esse simpliciter superposita basi, eidem consecratione tantum unita, quin necesse sit ut etiam physice eidem uniatur : sed facile patet melius esse ut etiam physice eidem adhaereat ad probabi­ li) De Lugo, De sacram. Euchar., disp. XX, n. 67. CAPUT 111. ---- DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM I 209 lem altaris execrationem ex itandam ex ejusdem mensae motione. Hine in Gnesnen., 8 Junii 1894. ad dubium: « 1° In aliquot ecclesiis ipsius dioecesis altaria majora ceu lixa consecrata fuere, quorum mensa, seu integra tabula lapidea, nulla ex parte conjungitur structurae lateritiae inferiori ; quaeritur an hujusmodi altarium consecratio fue­ rit valida » ; S. C. reposuit : « Ad i""1 : Affirmative. Indulget autem Rmo Episcopo de speciali gratia, ut altari jam con­ secrato addantur stipites lapidei, atque unctiones prae­ scriptae in angulis private iterentur, et mensa cum iisdem stipitibus conjungatur ». 294. Ceterum sive petra sacra altaris mobilis, sive su­ perior mensa altaris immobilis, confici potest ex quocum­ que lapide, dummodo lapis: 1° Sit naturalis, non arte con­ fectus; secus consecratio esset invalida. Hinc in Lamacen.. 31 Martii J887 (n. 5982), ad dubia: « 2° An retineri possint sacri lapides c schisto illo lapide efibrmati : 3° An retineri possint sacri lapides, reliquiis Sanctorum instructi, ex gypso tamen constantes »; S. R. C. reposuit: « Ad 2"m : Affirmative. Ad 3““ : Negative ». Cum vero ardesia seu lavagna sit lapis naturalis, hinc ex eadem altaria portatilia confici posse, reposuit S. C. S. Officii, / / Martii 1681, in Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 826 2° Sit unicus, ita ut si mensa altaris immobilis aut petra sacra constaret pluribus lapidibus simul unitis, aut uno lapide rupto, consecratio foret irrita. Id salis patet ex antiquis ordinibus liturgicis et ex ipsoinet Pontificali Romano, ubi. dum de all ari agitur, semper nominatur lapis in numero singulari ; id congruit etiam significationi symbolicae altaris lapidei, quam n. 289 indicavimus ; id tandem expresse et pluries tradidit S. R. C. Praeter Fancn., ii Junii 1843 (n. Zi966),quam retulimus n. ilii. in Xivernen.. 28 Sept. 1872 (n. 5524), episcopus exposuit in quadam ecclesia servari aram lapideam, in qua collocata erat ara porlatilis. Quoniam vero tabulam illam, uti altare fixum, consecrari in votis esset moderatoribus ecclesiae ipsius, ara porlatilis extracta fuit eique substituta alia lapidea tabula quae locum arae porlatilis occuparet, ita tamen perfecta ut cum magna 1* 210 4 b TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA tabula unum corpus efficeret. In anteriori parte tabulae effossum fuit parvum sepulchrum pro reponendis reli­ quiis (1); verum sepulchrum ipsum ita fuit c.xtruclum ut pars in majori, pars in minori tabula inveniretur. Altare ita dispositum una cum ecclesia consecratum fuit. S. 11. C. censuit : « Altare de quo in precibus, fuisse invalide conse­ cratum, ideoque ad ejus consecrationem iterum devenien­ dum esse, attamen effosso sepulchro integre in magna tabula,ac altera minori substituta tabula lapidea, quae pro sigillo sepulchri reliquiarum inserviat ». In Eugubin. 2!) Aug. 1885 (n. 59â5), in qua agebatur de altari fixo, cui « tanqiiam corona, zona marmorea abducitur per ferri laminas conjuncta ipsi lapidi, ita ut mensa non constet cx unico lapide, uti praescriptum est pro altaribus fixis », repo­ suit: « Si tamquam altare fixum consecrandum sit. rite construi debet cum tota mensa ex unico et integro lapide, juxta canonicas praescriptiones ». In hnolen., 23 April. 1893, est similis casus, sed S. C., sanato quovis defectu, induisit altare haberi posse uti fixum ac valide consecra­ tum, non obstante marmorea corona. In Gnesnen., 8 Junii 1894, proposito dubio : « In quadam ecclesia con­ secrabatur altare fixum majus, cujus mensa erat ex lapide adeo fragili, ut in actu consecrationis quarta ejus pars sit abrupta et divisa : tum caeremoniae omnes reliquae perfec­ tae sunt et unctiones in quatuor angulis putioris partis conjunctim cum stipite : quaeritur num valide altare conse­ cratum fuerit » ; S. C. reposuit : « Negative ». Tandem licet in Vicarialus Apostolici Capitis Bonae Spei Distric­ tus Orientalis, 20 Martii 1869 (n. 5/|37), cum Vicarius Apostolicus consecravisset altare enormiter fractum, sed postea firmiter coementatum,et de alio simili altari conse­ crando dubitaret, S. H. C. reposuisset: « Consecrationem primi altaris validam esse, ideoque nec secundi altaris in­ validam fore, si fieri vellet » (2), tamen in Decreto, 19 Maii 1896, formaliter posito dubio : « 3° An altare sive (1) More in Galliis recepto ; de quo tamen vide n. 296. (2) In collectana S. C. de 1’rop. Eide, n. 835, haec S. R. C. responsio refertur in sensu contrario, sed per errorem. CAPUT 111. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 21 I fixum sive portati ic, enormiter fractum, sed firmiter coementatum, aut ex pluribus lapidibus efformatum, validcet licite consecrari possit » ; S. C. reposuit : « Ad 3 Ό : Negative; scilicet non potest altare de quo iit mentio, valide ac licite consecrari » ; 3° Sit integer, sine ullo scilicet foramine. Id cavet etiam S. Carolus Borrornaeus, citatus a Cavanti, toni. /, pag. //5. Ratio mystica est, ut hic lapis significet plenitudinem et integritatem Christi (1). 295. Sive in altari immobili sive in petra excavandum est sepulchrum, seu parvus loculus pro reliquiarum repo­ sitione de qua infra, claudendus per parvum lapidem, qui appellatur sigillum. Sepulchrum appellari aliquando solet et confessio. De hoc sepulchro ac sigillo sequentia notanda sunt. 296. Ad altare mobile quod attinet, sepulchrum debet esse in medio partis superioris petrae sacrae, intra lapidem effossum, ita ut petra sacra ex altera quoque parte perfo­ rata non sit. In cit. Sancti Hippolyti, ;>/ Aug. 1867 (n. 3386),ad dubium : « 2° Altaria portatilia plerumque ta­ lia sunt, m ex duabus partibus constent, et quidem pars superior est lapis, pars inferior est lignum ; et inter lapidem et lignum in quodam concavo spatiolo positae sunt reliquiae Sanctorum, quae proinde ex una parte lapidem, ex alia parte lignum tangunt, adeo ut sepulchrum pro dimidia sua parte ex lapide, pro altera dimidia parte ex ligno formetur. Quaeritur an haec altaria portatilia in usu retineri possint » ; S. R. C. reposuit : « Ad 2""': Altaria portatilia. uti descri­ buntur in dubio, admitti nequeunt, sed reliquiae reconden­ dae sunt in sepulchro, intra lapidem effosso, et claudendae cum parvo operculo ex lapide etiam confecto ». In Galliis et in nonnullis etiam aliis locis mos erat excavandi sepul­ chrum in parte anteriori petrae sacrae; S. R. C. non semel reposuit altaria portatilia hactenus hoc modo consecrata retineri posse, sed in posterum petras sacras taliter confec­ tas non esse consecrandas. Sufficiat citare ejusdem respon(1) Schmalz., lib. III. Dccrel.. til. XL, n.35, cmn aliis, censet hanc legem de unico et integro lapide inductam esse ex consuetudine. 212 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA sionem in Fulden., 3/ Maii /887 (n. 5979), ubi cum epis­ copus exposuisset in sua dioecesi plurima altaria porlatilia habere sepulchrum non in medio effossum, sed in fronte, ac rete clausum, ac sequentia dubia proposuisset: « 1° An ejusmodi altaria sint toleranda, vel immutanda sint, aedenuo consecranda ; 2° Et num in posterum sepulchrum altaris porlatilis in medio tabulae lapideae effodiendum sit » ; S. C. reposuit: « Ad lu,n: Quoad altaria portalilia huc usque consecrata, Rmus Episcopus acquiescat. Ad 2'"" : Affirma­ tive ». 297. In altari autem immobili sepulchrum reliquiarum debet esse vel in medio tabulae altaris a parte superiori, vel in stipite a parte anteriori, vel in stipite a parte poste­ riori, vel tandem in medio summitatis stipitis ita ut supra ponatur tabula seu mensa altaris. Haec tradit expresse Ro­ manum Pontificale, quod pro hoc ultimo casu tradit nonnul­ las speciales caeremonias, De consecratione altaris cujus sepulchrum reliquiarum est in medio summitatis stipitis. lluc spectat responsio S. R. C. in Lauden., 23 Junii /893 ; nam proposito dubio : « /i° Altaria ecclesiarum olim ad monasticos Ordines pertinentium quae habentur passim consecrata, etsi careanl sepulchro reliquiarum (procul dubio sub tabulis marmoreis reconditarum, uti recognitum fuit in duabus ecclesiis quarum altaria rursus consecrata sunt), debentne rursus consecrari ? »; S. C. reposuit: « Ad /i'"n : Datur potestas vigore facultatum S. 11. C. a SSmo D. N. Leone PP. XIII tribularum consecrandi per breviorem for­ mulam ea tantum altaria quae certo constet numquam con­ secrata fuisse ». In quonam vero consistat haec brevior formula, vide. n. 21919. } 298. Proinde non sufficit ut altare erectum sit supra re­ liquias Sanctorum, prouti olim fieri solebat. « R. M. R. Praepositus S. Ambrosii et Vicarius Generalis Mediolanen­ sis S. R. C. exposuit quod in nova subterranea crypta apud Basilicam Ambrosianam Mediolanensem effossa, ad recon­ dendum corpora patronorum Urbis primitivo eorum loco, servata fuerunt scpulchra SS.MM.Gervasii et Protasii,ilemque S. Ambrosii episcopi, confessoris et docto ris. Supra CAPUT III. ---- DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM vero praedicta scpulchra mensae altarium duae constitutae sunt ad sacrum faciendum : attamen in vacuitatem ipsorum scpulchrorum rursus authenticae quaedam reliquiae condi­ tae fuerunt eorumdem SS. MM. et S. Ambrosii rite reco­ gnitae. Cum autem dubium exortum fuerit an supra dictas mensas altarium, incumbentes adamussim locis dictarum reliquiarum, Missae celebrari possint absque additamento petrae, quam vocant, sacrae, posterioribus saeculis quasi in supplementum lypsanorum martyrum inductae, prae­ dictus orator ejusdem dubii solutionem humillime implo­ ravit ». S. B. C. in Mediolanen., 2/ Martii 187-1 n. 5583), reposuit : « In casu de quo agitur, in iisdem men­ sis altare portatile esse apponendum ». 299. Sigillum potest esse ex metallo, quantum ad vali­ ditatem consecrationis. Hinc in Lauden., 23 Junii 1893, ad dubium : « 4° In hac dioecesi extant plura altaria porla­ tilia. vulgo pietre sacre, quorum operculum ex metallo confectum est : quaeritur utrum hujusmodi altaria conse­ crationem amiserint» ; S. R. C. reposuit: « Ad /ium : Nega­ tive ». At melius est ut sit ex lapide naturali. Proinde in Sancti Joannis in America, 15 Dec. 1882 (n. 5863), ad dubium : « 1° Utrum ex quocumque lapide confici possit operculum sepulchri, an vero debeat esse marmoreum » ; S.C. rescripsit: « Ad lu,n: Affirmative ad primani partem, dummodo sit vere lapis naturalis; ad secundam, provisum in prima ». Ex his salis apparet non admitti operculum ex lapide arte confecto, aut sepulchrum coemento tantum clausum. In Arichaten., 28 Julii / &S\?(n. 588'i), episcopus exposuit in sua dioecesi altaria portalilia reperiri, quorum scpulchra coemento tantum conclusa sunt. Propositis dubiis : « 1° An in posterum in altarium consecratione in sua dioe­ cesi coemcntum tantum adhibere valeat loco lapidis seu oper­ culi pro claudendis reliquiarum sepulchris ; 2’ An ex sin­ gulis altarium sepulchris quae extant in dioecesi Arichatensi. coemcntum extrahere teneatur et pro ipso lapides de more substituere; Et quatenus affirmative : 3° An sit necessa­ rium integram consecrationem repetere, quia ob duritiam coementi, in substitutione facienda, ejusdem coementi cum 214 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA reliquiis et granis thuris facile contingeret commixtio »; S. R. C. reposuit: « Ad lum: Negative. Ad 2um : Affirma­ tive. Ad 3"n' : Affirmative,sed in casu S. R.C., utendo facul­ tatibus a SSmo D.X. Leone PP. XIII tributis, induIget usum brevioris ritus. Ilie autem ritus erit sequens. Episcopus ora­ tor vel per se vel per simplices sacerdotes, hoc tantum in casu Apostolicae Sedis nomine delegandos, certas Sancto­ rum reliquias in eisdem aris reponat, iis solummodo caere­ moniis servatis quae in Pontificali Pomano praescribuntur, dum in sepulchre reconduntur reliquiae et superponitur lapis ; scilicet ut signetur sacro chrismate confessio sive sepulchrum et interim dicatur oratio : Consecretur el sanctifi­ cetur ; postea reconditis reliquiis cum tribus granis thuris el superposito operculo ac firmato, dicatur altera oratio : Deus qui ex omnium cohabitattone Sanctorum, et nihil aliud». 300. Hoc autem sigillum firmandum est non cera, calce aut gypso, sed coemento, praeparato juxta praescriptum Pontificalis Romani. Hinc incit. Sancti Joannis in America, 15 Dec. 188*2 (n. 5863). ad dubium : « 2° Utrum in nova altarium portalilium consecratione, quorum scpulchrum gypso vel cera clausum fuerit,praeparari debeateoementum, quemadmodum pro regulari altarium consecratione in Pon­ tificali Romano praescribitur, au vero commune sufficiat » ; S. R. C. reposuit: « Ad2um : Standum dispositioni Pontifica­ lis Romani ». Et in Bellunen. et Fellrien., 10 Maii /890, propositis dubiis : « 1° An in posterum coementum pro fir­ mando in altari portatili sepulchri lapide, benedicendum sil ritu pro altaris fixi consecratione praescripto ; 2° An ipse episcopus idem scpulchrum coemento linire et lapide clau­ dere debeat; 3° An episcopale sigillum super parvum sepulchrum altaris addendum sil » ; S. R. C. reposuit: « Ad l"n* : Affirmative. Ad 2on* : Si agatur de unico altari portatili consecrando, affirmative : si vero agatur de pluribus aris portatilibus consecrandis, salis est ut episcopus liniat coe­ mento labium sepulchri unius arae, eidum ipse prosequitur in sacrarum reliquiarum repositione, adsistenles sacerdotes lituram et cujusque sepulchri clausuram peragant. Ad 3um: .luxta decretum in 17caricn., diei 28 Febr. 1880, sigillum episcopale apponi posse, sed non debere ». CAPET HL — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 213 301. Post haec facile intelligitur responsio ejusdem S. C. in Hergomen., 16 Sept. 1881 (n.5827). Episcopus exposue­ rat : « 1° Nonnullae altarium sacrae mensae ita sunt con­ structae, ut in ipsis reliquiarum scpulchrum non parvo la­ pide sit obtectum et calce sigillatum, sed quadam subtili lamina, confecta ex vulgo ottone aut latta, calce sigillata, vel ad quatuor angulares extremitates slamno firmata, vel alia lamina ferrea, minus lata, sed longiore transverse su­ per illam deducta, hinc et inde infixa in lapide. Hoc vero reliquiarum scpulchrum aliquando in sacrae petrae parte superiori et aliquando in inferiori cxtructum invenitur. Cer­ tum est autem dictas mensas fuisse consecratas remotiori­ bus temporibus. Quaeritur an istae sacrae mensae altarium tolerari possint ». S. C. reposuit : « Ad l,,m : Negative ». 302. Ad formam altaris quod attinet, ab initio, cum altaria mensarum similitudinem referrent, saepe una lapi­ dea mensa quatuor columnis nitebatur aliaque in medio sus­ tinebatur. Deinde, invecto more condendi in altari Sanctorum reliquias,mensa altaris quadrato superposita fuitaedilicio,ita utaltare tumuli formam haberet; quod adhuc plerumque ser­ vatur. Mensa altaris immobilis et petra sacra debent osse for­ mae quadrangularis, juxta antiquissimum Ecclesiae morem, etailabre laevata.Reliquum altaris corpus debet esscplenum. Quomodo id intelligcndum sit, rite declaratur in Nicernen., 28 Sept. 1872 (n. 5525). Nam proposito dubio: « Quid intelligcndum sit, quando praescribitur ut altare conse­ crandum sit plenum ; num scilicet sufficiat ut tabula altaris innitatur super quatuor lateribus ita clausis, ut post conse­ crationem nihil intra altare immitti possit, vel an necessa­ rium sit ut tabula altaris ita innitatur substrato lateritio operi, ut nihil omnino vacui subtus altare ipsum habeatur »; S.R.C. reposuit: « Affirmative ad primam partem; nega­ tive ad secundam ». Hinc in Trecen., 20 Dec. 186 i (n. 3338), cum episcopus exposuisset in sua dioecesi esse altaria omni ex parte lapidea, sed ita ordinata, ut tabula lapidea super stipitem itidem lapideum ex utraque parte reponatur, relicto in medio spatio quodam vacuo, sub quo recondantur capsae sacrarum reliquiarum ita commode J ·. ' \ i, 5 ‘ ’.· ' 216 THACTATL'S CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA dispositae, ni oculis fidelium, diebus saltem solçmnioribus, appareant; item osse alia altaria quae omni ex parte super stipitem reponuntur, sed ab anteriori parte columnolis nituntur, quae stipitis locum habent, circiter ad medieta­ tem tabulae»; S.C. reposuit : « Haec ipsa altaria supra expressa consecrari posse, dummodo omni ex parte stipiti­ bus adhaereant ». Quod si altare est vacuum seu apertum ita ut aliquid intra altare immitti possit, tamen ex dispen­ satione Sedis Apostolicae super illud Missa celebrari pote­ rit. Hujus dispensationis exemplum habes in Pisauren., !) Febr. i675 (n. 2723), ubi. cum episcopus suspendisset altare vacuum vigore decretorum prohibentium celebratio­ nem Missarum ad altaria vacua. S.R.C. consuit : « His non obstantibus, in casu de quo agitur, ex gratia speciali, posse tolerari ». 303. Praeterea leges canonicae alte velant, ne altare cucharisticum positum sit supra vel prope cadavera defunctorum. Sane Rituale Romanum in rubrica, De exequii^ praecipit : « Cadavera autem prope altaria non sepeliantur ». Quid plura? \n Anqelopolilana, 1 i Sepi. 1841 (n. 5102), ad dubium : « 1° An in processionibus quae intra ecclesiam cum SSmo Sacramento fieri assolent, liceat erigere altare portatile, quamvis super sepulchris sistat, ut in eo reponi tantisper valeat SSmum Sacramentum,dum aliqua stropha vel oratio canitur »; S. II. C. reposuit : « Ad 7’"" : Cavendum ne altare portable sepulchre immineat ». Quod si capella ubi est altare, per cameram separatur a sepulchris, non prohibetur Missam in altari celebrari, licet altare sit, me­ diante camera, super sepulchris. Id colligimus ex Senonen., 27 Julii 1878 n..')7'i2),ubi expositum fuit : « In coemeterio paroeciae sacellum funebre ejusdem Societatis sic ordina­ tur: In crypta loculi mortuorum ita disponuntur, ut sursum in sacello proprie dicto, a crypta camera separato, extet altare, ubi aliquando Missa celebratur. Quaeritur an licitum sit in hoc altari sacrosanctum Missae sacrificium peragere, quamvis in linea recta sint cadavera in crypta, (piae est ab oratorio prorsus separata ». S. R. C. reposuit : « Affirma­ tive ». CAPUT JU. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 217 304. Distantiam vero inter altare et sepulchrum quam Rituale non determinat, Sacrae Congregationes determina­ verunt. Ante ipsum Paulum V qui Rituale Romanum edi jussit, S. EE. et RR. in Interamnen.J3 Sept. 1593 ; in Termular., A’ Febr. /5.9/; in Tranen.. 10 Nov. 1599', in Messanen., 2 Maii i60/, prohibuerat cadaverum huma­ tionem sub scabellis seu predellis altaris. In Bertizonen.., 7 Oct. /606 (n. 326). proposito dubio: .< An ecclesiae in quibus corpora mortuorum sepnlta sunt,consecrari possint, cum id videatur interdictum in epistolis S. Gregorii Papae » ; S. R. C. reposuit: « Posse rite consecrari, dummodo cor­ pora sub altari majori sepulla non sint, vel sub confessione ubi Sanctorum corpora, et reliquiae sacrae locari debent > . Ai ad evitandas fraudes in predellae dimensione S. Carolus Borromaeus constituit sepulchrum distare debere ab altari tribus cubitis; quam regulam S. R. C. secuta est in Vola­ terrana, 17 Martii 1663 'n. 2208); in Tiburtin., 23 Mau 1816 (n. 50/|6) ; in Nicoteren. et Tropejen.,2 April. 1875 n. 0592); in Beneventana^ 27 April. 1877 n. 5689). Imo in hac ultima S. C. exigit distantiam trium cu­ bitorum non ab altari, sed a gradu vel gradibus altaris. Quod si sepultura est quidem prope altare, sed nullum in ea cadaver sepultum est. aut sepultum est in parte opposita altari, ita ut ab altari seu ab altaris gradu longius distet tribus cubitis, prohibitio canonica Missam in altari cele­ brandi locum non habet. Hinc in Senarum, 13 Sept. 17/0 (n. 3810), S. II. C. rescripsit archiepiscopo Senarum, ut. veris existentibus narratis, restitueret altare ad sacrosanc­ tum Missae sacrificium, cum janua sepulchri esset quidem prope altare, sed ipsum sepulchrum et cadavera monialium defunctarum longe ab altari distarent. 305. Episcopus permittere non potest ut altare extruatur, non servata debita distantia a defunctorum cadaveri­ bus ; et si forte extractum sit, prohibere debet, ne super illud cucharisticumsacrificium offeratur,donec cadavera fue­ rint amota, si commode amoveri possunt, etsi agatur de Re­ gularium ecclesia,uti docet Cani. Petra,in comm. const. 3 ■ Coelestini III,n./2.Sola Sedes Apostolica id permittere po- 218 .1 ■ * P TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA test ; quae tamen rigida hac in re esse solet, ha in cit. Volater­ rana, petita facultate « faciendi sepulchrum pro se et fami­ lia in capella sub invocatione SSmi Crucifixi in ecclesia cathedrali de jure patronatus ipsius et domus, longe, ab altari palmo uno minus trium cubitorum »; S. R. C. reposuit: « Lectum ». Prohibitionem canonicam urget quoque Bene­ dictus XIV in decreto edito die !?/ Julii 185% et. eadem S. C. in Veneliarum, 7 Julii 1766 (n. Λ 332). In cit. N ico­ lere n. et Tropejen. episcopus exposuit in sua dioecesi plures esse sepulturas, quae tribus ab altari cubitibus non distant ; et cum aliae sepulturae construi nequeant, atque antiquas removere locum praebere posset offensio­ nibus, postulabat sepulturas jam existentes conservare, sub conditione tamen quod in posterum in earumdem constructione leges ecclesiasticae adamussim servarentur. S. C. reposuit : « Corpora defunctorum jam condita in sepulchris quae non distant ab altari juxta praescrip­ tiones canonicas, removeantur, si id commode fieri possit; posthac vero in eisdem ncutiqnam sepeliantur ». In cit. Beneventana consodales cujusdam confraternitatis petie­ rant ut in propria ecclesia altare, ex marmore confectum, erigi queat in loco in quo aliud jam extabat altare, sed sub quo existobant cadavera defunctorum quae inde amoveri ne­ quibant, ut decreta praescribunt, cum publica auctoritas lo­ cum illum expurgare haud sineret, siquidem ibi sepulti erant qui morbo, tifo (typhus} nuncupato,perierant, et altare alio in loco erigi non posset,cum tota superficies Ecclesiae in eis­ dem versaretur conditionibus.S.C.reposuit : « Ad Ordinarium ut provideat quoad expurgationem saltem loci ad aedifican­ dum altare necessarii, juxta decreta, videlicet, quod cada­ vera non solum non existant subtus altare, sed etiam quod tribus cubilis ab ejusdem gradu vel gradibus distent ». Quod si cadavera, jam scpulta, commode removeri ne­ queunt, alia quidem sepeliri non debent, sed interim Missa celebrari poterit ; item dum agitur de cadaveribus remo­ vendis, nisi episcopus prohibuerit. 306. Sicut ecclesia, ita quodlibet ecclesiae altare aedifi­ catur in honorem et sub nomine alicujus Sancti, alicujus CAPUT III. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 219 mysterii aut rei sacrae ; et ita habet suum titulum. De titulo altaris repetenda sunt quae n.137 sequ. diximus de eccle­ siae titulo,cum sequentibus tamen observationibus. In primis altaris majoris titulus idem est ac titulus ecclesiae; alterius autem altaris titulus idem esse non debet ac titulus eccle­ siae. et duo altaria eumdem titulum habere non debent. Hinc in Thelasina seu Ccrrclana, c21 Mali J8!)5, ad du­ bium : « 2° Altare cujusdam ecclesiae consecratum fuit sub eodem titulo B. Μ. V., sub quo altare majus erat consecra­ tum : quid agendum erit in casu ? »; S.R.C. reposuit : « Ad 2""' : Binus Ordinarius proponat alium titulum pro altari minori ». Praeterea festum titularis altaris non celebratur ritu titularis ecclesiae. Quid si in altari secundario ecclesiae parochia canonice erecta est ? Casus habetur in Quebecen., // Aut/. 1858 (n. 5268). Nam episcopus exponebat pa­ roeciam Quebecensem an. 1670 canonice erectam fuisse ad quoddam ecclesiae cathedralis altare in navi laterali, di­ versum titulum habens ab eo qui proprius est ejusdem ca­ thedralis ecclesiae ; parochum vero ejusque vicarios a tem­ pore factae erectionis usque adhuc agere semperconsuevisse festum titulare dicti altaris ritu titularibus competenti, ni­ mirum duplicis primae classis cum octava, nec non titularis ipsius commemorationem addere commemorationibus com­ munibus seu suffragiis Sanctorum, quoties in recitatione divini officii suffragia ipsa Sanctorum praescribuntur. S. R. C., consulta num rite actum huc usque esset, reposuit : « Titularem altaris ubi erecta est parochia, non gaudere privilegio duplicis primae classis cum octava, nec majori ritu a parocho ejusque vicariis esse celebrandum, quam celebratur in cathedrali ecclesia, excepta tantum ejusdem tituli commemoratione in suffragiis, quam a parocho ejus­ que vicariis addi convenit ». Tandem licet mutatio tituli altaris mobilis ordinariam episcopi potestatem non exce­ dat, tamen, si agatur de mutatione tituli altaris immo­ bilis, est specialis dubitandi ratio. Siquidem altare immo­ bile in ipsa sua consecratione in honorem tituli dedicatur, et ideo, perdurante consecratione, non videtur episcopus altaris titulum posse immutare. De hac re S. R. C. egit in 220 « I TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA Argentine», 30 Mart. 1607. ad (n. 3M5); sed res­ ponsio deest. 307. E fronte altaris ad parietem apponitur imago, sive picta sive sculpta, illius Sancti in cujus nomen et memoriam altare erectum el dedicatum est. Recenter mos invectus est, in Regularium praesertim ecclesiis, collocandi in medio al­ taris aliam minorem tabulam in qua vel coloribus exprimi­ tur, vel aere, ligno aut marmore inciditur effigies alterius Sancti. Hic mos alienus est ab antiqua probataque Ecclesiae disciplina, ut probat Gardellini, in commentario respon­ sionis S. R. C. in Decreto Generali, 31 Martii , ........... KWi. ad 6*um cum Benedicto XIV in epistola data die J6 Julii /7 J6. ad episcopos et archiepiscopos ditionis pon­ tificiae. At ad evitanda pusillorum scandala, episcopus minores has imagines in altari tolerare potest, dummodo circa ipsas ea serventur quae diximus n. Ί20>ϊΙ insuper episcopus jubeat ut minor haec tabula conspectum crucis non impediat, quod expresse praecipit Benedictus XIV, /. c., ct, si agitur do altari in quo SSmum Sacramentum asserva­ tur, procul distet a tabernaculo, uti habetur in citata S. R. C. responsione. Demum episcopus imagines sive majores sive minores non patiatur in altaribus exponi, nisi praemissa carumdem benedictione, quae habetur cum in Pontificali, tum in Rituali Romano, quaeque pro minoribus tabulis ple­ rumque immerito negligi solet. 308. Tandem altare habere debet ligneum suppedaneum, quod scabellum seu predella appellatur, et baldachinum. Ligneum suppedaneum non est necessarium, si ad altare per unum plurcsque gradus ascenditur. At etiam hoc in casiiS. R. C. in Cuneen.. $ Junii I88J (n. 587/i), ad du­ bium: « 1° Tinniri episcopus praecipere possit ut. altaria ad quae per duos aut plures gradus ascenditur, sint insuper ligneo suppedaneo instructa, vel saltem tapete cooperta in diebussolemnioribus » reposuit : « Ad l",n : Affirmative ». Baldachinum apponendum esse omnibus altaribus, re­ scripsit eadem S. C. in Colronen, $7 Apr. /607 (n.3/|21), ubi ad dubium : « An in omnibus altaribus sive cathedra­ lis, sive aliarum ecclesiarum, debeat erigi baldachinum, CAPUT IU. ---- DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 221 vel in majori tantum, in quo asservatur augustissimum Sacramentum » ; S. C. reposuit : « In omnibus ». Hoc de­ cretum S.E. confirmavit in Sez/rn, 23 Mail i81(> 'n.SOVi . In altari autem in quo SSmum Sacramentum asservatur, baldachinum a fortiori necessarium esse, facile patet. So­ lum in casu, quo altare magno arcu, baldachini vices quo­ dammodo gerente, a lapillis desuper forte decidentibus protegatur, absentia baldachini tolerari poterii ; quod praxis confirmat. Articulus III De altaris consecratione. § 1. — Quid sit altaris consecratio. 309. Altare, affabre extructum, consecratur, idest vel totum altare, si agitur de immobili, vel petra sacra, si de mobili, ut super illud Missae sacrificium offerri valeat: de qua consecratione modo agendum est. 310. Definitio consecrationis altaris concinnari potest ad instar definitionis consecrationis ecclesiae; nempe est actio sacra per (piam cum certa precum formula certoque ritu ab Ecclesia instituto vel totum altare vel sola petra de profana fit sacra et Deo divinoque cultui a legitimo ministro dedi­ catur, praesertim ad Missae sacrificium ibi offerendum. Haec definitio comprehendit, ut patet, tum altaris immo­ bilis, tum altaris mobilis consecrationem : utraque autem consecratio differt ratione ritus diversi, ita ut una pro alia adhiberi nequeat (n. 3/4). 311. Ex hac definitione apparet effectus consecrationis altaris ; (pii declarari potest ex dictis n. 132. Igitur conse­ cratione altare fit aptum celebrationi Missarum. Etiam in lege naturae, ut legitur Gcn. Λ .V17//. Jacob erexit lapidem ut ibi sacrificaret, eum consecravit, fundens oleum desuper, et appellavit domum Dei. Item in lege scripta Moyses con­ secravit oleo et aliis caeremoniis tabernaculum, altare et TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA ,· • f* _ i omnia vasa sacra, prouti narratur Exod. XL. Quod si anti­ qua legis sacrificia quae umbra tantum fuerunt sacrificii novae legis, altare postularunt certis ritibus consecratum, quanto magis hoc admirabile et divinum sacrificium expos­ tulare id debet? Et revera est in jure canonico principium certissimum, nunquam posse sine peccato mortali, ne in casu quidem urgentis necessitatis, sacrum fieri extra altare aut petram consecratam. Hinc concilium Triburiense II in relato (n. i?7,7) can. 30, dist. /, De consecrat., in Decreto, incensis aut combustis ecclesiis, vel in itinere, permittit quidem Missae celebrationem in capellis, aut sub dio, vel in tentoriis, dummodo tamen tabula altaris conse­ crata ccteraque sacra ministeria, ad id officium perti­ nentia, ibi affuerint. Neque S. Sedes unquam indultum concedit, ut extra altare consecratum Missa celebretur, licet aliquando a nonnullis ad altaris consecrationem requi­ sitis dispenset. Hinc S. C. de Prop. Fide, in litteris datis dic 2 Sepi. 1780, ad Superiorem Missionum Malabarensium aiebat: « De venia celebrandi Missam in locis non bene­ dictis non est cur quaeras : habes enim, tamquam superior istarum Missionum, facultatem celebrandi sub dio et sub terra, in loco tamen decenti, etsi altare sit fractum, vel sine reliquiis Sanctorum. Sin autem per hujusmodi petitionem intelligis de facultate celebrandi sine altari benedicto, vel sine tabula seu lapide sacro altaris, id quidem S. Sedi non est in more concedere » (1). Imo si certo non constat de facto consecrationis altaris, altare rursus consecrari debet, antequam super illud Missa celebretur, juxta ea quae de ecclesia diximus, n. 15 1. In Lauden., 23 Junii 1892, ad 6’um.S.vigore facultatum a SSmo D. X. Leone PP. XIII tributarum, dat episcopo potestatem consecrandi per bre­ viorem formulam (n. 299) ea tantum altaria quae certo con­ stabat nunquam fuisse consecrata. Quod si in altari ab antiquo tempore Missa celebrata est, licet de consecratione ejusdem et ecclesiae, nulla extet memoria et nil in scriptis inveniatur, satis est ut altare pro consecrato habeatur. ( 1) Collectanea S.C. de Prop. Fide, n. CAPUT III. DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM Revera in Sancti Hippolyti., J/ Aug .1867,ad 99. (2) Giraldi, E.cpos. Juris Pont., p. I, sect, 399. &: t 230 TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA debent super singulam tabulam. Quaeritur an liceat ponti­ fici. ne nimium protrahatur consecratio, ea verba semel tantum proferre pro unaquaque tabula, dum supra eam format quinque cruces cum aqua benedicta. « 3° Utrum idem liceat quando altaria inunguntur cmn sacro chrismate et oleo catechumenorum ; « 'i° I irum praedictae unctiones fieri possint cum stylo ligneo, spongia quadam munito, ut mos est in unctionibus baptismi et extremae unctionis, non autem cum pollice nudo, ne scilicet, unctionibus multiplici vice supra petram repetitis, laceretur ; « 5° Ex Rubricis, episcopus sepulchrum propriis mani­ bus claudit. Licetne, postquam reliquias in sepulchro pro­ pria manu collocaverit pontifex, alicui sacerdoti assistenti committere curam sepulchrum signandi cum cera, episcopo praesente et jubente ; « 6° Item, circa ea quae immediate sequuntur: Manu dextera confricans, /iniens et perungens, quaeritur utrum cura liniendi et confricandi sacerdoti assistenti demandari possit, postquam episcopus propria manu consperserit oleo sancio lotam altarium supcriiciem ; « 7° In rubricis legitur quod pontifex propria manu ex ipso incenso quinque cruces format. Quaeritur an possit, postquam aliquot grana incensi super quinque cruces pro­ pria manu sparserit, alicui assistenti commendare curam ea in modum crucis disponendi ; « 8° Addunt rubricae quod episcopus ponit unam cru­ cem, de subtili candela factam, super quamlibet crucem thuris. Quaeritur utrum possit unam tantum crucem po­ nere. relinquendo aliis ministris curam ceteras dispo­ nendi ; · £3 « 9° Quid de casu in quo sepulchrum ubi reliquiae con­ duntur confractum sit? Amittitne altare portatile suam consecrationem ». S. R. C. reposuit : « Servandam omnino esse in omnibus formam a Romano Pontificali praescriptam ». 322. In Maurianen, 2 Maii /#$2, episcopus sequens CAPUT HI. DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARI Μ 23 J dubium exposuit : « Juxta Pontificale Romanum ubi fle consecratione altaris tum fixi tum portatilis agitur, quin­ que cruces in parte superiori lapidis oleo sacro inungendae sunt. Si crux in medio lapidis absit ac proinde in altaris consecratione omittatur tinctio istius crucis, quaeritur utrum invalida sit consecratio ». S.R.C. reposuit: » Valida est consecratio ; sed unctio in medio tabulae nunquam omitti debet, quamvis crux ibidem sculpta non sit ». 323. 3° Insuper Pontificale pro consecratione altaris seu mobilis seu immobilis praescribit reliquiarum repositionem in sepulcbro. Hic ritus reponendi reliquias in altari est anti­ quissimus (n. /6'/) cumque servat Ecclesia tum Orientalis tum Occidentalis, in antimensiis Ecclesiae Orientalis reli­ quiae Sanctorum reconditae sunt in angulis. Imo antiqui­ tus, reliquiis Sanctorum deficientibus, repositae in altari fuerunt memoriae Sanctorum, id est lintea quaedam quae super martyrum scpulchro aliquandiu deposita fuerant.imo etiam fragmenta evangelii, ct. quod gravius est. hostia quo­ que consecrata. Ilie usus reponendi in altaris sepulcbro hostiam consecratam vel partem ipsius, perduravit in Occi­ dente usque ad saeculum XIV et XV ct tandem ab Innocentio IV fuit jure meritoque reprobatus [I ; item usus re­ ponendi in altari fragmenta evangelii ac Sanctorum memo­ rias obsolevit. 324. Nonnulli putaut reliquias Sanctorum non esse ab­ solute necessarias pro validitate consecrationis (2 . Quid­ quid sit de praxi per antiquiora saecula quoad ecclesias cathédrales vel titulares, hodie haec sententia falsa est. Inter plures declarationes S. R. C., sufficiat citare res­ ponsionem cum instructione in Rhcdonen., Ή Sepi. 1837 n. (|S2S). Episcopus Rhcdonensis exposuerat suum praedecessorem plura altaria ecclesiarum parochialium consecravisse sim* reliquiis Sanctorum, vel non servatis caeremoniis praescriptis, petens ut haec altaria habere (1) Nouvelle Bevue Theologique, torn. Xll, pag. sequ. (2) Üe Lugo, l. c ; Suarez, in 3 p. I). Thomae, disp. LXXX1, sect. F; imo S. Alphonsus, F/, n. 369 hanc sententiam dicit comm ip niorcm, licel cidern non subscribat. 232 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA posset reconciliata sola reliquiarum repositione. S. IL C. omnia retulit SSmo (pii praecepit, ut conficeretur pro casu instructio ; eamque deinde probans, jussit ut episcopus Rhedonensisad tramites illiussese gereret. Jani vero in hac instructione haec leguntur: « Altare super quo celebratur Missa, vel fixum vel portatile, scilicet cum petra sacra tan­ tum. consecratum omnino esse debet ; ac pro ipso altari portatili seu petra sacra praecipuus est ritus observandus, unctiones adhibendae, reponendae in sepulchre reliquiae sanctorum martyrum,juxta verba Apocalypsis : Vidi sub al­ tare Dei animas interfectorum. Reliquiae ibi reponuntur ob relationem ac mysticam analogiam inter Dominum Jesum Christum, caput martyrum, ejusque membra, juxta S. Augustini verba : Convenienter autem et quasi quodam consortio ibi martyribus sepultura decreta est, ubi mors Domini quotidie celebratur, scilicet ut qui propter mor­ tem ejus mortui fuerunt, sub sacramenti ejus mysterio requiescant. Ideo sacerdos post confessionem osculans al­ tare, profert ea verba: Quorum reliquiae hic sunt. Ex quibus etiam patet necessitas ut in altare sit sepulchrum re­ liquiarum ; reliquiis enim non appositis et deficientibus, superflua ac vana essent ea verba. Praeterea sicut altare quodeumque vel immobile vel portatile evadit exeeratum ob fracturam vel perse enormem ob quantitatem, vel enor­ mem propter locum unctionum, licet levis in se fractura esset, ita exeeratum evadit ob reliquiarum amotionem. Ex hoc etiam liquido ostenditur reliquiarum necessitas in alta­ rium consecratione. Hinc si a ceteris ritibus observandis in nova altarium consecratione dispensavit aliquando Sedes Apostolica, nunquam a ritu dispensavit repositionis reli­ quiarum et a caeremoniis necessario in hoc observandis (1). Sic S. R. C. in Augustana, 2/ Apr. /668, episcopo sup­ plicanti pro facultate reconciliandi plurima miliiariaaltarium exccratorum ob solam remotionem reliquiarum, quaepropterea iterum consecranda omnino erant, cum sola reposi­ tione reliquiarum iis tantummodo servatis caeremoniis (piae (t) Sed nonnulla exempla hujus concessionis reipsa extare, ex dicendis n. sequ. patebit. CAPUT HI. ---- DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 233 in Pontificali Romano praescribuntur, respondit : In hoc casu gratiam petitam posse concedi, quae a s. rn. Cle­ mente IX concessa fuit. Si itaque hoc exemplum sequi SSmo Domino placuerit, Punus Episcopus Rhcdoncnsis posset dis­ pensari ab integra consecratione facienda omnium altarium, de quibus in precibus; attamen ineo quod respicit reli­ quias, indulged nequit ut altaria reputet reconciliata cum sola ac simplici reliquiarum repositione, quin caeremoniae serventur ad hunc ritum ordinatae. Ut igitur res procedat absque omissione vel violatione ritus constanter servati, et absque strepitu vel scandalo quod oriri posset, episcopus secreto in suo privato oratorio procedat ad consecrationem cum omnibus caeremoniis a Pontificali Romano praescrip­ tis petrarum cunctarum, in quibus reliquiae desunt, vel quamvis appositae sint, non fuit tamen adhibitus ritus or­ dinatus, easquc petras cum reliquiarum sepulchris conse­ cratas mittat ad parochos qui easdem unicuique mensae aptare poterunt. Qua functione caute ac prudenter peracta, nihil omnino admirationis vel scandali excitabitur, cum per­ paucis patere queat. Ad hunc autem timorem vitandum episcopi conscientiae et prudentiae relinquitur statuendum illud temporis spatium, quod necessarium putabit ad prae­ dicta omnia sedulo perficienda ». 325. Igitur necessarium est indultum apostolicum ut altare sine reliquiis valide consecrari valeat; aut super altare sine reliquiis Missa licite celebrari possit: et licet hoc indultum raro ac difficile concedatur, tamen exempla non desunt in gravissimis circumstantiis, pro locis praeser­ tim missionum. Confer Collectaneam S. C. de Prop. Eide, n. 825, 821). 88 i, ubi indulta elargiuntur consecrandi altaria sine reliquiis. Et in formula I facultatum n. 28.datur Missionariis licentia, deficientibus altaribus cum reliquiis, celebrandi Missam super altari sine reliquiis. Gattico, op. cit., cap. XII, n. 25, putat in gravissima et evidenti neces­ sitate, e. g., ne fideles diu Missa careant, episcopum qui nec reliquias habet, nec sperat se eas brexi habiturum esse (nec indultum petere potest consecrandi sine reliquiis . posse altare sine reliquiis interim consecrare. 234 î ·· · .. i· I it· * 9 é· * > ■ I »· TRACTATUS CANONICUS DE SAN'( T1SSIMA EUCHARISTIA 326. Imo plurium Sanctorum reliquiae necessariae sunt et non sufficerent una vel plures unius tantum Sancti ; uti ex dictis satis colligitur. Consecratio cum una vel pluribus reliquiis unius tantum Sancti foret dubia. Id desumitur ex responsione S. H. C. in Canarien, c! de Teneripha, 13 Apr. 1367 n. 5379). Nam episcopus Canariensis et administra­ tor Apostolicus Tcneriphensis in altaribus ecclesiarum utriusque dioecesis vix aras et tabulas lapideas rite conse­ cratas invenit ; ipse autem plura centena consecravit, ut illis suas ditaret ecclesias. Attamen ex labidis recenter con­ secratis : 1" Quaedam exislunl in (piorum sepulchro ex er­ rore unius tantum Sancti martyris reliquiae conditae sunt, et quae ab aliis separatae existnnt ; 2° Aliquae autem nu­ mero perpaucae de quibus dubitatur an unius vel plurimo­ rum Sanctorum reliquias contineant, ac quae ali aliis ma­ gno numero rite consecratis distingui non possunt. Quaesi­ vit ergo aS.K.G. : « 1 An primae sint denuo consecrandae, vel sufficiat in iis ab ipsomet episcopo (pii eas consecravit, aperiri sepulchrum et ibi alterius Sancti reliquias adjungere; 2° An secundae possint relinqui prout sunt, permittendo ut in eis celebretur, cum non possint ab aliis qui duorum Sanctorum reliquias habent distingui ». S. C. reposuit: « Supplicandum SSmo pro sanatione ad cautelam tantum ». Quam sanationem SSmus, quatenus opus esset, concessit. Hatio praecipua dubitandi de validitate hujus consecratio­ nis est, ni fallimur, quia, si unius tantum Sancti reliquiae in altari sunt, nequeunt esse vera verba sacerdotis in prima altaris dcosculatione. Vide Gardellini citatum .>/. sequ. Igi­ tur si casus practicus occurrat consecrationis taliter perac­ tae. xcl petenda est sanatio ad cautelam, ut supra; vel aperiendum sepulchrum,addendae alterius Sancti reliquiae, et rursus altare quod aperitione sepulchri exccratum est) consecrandum. H 327. Si vero quaeratur quorumnam reliquiae necessa­ riae sint, respondemus in primisS. C. C. die /.> Sepi. /5!)3f apud Gavanli, lom. I,pag. //.?, rescripsisse episcopo Interamnensi. adhiberi ad hoc non posse, nisi reliquias Sanc­ torum ab Ecclesia approbatorum. Et quidem necessariae CAPIT III. ---- BE LOCO CELEBBATIOMS MISSARLM 235 sunt reliquiae illorum qui ab Ecclesia approbati -uni ut Sancti, et non sufficerent reliquiae Healorum el mullo minus I enerabifium. Deficiente authentica responsione, id colligimus tum ex verbis Pontificalis Romani quod sem­ per loquitur de reliquiis Sanctorum, tum ex verbis sacer­ dotis in prima altaris dcosculatione : Per merita Sanctorum tuorum quorum reliquiae hic sunt, Ium tandem ex eo quod prohibitum sit ecclesias dicare Beatis (n. 138 . proin­ de el altaria, et ideo etiam, ni fallimur, poni in altari eo­ rum reliquias. Praeterea Gardellini in nota ad responsionem S. R. C. in (1 rati anopoliluna. Ή Mai i 1835 n. . haec habet : « Reliquiae Sanctorum quae reponuntur, marti/rum esse debent et plurium, et solum permittitur ut cum iis sanctorum confessorum reliquiae uniantur, illorum praesertim in quorum honorem vel ecclesiae vel altaria dedicantur; plurium autem Sanctorum reliquiae ponendae sunt, ut verba sacerdotis in prima altaris dcosculatione verilicentur : Quorum reliquiae hic sunt \ siculi etiam pars aliqua corporum reponenda est, non vestes am quidquid aliud hujusmodi ». Haec certe magis conformia >unt Pon­ tificali Romano et Instructioni quam retulimus n.32 i ; sed positis in sepulchro reliquiis unius Sancti martyris et unius Sancti confessoris aut virginis, putamus consecrationem valere.Xam positis in sepulchro reliquiis unius saucii marlyris tantum, jam diximusn. 326 consecrationem esse du­ biam, praesertim quia verba sacerdotis prima vice altari' deosculantis vera non sunt. Sed in casu nostro reliquiis unius martyris additae ex hypolhesi sunt reliquiae confes­ soris aut virginis, atque ita verba sacerdotis verissima sunt, ut patet. E contrario putamus consecrationem esse dubiam, si in altari positae sunt reliquiae plurium Sanctorum non martyrum ; nam ex una parte certum est antiquitus non solum super corpora martyrum, sed etiam super corpora confessorum altaria erecta fuisse (1). et ex alia in casu verba sacerdotis deosculantis altare vera sunt, sed non ap­ ti) Nouvelle llevue Théologique, l. e., et toni, VI, pag. ISI sequ. Vide n. 138. »· i: ί I* 236 TRACTATUS CANONICIS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA plicantur verba Apocalypsis et S. Augustini relata cit. n. 32/. Deest, quod sciamus, in hac materia authenticum responsum S. R. C., quae in casu practice foret consulenda. 328. Demum reliquiae debent esse authenticae, ita ul dubiae reliquiae nunquam poni valeant ; quod S. R. C. saepius declaravit et res clara est. Quod si authenticae sunt, poni in altari possunt licet nomen Sanctorum ad quos pertinent, ignoretur. Sane « episcopus Scardonensis narrans sibi ex Urbe transmissas nonnullas reliquias Sanctorum sine nominibus, supplicavit pro licentia imponendi illis nomina bene visa ». S. R. C. in Scardoncn.. /9 Aug. /630 (n. 875), reposuit : « Si reliquiae sunt authenticae, posse concedi, facto verbo cum SSmo ». Deinde vero die 7 Sepi. /630, SSinus dixit : « Episcopum illis posse uti, si sunt authenticae, in consecratione altarium absque alia denominatione ». 329. Pontificale Romanum de consecratione altaris im­ mobilis sive cum ecclesiae consecratione, sive absque eccle­ siae consecratione haec habet : « Sane sero ante diem con­ secrationis Pontifex parat reliquias in altari consecrando ponendas, ponens eas in decenti et mundo vasculo cum tribus granis thuris ; ponit etiam in eo chartulam de pergameno scriptam sub hac forma......Sigillans ipsum vasculum diligenter ». De Rossi, Hull. /872, pl. X-X/f, docet anti­ quis temporibus hoc vasculum saepe fuisse ex metallo pretioso; hodie Pontificale Romanum materiam vasculi non indicat, dummodo sit decens et mundum. Sigillatur autem vasculum diligenter sigillo cerae, ponendum deinde in sepulchro altaris, claudendo sigillo lapideo, de quo supra. 330. Pergilque Pontificale : « Celebrandaeque sunt vigi­ liae ante reliquias ipsas et canendi nocturni et matutinae laudes in honorem Sanctorum quorum reliquiae sunt re­ condendae ». Hunc ritum celebrandi vigilias ante reliquias Sanctorum recondendas in altari immobili consecrato, Pon­ tificale conservavit ex antiqua liturgia Gallicana. Igitur reli­ quiae, vasculo sigillato contentae, sero ante diem consecra­ tionis ponendae sunt in loco honesto et mundo, e. g.. in oratorio proximo ecclesiae,vel sub tentorio ante fores eccle- CAPUT III. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 237 siac consecrandae parato, ve) etiam in capella cujus altare non est consecrandum, et super feretrum decenter orna­ tu m, cum duobus candelabris el luminaribus ardentibus; insuper celebrandae sunt vigiliae ante reliquias in honorem eorumdem Sanctorum. Eae vigiliae perdurare debent per lotam noctem usque ad momentum translationis et repo­ sitionis earumdem reliquiarum in altaris sepulchro.Id Pon­ tificale expresse non tradit, sed certum est, cum sit conforme antiquae liturgiae, ex qua hic ritus desumptus (-st ' I . Hinc in Cuneen., 7 Aug.1875 (n. 5621), ad dubium: « 3° Pon­ tificale Romanum praescribit vigilias persolvendas ante re­ liquias in altari reponendas : Sufficitne matutinum cum laudibus semel vespertinis horis persolvi, clauso postea remanente tentorio vel sacello, an tota nocte psallendum, donec reliquiae ipsae processional]ter deferantur ad altare consecrandum » ; S. R. C. reposuit: « Ad 3om: Sacrae vigiliae praescriptae in Pontificali Romano per totam noc­ tem persolvendae sunt ». Haec omnia servat etiam Ecclesia Graeca, juxta Goar, Euchologium, Graecorum, pag. 83^ sequ. ; sed translatio reliquiarum vigilatarum plerumque fit alio die a die consecrationis ecclesiae et altaris. 331. Non semel dubitatum fuit quid in concreto recitari aut cani deberet in his vigiliis tota nocte perdurantibus ante Sanctorum reliquias. In primis ex dictis apparet absonum esse recitare aut canere officium dedicationis ecclesiae, cum vigiliae esse debeant in honorem Sanctorum ; insuper quando consecratur solum altare immobile, el non ecclesia cum altari, non est locus officio dedicationis; demum (piando consecratur ecclesia cum altari, ecclesia nondum consecrata est, dum aguntur vigiliae. Hinc in cit Gratianopoli fana, $3 Maii 1835 (η. 4742), ad dubium : « 2° Pontificale Ro­ manum expresse innuit quod pridie dedicationis ecclesiae matutinum cum laudibus canendum sit (ac proinde recitan­ dum pro privatim dicentibus) de Sanctis, quorum reliquiae reconduntor in vase, ante fores ecclesiae posito. Illud offi­ cium obligatne sub gravi ? Nutnquid eo die duplex maltili(!) Gardeliini, I. c. 238 & 4’ I I Î TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA num recitandum esi unum de Sanctis, alterum de dedica­ tione? » : S. R. C. reposuit : Ad 2"'" : u Officium de dedica­ tione : vigiliae juxta Pontificale ante reliquias, de Sanctis ». Rursus in Cenomanen., 7 Dec. 18I / (n. 4979), exorto dubio circa genuinum sensum relatorum verborum Pontificalis, nonnulli putabant in hisce vigiliis recitandum esse officium dedicationis ecclesiae, licet allaris tantummodo peragenda esset consecratio, et incipiendum aprimisvesperis, etiam in satisfactionem oneris divini officii, alii e contrario censebant juxta Pontificale in vigiliis recitandos nocturnos in honorem Sanctorum per psalmos et officium de communi, quin tamen hi nocturni onus divini officii’currentis exclude­ rent. S. R. C. reposuit : « Juxta alias decreta, praesertim in Mechlinien., H) Julii 1780 ei (iratianopolitana^J Mail 1885, vigilias faciendas juxta Pontificale; officium vero dedi­ cationis ecclesiae (non altaris) solum inchoandum esse, peracta consecratione, ab hora minori tertia ».Iterum vero expostulante episcopo Cenomanensi, eadem S. C. in Ccnomanen., 11 Junii 1815 (n. 5008),rescripsit : « Pontificalis verba in casu intelligenda esse quod celebrentur vigiliae, cum matutino, laudibus, hymnis, canticis de communi, cum simili oratione de communi, sine nomine expresso, cum non sint paries officii diei ». Igitur, lota nocte prae­ cedente. ante reliquias sanctorum martyrum, recondendas die sequenti in altari, sacerdotes, clerici, regulares aut etiam laici recitabunt cum cantu vel sine cantu matuti­ num, laudes, hvmnos, martyrum, y 7 canticos de communi J * cum simili oratione de communi, sine nomine expresso. Sed si martyrum reliquiis admixtae sunt reliquiae confes­ sorum et xirginmn, fortasse, praeter matutinum etc. de communi martyrum, recitari aut cani poterit etiam matu­ tinum etc. de communi confessorum aut virginum ; item non dubitamus vigilantes'psalmis, laudibus, hymnis, can­ ticis de communi, posse etiam alios psalmos el preces ab Ecclesia approbatas addere. Manifestum est. easdem perso­ nas non posse per integram noctem vigilare canendo el re­ citando ; igitur necesse erit ut plures vigilent, alternis vici­ bus.Tandem notandum est vigilantes qui officium, ut supra, CAPITI ill- — ΙΈ LOCÛ CELEBRATIONIS MISSABCM 239 ante reliquias recitaverant. non exinde., axiomate officiunt pro officio, solvi ab obligatione recitandi officium dici occur­ rentis, non obstante quacumque contraria consuetudine, uti censuit S. R. C. in Bergomen., /6’ Sepi. /88/ n. 5827 . et in cit. Cenomanen., / i Junii /845. 332. Expletis vigiliis, reliquiae deferuntur ad altare consecrandum, servatis caeremoniis praescriptis in Pontifi­ cali Romano. In Cuneen., 7 Aug. /867 (n. 5ii21 .proposi­ tis dubiis: « 6° Juxta Pontificale Romanum feretrum reli­ quiarum deferendum est a quatuor sacerdotibus, Debentne isti sacerdotalia paramenta induere, scilicet amictum, al­ bam, cingulum el planctam..., an sufficit ipsos superpelliceo indui ; 7" Antequam episcopus ecclesiam cum feretro reliquiarum ingrediatur, inungere debet cum sacro chris­ mate ostium ecclesiae exterius. Inungendane porta ipsa, ut plurimum, lignea; an potius inungendi duo stipites lapidei vel lateritii » ; S. R. C. reposuit; « Ad 6',m: Decet, ut. ex usu passim recepto, sacerdotes in casu sint sacris vestibus induti. Ad 7l"“ : Negative ad primam partem: affirmative ad secundam ». 333. Tandem quoad ipsam repositionis caeremoniam episcopus Belluncnsis et 1'eltriensis exposuit : « Pontificale Romanum de altaris portatilis consecratione agens, nus­ quam de coementi benedictione ad firmandum parvi sepulcliri operculum verba facit ; et solummodo praecipit ut epis­ copus, sacris in eodem sepulchro reliquiis repositis, illud claudat . Hinc episcopus orator, hac in re obsequens iis quae tradit cl. Martinucci in Manuati sacrarum caeremonia­ rum, quam plura altaria portatilia pro utraque sua dioecesi consecrans,nequecoementum benedixit.nec sepulchra ipsemet lapideo clausit operculo, id muneris assistentibus sa­ cerdotibus relinquens, qui fortasse aqua non benedicta in coemento conficiendo saepe usi sunt; de episcopali vero sigillo supra sepulchra imprimendo ne cogitavit quidem : et in pastoralibus visitationibus, si quando lapidem sepulchri reperit minus firmiter coemento connexum, illud, novo ad­ dito coemento, a parocho vel alio sacerdote firmari jussit. Perlectis deinde rccentioribus S. R. C. decretis praesertim 2ί() TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA in Policastren. diei $3 Junii. /<97,9, in Lucana, diei 3Sepi. 1879, in Vioarien. diei 28 Febr. 1880, \n S. Joannis in America, dici 15 Dec. 1882 et in Harennaten., diei 18 Maii /883, dubium exortum est utrum recte quae ex­ posuit. gesta sint. Hinc idem Rmus episcopus sequentia dubia pro opportuna declaratione eidem S. C. enodanda proposuit, nimirum: 1° An in posterum copmentum pro firmando in altari portatili sepulchri lapide benedicendum sit ritu pro altaris fixi consecratione praescripto; 2° An ipse episcopus idem sepulchrum coemento linire et lapide clau­ dere debeat; 3° An episcopale sigillum super parvum se­ pulchrum altaris addendum sit ». S. R. C. in Bellunen. et Fellrien., 10 Maii 1890, reposuit: « Ad 1""‘: Affirma­ tive. Ad *2un' : Si agatur de unico altari portatili consecrando, affirmative; si vero agatur de pluribus aris portatilibus consecrandis, satis est ut episcopus liniat coemento labium sepulchri unius arae, et dum ipse prosequitur in sacrarum reliquiarum repositione, assistentes sacerdotes lituram et cujusque sepulchri clausuram peragant. Ad 3utn : .Juxta de­ cretum in Vivarien. diei 28 Febr. 1880, sigillum epis­ copale apponi posse, sed non debere ». §3. — De cessatione consecrationis altaris. 334. In primis altare immobile exeeratur, si superior mensa lapidea mota fuerit a basi. Id expresse tradit Inno­ centius 111 in cap. 3. De consecratione ecclesiae vel alta­ ris’. « Altare vero in quo tabula cui consecrationis bene­ dictio pontificali ministerio adhibetur, si mota, vel enor­ miter fracta fuerit, debet non immerito consecrari ». Sz mota, nempe non solum si mensa lapidea fuit a basi omnino dimota, sed etiam si fuit parumper sublevata. Revera in Neapolitana, 23 Febr. 1883, (n. 5907), proposito dubio : « II" Avulsis ob hvimiditatem lapidibus, qui legebant reli­ quias quorumdam altarium, ei nova calce firmati, dubita­ batur utrum praedicta ali aria indigerent nova consecra­ tione. Exposito dubio S. R. C. sub die 25 Sepi. 1875, Ord. Cistercien., responsum fuit : S/ sepulchrum aper- GAPUT Hl. ---- DE LOCO CELEBRATIONIS MISSA RDM 241 turn non fuerit, sed tantummodo de novo coemento firmatum, negative; secus affirmative. X'unc quaeritur : Haec decisio pot,usine etiam retineri cum tota mensa altaris consecrati ad modum fixi e suis stipitibus sublevata, non omnino dimota, novo coemento ipsis stipitibus firmatur et conjungitur » ; S. R. C. reposuit : « Ad ll"m : Negative ». Proinde, mota superiori mensa lapidea, consecratio cessat tum pro altari, tum pro mensa; et ideo Missa celebrari nequit nec super camdem mensam eidem vel alteri altari superpositam, neque super idem altare sine mensa, nisi eidem altari apponatur alia petra sacra et ita altare evaserit mobile. Haec prima exeerationis causa non respicit altare mobile, ut patet, etsi petra sacra stabiliter basi ex muro inhaereat {]). Praestat eamdem nonnullis S. R. C. respon­ sionibus declarare, inter plures quae citari possent. 335. In Rrixien., 15 Apr. 1869 (n. 5427), episcopus exposuit in quadam parochia suae dioecesis jam a sacculo una cum parochiali ecclesia consecratum fuisse altare majus. Sed cum novum altare majus in ea fuerit aedificatum et rite consecratum, illud prius fuit asportatum in capella laterali ejusdem ecclesiae ; in qua translatione mensa qui­ dem a stipitibus avulsa est, sed omnino integra permansit et sanctorum martyrum sepulchrum plane inviolatum. Pro­ positis dubiis : « Utrum praedicta mensa ad instar altaris portatilis haberi, in eaque Missae sacrificium celebrari possit sine nova consecratione, ani alterius lapidis rite con­ secrati substitutione ? Et quatenus negative, episcopus orator necessariam dispensationem et sanationem implo­ rat »; S. R. C. reposuit: « Ad dubium negative. Ad postu­ latum vero affirmative, si SSmo I). N. placuerit ». Pius IX petitam dispensationem et sanationem benigne elargiri dignatus est die 15 Apr. 1869. 336. In Senogallien.J5 Maii 1819 (n.4562),episcopus exponebat: « Dimissa nimis facies arae maximae cathedralis ecclesiae Senogallicnsis in altiorem formam reducta nu­ it) D’Annibale, IIl,§9,n. 1'2; ReilFcnstuel, lib. IU Decret.. Ut. XL. m. 38. 16 h » r· H t 242 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA per cum fuerit, superiorem lapidem, altaris ejusdem men­ sam eflbrmantcm, a suo stipite amovere necessario oportuit ; constat autem altare illud ad modum fixi fuisse consecra­ tum cum sigillis atque unctionibus mensam inter et slipi­ tem. Hinc diversa Canonicorum studia quoad necessitatem illud iterum consecrandi. Eapropter a S. R. C. petitum res­ ponderi : utrum amota mensa ab altari ad modum fixi et non portaliiis consecrato, necessario nova indigeat conse­ cratione ». S. C. reposuit : « In casu de quo agitur, altare denuoesse consecrandum ». fle simili casu actum est in Lucana, /3 Sepi. 1879 (n. 5793). Nam archiepiscopus, dioecesi m perlustrans, reperit in quadam ecclesia parochiali duo altaria fixa cum integra tabula cx lapide ; quae tamen, ut asserebatur, ab alia ec­ clesia ubi primitus tanquam lixa consecrata fuisse cense­ bamur. ad illam ecclesiam translata fuere, atque in cis ab antiquo tempore Missa semper celebrata fuerat. Dicta ec­ clesia an. /<967/consecrata fuit, sed in hac consecratione eadem altaria in exposito statu remanserant. Proinde ar­ chiepiscopus petebat num haec altaria tanquam exeerata haberi deberem ; ei S. C. reposuit: « Affirmative, juxta alias decreta ». 337. Nonnulli putam exeeratum esse altare immobile, si altare integrum de loco in quo cxtructum fuit sacrisquc caeremonis delibutum, alio transferatur. Argumentum prae­ bet cap. i. De consecratione ecclesiae vel altaris, ubi Alexander III docet: « Ad haec si altare motum fuerit.... . debet denuo consecrari ». Ilaoc sententiam falsam esse plane constat ex dictis n. tM’?. Id verbis desumptis ex Giraidi. Expos, -hir. Pont., p. I, sect. 599, ita demonstrat Gardellini in cit. Senogallien. : « Ratio est quia, licet altare fixum in hoc differre videatur ab altari portatili, quod hoc sil transferibile de loco in locum, ipsum vero non ita.proindeque fixum dicatur et immobile, tamen haec differentia est mere extrinseca, accidentalis et respecti va ad ipsum locum, potius quam inter ipsa altaria ; nam ratio formalis per quam altare fixum intrinsece differt a portatili, proprie in eo con­ sistit quod altare fixum habet ac essentialiter importat con- CAI’LT HI. — DE LOCO CELEBRATIONS MISSARl M junctionem tabulae corn sua structura inferiori seu basi, cui tabula proinde necessario debet esse unita; ubi e con­ trario altare portable de sua natura importat esse a ba>i sejunctum... Quare cum altare 'immobile supponatur earndem conjunctionem servare, tabulae scilicet cum sua basi, non obstante ipsius translatione de uno in alium locum, dicendum est quod adhuc relinet suum esse, ac per conse­ quens suam consecrationem, quae eidem accesserat__ ». Proinde illa xerba: .S7 altare motum fuerit, etc., in cit. cap. /, De consecratione Ecclesiae vel altaris, ita intelligenda sunt: Si mota fuerit mensa altaris (immobili- . uti notat Glossa, l. c., v. Altare. Imo RcilTenstuel. /. c., docet altare immobile nec amit­ tere suam consecrationem : « si lapides inferiores, lapidem vel tabulam superiorem principaliter consecratam imme­ diate non tangentes, amoveantur, et alii substituantur, al­ tari in debita altitudine adhuc remanente, etsi successive omnes lapides i aliter inferiores amoveantur, ut habet ibi­ dem Glossa marginalis ». 338. In Hrir.inen., 7 Julii 1759 n. 4276), expositum fuit imagines et titulos altarium antiquitus consecratorum translatos fuisse de uno loco ad alium, non amota tamen a primaevo loco mensa jam consecrata: et quaesitum fuit: « An altaria a quibus alio translati fuerint tituli el imagines, remanente tamen mensa consecrata, nova indigerent conse­ cratione ». S. 11. C. reposuit : « Eadem altaria non indigere nova consecratione, cum altaria non Sanctis, sed Deo in honorem Sanctorum dedicentur ». 339. Cessat praeterea consecratio altaris sive immobilis sive mobilis ob enormem fracturam mensae lapideae. Id tradit Alexander 111 in cit. cap. !. De consecratione eccle­ siae vel altaris'. « Ad haec si altare motum fuerit aut la­ pis ille solummodo suprapositus qui sigillum continet, con­ fractus, aut etiam deminutus, debet denuo consecrari ». Decretalis Alexandri 111, juxta textum completum apud Gon­ zalez. habet: Confractus, aut enormiter diminutus e.rtiterit. Idem expresse repetit Innocentius III in cap. ;> ejusd. lit., cujus verba dedimus n. oui et indirecte in cap. (i 2ii TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA 340. Quaestio est quandonam mensae lapideae fractio habenda sit enormis, doctoribus inter se non consentienti­ bus. Omnes quidem admittunt fracturam esse enormem, si ita lapis confringatur, ut calix et patena cum hostia in majori illius fragmento stare amplius non possint. Sed quid si in majori fragmento calix et patena cum hostia stare ad­ huc possunt? Plures putant mensam hoc in casu non cen­ seri enormiter fractam, ita ut super majus fragmentum Missa celebrari adhuc licite queat (1). Haec sententia laxa est; et potitis sequens regula generalis, omnibus perpensis, constitui posse videtur : Si in magno fragmento quod inte­ grum remanet, reperiuntur omnes cruces ab episcopo in consecratione altaris specialiter benedictae, fractura non est enormis ; e contrario si in parvo fragmento repentur ali­ qua ex his crucibus, fractura est enormis. Hinc, c. g., frac­ tura est certe enormis in casu allato, nempe si in nullo fragmento calix et patena cum hostia stare possit, idque videtur significare Alexander HI, Z. c.. per verbum confrac­ tus. Pariter fractura est enormis, si mensa divisa est per medium, aut fere per medium, licet utraque pars continere certo posset calicem et patenam cum hostia: in hoc casu fractura esset enormis tum ob quantitatem tum ob locum unctionum seu crucium. Tandem fractura esset etiam enor­ mis ob locum unctionum seu crucium, licet non ob quanti­ tatem, si decisa est in extremitate parva pars, quae tamen aliquam continet crucem. Hos duos casus videtur indicare Alexander III, Z. c., per verbum diminutus aut enormiter diminutus. Quod si parva decisa pars in extremitate nul­ lam crucem continet, fractura non est enormis ; et ita intelligimus Innocentium HI in cit. cap. 6, ubi tradit altare non esse exeeratum, si mensa in sua extremitate modicam passa est fracturam. Hinc S. R. C. in Carpen., J Mart. (n. Û577), reposuit altare non esse exeeratum ex levi frac­ tura in uno vel altero cornu f’2). Ceteram altare exeeratur (U D’Annibale, l. c., not. 7 ; Reiifenslael, I. e., n. 37 ; Schmalz», n· 43 ; Pirlnng, /i. 23; L:i>man, lt&. 7, tract. V, cap 17, n. 5. (2) Gardellini in nola ad hanc S, C. responsionem ; Instructio S. R. C. relata n. 324 ; Giraldi, l. c., cum Barbosa. > CAPUT HI. — DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARUM 245 per fracturam enormem in sensu exposito, licet fractura in se tenuis seu subtilis sit. Hinc in Sancti Hippolyti, 31 Aug. 1861 (η. 5386), ad dubium : « 3° Aliqua etiam altaria porlatilia, licet nec sepulchrum violatum fuerit, nec enormis fractura adsit, tenui scissura laborant, quae per medium integrum lapidem decurrit. Quaeritur an per hujusmodi tenuem scissuram, ad instar fili, altare exeeratum censen­ dum sit »; S. R. C. reposuit: « Ad 3um : Affirmative ». 341. Tandem exeeratur altare tum immobile tum mobile, fracto sepulchro, aut amotis reliquiis, aut amoto vel fracto lapideo sigillo tantum,quidquid in contrarium nonnulli dixe­ rint. Haec declarant sequentes, inter plures alias, respon­ siones S. R. C. 342. In Bituricen., *23 Sept. 1818 (n. 5162), propositis dubiis: « 1° Utrum altaria portatilia consecrationem suam amittant, quando fractum est sigillum quod reliquiis in sepulchro inclusis apponitur ; an tantum quando, ut loquun­ tur theologi, fractum est sepulchrum; « 2° Utrum altare portable cujus sigillum non existit, mitti debeat ad urbem episcopalem et rursus consecrari ; an sufficiat tantum novas addere reliquias veteribus reli­ quiis in sepulchro inclusis et authenticilate carentibus et sigillum episcopi apponere; « 3° Quid sentiendum de consecratione altarium portatilium dioecesis Bituricensis? \am de facto constat quod a perturbatione anni 1790 nulla existebant sigillorum vestigia in altaribus portatilibus. Rursus impositae sunt reliquiae ab archidiaconibus, quum vacuum erat sepulchrum, aut. reliquiis in sepulchro manentibus et au then licitate carenti­ bus, additae sunt reliquiae authenticae, et appositum fuit episcopale sigillum »; S. R. C. reposuit: « Ad l1"": Quoad primam pariem, negative, nisi fractum sit sepulchrum vel ejus operculum, aut etiam solummodo si hoc amotum fuerit. Quoad secundam partem, provisum in prima. « Ad 2,,ni : Quoad primam partem, provisum in primo. Quoad secundam nunquam licere certas Sanctorum reli- 246 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA I ι· 7 i Έ r* •R? F quins dubiis immiscere, ac semel cxccrata ara vel fixa vel mobilis ex communi jure nova indiget consecratione. « Ad 3"ra : Mobiles aras in casu execralas esseei ad men­ tem. Mens est ut amoveantur prorsus reliquiae dubiae et consulendum SSmo, ut archiepiscopus Bituricensis vel per se vel per alios etiam simplices presbyteros, hoc tantum in casu Apostolicae Sedis nomine delegandos, certas reli­ quias in iisdem aris reponat, iis solummodo caeremoniis servatis, quae in Pontificali Romano praescribuntur, dum in sepulchro reconduntur reliquiae et superponitur lapis; scilicet utsignetursacro chrismate confessio seu sepulchrum ac dicatur interim oratio: Consecretur cl sanctificetur; postea reconditis reliquiis cum tribus granis thuris et su­ perposito operculo ac firmato, dicatur altera oratio : Deus qui er omni cohabitatione Sanctorum, et nihil aliud ». 343. In Polycastren., $3 Junii 5786), propo­ sitis dubiis : « 1° An haberi debeat exeeratum altare fixum cujus mensa lapidea sit scissa in duas partes fere aequales, ita tamen ut ejusmodi scissura maxime afficiat sepulchrum reliquiarum, neque ambae partes sint sejunctae a gradibus superioribus altaris ipsius aut a stipitibus suppositis;2° An censendum sit altare portatile suam amisisse consecratio­ nem ex eo quod lapis sepulchri reliquiarum aliquas habeat scissuras, quae vero sic inter se adhaereant, ut nullimode dubitari possit de reliquiarum authcnticitate » ; S. C. repo­ suit ad utrumque : « Affirmative ». 344. In cit. Lucana (n. 336), Archiepiscopus in visita­ tione dioecesis reperit etiam aliqua altaria porlatilia in qui­ bus. licet prudenter praesumi non posset ullo tempore sepulchrum reliquiarum fuisse apertum, tamen rimulaquaedam cernebatur inter sepulchrum ipsum ejusdemque oper­ culum, quod, admota manu, tantisper moveri dignoscebatur, ob defectum cohaesionis, eo quod cocmentum rimulam ipsam non satis penetrasse ab initio, vel consumptum postea fuisse comperiebatur. Hinc expostulabat etiam num haec altaria portatilia forent exeerata. S. B. C. reposuit: « Ne­ gative et ad mentem. Mens est ut Archiepiscopus privatim facta inalta ex coemento prius juxta Pontificale benedicto, CAPUT HI. I»E LOCO CELEBKA'I JON1S M1SSAIU.3Î cum eadem, tutiori quo fieri potest modo rimulam quae in aris porlatilibus cerniturinter sepulchrum reliquiarum ejusdemque operculum, impleat et operculum ipsum firmet ». 345. Jam diximus /λ JiA9) in altari immobili reliquias reponendas esse in \asculo diligenter sigillato sigillo rubrae cerae,et deinde hoc vasculum ponendum in sepulchro quod clauditur lapideo sigillo. Proinde si sigillum cerae rubrae a vasculo disparuerit, evidens est sigillum lapideum fuisse amotum et ideo altare esse exeeratum. Diximus ulterius in altari seu immobili seu mobili posse et extra lapideum si­ gillum apponi sigillum cerae rubrae, licet non sit necessa­ rium. Quid si hoc sigillum cerae rubrae disparuerit, aut deletum vel consumptum fuerit ? Altare non est exeeratum. ut reposuit S. R. C. in cit. Biluricm., 23 Sept. i818. ad lnm (n.34%), et idem responsum jam dederat in Cenomanen., II Martii 1837 (n. 4805); nam propositis dubiis: « ln An interdicenda sint altaria portatilia, si nullum appa­ reat. reliquiarum sepulchrum,licet adsint quinque cruces ; 2°An idem dicendum, si existât sepulchrum absque sigillo: 3° An idem saltemexequendum,quando apparet sepulchrum, sed nullum extat appositi sigilli vestigium » ; S. C. repo­ suit : « Ad r,m : Clarius se explicet. Ad 2un‘ et 3U"‘: Dum­ modo lapis consecratus seu altare portalilc integrum sit. in eo celebrare potest ». At in hoc altari celebrari nequit, si ex disparitione sigilli cerae rubrae dubitari posset de identi­ tate vel authcnticitate reliquiarum. IIoc modo intclligimus rescriptum ejusdem S. C. in Cadurcen., "23 Maii 1816, ad ÿu,n (n. 5037), quo declaravit altare nova indigere con­ secratione, si. deleto tantum episcopali sigillo super sepul­ chrum hispanica cera impresso,obseratae tamen inveniantur sacrae reliquiae. Eodem modo eadem S. C. rescripsit, in Virarien., "28 Fcbr. 1880 (n.5803) : nam propositis dubiis : « 1° Utrum altaria portatilia interdicenda sint ob amissio­ nem sigilli episcopalis, intactis remanentibus sepulchro et reliquiis ; 2° Et quatenus negative, utrum sepulchro apponi possit et debeat sigillum episcopale : 3° Utrum eadem alta­ ria portatilia interdicenda sint, quando non adest plena cer­ titudo,sed tantum magna probabilitas quod sepulchrum non 248 I* 5 u 4 £ & ·” 4 »î» a TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA fuit reseratum,et denuo consecranda sint »; S.C. reposuit: « Ad 1""': Affirmative, nisi constet fuisse rite consecrata. Ad 2l,m: Apponi posse. Ad 3um : Provisum in primo ». 346. Execratio ecclesiae non secumfert execrationem akaris tum mobilis tum etiam immobilis, siculi pariter exe­ crationem altaris non secuniferre execrationem ecclesiae diximus n. 185. Proinde si, e. g., corruente ecclesia in majori parte, intactum remanet altare immobiliter conse­ cratum, hoc suam consecrationem conservat, ita ut eccle­ sia, rursus aedificata, benedici possit, sed non consecrari, si aliud altare immobiliter consecrandum in ecclesia non habeatur (n. /$2); et. post ecclesiae benedictionem, stalim licet eucharisticum sacrificium super altare ollerre.Ante ecclesiae reaedificationem et dedicationem, nefas esset su­ per altare celebrare, velante jure sacrum facere extra ec­ clesiam et ad divinum tantum cultum dedicata oratoria, nisi in casibus expositis n. $73 sequ. 347. Altare exeeratum (aut invalide consecratum) de­ bet rursus consecrari omnibus ritibus Pontificalis Romani, ut expresse tradit cit. cap. 2, De consecratione ecclesiae vel altaris, et S. R.C. in cit. Bituricen., ad 2um ; nec in­ terim Missa super idem celebrari potest. At altare immo­ bile exeeratum potest rursus consecrari ut mobile ; aut etiam potest super illud apponi petra sacra et ita Missa ce­ lebrari, ut indicavit ipsa S. R. C. in Patavina, Martii 18^7 (n. â636). Exinde sequitur dari posse ecclesiam con­ secratam, cujus altare majus sit mobile, si nempe altare immobile, una cum ecclesia consecratum, fuit exeeratum et suppletum per altare mobile. Ceterum evidens est Sedem Apostolicam posse sanare defectus irritantes consecratio­ nem ; vel permittere ut super altare exeeratum Missa interim celebretur,donec rursus altare consecretur ; aut indulgere ut nova consecratio fiat breviori modo ; de qua re sequentia no­ tanda sunt. 348. In primis referri debet responsio ejusdem S. C. in Bambergen., / i Martii /693 (n. 3305).Episcopus dono acceperat altare quoddam portatile cum authentico testi­ monio consecrationis ab episcopo quodam Magdebur- CAPET Ill. DE LOCO CELEBRATIONIS MISSARI M 249 gcnsi factae : quia tamen ilhid notabili temporis intervallo manibus acatholicorum exliteral, timens memoratus epis­ copus ne aliquod forte inconveniens, maxime quoad re­ liquias sacras mutatas vel falsatas, contigerit. « securi­ tatis, non curiositatis gratia, lignum quo lapis incrustatus fuerat, amovit, et subtus cavitatem animadvertens, eam etiam aperuit et reliquias impositas extraxit lustravitque. atque authenticas repertas denuo imposuit, loculumque, ut prius, occlusit. Dubitatur nunc an per tam cautam et necessariam aperitionem altare illud consecrationis sanc­ titatem veterem amiserit et nova indigeat ». S. C. repo­ suit : « Quatenus episcopus celebraverit in supradicto al­ tari,non indigere alia consecratione ». Putamus hanc fuisse pro illo casu benevolam concessionem seu sanationem ; de jure communi altare debuisset rursus consecrari, etiamsi episcopus et a fortiori simplex sacerdos in eodem celebra­ visset, 349. Hinc in Newporlen., ii Mart. 1861 (n. 5313), pro simili casu S. C. simile non dedit responsum. Nam cum innotuisset episcopo « quod in quodam altari fixo suae dioecesis lapis, pro sigillo sepulchri reliquiarum inserviens, ob defectum calcis qua conglutinabatur, ampliussepulchro non haerebat, ipse, ut rem melius exploraret, lapidem ip­ sum manu sua movit et cum reipsa solutus esset, de situ sublevavit; reliquias tamen nullo modo tetigit vel dimovit, et deinde lapidem reposuit. Quibus expositis, a S. Sede de­ clarari humillime postulavit: 1“ An altare de quo supra, consecrationem amiserit; 2° An debeat denuo consecrari vel sufficiat sigillum denuo conglutinare et claudere; 3' In casu 0 Oct. 1756 ; et in episl. Diter tus, /5 fan. 17 15. adllcgcrn Portugal.! > ·. Hinc super pontificia altaria, intra patriarchates I rbis licas existcntia. nemo potest Missam celebrare, nisi ip-i fue­ rit a Romano Pontifice pei apostolic urn Brev concessum. In ultima citata epistola Benedictus XIV Regi et In-.-ina· Portugalliae eorumque succentoribus largitur pon-iafem concedendi hanc licentiam abtquc ullis limitationibus CAPUT IV DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE SECTIO I De persona sacerdotis. 9 J * φ * À·*' * |9 P W 9 φ ^4 hi f • ft I·* I. Articulus I Quinam Missam celebrare possit. 359. Prima aetate Montanistae aliique vel ipsis mulieri­ bus potestatem consecrandi seu offerendi eucharisticum sa­ crificium contulerunt; Waldenses omnibus et solis viris: Lutherus omnibus baptizatis, licet admittat ad vitandam confusionem neminem hac potestate uti debere extra neces­ sitatem vel delegationem, et licet sacrificium eucharisticum essentialiter deturpet. Contra hos omnes fides catholica est hanc potestatem ordinatione presbyteratus transmitti. Xum vero consecratio episcopalis.sine, praevio presbyteratu.valida sit, utpote eminenter continens potestates presbyterales, quaestio gravis est inter ductores, de qua fuse loquuti sumus in nostro Tractatu canonico de sacra ordinatione, n. Ή sequ.cCwx ephemeride Le Canoniste contemporain, Février 1805. Consequenter ex fide catholica ille tantum habet potestatem consecrandi, seu ille tantum est sacerdos sa­ crificii eucharistici. * 268 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA mative, seu sacerdotem posse pro suo lubilu in die Nativi­ tatis Domini duas tantum Missas celebrare ». At parochum qui tres Missas hac die celebrare negli geret, non facile ab omni culpa excusari posse propter scandalum, notat Benedictus XIV, /M sacros. Missae sacri/icio, lib. III, cap. IX, n. 9. Quod si sacerdos unam tantum vel duas Missas celebrat, celebrare debet « Missam quae respondeat circiter horae juxta rubricas peculiares ejusdem diei » ; uti rescripsit S. R. C. in Ordinis Carlhusianorum, 19 Junii 1875 (n. 5609). Hanc responsionem eadem S. C. in Calagurilana el Calceaten., Varia dubia, 13 Febr. 1892, ad confirmavit et declaravit his verbis : « Sersandum decretum diei 19 Junii 1875, idest sacerdotem qui unam tantum Missam celebrat, legat Missam respondentem circiter horae dici, nimirum primam Missam, si in media nocte; secundam, si in aurora ; tertiam, si post auroram celebrat ». Proinde sacerdos si nuam tantum Missam celebrat, debet illam seligere quae magis accedit horae qua celebrat ; item si duas tantum : et nunquam potest eamdem pluries celebrare, etsi ratione infirmitatis a S. Sede indultum oblinueril celebrandi Missam votivam B. Μ. V.. ut consuit S. R. C. in Nolana, 28 Apr. 1866, ad 6um (n. 536/j). De Missa vero mediae noctis vide n.111. In Angelopolitana, 20 Julii 1866 (n. 3120), ad dubium : « 9° In Natali Domini in tribus Missis, quaeritur an post sumptionem sanguinis eundo et redeundo ad medium altaris, sit facienda genuflexio, et vertendo se celebrans ad Dominus vobiscum, vel ad dandam benedictionem, num debeat renes vertere ad al­ taro, cum, ut creditur, species vini non sint desiccatae in calice. Quid ergo fieri debet » ; S. C. reposuit : « Ad 9um ; Serventur Rubricae Missalis Romani, De ritu servando in celebratione Missae,§ XI et A7Z, n. 2 ». Ceterum de harum trium Missarum applicatione, vide n. 395 ; et de ablutioni­ bus in prima et altera Missa non sumendis, n. 103 segu. In calhedralibus autem et collegiatis debent tres Missae conventuales celebrari, et quidem hora a rubrica statuta, non obstante quacumque consuetudine vel incommodo, et prima Missa post matutinum ante laudes : sola S. Sedes 269 potest hac in ιό dispensare et aliquando juxta circumstan­ tias dispensat. Vide Tiburtin., 27 Mart. 182/, ad 1'^' (n. /|603), Gerunden., 3 Apr. 1830 ·η. /|656), et Atrien., HIMaii 1838 (n. hS29). Hic mos 1res Missas celebrandi in die Nativitatis Domini est antiquissimus; de eo enim mentionem facit non solum Innocentius III in cit. cap. 3. De celebratione Missarum. sed et S. Gregorius M. in homilia 8 in evangelium S. Lu­ cae, cap. II, quam legimus in die Nativitatis Domini : « Quia, largiente Domino, Missarum solemnia ter hodie celebraturi sumus, etc. ». Sed hoc privilegium competit tantum sacerdotibus Latini ritus; uti tradit Benedictus XIV in epist. In supremo, 20 Dec. 1755. 377. 2° In Hispania ac Lusitania omnes sacerdotes tam regulares quam saeculares possunt in die commemorationis omnium defunctorum tres Missas celebrare etiam duabus horis post meridiem ex concessione eisdem facta a Benedicto XIV per const. Quod expensis, 27 Aug. 17-18. Hoc privi­ legium valet pro omnibus locis quae tunc temporis erant sub ditione regni Hispaniae vel Lusitaniae, licet hodie sint independentia. Sacerdotes qui hoc privilegio gaudent et utuntur, debent primam Missam celebrare ut in die com­ memorationis omnium fidelium defunctorum ; secundam ut in anniversario, omissis in orationibus verbis : Quorum an­ niversarium.... commemoramus, vel quorum hodie annua dies agitur ; tertiam ut in Missis quotidianis cum oratione : Deus veniae largitor. At in Lusitana. 20 Dee. 1783 (n. /|/i lΛ), ad dubium : « 2° Inquiritur qualis in die com­ memorationis omnium defunctorum, cum pro uno tantum Missa applicatur, dici debeat, nimirum si prima propria diei, aut vero .Missa communis sub ritu semiduplici » ; S. R. C. reposuit: « Ad 2"n' : Cum Lusitani gaudeant prix ilegio tres Missas celebrandi in dic commemorationis defunctorum, qualemcumque trium a Benedicto XIV ipsis praescriptarum possunt dicere, licet pro uno tantum Missa applicetur ». Et in cit. Calaguritanaet Calceaten., ad dubium : « 28° Cum ex induito Benedicti XIV, sacerdotes in Hispania et Lusita­ nia celebrare possint 1res Missas in die commemorationis CAPÜT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 270 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA omnium fidelium defunctorum..., quamnam ex iribus Mis­ sis designatis in Induito, nimirum prima Missa, ut in die, secunda ut in anniversario, tertia ut in quotidianis, dicere debeat in Hispania et Lusitania sacerdos, qui unam cele­ brare voluerit in die commemorationis defunctorum, sive applicet pro imo, sive non ? Et quatenus duas celebrare vo­ luerit, quasnam e tribus eligere tenetur » ; S. C. reposuit : « Ad 28",n : Quoad primam Missam, ut in die commemora­ tionis; quoad secundam, ad libitum ». Citra autem privile­ gium, celebrare tres Missas in die commemorationis omnium defunctorum, est abusus ab episcopo eliminandus, etiam quoad regulares, sub poenis interdicti aliisque canonicis remediis, uti rescripsit eadem S. C. in Arboren., i 1 Jan. 1676 et $6 Nov. 1678 (n. 2866). 378. 3° In casu necessitatis de quo Innocentius III in cit. cap. 3, De celebratione Missarum, ibi : « Nisi causa necessitatis suadeat ». Vicariis apostolicis dari solet ad quihdennium facultas, cum potestate subdelegandi : « Ce­ lebrandi bis in die, si necessitas urgeat, ita tamen ut in prima Missa non sumpserit ablutionem... Caveat ergo ne praedicta facultate seu dispensatione celebrandi bis in dic, aliter quam ex gravissimis causis el rarissime utatur; in quo graviter ipsius conscientia oneratur. Quod si hanc eam­ dem facultatem alteri sacerdoti, juxta potestatem inferius apponendam, communicare, aut causas ea utendi alicui qui a S. Sede hanc facultatem obtinuerit, approbare vi­ sum fuerit. serio ipsius conscientiae injungitur ut paucis dunlaxat iisque maturioris prudentiae et zeli et qui abso­ lute necessarii sunt, nec pro quolibet loco, sed ubi gravis necessitas tulerit, et ad breve tempus eamdem communi­ cet, aut respective causas approbet ». His facultatibus S. Sedem voluisse in favorem locorum missionum aliquid ad­ dere juri communi, evidens est ; secus facultates forent inutiles, ipso jure communi disponente, saltem in locis mis­ sionum in quibus parochiae sunt canonicae erectae (1). Necesse est ut in hoc tertio necessitatis casu fusius insista­ mus. (i) Citata Instructio S. C. de Prop. Fide, n. ii. CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 271 379. In primis vi facultatum a S. Sede vicariis aposlolicis concessarum numquam licet, non obstante quacum­ que necessitate, tres Missas celebrare, cum detur facultas celebrandi bis in die. In cit. Instructione S. C. de Prop, l'idc, η. 3, id ulterius probatur sequentibus declarationi­ bus : « Postulavit olim Praefectus Missionis Capuccinorum Tuneti an uno eodemque die, si necessitas urgeat, plures quam duas Missas celebrare potuisset, propterea quod om­ nes ejus missionarii in carceres conjecti erant. Atque S. C. Generalis Fidei Propagandae proposita, die 7 Aug. /68/. respondit : Non posse vigore facultatum celebrare ultra duas Missas. Quod jampridem responsum fuerat in gene­ rali Congregatione habita corum SSmo die 17 Febr. 1618 : namque, exposito abusu qui invaluerat inter sacerdotes cap­ tivitate detentos in Algeria celebrandi tres Missas, SSmus jussit per dictum Praefectum (Algeriae) praecipi nomine Sanctitatis Suae sacerdotibus... quod cum Sedes Apostolica in facultatibus miss ionar iorum potestatem seu li­ centiam concesserit celebrandi bis in die, ubi necessitas id exegerit, ne deinceps ultra duas Missas celebrent. Idem luit repetitum annis 1818 et /820 Praefecto Aposto­ lico Tuneti ». Quod si vi facultatum a S. Sede concessa­ rum nunquam licet ter celebrare, multo minus licebit vi juris communis (>?. praec.). Hanc doctrinam firmavit S. C. C. in .S’. Joseph i de Costarica, Postulatum circa faculta­ tem binandi, 6 Maii /893, ubi quocumque in casu ex­ cludit ut idem sacerdos tertiam in dic Missam celebret. Accedit praxis in dioecesibus recepta, qua parochus, re­ gens duas parochias, praeter suam, celebrat in sua et insu­ per in una tantum ex duabus aliis per turnum. Proinde non admittimus sententiam rcdactoris Actorum S. Sedis, vol. VI. pag. 568, putantis posse ipso jure communi etiam tres vel quatuor Missas celebrari, si idem parochus praeost tribus vel quatuor parochiis, aut si templum est adeo an­ gustum, ut omnem populum nonnisi tribus vel quatuor repetitis vicibus continere possit. Necessarium est apostolicum indultum ut idem sacerdos ratione cujuscumque necessitatis tres Missas celebrare valeat. Hoc indultum 212 ’ Ϊ» ί J Γ· · ·5 · I 4 τ’ · Λ » » C r ' t TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA parochis ceterisquc presbyteris Mexicanae dioecesis ubi hic usus jam vigebat, concessit S. C. C. dic 20 Dec. ! 879, his verbis: «Pro gratia ad quinquennium, facto verbo cum SSmo, et ad mentem ». Mens autem, archicpiscopo pate­ facta, erat: « Ut ultra tertiam Missam nunquam nullaque de causa iterationem permittas ; nec non ut concessionis tem­ pore durante, ea qua praestas prudentia ac solertia res com­ ponere satagas ad tramites disciplinae vigentis, qua scilicet plebis necessitati audiendi sacrum salis consulatur perbinationem ». Cumque arcbiepiscopus renovationem indulti pe­ tiisset, etS. C. institisset ut res ad tramites juris communis componerentur, archiepiscopus graves admodum protulit rationes; quibus perpensis, S. C. in Mexicana, Super fa­ cultate Missam 1er celebrandi, 28 Martii 1896, reposuit: « Pro gratia ad quinquennium in forma et terminis rescripti 20 Dec. 1879, facto verbo cum SSmo ». 380. Praeterea ex jure communi licentia binandi ab epis­ copo sacerdotibus concedenda est, qui numquam, sub prae­ textu cujuscumque necessitatis, possunt camdem motu proprio sibi usurpare (1). Pariter relatae facultates a S. Sede conceduntur vicariis apostolicis, qui suis missionariis easdem subdelegare possunt. Solum in gravissimis rerum adjunctis Sedes Apostolica missionariis directe elargitur, necessitate interveniente, potestatem binandi ; imo etiam in hac directa concessione S. Sedes aliquando exigit ut causa necessitatis ab episcopo vel vicario apostolico probe­ tur. Ad rem Benedictus XIV, /. c., § Tui : « Certissimum illud est missionariis tantum a Sede Apostolica potestatem aliquando fieri, ut uno die sacrificium bis operentur ; reli­ quis vero sacerdotibus opus esse ut haede re facultatem ab episcopo consequantur, etiamsi causa necessitatis interce­ dere videatur, cujus sane judicium ad ipsos sacerdotes ne­ quaquam pertinet ». Deinde laudatus Pontifex refert verba Verricelli, De apostolicismissionibus, tit. IV, quaest. XIX, n. 202. qui idem docet, concludens ita fuisse a Sacra Con­ gregatione resolutum. I (1) Benedictus XIV, L)e sacros. Missae sacrif., lib, III, cap. V, η. 2. CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 273 381. Episcopus autem vi juris communis nec binare po­ test, nec binandi licentiam concedere, nisi in casu necessita­ tis, ita ut binandi potestas numquam sit privilegium per­ sonale, sed potius remedium pro necessitatis casu. Equidem Glossa in cit. cap. 3, v. necessitatis, haec habet : « Sed quam dicit necessitatem? Resp. : Si celebravit de die, et postea etiam moriatur aliquis, vel etiam causa honestatis vel utilitatis, ut si, dicta Missa de die, superveniat aliqua magna persona quae velit Missam audire ». Et deinde plurescanonistae, auctoritate Glossae, admiserunt pro licita Mis­ sae iteratione sufficere etiam casum utilitatis non celebran­ tis, sed audientis, ut docet Benedictus XIV, Z.c., §Et utili­ tas. Sed Glossa et ii canonistae oppido falluntur. Nam ex jure communi tantum in casu necessitatis Missam iterare licet, ut patet ex verbis Innocenlii III ; item ex facultatibus supra relatis quas vicarii apostolici a S. Sede obtinent. Nec consuetudo Missam iterandi praeter casum necessitatis sustineri potest, ut probat Benedictus XIV in cit. const. De­ clarari, § Parochi. Unde jure merito cit. Instructio S. C. de Prop. Fide concludit, n. i : « Necessitas ergo est unicus titulus ex quo facultas sacerdotibus (it duas dicendi Missas ». In determinanda hac necessitate est tota difficultas quae non raro episcopos ac vicarios apostolicos torquet. Praeter ca­ sus necessitatis, de quibus infra, requireretur indultum aposlolicum, ut Missae iteratio licita esset; quod tamen vix aut ne vix quidem conceditur. Vide Venetiamm, Minatio­ nis, ïM’ Febr. i891 ; Ortonen., Minationis, M Mart. 1800; Maceraten., Facultatis Missam binandi, 6 Maii /893, etc. 382. Sive attento jure communi, sive attentis facultati­ bus a S. Sede concessis vicariis apostolicis, haec neces­ sitas non est desumenda ex parte inopiae celebrantis. Hinc numquam episcopus aut vicarius apostolicus poterunt bi­ nare ut duplex stipendium percipiant ; numquam poterunt binandi licentiam elargiri ut sacerdos, utcumque pauperri­ mus, cum duplici eleemosyna melius possit sustentari. Con­ traria praxis appellatur abusus intolerabilis a Benedicto XIV in const. Apostolicum ministerium, 30 Maii /75.7. § //, eamque pluries reprobavit S. C. de Prop. 1'ide apud 274 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA cil. Instructionem, η. 8. Imo, ut infra dicemus, quando Missae celebratio iteratur, duplicem eleemosynam percipere vetitum est. In cit. const. Declarasti, § Haec sunt et sequ., Benedictus XIV demonstrat parochos, habentes alium sacer­ dotem pro alterius Missae celebratione, non posse binare ea ratione ne huic sacerdoti eleemosynam praebeant ; nam si pauperes non sunt, ipsi debent stipendium praebere; si ipsi nequeunt, debet populus ; si et populus nequit, epis­ copus hanc eleemosynam providebit. 383. Igitur necessitas desumenda est ex parte populi, Videamus quandonam veriiicetur. 384. In primis numquam velificatur diebus in quibus populus non tenetur Missam audire, e. g., diebus festis suppressis : unde his diebus episcopus aut vicarius apostolicus nec possunt binare, nec bi nandi licentiam concedere sine speciali induito Sedis Apostolicac. Aliquando hoc spe­ ciale indultum petitum est, sed Sedes Apostolica illud vel negavit vel concessit infra nonnullos limites. Ita episcopus Namurcensis exposuit S. R. C. fideles in sua dioecesi cele­ brare dies festos suppressos tanquam dies festos de prae­ cepto, et ideo petebat indultum permittendi binationem. S. C. reposuit in Namurcen., // Sept, i 841 (η. 4932) : « Non expedire». Item episcopus Argentinensis petiit a S. C. C. indultum permittendi binationem in dic Circumcisionis Do­ mini, qui. licet suppressus, in sua dioecesi a fidelibus colitur tanquam festus de praecepto.S.C. reposuit in Argentinensi, /7 Sept. 1859 : « Pro gratia ad quinquennium, facto verbo cum SSmo ». Alia exempla praetermittimus in quibus hoc in­ dultum aliquibus dioecesibus pro nonnullis festis suppressis concessum est. Cit. Instructio S. C. de Prop. Fide, n. 5, refert responsum ejusdem S. C. datum an. 1837 : « Re ma­ ture perpensa, ex ipsius formulae verbis satis clare patuit non posse facultates vicariorum apostolicorum ad abro­ gatas festivitates extendi. Cum enim in memorata formula declaretur facultatem valere, si necessitas urgeat, sequitur ex eo unico titulo quod dies illi festi olim fuerint, non posse Missam bis ab eodem sacerdote celebrari ». Ni fallimur, unica exceptio fieri debet pro feria V in coena Domini, qua, CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 275 licet non sit de praecepto, tamen fideles habent jus ad Mis­ sam audiendam et maxirnopere expedit, ut Missam audiant, ci ideo, veri ficato necessitatis casu, Missae iteratio permitti poterit, quod et Benedictus XIV, /. c., $ Praeterea, insi­ nuare videtur. Docto res videant, num haec nostra opinio recta sit. 385. Pariter non veriiicatur necessitas, et ideo nec vica­ rius apostolicus, nec multo minus episcopus binare possunt aut permittere Missae iterationem in eorum commodum qui dii* festo vellent praecepto audiendi Missam satisfacere in suis stricto sensu privatis seu domesticis capellis. Cit. Ins­ tructio S. C. de Prop. Eide id probat, n. 6, his verbis: « Enarraverat an. /842 vicarius apostolicus Limb urgendis consuetudinem in suo vicariam inolitam permittendi Missae iterationem in castris magnatum : quum autem non putaret his in adjunctis eam necessitatem esse quae a foimulisexi­ gitur, petiit tum ratione consuetudinis tum moralis utili­ tatis quae inde proveniebat, ut sibi auctoritas fieret id per­ mittendi. At S. C. Inquisitionis judicavit: Juxta exposita non expedire. Quumque subjunxisset vicarius apostoli­ cus nonnullos sacerdotes ex praehabita facultate ab ejus praedecessore iterationem Missae prosequi, suprema S. C. decrevit facultatem esse revocandam, quatenus vicarius apostolicus Limburgensis prudenter id fieri posse existi­ met ». At episcopus permittere potest, si aliunde casus ne­ cessitatis veriiicatur, Missae iterationem in oratoriis sive publicis sive semi-publicis seu semi-privatis. In Nivernen., 8 Martii /879 (n. 5769), ad dubium : « 1° Potestne episco­ pus jure ordinario concedere licentiam etiam plures Missas qualibet die celebrandi : l°In capellis seu oratoriis publicis piarum communitatum, etiam earum quae clausuram non habent; 2° In capellis seu oratoriis piarum communitatum quae licet non habeant ingressum in via publica, inserviunt tamen quotidianis exercitiis totius communitatis ; 3" In ca­ pellis seu oratoriis ad personas quidem privatas pertinen­ tibus, sed quae sunt publica vel semi-publica in eo sensu quod habeant ingressum in via publica vel prope viam pu­ blicam, ut semper cuilibet volenti intrare permittatur 276 ■ * TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA R. C. reposuit : « Ad l"n' : Episcopus utatur jure suo io om­ nibus casibus expositis ». 386. Tandem haec necessitas non verificatur, et ideo Missam iterare nuinquam licet, quoties alius haberi potest sacerdos qui populi necessitati valeat satisfacere, Missam celebrans. De hoc praecise casu agit Benedictus XIV in cit. const. Declarasti, ubi materiam plene evolvit. Confirmatur excit, cap. /2, De celebratione Missarum, \ nam Hono­ rius III respondet Sy pontinum archiepiscopum, celebrata Missa in ecclesia Sypontina pro chrismatis confectione, non posse aliam in Garganica ecclesia celebrare, quia verosimile non erat alios sacerdotes deficere pro Missa ibidem cele­ branda, ut. notat Benedictus XIV, /. c·., §Sypontinus, cum Cardinali de Turrecremata aliisque. Hinc etiam est quod episcopus qui praeest duobus episcopatibus, non potest sub praetextu conficiendi chrisma feria V in coena Domini in utraque cathedrali ecclesia Missam celebrare ; uti idem Pon­ tifex explicat, /. c., $ Praeterea. 387. Sed casus necessitatis verificatur. si idem sacerdos duas regit parochias, longo satis intervallo dissociatas ita ut populus unius parochiae non possit, moraliter loquendo, sine magno incommodo, ad alterius ecclesiam convenire,et deficit alius sacerdos,qui in alterutra celebret : tunc episco­ pus ex ipso jure communi, et a fortiori vicarius apostolicus vi facultatum sibi concessarum, potest parocho permittere, ut prius in una, deinde in alia parochiali ecclesia eucharisticum sacrificium offerat. Ita Benedictus XIV, l. c., Quam­ vis et sequ. ; De sacros. Missae sacrif., lib. Ill, cap. IV sequ.; De Syn., lib. VI, cap. VIII, n. 2', item cit. Ins­ tructio S. C. de Prop. Fide, n. ID, et auctores communiter. Imo concors est theologorum opinio, uti advertit Benedicius XIV, De Syn., I. c.,parochum in hoc casu non solum pos­ se, sed etiam debere, alio deficienti1 sacerdote, eodem die festo in utraque ecclesia parochiali celebrare. Unde episco­ pus aut vicarius apostolicus in casu non solum concedere potest et debet binandi licentiam, sed etiam debet cogere parochum ad Missam in ulraqne ecclesia celebrandam. Si autem quaeratur curnam non in tertia parochia, responde- CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 277 mus rationem esse fortasse sequentem. Parochus non solum debet in parochia Missam celebrare eamdemque applicare pro populo, sed insuper debet populum sacramentorum administ ratione reficere et verbo Dei pascere (7i.50* * à* « i. c* « TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA ministrandum infirmo morituro viaticum, vide infra n. 75J; si est jejunus, potest (1), sed tales et tantae circumstantiae concurrere debent, ut de facto numquam applicationi hujus doctrinae locus erit. Nam supponi debet particulas deesse et parochum post consummationem, ante sumptionem ablu­ tionum, praeveniri de infirmo requirente viaticum ; aut parochum qui duas parochias longe distantes regit, in una celebravisse, haud sumptis ablutionibus, ut in alia deinceps celebrare posset, et interim infirmum in prima requirere viaticum; aut [parochum qui duas parochias, ut supra, regit, celebravisse in una ob festum particulare, e. g., patroni, non sumptis ablutionibus, quia scit in alia adesse infirmum requirentem viaticum, quod a prima parochia deferri nequit ob magnam locorum distantiam vel alias ob causas. 391. Casus necessitatis quos huc usque expendimus, sunt sufficientes ex ipso jure communi, ita ut episcopus, dato necessitatis casu, permittere queat Missae iterationem, quin ad Sedem Apostolicam recursum habeat. Frequenter hic recursus habetur, quia casus necessitatis, ad normam constitutionis Benedictinae, vel non adest, vel est dubius; sed si judicio episcopi casus necessitatis certe verificatur, recursus ad Sedem Apostolicam est inutilis. S. C. C. in his causis hoc unum ad examen revocat, nempe utrum casus necessitatis de quo Benedictus XIV, /. c., verificetur, necne; si affirmative, concedit; si negative, denegat licen­ tiam bi nandi. 392. Quod si casus expensi ex ipso communi jure suffi­ ciunt, sequitur facultates vicariorum apostolicorum com­ prehendere aliosquoque casus minoris necessitatis(n. 378 in fine). Judicium autem de sufficienti causae gravitate remittitur prudentiae ipsius vicarii apostolici, ut pluries Sedes Apostolica rescripsit apud cit. Instructionem, n. serpi. Proinde si vicarius apostolicus, secundum con­ scientiam prudentiamque suam, censet causam gravem esse licentiamque binandi mereri, hanc concedet, quin scru(l) Liyman, lib. V, tract. V,cap. V, n. 6, cum communi ; Schmalz., lib. 111 Decret., lit. XLI, n. 41. Benedictus XIV, l. c., id non negat. CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 281 pulis et anxietatibus agitetur. S. C. de Prop. Fide an. 1832, rescribens ad quemdam missionarium Philippopolilanum declaravit « indultum non coerceri ad populi indigentias diebus festivis, sed cum generalibus terminis contineatur, comprehendere quoque alios casus de quibus agitur, quemadmodum esset necessitas administrandi infirmis via­ ticum in utraque paroecia, et in hujusmodi aliis casibus locum habere debere praescriptas cautelas ». Pro-PraefectusMissionis Tripolitanae quaesivitab eadem S. C. : « (mi­ nam numero servorum aut liberorum posset praecise celebrare Missam secundam, cum interdum daretur casus, ut in balneo extra Tripolim praesentes sacrificio non ades­ sent plures quam decem aut quindecim servi.... ; et an in presbyterorum carentia pro illis solis posset celebrari se­ cunda Missa diebus festivis ». Jam vero, uti obsersat cit. Instructio, n. /7, quin obstaret resolutio eodem anno data a S. C. Inquisitionis (n. 388 in nota), S. C. de Prop. Fide, die 5 Oct. 1688, reposuit : « Relinquatur charitati et conscientiae P. V. Praefecti ». Nec mirum esse debet, si S. C. benigniori interpretationi induisit ; agebatur enim de servis, qui ob ipsorum conditionem peculiarem indul­ gentiam merebantur, cum unicum fortasse solatium eis esset sanctissimum Missae sacrificium. Aliud ejusmodi benignitatis argumentum, habita circumstantiarum ratione, an. 1S60 suppeditavit S. Inquisitio. Namque licet die 20 Junii respondisset vicario apostolico cujusdam regni Sinis adjacentis desiderium neophytorum bis aut 1er in anno sanctissimam Eucharistiam sumere volentium per se non esse urgcnlissimam causam in casu de quo agiturT idest iterandi Missam juxta facultatem, attamen subjunxit : « Sed pensatis omnibus locorum et personarum circum­ stantiis, relinquendum arbitrio R. P. I). Vicarii Apostolici ». Ex quibus eruitur eas causas quae per se,ac proinde multis in locis graves non sunt, graves evadere posse in aliis locis ob circumstantias quae casum concomitantur. Igitur vica­ rius apostolicus, expendens gravitatem causae, omnes cir­ cumstantias pensabit ; et eidem repetere juvabit responsum S. C.de Prop. Fide an. 1832, datum ad episcopum Nicopo- ■ 282 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA litanum in Bulgaria, nempe clausulas in formulis adhibitas « intelligendas haud esse in extremo rigore, habito prae oculis principio Sedem Apostolicam dictam facultatem concedere in bonum spirituale fidelium, desiderio ut omnes praeceptum ecclesiasticum adimplere facile possint ». 393. Huc usque determinavimus quandonam liceat Mis­ sae sacrificium eodem die iterare. Poenae latae sententiae contra illicitam binationem statutae in jure non sunt: utrum hoc grave peccatum secumferat, necne, infamiam et exinde irregularitatem, vide in nostro Tractatu canonico de nacra ordinatione, n. ,3/2 sequ.. Igitur superior poenam sus­ pensionis, mulctae pecuniariae, exercitiorum spiritualium, etc., infliget, juxta peccati gravitatem. Transactis temporibus S. C. EE. et RR. non semel hoc delictum plectebat poena carceris per quatuor aut quinque annos protracta (1). 394. II. Nunc de modo in hac binatione servando agen­ dum est. 395. 1° In die Nativitatis Domini ita tres Missae a quo­ libet sacerdote celebrari possunt, ut libera sit earumdem applicatio et percipi possit eleemosyna, nisi applicatio alio titulo debeatur. Utrum qui curam habent animarum teneantur hac die 1res Missas pro populo applicare, an applicantes unam pro populo, liberam habeant reliquarum duarum applicationem, vide infra /?. 5/.9;de beneficiato autem qui debet pro fundatore quotidie applicare, n. 580. E contrario Benedictus XIV per suam const. Quod expen­ ds, concedens omnibus sacerdotibus in Hispania ct Lusi­ tania privilegium celebrandi tres Missas in die commemo­ rationis omniunrdefnnctorum.praecipitdnas ultimas Missas, privilegio concessas, applicare pro omnibus fidelibus de­ functis, et prohibet pro eisdem duabus ultimis Missis ullam percipere eleemosynam, et pro prima permittit con­ suetam eleemosynam tantum, his verbis : « Praecipimus et jubemus ut nonnisi unam accipiant eleemosynam, videlicet pro prima Missa dumtaxat, et in ea tantum quantitate quae a synodalibus constitutionibus seu a loci consuetudine praefinita fuerit. Decernentes nullam omnino causam nul(t) Analecta Juris Pontiticii, an. 1860, pag. 1349. CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 283 luraque praetextum aut obtentum ad declinandam hujus praecepti Nostri observantiam suffragari posse, ne volun­ tariam quidem fidelium oblationem ; nam nec a sponte dantibus quidquam recipi posse statuimus, etc. ». Hinc proposito dubio: « An sacerdotibus comprehensis in indui­ to de quo agitur, prohibitum sit recipere pro prima .Missa diei commemorationis omnium fidelium defunctorum elee­ mosynam majorem ea quae a taxa synodali seu a loci con­ suetudine regulariter praefinita fuerit, quamvis sponte obla­ tam, in casu » ; S. C. C. reposuit die S3 Martii 186i : u Affirmative ». Tandem in genere, quando in casu neces­ sitatis geminum offertur eucharisticum sacrificium, pro alterius .Missae celebratione nequit eleemosyna percipi. Hinc parochus, duas regens parochias duasque celebrans Missas diebus festis, utramque debet pro populo applicare, ct pro neutra eleemosynam potest percipere. Pariter paro­ chus (pii, unam tantum parochiam habens, bis Missae sacrifi­ cium offert, pro neutra potest eleemosynam percipere, sed unam applicare debet pro populo, alterius liberam quidem habet applicationem, quin tamen pro ea percipere valeat eleemosynam. Demum sacerdos, curam animarum non habens, bis Missam celebrans, utriusque habet liberam applicationem, sed pro prima tantum potest percipere elee­ mosynam. Ita Ecclesia constituit ut quilibet turpis quaestus apparentia a re tam sancta removeatur. 396. Haec firmantur ex causa Cameracensi. Nam ex parte archicpiscopi Cameracensis proposita fuerunt S. C. C. sequentia dubia: « 1° An parochus qui duas parochias regit et ideo bis in die celebrat, utrique parochiae suam Missam applicare teneatur, non obstante redituum exigui­ tate ; « 2° An parochus qui in una eademque parochia bis ea­ dem die celebrat, utramque Missam populo sibi commisso gratis applicare, omnino teneatur ; « 3° An vicarii et alii sacerdotes, curam animarum non habentes, si quando bis in die celebrent, ut (it quandoque seu ut numero sufficienti Missae in ecclesia parochiali cele­ brentur, seu ut hospitalia, carceres, sanctimonialium con- 284· tC* TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA . ventus Missa non careant, secundam et ipsi Missam populo gratis applicare teneantur? Et quatenus affirmative ad l,,ni, 2um, e’ 3ura ; « 'i° An et quomodo concedendum sit parochis qui die­ bus dominicis aliisque festis bis celebrant, ut unius Missae liberam habeant applicationem et stipendium pro ea reci­ pere valeant in casu ; « 5° An et quomodo idem concedendum sit sacerdotibus curam animarum non habentibus quoad utramque Missam in casu : « 6° An et quomodo concedenda sit absolutio quoad praeteritum ». S. C. die 55 Sepi. 1858, reposuit : « Ad 1"'" : Affirmative. « Ad 2um : Negative, firma prohibitione recipiendi elee­ mosynam pro secunda Missa. « Ad 3um : Negative,quatenus curam animarum non ha­ beant. firma semper prohibitione recipiendi eleemosynam pro secunda Missa. « Ad /ium : Negative et episcopus provideat ad formam constitutionis Benedicti XIV, Cum semper oblatas. « Ad 5um : Provisum in tertio. « Ad 6nn* : Celebrata unica Missa ab unoquoque, affir­ mative, facto verbo cum SSmo ». 397. Cohaeret ejusdem S. C. responsio in Salamantina. Nam episcopus Salamantinus in relatione status suae dioe­ cesis exposuerat in sua dioecesi extare ducentas circiter parochias quae aliam ecclesiam filialem sibi adnexam ha­ bent, in qua parochus diebus dominicis et festis per annum secundam celebrat Missam. Ex informationibus vero tum episcopi postulantis, tum ejus successoris non constabat, utrum unio qua illae ecclesiae filiales adnexae et consocia­ tae erant paroeciis, esset unio plenaria et extinctiva, an sub­ jectiva tantum. Item non constabat num casus necessi­ tatis adesset. Igitur proposita fuerunt S. C. C. sequentia dubia : « 1° Virum haec consuetudo secundam Missam cele­ brandi toleranda sil in omnibus praedictis ecclesiis adnexis, CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 285 ubi hic mos ita invaluit ut populus etiam jus ad illam exi­ gendam existimet se habere ; « 2° Utrum parochus necessario debeat illam secundam Missam applicare pro populo, sicuti primam, vel liberam retineat illius applicationem cum stipendio ; « 3° Utrum licentiam dare queat episcopus ad illam se­ cundam Missam celebrandam in casibus similibus et in locis ubi talis consuetudo usque adhuc non invaluit ; « /|° Utrum praesertim praedictam licentiam concedere possit tempore collectionis messium, cum plurimi operarii in tino praedio seu villa concurrant, qui certe Missam non audirent, nisi parochus secundam in eo loco diceret, ex eo quod alius sacerdos ad illam dicendam haberi non possit ». S. C. die 22 Febr, 1862, reposuit: « Ad lum et 2um : Affirmative judicio episcopi, nulla ha­ bita ratione consuetudinis et quatenus in unoquoque casu concurrant circumstantiae necessariae ad formam constitu­ tionis Benedictinae et declarationis S. C. diei 24 Oct. 1843 relatae in Cameraccn. Missae pro populo, 25 Sept. 1858. « Ad 3um : Dentur resolutiones in Cameraccn., diei 25 Sept. 1858. a Ad /iu,n : Provisum in praecedentibus ». Vide etiam Brixiensem,2 Martii 1855, ubi cum episco­ pus rogasset, num tolerari possit inolita consuetudo utelcemosyna a pio aliquo sodalitio vel a praefecto fabricae, pa­ rocho pro secunda Missa oblata sine onere specialis appli­ cationis admitteretur, S. C. respondit : « Consuetudinem juxta exposita esse reprobandam ». 398. Ut igitur ex alterius Missae celebratione eleemosyna percipi licite valeat, necessarium foret indultum apostolicum ; quod tamen, prouti ex relatis patet, non facile conce­ ditur. Illud aliquando episcopi obtinent in favorem semi­ narii pauperis. Permittit nempe S. Sedes ut sacerdotes alteram Missam applicent ad intentionem episcopi; qui elee­ mosynis harum Missarum seminarium adjuvat. Item illud aliquando conceditur in favorem missionum, aut alteris ope­ ris pii valde utilis. Hoc in casu si sacerdos binans duplicem regit parochiam, unam Missam applicat pro utroque populo. 286 L U· * (A * s; Z* V. TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA Nonnulla horum indultorum exempla, vide in ephemeride, Le Canoniste Contemporain, Février /893, pag. 76 seqit. 399. At si pro alterius Missae celebratione sacerdos ha­ bet aliquas expensas, c. g., pro curru aut pro equo, posse harum expensarum restitutionem exigere, evidens est. Pa­ riter pro labore et incommodo non quidem intrinseco cele­ brationi, sed extrinseco et accidentali, potest aliquam remunerationem accipere. 400. Revera episcopus Trevirensis exposuit : « In multis dioecesis nostrae parochiis existant fundatio­ nes quae vulgo primissariae vocantur (beneficia et simpli­ cia et curata), quibus provisum est ut dominicis diebus et festis, praeter quasdam ferias, sacrum celebretur matuti­ num. Ejusmodi vero fundationes, ob exiguitatem redituum et penuriam sacerdotum, plerumque proprio carent sacer­ dote. Ut autem menti fundatorum, quantum fieri potest, satisfiat, parochi, obtenta binandi facultate, diebus domini­ cis et festis binam dicunt Missam, sacrum matutinale et sacrum summum pro populo, et in utroque sacro traditur homilia seu instructio catechetica : pro quo peculiari labore sive industria, parochi huc usque ex hujusmodi fundatio­ nibus certam percipiunt remunerationem. Sunt et alii pa­ rochi qui diebus dominicis et festis binam dicunt .Missam partim in ecclesiis parochialibus, partim in filialibus, quia necessitas moralis id exigit. Non pauci parochi ad ecclesias dissitas per vias asperas tempore aestus, frigoris et ni vis tendunt, qui infra sacrum simul tradunt doctrinam Chris­ tianam. Quaeritur igitur : « 1° Utrum parochi qui, ut menti fundatorum fiat satis, diebus dominicis et festis binam dicunt Missam et pro funda­ toribus applicant, salarium ex fundo primissariarum pro peculiari labore percipere possint ; I « 2° Utrum parochi qui pro necessitate circumstantiarum diebus dominicis et festis sive iu ecclesia parochiali sive filiali dissita bis celebrant, tradita simul doctrina Christiana, pro peculiari labore et industria certum salarium annuum a parochianis oblatum percipere valeant ». 9 S. C. C. in Treviren., 23 Mart, /86/, reposuit : « Posse CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 287 permitti, prudenti arbitrio episcopi, aliquam rernuneratio­ nem intuitu laboris et incommodi, exclusa qualibet eleemo­ syna pro applicatione Missae ». 401. Huc etiam spectat responsio S. R. C. in Monasterien., / / Jun. /<$’ /5 (n. 501 /4). Nam ad dubium : 2° Deinde saepius in hac dioecesi contigit, propter latitudinem paro­ chiarum, quod in iis sacella inveniantur, ubi dominicis et festis diebus sive fundatione sive ex contractu parochi et parochianorum, Missa celebrari debeat pro incolarum ab ecclesia parochiali remotorum in primis seniorum et infir­ morum necessitate vel commoditate. Viget consuetudo quod si per fundationem vel contractum de applicando sacro ad certam intentionem nil statutum sit, in ejusmodi casibus celebrans pro alio stipendio applicet, vel ad propriam inten­ tionem. Quaeritur num haec consuetudo de cujus legalitate dubitatur, pro futuro permittenda, et num pro praeterito ali­ quid restituendum sit ab iis qui bona fide ea usi sunt » : S. C. reposuit : « Ad 2um : Permitti posse ». 402. Insuper quum alterius Missae applicatio per se li­ bera sit, licet eleemosyna percipi nequeat, sequitur nos posse hac applicatione extinguerequasi-obligationem solius charitatis. Ilue spectat responsio S. C. C., ! i Sept. /878. Nam episcopus Vivariensis in Gallia exposuit in sua dioecesi institutam esse sacerdotum congregationem S. .losephi, indulgentia a S. Sede ditatam, cujus sodales semel pro unoquoque sacerdote confratrc defuncto Missam celebrare debent. Sacerdotibus binantibus, episcopus quaerebat num Missa binalionis offerri posset in casu pro defunctis confratribus. S. C. reposuit : « Licere ». Item hac applicatione nos adimplere possumus obligationes gratuitas applicandi Missam, ex liberali promissione ortas. Sed in genere nos non possumus hac applicatione satisfacere aliis obligationi­ bus titulo lucrativo, c. g., obligationibus applicandi ex be­ neficii fundatione, cum semper verum esset nos ex appli­ catione aliquid percipere, nempe reditus bénéficiâtes. Hinc ad dubium a quodam Hispaniae episcopo propositum : « An parochis el aliis sacerdotibus binandi facultate praeditis li­ ceret alteram Missam applicare pro fundatoribus Primissa- K A μ· 288 TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA riarum ad lucrandos hujusmodi beneficiales reditus »; S. C. C. die £9 Apr. 1811, reposuit : « Prout exponitur, negative, et in casibus particularibus recurrat pro transla­ tione et reductione Missarum, quatenus opus fuerit ». Proinde in casibus particularibus recurrendum erit ad S. C. C. quae pro diversis circumstantiis dispensationes con­ cedere solet. Vide, e. g., Friburgen., Dubii quoad Missa­ rum applicationem, 14 Apr. 1894. 403. 2° Evidens est sacerdotem, alteram Missam eodem die celebraturum, non posse in prima ablutiones sumere; et si eas sumpserit, non posse alteram Missam deinceps celebrare, cum jam non sit jejunus. 404. In nonnullis dioecesibus, (piando duplex celebratur Missa in distinctis ecclesiis, duplex adhibetur distinctus calix. S. R. C., 16 Sept. 1815 (n. /|515), reprobavit « usum duorum calicum, tamquam in ecclesia novum, et censuit unum duntaxat esse adhibendum, ut in more est apud Missionaries in locis praesertim infidelium... ». At vero deinde plures diversarum dioecesium episcopi, atten­ dentes rigorosam exeeutionem praefati decreti de uno tan­ tum calice adhibendo a sacerdotibus plures Missas eadem die celebraturis, gravibus admodum difficultatibus sub­ jici, cum sacerdos alteram Missam non in ipsa ecclesia ubi primam celebravit, sed in alia longe dissita cogitur offerre ; insuper advertentes morem duos in ejusmodi casu adhi­ bendi calices non modo universalem esse in Hispania et Gallia, sed etiam adeo veterem, ut omnem hominum me­ moriam facile excedat, ad Apostolicam Sedem pro modifi­ catione praefati decreti recursum habuerunt. Unde in Plu­ rium Dioecesium, // Martii 1858 (p. 5261), propositis dubiis: « 1° An retinendus sit usus qui dicitur vigere in dioecesibus Compostellana et Salamantina, nec non in dioe­ cesi Meldensi, et in aliis Gallicis dioecesibus, vel sit per­ mittendus alibi, adhibendi scilicet, ob peculiares rationes, duos calices, cum sacerdos duas celebrat Missas eadem dic in ecclesiis longe dissitis » ; S. R. C. reposuit : « Ad lum : Usum duorum calicum in casu posse permitti ». 405. At, ut simul sacerdos in prima Missa maneat jeju- CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 289 mis pro secunda, et reverentiae sacramento debitae consula­ tur, f|uaeritur quid agendum post consummationem in prima .Missa? Vel in eadem ecclesia bis Missa celebratur, vel in diversa. 406. In primo casu canonicus Camillus Rufii, consultus a S. R. C., dedit hanc regulam, ab eadem S. C. probatam die /6' Sepi. 18i5 : « L’t parochus in prima Missa calicem impurificatum relinquat, prouti fit in duabus prioribus Mis­ sis Nativitatis Domini : calici autem stalimimponat patenam ct pallam, prouti fit in eisdem Missis; dein calicem et pa­ tenam cooperiat velo, quod etiam circumligabit calici, prout Iit in repositione sacri Corporis in sepulchro feria V in coena Domini : atque calicem hunc sic coopertum et circumliga­ tum. defectu tabernaculi (1), post primam Missam relinquat in altari super corporale ». In Collectanea S. C. do Prop. Fide. n. 79%, pro hoc primo casu refertur sequens regula tradita a Cavanti et Merati, quae in praecedentem recidit, sed nonnullas circumstantias melius determinat : « Hoc ita­ que in casu sacerdos, post haustum in prima Missa diligenter Sanguinem Domini, omissa consueta purificatione, patena calicem et palla patenam tegens, ac super corporale relin­ quens, dicet junctis manibus: Quod ore sumpsimus, Do­ mine, etc. Deinde digitos quibus SSmum Sacramentum tetigit in aliquo vase mundo, ad hoc in altari praeparato, abluet, interim dicens: Corpus tuum, Domine, etc., abstersisque purificatorio digitis, calicem velo cooperiet, velatumque ponet super corporale extensum. Absoluta Missa, si nulla in ecclesia sit sacristia, calicem eodem modo super altare relinquet ; secus vero in sacristiam deferet, ibique super corporale vel pallam in aliquo loco decenti et clauso collocabit usque ad secundam Missam ; in qua, cum eodem calice uti debeat, illum rursus secum deferet ad altare, ac super corporale extensum reponet. Cum autem in secunda Missa sacerdos ad Offertorium devenerit, ablato velo de ca­ lice, hunc parumper versus cornu epistolae collocabit, sed non extra corporale, factaque hostiae oblatione, cavebit ne (1) Si in altari est tabernaculum, calix in tabernaculo est reponendus. 290 I j » i 4 r » ft I I TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA purificatorio extergat calicem, sed eum intra corporale re­ linquens, leviter levabit vinumque et aquam eidem caute imponet, ne guttae aliquae ad labia ipsius calicis resiliant; quem deinde nullatenus ab intus abstersum more solito of­ feret ». 407. In altero casu, si idem adbibetur calix, praelaudatus canonicus Ruffi assignat, post relata superius verba, hanc regulam, pariter a S. R. C. probatam : « 1 loin vero suo tempore eumdem (calicem), hac ratione praeparatum, decenter deferat (sacerdos celebraturus) ad aliud oratorium, ut ibi celebret secundam Missam ; quam peraget eodem ritu, quo celebratur tertia Missa in Nativitate Domini ». Sed haec regula non vacat praeficis difficultatibus: unde S. R. C. in citata (/t. 404) Plurium Dioecesium, ad peti­ tionem episcoporum, dedit sequentem Instructionem quae regulam tradit sive pro casu quo unus, sive pro casu quo duplex adhibetur calix : « Quando sacerdos eadem dic duas Missas dissitis in locis celebrare debet, in prima dum divi­ num sanguinem sumit, cum diligentissime sorbeat. Exinde super corporale ponat calicem et palla tegat et junctis manibus in medio altari dicat : Quod ore sumpsimus, etc., cl subinde, admoto aquae vasculo, digitos lavet dicens: Corpus tuum, et abstergat. Hisce peractis, calicem super corporale manentem adhuc deducta palla cooperiat, ceu mos est, scilicet primum purificatorio linteo, deinde patena ac palla, et demum velo. Post haec Missam prosequatur et completo ultimo evangelio, rursus stet in medio altaris et, detecto calice, inspiciat an aliquid divini sanguinis, necne, ad imum se receperit, quod plerumque continget. Quamvis enim sacrae species primum sedulo sorptac sint, tamen dum sumuntur, cum particulae quae, circum sunt undequaque sursum deserantur, nonnisi deposito calice ad imum redeunt. Si itaque divini sanguinis gutta quaedam super­ sit adhuc, ea rursus ac diligenter sorbeatur, et quidem ex eadem parte qua ille primum sumptus est. Quod nullimode omittendum est, quia sacrificium moraliter durat et super­ stantibus adhuc vini speciebus ex divino praecepto compleri debet. CAPIT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 291 <( Postmodum sacerdos in ipsum calicem tantum saltem aquae fundat quantum prius vini posuerat, eamque circum­ actam ex eadem parte qua sacrum sanguinem biberat in îaratum vas dimittat. Calicem subinde ipsum purificatorio inteo abstergat et demum cooperiat, uti alias fit ; atque ab altari discedat. (1). Depositis vestibus sacris et gratiarum actione completa, aqua e calice demissa pro rerum adjunc­ tis vel ad diem crastinum servetur (si nempe eo rursus sa­ cerdos redeat Missam celebraturus) et in secunda purifica.· tione in calicem demittatur vel gossypio aut stupa absorpta comburatur ; vel in sacrario si sit, exsiccanda relinquatur ; vel demittatur in piscinam. « Cum autem calix quo sacerdos primum est usus, purifi­ catus jam sit, si illo ipso pro Missa altera indigeat, cum secum deferat : secus vero in altera Missa diverso calice uti poterit ». Haec igitur Instructio servetur quando duae Missae ab eodem sacerdote non in eadem celebrantur ecclesia. §2. — Quoties debeat. 408. Evidens est sacerdotem omnem mereri laudem et sanctissime agere, si quotidie bene dispositus, quotidie Mis­ sam celebrat, ad exemplum sanctorum sacerdotum saecula­ rium et regularium. Benedictus XIV, De sacros. Missae sacri/icio, lib. Ill, cap. II, fuse expendit veterem hac de re disciplinam, concludens magis consentaneam esse .lesu Christi et Ecclesiae sensui quotidianam Missae celebratio­ nem. modo cum iis quibus aequum est, dispositionibus ce­ lebretur. 409. At si sacerdos quotidie celebrans, die non impedita, optime agit, dummodo bene dispositus celebret, Missam praetermittens sine justo impedimento, peccat necne? Ali­ quando potest expedire ut quotidiana Missae celebratio ali­ quantulum interrumpatur, ut sacerdos melius disponatur ; et in hoc casu nullum adesse peccatum, evidens est. Prae(I) Hic sacerdos recitare debet preces a Leone PP. XIII praescriptas post Missam ; et post eas in sacrarium redire. Ki,· y’ 292 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA terea peccatum foret veniale si sacerdos Missae celebratio­ nem praetermitteret ob negligentiam, animi torporem aliamque similem irrationabilem causam. Omnes norunt monitum S. Bonavenlurae, De praeparatione ad Missam, cap. F: « Sacerdos non legitime impeditus celebrare omittens, quantum in eo est, privat Sanctissimam Trinitatem laude et gloria, angelos laetitia, peccatores venia, justos subsidio et gratia, in purgatorio existentes refrigerio, Ecclesiam spiri­ tuali Christi beneficio et seipsum medicina et remedio ». Tandem videamus num sacerdos teneatur sub gravi ad Mis­ sam aliquando celebrandam. 410. In primis titulo extrinseco potest utique teneri et de facto tenetur. Ita titulo curae animarum omnes sacer­ dotes, curam animarum habentes, debent singulis dominicis aliisque diebus festis celebrare et applicare Missam pro ovibus sibi commissis. Titulo beneficii etiam alii benefeciati saepe habent onera Missarum personaliter celebrandarum. Titulo charitatis debet sacerdos celebrare, si, e. g., secus in­ firmus decederet sine viatico, aut populus Missa careret die festo (n. f/J), licet fortasse haec obligatio non semper gravis sit. Tandem titulo scandali evitandi sacerdos debet quandoque Missam celebrare, quia si nunquam in anno celebraret, id esset indicium corruptissimae vitae, fidei debilis, aut saltem nullius amoris erga I). N. .1. C., et ideo grave scandalum fidelibus praeberet (1), praesertim in nos­ tris moribus. Imo Suarez, /. c., putat hoc grave scandalum verificari etiam si sacerdos per diuturnum tempus, ad an­ num non pertingens, a sacrificando absque legitima causa abstineret. Et hoc scandalum gravius erit quo sacerdos in altioribus sacrae hierarchiac gradibus est constitutus. Hinc in cap. idt., De privilegiis, in 6", Bonifacius YU I tradit non decere episcopos eorumque superiores transire ullum diem absque Missa celebrata aut audita. 411. Sed praescindendo a titulo extrinseco, sacerdos, le­ gitime non impeditus, teneturne aliquando celebrare titulo sacerdotii seu ratione ordinationis ? Communior sententia (1) Suarez, in 3 p. U. Thomae, disp. LXXX. sect. II ; De Lu go, disp. XX, sect. I, n, ult. > 293 affirmat (1), innixa verbis Christi Γ). Lucae, XXII : Hoc fa­ cile in meam commemorationem, quae ex Cone. Trid., sess. XXII. cap. I, important praeceptum ; et verbis Apos­ toli ad Ilebr. Γ: Omnis Pontifex, ex hominibus assump­ tus. pro hominibus constituitur in his quae sunt ad Deum ut o/feral dona et sacrificia pro peccatis. Et rationem ex­ plicat D. Thomas, 3 p., q. 82, a. 10 : « Unusquisque tene­ tur uti gratia sibi data, cum fuerit opportunum, secundum illud 2"' ad Cor. VI: Exhortamur ne in vacuum gratiam Dei recipiatis. Opportunitas autem sacrificium offerendi non solum attenditur per comparationem ad fideles Christi quibus oportet sacramenta ministrare, sed principaliter per comparationem ad Deum, cui consecratione hujus sacra­ menti sacrificium offertur ». Sententia minus communis negat, quia gravis obligatio nullo solido argumento evinci­ tur (2). De Lugo, /. c., n. 2, ait : « El ego fateor pro prima sententia me nullum argumentum convincens adhuc inve­ nire, saltem ut eam obligationem sub peccato mortali agnoscamus ». Deinde solvit argumenta superius adducta pro prima sententia, et addit sub n. /2: « Antiquis saecu­ lis sacerdotes sancti fuerunt in solitudine degentes nec nmquam sacrificantes, ut constat ex iis quae narrantur in Vitis Patrum, p. II, § 178, de duobus sacratis monachis ; sed et nostro tempore sanctissimus patriarcha noster Igna­ tius, postquam sacerdos factus fuit, per annum integrum a sacrificio celebrando reverenter abstinuit, ut se accuratius piis meditationibus et mentis puritate ad illud sacrosanctum ministerium praepararet... Denique si antiquae Ecclesiae moros attente considerentur, facile possumus cogitare non fuisse, ita facile privatis sacerdotibus frequenter celebrare sicut hodie est...». Sed in his exemplis quae citat de Lugo, aliisque rarissimis quae addi possent, nimium insistendum non esi, tum quia sicuti non omnia opera peccatorum sunt CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE (1) De Angelis, l.c. ; Giraldi, l.c. ; Schmalz., lib. III Decret., tit. LI. η.36; S. Alphonsus, III, η.313 ; Sainianlicenses, tract. V, cap. F. panel. II, n.43. (2) S. Bonaventure, in IF, dist. 12, puncto 2, art. 2, quaesi. 1, in cor­ pore et ad Sum ; Gajetanus, quaesi. 82, art. 10; Palaus, tract. XXII, disl. un., punct. 12 ; De Lugo, disp. XX, sect. 1. 294 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA peccata, ita non omnia opera Sanctorum sunt sancta, per se et objective loquendo, tum quia haec exempla explicari possunt ex speciali Dei inspiratione. Ceterum antiquitus sacerdotes cum episcopo concelebrare solebant {n. 360). 412. Ex dictis apparet hanc quaestionem vix practicam esse, quia obligatio gravis ab omnibus admittitur, cxtrinseca tantum, ratione scandali evitandi, juxta nonnullos ; tum e.xtrinseca ratione scandali evitandi, tum intrinseca ex ipsomet sacerdotio, juxta plerosque. Suprema auctoritas eccle­ siastica hanc obligationem affirmavit, quin indicaret, utrum haec obligatio procedat ex charitate tantum ad vitandum scandalum, an etiam ex sacerdotio, vel ex praecepto Eccle­ siae. Ita Cajetanus putavit: « Levi solum culpae obnoxios esse qui nulla animarum cura praediti, nunquam per anni cursum sacrificium Missae celebraverint ». S. Pius V hanc Cajetani opinionem deleri jussit ab ejus commentario in D. Thomam (1). Id satis indicat talem sacerdotem gravi culpae obnoxium esse. Idem dicas de decreto edito a S. C. G. mense Dec. 1669, apud Monacelli,/>. I, tit. V, form. IX, n. 15 : « Qui sine justa causa ter vel quater in anno non celebravit, peccat mortaliter et potest ab episcopo puniri ». Et Inno­ centius III in cap. 9, De celebratione Missarum, reprehen­ dit illos qui « vix celebrant quater in anno ». Exinde inter varias doctorum sententias quas vide apud S. Alphonsum, 17,n. 313, hanc practicam conclusionem deducimus, nempe sacerdotem qui ter vel quater in anno, sine justa causa, a Missae celebratione abstinet, a gravi piaculo immunem non esse; et S. Alphonsus, l. c., addit servandam esse debitam distantiam inter unam aliamque celebrationem. 413. Quaeritur utrum episcopus possit sacerdotem prae­ cepto obligare ad Missae celebrationem. Cone. Trid., sess. XXIII, cap. XIV, de ref., haec habet : « Curet episcopus ut ii (sacerdotes) saltem diebus dominicis et festis solemnibus, si autem curam habuerint animarum, tam frequenter ut suo muneri satisfaciant, Missas celebrent ». Porro illud curet importat in episcopo praeceptum, ut tradit Benedic­ ti) Benedictus XIV, Inst. Ecc. LV, § Non ignoramus ; Giraldi, ρ. I, sect. 608 ; De Angelis, III, XLI, n. 2. I CAPIT IV. DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 295 ins XIV in const. Declarasti, § Æf/zws.Jam vero quaesitum fuit : « An episcopus facere debeat id solis adhortationibus et admonitionibus, an vero possit monere sub poenis et censuris, m legitime non impediti debeant celebrare ». S. C. C. die 25 Febr. 1617 reposuit non posse, ex cap. XIV, vrss. ΛΆ7//. Haec responsio videtur intelligenda de simpli­ cibus sacerdotibus qui curam non habent animarum : quos proinde episcopus non potest praecepto gravi, poenis et censuris adigere ad celebrationem singulis diebus domini­ cis aliisque festis. Attamen episcopus potest hos sacerdotes poenis el censuris cogere ad celebrandum ter vel quater in anno, cum episcopus possit juris remediis suos subditos a peccatis removere potissimum gravioribus et cum scandalo fidelium conjunctis (l ). Ob camdem rationem episcopus po­ test sacerdotes curam animarum habentes etiam poenis et censuris cogere ad tam frequentem celebrationem ut suo numeri satisfaciant.Tandem dubitari potest num episcopus valeat praecepto, poenis et censuris cogere ad celebratio­ nem simplices sacerdotes sine animarum cura, si haec ce­ lebratio necessaria est ut fideles praeceptum audiendi Mis­ sam impleant. Pasqualigus, De sacrificio missae, quaesit. 811, n. 11, quem refert Benedictus XIV, l.c., ita respon­ det : « Si in aliquo oppido sit unus tantum sacerdos, qui teneatur celebrare diebus festis.et adsint alii simplices sa­ cerdotes, poterii episcopus eos cogere ad celebrandum die­ bus festis. Halio est, quia adest indigentia populi, eo quod difficile sit quod omnes eadem hora conveniant ad audien­ dam Missam ; et ideo cum sacerdotes habeant, ratione or­ dinis,munus suum addictum populo, poterit episcopus cos cogere ut impendant officium suum populo, offerendo sacri­ ficium. ut absque difficultate possit adimplere praeceptum audiendi sacrum. In tali tamen casu tenebitur populus ali­ quid contribuere iis sacerdotibus pro sustentatione, quia cum ministrent populo, aequum est quod accipiant aliquid pro sustentatione ». Utrum Romanus Pontifex, episcopus, superiores regulares possint exigere Missae applicationem, videbimus infra. (1) Giraldi, 7/, sect. 504. 296 TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA Articulus III. De dispositionibus sacerdotis pro licita Missae celebratione. s 1. — * 5 • Uj 1 t· >*»· b x parte corporis. 414. Dispositiones quae ex parte corporis requiruntur pro licita .Missae celebratione, sequentes enumerari possunt : 1° In primis nccesse est ut sacerdos non habeat vi­ tium corporis impediens, ad normam sacrorum canonum, .Missae celebrationem. De iis vitiis corporis fuse locuti su­ mus in nostro Tractatu canonico de sacra ordinatione, n. $49 secpu., ad quem proinde lectorem remittimus. 415. 2° Praeterea sacerdos celebraturus habeat calceos, caligas et exteriores vestes clericales, non sordidas nec di­ laceratas, sed mundas et integras ; id enim et reverentia tanto sacrificio debita et fidelium aedificatio exigit omnino. Haec fusiori indigent declaratione. 416. In Gerunden., 3i Auff. /872 (n. 5507), proposito dubio: « 3° Aliqui sacerdotes, sub praetextu oeconomiae vel commoditatis, contra praescriptum a pluribus sacculis et contra consilium virorum sanctitate et doctrina conspicuo­ rum. utuntur etiam in celebratione sacrificii calceamentis vulgo botinas coloris nigri, et omni tempore, maxime aes­ tivo, mulli induuntur caligis coloris albi ; sed quamvis longitudo vestis talaris plerumque impediat quominus conspiciantur. dantur tamen occasiones, e. g., genufiectendo et surgendo ad sacram pyxidem vel ostensorium e tabernaculo extrahendum et reponendum, in quibus facile pateant. Quaeritur polestne tuta conscientia indui dictis calceamentis in sacro faciendo ? et quatenus negative ; est de praecepto, ut sint caligae et sandalia coloris nigri » ; S. R. C. reposuit : « Ad 3"m: Clericos, in sacris praesertim functionibus, adhibere debere caligas seu calceamenta, qui­ bus publice uti solem probati clerici loci seu dioecesis ». Episcopus autem aliique privilegium habentes, adhibere 297 possunt caligas coloris violacei ; Cardinales coloris rubri ; Romanus Pontifex coloris albi ; Regulares coloris proprio Ordini convenientis. 417. Quod attinet ad vestem exteriorem adhibendam in Missae sacrificio, haec est talaris coloris nigri, si agitur de sacerdote saeculari non privilegiato. I t hoc breviter declaremus, recolimus primis Ecclesiae saeculis vestem clericorum specialem non fuisse ; quod et red­ dita pace Ecclesiae aliquantulum perduravit. In Oriente vestes speciales clericorum videntur originem habuisse ex monachis. Cum enim in Oriente saepius ad episcopa­ tum assumerentur monachi, qui in episcopatu proprias vestes retinebant, ipsae etiam pro clericis saecularibus dioecesis invaluerunt. In Occidente vero jam a S. Gregorii M. temporibus, idest a saec. VI, clericos peculiares deferre vestes, ex ejus epistolis aliisque documentis eruditi demonstrant: sed immutatio universalior evasit occasione incursionum barbarorum vestes breves et succinctas ha­ bentium. tpias laici adoptaverunt, clericis vestes longas Romanorum retinentibus. Exinde vestis talaris clericorum ; cujus usus adeo invaluit ut opus fuerit praecidere nimiam vestium talarium longitudinem in cap. 15, De vita et ho­ nestate clericorum. Cone. Trid., w.w. XIV. cap. 17. for­ mam vestis clericalis episcopis determinandam reliquit, ibi : « Juxta ipsius episcopi ordinationem et mandatum » ; et licet deinde Sixtus V in const, Cum sacerdotibus, 9 Jan. 1589, vestem talarem praeceperit, tamen decretum Tridenlinum, ordinationi et mandato episcopi remittens for­ mam vestis clericalis, de facto servatum fuit. Color autem vestis clericalis, cujuscumque tandem sit formae, debet esse niger, ex cit. cap.15, De vita et honestate clericorum. exceptis tum allioribus sacrae hierarchiae gradibus, nempe Romano Pontifice, qui utitur semper colore albo. Cardinali­ bus,(pii uti possunt colore rubro,quod privilegium Romanus Pontifex dic 1 i Jan. 1892 etiam Primati Regni llungariac, licet cardinalilia dignitate non insignito, confirmavit ; episcopis, aliisque hoc privilegio gaudentibus, qui uti possunt colore violaceo ; tum Regularibus qui uti debent CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE r* s r” 298 TRACTATUS CANONICOS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA colore proprii instituti. Exinde facile intelligitur circa for­ mam vestis clericalis varias fuisse et esse consuetudines et ordinationes dioecesanas. At vestis talaris coloris debiti tem­ pore sacrificii Missae expresse praecipitur a Rubrica Missalis, Ritus servandus in celebratione Missae, I, 2° : « Qua­ rum (vestium) exterior saltem talum pedis attingat » ; et plures episcopi addiderunt poenas latae vel ferendae sen­ tentiae sive in celebrantem etiam extraneum, sive in admit­ tentem. Imo nonnulli expresse praecipiunt vestem talarem pertinere debere ad sacerdotem celebrantem, non vero ad sacrarium (1). At receptum in praxi est sufficere brevio­ rem talarem vestem, quae ad renes alligata ad talos des­ cendit. 418. Episcopi autem et vicarii apostolici, Missam cele­ brantes. non solum vestem talarem, ut supra, deferre de­ bent, sed etiam rocchetum cum annulo ct cruce episcopali, nisi graves et urgentes causae obsint. Revera ad dubium : « 1° Se alii vicarii apostolici sia permesso di celebrare senza rochetto, anello e senza la croce episcopale » (2); S. C. de Prop. Eide, 22 Martii /6'6‘P. apud Collectaneam ejus­ dem S. C., n. //,9, reposuit : « Posse cum gravi ct urgenti causa ». 419. Praeterea sacerdos celebraturus deferre nequit co­ mam fictitiam, pileolum, annulum, baculum. Ad comam fictitiam vulgoperruque, perrucca),quod attinet, Benedic­ tus XIV, De syn., lib. XI, cap. IX, erudite docet illius usum esse antiquissimum. Porro antiqui canones qui cum S. Pau­ lo, /a ad Cor., XI, II, prohibent clericis comam veram et naturalem deferre longam et nutritam, a fortiori de fictilia intelligendi sunt, et episcopus ad removendos abusus sta­ tuere utique potest lege generali in sua dioecesi, ut nemo clericorum comam fictitiam deferat sine Ordinarii licentia ; quam tamen deinde Ordinarius, justis extantibus causis, non negabit. Cum quidam episcopus omnibus clericis pro­ hibuisset usum comae fictitiae sub poena excommunicatio(1) Benedictus XIV, Inst. Ecc. XXXIV’, n. 13. (2) Latine : Utrum vicariis apostoheis liceat celebrare sine roccheto, annulo et cruce episcopali. CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 299 nis latae sententiae, S. C. C. die 20 Maii 1699, hanc poe­ nam pro clericis majoribus et beneficiatis admisit, pro aliis temperavit. At tempore sacrificii Missae usus comae fictitiae ipso jure communi prohibetur. Id Reifienstuel, lib. III De­ cret., tit. /, η. 91, merito deducit ex can. 13 concilii Ro­ mani (an. 7/i3)sub Zacharia, Romano Pontifice, qui canon, relatus in can. 57, (list. /, De consecr., in Decreto, prae­ cipit : « Ut nullus episcopus, presbyter, aut diaconus ad celebranda Missarum solemnia praesumat cum baculo in­ troire aut velato capite altari Dei assistere, quoniam et Apostolus prohibet viros a elato capite orare in ecclesia ; et si temere praesumpserit, communione privetur ». Concor­ dant Rubricae Missalis, De defectibus in celebratione Mis­ sae occurrentibus, § 10, De defectibus in ministerio ipso occurrentibus, η. 1, ibi : « Si celebret capite cooperto sine dispensatione ». Atqui per comam fictitiam caput velari seu cooperiri manifestum est. Nec episcopus dispensare potest ab hac lege generali, qua et ipse obligatur. Hinc In­ nocentius XII per suos Nuntios monuit locorum Ordinarios, ut contra abusum Missam celebrandi cum coma fictilia con­ grua adhiberent remedia, uti refert Rciflenstuel, /. c., n. 93. Necessarium igitur est apostolicum indultum pro usu co­ mae fictitiae tempore sacrificii Missae (1) ; contraria sen­ tentia I »·» »·· 1’1 · M TRACTATUS CANONICOS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA Romanae terminis haud includatur,et cum post idem Conci­ lium circuli ex capillis in Missae celebratione Romae reti­ neantur, nihil super haere novi constituimus, modo circuli modesti sint et necessitati solum accommodentur: etsi qui abuti hac humanitate voluerint, eamdem omnino consuetu­ dinem abrogabimus ». Sed post Benedicti XIV tempora hujusmodi circuli, saltem Romae, in desuetudinem abierunt. 421. Ex dictis jam patet prohiberi quoque ipso jure com­ muni pileolum cujuscumque coloris in Missae celebratione. In dioecesi Veliterna Cardinalis episcopus ex consuetudine id permittebat absque apostolico induito ; et cum petiisset a S. R.C. ut hanc consuetudinem toleraret, S. C. in Veli­ terna. 24 Apr. 1626 (n. 624), reposuit : « Non licere, sed recurrendum ad SSmuin ». Cum vero apud Sinenses mos sit caput coopertum gerere in signum obsequii et reveren­ tiae, aliqui missionarii in Sinis caput pileolo cooperiebant tempore celebrationis Missarum. S. C. S. Officii, 25 Aug. /880. reposuit hanc consuetudinem in locis ubi est abro­ gata, non esse iterum instaurandam ; ubi vero adhuc viget, vicarios apostolicos curare debere, ut illa sensim abolea­ tur, prout circumstantiae locorum temporumque id per­ mitterent (1). Vide etiam in collectione Gardelliniana Cattaren., 31 Aug. 1839 (n. /|371). Obtentum autem a Sede Apostolica indultum est strictae interpretationis. Hinc sacer­ dos qui indultum habet pro .Missae celebratione, pileolum adhibere nequit in Missis cantatis, praesente episcopo.Nani in Asculana, 21 Martii 1676 (n. 2769), interroganti cano­ nico cathedralis qui ex causa infirmitatis gaudebat induito apostolico utendi pileolo a principio Missae usque ad prae­ lationem, num illud retinere posset etiam in Missis cantatis, praesente episcopo. S. R. C. reposuit: « Non licere». Et in Nullius, 2Sept. 1679 (n. 2901),ad dubium : « An pres­ bytero qui privilegium habet utendi pileolo in Missa, liceat eo uti in Missa solemni, ministrando tanquam diaconus vel subdiaconus celebranti, qui similiter privilegium habens, eo in Missa solemni utitur»; S. C. reposuit : « Negative ». . (1) Collectanea S. C. de Prop. Eide, n. 820, 823. CAPUT IV. DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 301 Eadem S. C. saepius declaravit pileolum nec adhibendum a privilégiait) qui non celebrat quidem Missam,sed actu inser­ vit episcopo in sacris functionibus; vide, e. g., Squillacen., 31 Auq. 1680 (n. 2925); Nicicn.. 10 Jan. 1693 (n. 3302) ; Alexandrin.. 18Febr. 1696 n.338l) ; Haren.. 20 Apr. 1822,ad 2"'" (n. 4585), etc. : quod si actu non insenit episcopo, suo privilegio uti poterit, uti consuit S. C. in cit. Baren. Contra ea quae huc usque diximus consue­ tudo, utcumque longaeva,inolescere nequit, uti colligitur ex pluribus S. C. responsis, e. g., in Algaren., 21 Martii i860 (n. 5297). 422. In cit. cap. 15, De vita et honestate clericorum, legitur: « Fibulas omnino non ferant (clerici) neque corri­ gias auri vel argenti ornatum habentes, sed nec annulos, nisi quibus competit ex officio dignitatis ». Quoad fibulas aut corrigias in aliquibus locis introducta est contraria con­ suetudo, quae legem abrogavit; et ideo ibi fibulae et corri­ giae, etiam aureae vel argenteae, deferri possunt (l . An­ nulos autem sive cum gemma sive sine gemma deferre possunt omnes qui in dignitate constituti sunt, aut in digni­ tate constitutis assimilati, quales sunt episcopi, abbates eum jure pontificalium, vicarius capitularis, vicarius gene­ ralis, canonici ecclesiae cathedralis, protonotarii, doctores creati in facultate canonice erecta aut collegio hoc privile­ gium habente (2). At S. R. C. prohibuit tempore sacrificii Missae aliarumque sacrarum functionum annuli gestatio­ nem abbati non benedicto, vicario tum capitulari tum ge­ nerali, canonicis quibuscumque, protonotariis non partici­ pantibus, et doctoribus. Decreta S. C. ordine chronologico sunt sequentia. In Dubium circa delationem annuli, 20 Noo. 1628 (n. 780), posito dubio : « An prohibitio facta per hanc S. C. circa delationem annuli, quando protonotarii celebrant, comprehendat etiam canonicos cathedralis » ; S. (1) Episcopi nonnullarum dioecesium in Galliis, ut mores Romanos introducerent, praeceperunt fibulas in calceis. At si usus fibularum in dioe­ cesi nullatenus existebat conformi ter juri communi, haec lex dioecesana, utpote contraria juri communi, non sustinetur. Ceterum clerici Ro­ mae fibulas deserunt. (2) Reiflenstuel, lib. V Decret., tit. V, η. 6. J •302 TRACTATUS CANONICOS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA C. reposuit: « Affirmative ». In Bojanen., $$ Jun. 1630 (n. 86.3', cum protonotarius supplicavisset « declarari ip­ sum non teneri decreto episcopi prohibente,sub poena sus­ pensionis, in Missarum celebratione delationem annuli »; S. C. reposuit : « Lectum ». In Dalmatiarum, i Aug. /663 (η. 22ZH), posito dubio : « 11° Utrum possint canonici cum annulo aureo, sed sine gemma seu aliqua effigie, .Missam celebrare » ; S. C. reposuit : « Ad lln,n : De rigore uti non debent ». In Beneventana, i3 Sept. 1670 (n. 251/i), ad dubium : «2° Se le dignità e canonici possano portare l'anello con gioje, giacchè lo portano anche quando celebrano ed assistano alie funzioni ecclesiastiche » (1); S. C. reposuit : «Ad 2,,ru : Negative ». In Hydruntin., 11 Apr. 1810, (n. 4882), eadem S. C. declaravit relato decreto in Bene­ ventana annuli delationem in Missa vetitam esse omnibus sacerdotibus, etiamsi sint protonotarii titulares, dignita­ tes et canonici cathcdralis ; et in cit. Hydruntin. agebatur de annulo in genere, non autem de annulo cum gemma in specie. In Senen., 30 Junii 1880 (n. 5878), posito dubio: « 7° An tolerari possit usus annuli in canonico doctore quan­ do celebrat aut canit Missam » ; S. C. reposuit : « Ad 7"n’ : Negative ». Tandem haec decreta rursus confirmavit eadem S. C. in Neapolitana, /$ Febr. 189$, pro ductoribus, beneficiatis, canonicis et parochis, contrarias consuetudines abusus appellans. Et cum in Piscien., 9 Martii /89-1. ca­ nonici putarent, non obstante decreto in Neapolitana, con­ suetudinem servari posse, eadem S. C. reposuit : « Stan­ dum esse omnino decreto supra citato ». Ex his patet episcopis tantum, abbatibus benedictis, et protonotariis participantibus licere tempore sacrificii Missae annulos sive cum gemma sive sine gemma deferre. Giraldi, p. I, sect. 3$4,n.5, putat S. R. C. relata responsione diei / Aug. /663, permisisse canonicis ecclesiae cathcdralis usum an­ nuli aurei sine gemma aut aliqua effigie tempore Missae; (li Latine: Num dignitates et canonici possint deferre antiiilutn cum geminis, quoniam illud jam deferunt, cum celebrant et assistant eccle­ siasticis functionibus ? CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 303 sed id falsum esse apparet ex aliis ejusdem S. C. prohibi­ tionibus (1). 423 Tandem ex relato can. 13 concilii Romani n. 115 patet sacerdotem non posse, baculo innixum, ad Missam celebrandam pergere. Excipitur episcopus qui habet usum baculi pastoralis; de quo vide quae enarravimus in cit. nostro Tractatu, n. 1101. In Strigonien., T Julii 1857 (n. 5232), ad dubium : « /j° An episcopus auxiliaris jure baculum pastorale gestandi, etiam ordinario episcopo prae­ sente, mi possit » ; S. R. C. reposuit : « Ad 4um: Servan­ dam dispositionem Caeremonialis episcoporum. lib. /, cap. Χ\Ίί, η. 5 ». Etiam abbatibus benedictis, ad instar episcoporum, competit usus baculi pastoralis in sacris functionibus et in solemnis Missae celebratione ; de bene­ dictione autem abbatum vide (piae diximus in cit. nostro Tractatu, n. 951 sequ. 424. 3° Rubrica Missalis, De defectibus in celebratione Missae occurrent ibus, § IX, De defectibus dispositionis corporis, n. 5, docet : « Si praecesserit pollutio nocturna quae causata fuerit ex praecedenti cogitatione quae sit pec­ catum mortale, vel evenerit propter nimiam crapulam, abstinendum est (2) a communione et celebratione, nisi aliud confessario videatur. Si dubium est an in praecedenti cogitatione fuerit peccatum mortale, consulitur abstinen­ dum, extra tamen casum necessitatis. Si autem certum est non fuisse in illa cogitatione peccatum mortale, vel nullam fuisse cogitationem, sed evenisse ex naturali causa, aut ex diabolica illusione, potest communicare et celebrare ; nisi exilia corporis commotione tanta evenerit perturbatio men­ tis ut abstinendum videatur » (3). Similia jubent veteres canones poenitentiales. Clemens VIII in instructione super aliquibus Graecorum ritibus quae incipit Presbyteri Graeci haec habet : « Presbyter Graecus conjugatus ante sacrum (1) lie annulo episcopali vide nostrum Tractatum canonicum de sacra ordinatione, n. 1102. (2) Sub levi, recepta absolutione. (3) Etiam in hoc casu celebrare licet ex justa causa. 304 r TRACTATOS CANONICI S DE SANCTISSIMA EUGII ARISTIA sacrificium seu sanctam Missam celebrandam vel per heb­ domadam vel per triduum abstineat ab uxore ». 425. h° Tandem sacerdos debet a media nocte esse jejunus jejunio naturali. N’ecesse est ut fusius insistamus circa hanc jejunii naturalis legem, quae sumptionem sanc­ tissimae Eucharistiae sive in celebratione Missae sive in simplici communione respicit. 426. Primis Ecclesiae temporibus lex jejunii naturalis ante Eucharistiae sumptionem non videtur adfuisse, ad exemplum Christi D. qui primam Missam celebravit, ac Apostolorum qui sanctam communionem receperunt post peractam paschalem coenam. Non solum enim in casu ne­ cessitatis Eucharistiam conficere et sumere poterat non jejunus, sed insuper Eucharistia aliquando conficiebatur et distribuebatur post agapas (n. 6‘, in nota) ideoque non jejunis, et etiam quando conficiebatur et distribuebatur ante agapas, siagapa sero celebrabatur, non est verosimile sacerdotem vel episcopum ac fideles fuisse jejunos. At extra casum necessitatis et agapas,jejunium naturale pro Eucha­ ristiae sumptione sive in celebratione Missae sive in simplici communione, semper videtur fuisse custoditum. Unde S. Augustinus Responsionum ad Januarium, cap. VI, n. 3, relatus in can. 54, (list, 2, De cons., in Decreto, docet hoc jejunium ubique terrarum servari et esse ab Apostolis institutum. Ut diximus cit. n. 6 in nota, agapae brevi in desuetudinem abierunt. Concilium Hipponense (an. 393) can. 37, praescribens eucharisticum jejunium, tolerat illud non servari in agapa feriae V majoris hebdo­ madae in memoriam institutionis Eucharistiae; quam ex­ ceptionem, cetcroquin fere obsoletam, deinde sustulit Con­ cilium Constanlinopolilanum (an. 692). Hoc modo lex je­ junii naturalis pro sumptione sanctissimae Eucharistiae sive in Missa sive extra Missam evasit generalis et absoluta, uno excepto necessitatis casu : de quo infra. Haec lex gra­ vis est, non admittens parvitatem materiae; et cum in­ ducta sil propter reverentiam erga Christum 1). sub spe­ ciebus sacramentalibus, qui eam violat, gravis sacrilegii reus est. Eam supponit etiam Innocentius III in cap. 5, ■1 CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 303 De celebratione Missarum, et recolunt Rubricae Missalis, /. c., desumptae ex D. Thoma*, 7. 80. a. 8. ad 5',m : « I” Si guis non est jejunus post mediam noctem, etiam post sumptionem solius aquae vel alterius potus aut cibi per modum etiam medicinae et in quantacumque parva quantitate, non potest communicare nec celebrare. « 2° Si autem ante inediam noctem cibum aut polum sumpserit, etiamsi postmodern non dormierit, necsitdigestus, non peccat ; sed ob perturbationem mentis ex qua de­ votio tollitur, consulitur aliquando abstinendum. « 3° Si reliquiae cibi remanentis in ore transglutiantur, non impediunt, communionem, cum non transglutiantur per modum cibi, sed per modum salivae. Idem dicendum est, si, lavando os, deglutiatur stilla aquae praeter intentionem. « 4° Si plures Missas in una dic celebret, ut in Nativitate Domini, in unaquaque Missa abluat digitos in aliquo vase mundo, et in ultima tantum percipiat purificationem ». 427. Haec lex urget a media nocte, ut diximus. Recep­ tum est ut, inter plura horologia discordia, liceat sequi illud quod posterius horas indicat, quia, ait Sanchez, De maIriin., lib. II, disp. XI, aequivalet doctori gravi reddenti opinionem probabilem, quam in praxi sequi possumus, nisi de errore horologii constet, aut horologium saepius erret. Sed num licet. .Missam celebrare aut sanciam recipere com­ munionem, si aliquid cibi aut potus sumpsisti inter primum et ultimum horologii ictum ? Quaestio huc redit utrum pri­ mus, an ultimus horologii ictus indicet horam, in casu nos­ tro mediam noctem. Sed vix aut ne vix quidem dubium est primum horologii ictum indicare horam : unde responsio negativa prono alveo Huit (i 1. At in dubio negativo, utrum transacta sit, necne,media nox, utrum post mediam noctem aliquid sumpseris, necne, etc., lex non urget (2 . Num in computanda media nocte sequi possimus aut debeamus (I) S. Alphonsus, 17. n. 252 ; contra Salmanticenses,/)e Euchar.,cap. VII, n. 09, aliosque. (*2i S. Alphonsus, VI, n. 282, cum aliis : [orte prababdius. Doctrina autem Benedicti XIV, De sacros. Missae sacrif., lib. Ill, cap. XII, n. 7, nempe haec valere post Missae celebrationem ad etTonnandam conscien­ tiam, non vero ante celebrationem, non videtur logica. 20 306 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA tempus medium; et quomodo computanda sit media nox pro regionibus septentrionalibus polo nordico propinquis, vide n. 105 sequ. Ceterum determinato meridie, stalim intelligitur media nox, seu melius hora aequi valens medie­ tati nostrae noctis, nempe hora duodecima ante et post me­ ridiem. 428. Porro ut jejunium naturale frangatur, neccsse est ut aliquid, etsi minimum, comedatur vel bibatur, quia je­ junium opponitur comestioni et potui. Hinc si aliquid in stomachum transiit, quin in communi loquendi usu comes­ tum aut bibitum dicatur, jejunium non frangitur. Id veriiicalur : 429. «) Si quod in stomachum transit, provenit ab in­ trinseco. Proinde, c. g., jejunium non frangit qui déglutit, etiam ex industria, sanguinem e gengivis. vel naso, aut saniem ex pustula oris interius manantem (1). E contrario frangit jejunium qui in flumen demersus vel invitus aquam sumpsit, aut qui noctu in os misit saccharum et post me­ diam noctem aliquid trajecit, aut sanguinem e digito vel e naso exterius manantem, aut lacrymas ab oculis hausit et deglulivit. Quid si deglutivit ciborum reliquias quae in ore remanent? Si id fecit involuntarie, certe non fregit je­ junium : et huc saltem spectant Rubricae Missalis supra n. /26' relatae. Si voluntarie, probabilis sententia negat pariter frangi jejunium (2) ; sententia communior, tutior, et omnino consulenda affirmat (3), licet in hoc scrupulose agendum non sit, ita ut « reliquiae a dentibus divulsae quae sensibiliter in lingua percipiuntur,equidem sint expuendae, non vero sit obligatio adhibendi diligentiam ad reliquias illas ex dentibus extrahendas, etiamsi praevideantur deglutiendae. si non extrahantur et cum saliva deglutiantur : alias enim haec obligatio esset innumeris scrupulis et per­ plexitatibus obnoxia, ad quod certe non praesumitur Eccle­ siam voluisse obligare ». Ita S. Alphonsus, /. c. Eadem re­ e. C» t·' 'I C* & -P ti) Alphonsus, VI, n. 279 ; Suarez, tn J p. I). Thomae, disp. LXV111 sect. IV, w. Quaeres. ' JM (2) Suarez, l. c. (3) S. Alphonsus, l. c ; Benedictus XIV, De sacros. Missae sacrificio bb. Ill, cap. XII, η. 5; De Lugo, disp. XVI, η. 36. 307 pelas de guttulis aquae, qua os abluitur, laciis, jusculi de­ gustati,etc. : uti Rubricae Missalissuperius relatae monent. 430. b) Si quod in stomachum transit provenit quidem ab extrinseco, sed non transit in stomachum per actionem comestionis et potationis. Hinc, e. g., uon frangit jejunium nec fumus, nec pulvis tabaci naribus attractus, licei in sto­ machum cx parte transmittatur. Benedicius XIV, De Syn., Hb. A'. cap. ΠΙ, n. 3, refert Urbanum VIII per const, Cum Ecclesia, 30 Jan. 164%, sub poena excommunicationis ipso facto incurrendae, tabacum sumere vetuisse in ecclesiis dioecesis et civitatis Hispalensis, quia sacerdotes non vere­ bamur tabacum sumere in altari, ex quo sacra lintea inde­ center foedabantur, et fideles, nondum assueti tabaci gra­ veolentiae, illius foetorem abhorrentes, ab ecclesiis se sub­ ducebant; eademquede causa Innocentium Xet Innocentium XI, sub eadem poena, tabaci usum interdixisse intra Vatica­ nam Basilicam, pluresque episcopos, his permotos exemplis, excommunicatione innodasse non solum quotquot intra quamlibet suarum dioecesium ecclesiam tabacum sumerent, sed etiam sacerdotes qui ante celebrationem, aut fideles qui ante communionem eodem uterentur.Sed hodie usus tabaci, etiam ante Eucharistiae sumptionem,licitus est ob invectam consuetudinem, cessante scandalo aut admiratione fidelium, ut idem Pontifex animadvertit, op. cit.. lib. XI, cap. XIII, n. 3 scyu. At infra Missarum solemnia tabaci pulverem na­ ribus sumere, et multo magis fumum ore attrahere el re­ jicere. peccato non vacat.-non quidem ratione jejunii, sed ob indecentiam. Insuper qui tabaci pulverem ex proposito per nares in stomachum transmitteret, frangeret jejunium, quia haec actio cum tali intentione videtur induere moraliter rationem comestionis. Sed num jejunium naturale fran­ git tpii tabaci folium dentibus terit ? Nonnulli affirmant, quia semper aliquid in stomachum trajicitur; plerique probabi­ liter negant, quia id quod deglutilur praeter intentionem, habet rationem salivae, dummodo nil folii ejusdem degi ti­ tiatur. At hanc manducationem ante Missae celebrationem aut ante sanctam communionem esse indecentem, ideoque a culpa levi non excusari, nisi aliqua subsit causa, evidens CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 308 J k ·< - TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EÜCHAHIST1A est. 1 lace repetas de aliis materiis quae forte per respira­ tionem in stomachum transmittuntur, e. g., musca,pluvia, culix, etc. : scilicet non solvunt jejunium, quia non trans­ mittuntur per actionem comestionis et potationis: secusantem si «piis has materias ex proposito deglutiret ( l). 431. c) Tandem si id quod in stomachum ab extrinseco transit peractionem comestionis aut potationis, non habet rationem cibi aut potus, seu non est digestivum. Hinc non frangit jejunium (pii comedit capillos, ungues, metalla, ossa fructuum omnino depurata etc., quia haec et similia non sunt digestiva. E contrario solvit jejunium qui comedit char­ tam. paleam, filum lineum, ceram, aut sumit medicinam, quia haec omnia sunt digestiva. seu a stomacho alterantur, licet non sint nnlritiva. 432. Ex dictis sequitur legem jejunii naturalis pro Eu­ charistiae sumptione minime fuisse violatam, si quis ante mediam noctem cibum aut potum sumpserit, et statima media node celebret, e. g.. in nocte Nativitatis, aut celebret mane, etsi non dormierit nec cibum concoxerit, dummodo exinde nulla mentis perturbatio cxtitcril. Vide Rubricas Missalis supra n. 426 relatas. 433 Haec jejunii naturalis lex ante Eucharistiae sump­ tionem non urget, uti diximus, in casu necessitatis. Videa­ mus quandonam haec necessitas excusans a jejunii lege pro Missae celebratione, verilicetur. H 434. «) Si sacerdos in periculo mortis versatur et viati­ cum aliunde habere non potest, haec necessitas excusans adest 2 . Sed numquid poterii sacerdos non jejunus sacrum facere, ne infirmus careat viatico? Communior sententia ne­ gat (3) : « Neque enim, ait Benedictus XIV, /. r., infirmus praecepto urgetur ad Eucharistiam suscipiendam, quando illi Eucharistiae copia desit. Deesse autem illi sacramenti copiam in hoc casu omnino possumus dicere, quo eam non potest cum debita reverentia suscipere et juxta ritum Ec(1) (2) (3) n. 8 S. Alphonsus, L c, ; De Lugo, I. c. j S. Alphonsus, V/, n. 277 ; cum communi, Benedicius XIV, J)e sacros. Missae sacrif., lib. 111. cap. XI h : « Quaestioni propositae iidentei respondendum negando ». CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 309 clesiac». Sententia minus communis, sed nostro judicio om­ nino probabilior, affirmat, quia sicuti Ecclesia legem jejunii naturalis in his circumstantiis non urget pro in­ firmo, ita ner praesumitur urgere pro sacerdote. Prae­ terea ratio differentiae, qua sacerdos non jejunus potest ex communi sententia celebrare ut ipse recipiat viati­ cum, el non potest ut viaticum alteri praebeat, valde obscura et perdifficilis est, quidquid dicat S. Alphonsus, /. c., in line. Hic sanctus doctor hanc alteram sententiam uti certam habet in his circumstantiis vix practicis, nempe « si moribundus non posset sacramento poenitentiae vel extremae unctionis muniri ; nam eo casu Eucharistia poterit esse sacramentum necessitatis, ut ille ex attrito liat contri­ tos ». Quod si sacerdos non jejunus pro viatico ad infirmum deferendo deberet alteram celebrare .Missam, sententia affirmativa specialem haberet difficultatem : nam tunc du­ plex lex simul obstaret celebrationi Missae, nempe lex de non iteranda Missae celebratione et lex de non celebranda Missa, fracto jejunio naturali. Et si ratio ministrandi in­ firmo viaticum dispensat a singulis legibus, exinde per se non sequitur dispensare quoque a simul unitis. Igitur in hoc casu difficilius in praxi recedendum putamus a prima nega­ tiva sententia. 435. ô) Quaeritur num sacerdos non jejunus celebrare possit ne populus careat Missa. Haec sola ratio non est suf­ ficiens, quia populus aut aliam opportunitatem habet, nui certe non tenetur Missam audire. Si insuper ades­ set ratio scandali gravis, quia facile praevidetur gravis populi offensio, el periculum gravis suspicionis et diclcrii contra sacerdotem, haec ratio posset esse sufficiens. Sed in concreto hoc grave scandalum raro xerificabitur ; quia si sacerdos populo jam congregato in ecclesia dicat se non esse jejunum, quia, e. g., in prima Missa sumpsit ablu­ tiones, aut noctu paululum aquae bibere debuit, et ideo non posse Missam celebrare, non apparet ratio scandali, prae­ sertim si sacerdos non debebat Missam celebrare l . Mullo (1) « Scandalum tunc dicitur, quando datur occasio detrahendi vel te­ mere judicandi, non vero quando datur solum occasio admirationis » . S. Alphonsus, 17, n. 257. 310 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA magis id illicitum videtur si sacerdos non jejunus, e. g. quia distractus ablutiones sumpsit, deberet secundam ce­ lebrare Missam, quia in casu duplex lex simul obstat, nempe lex bis non celebrandi et lex non celebrandi, fracto jejunio. Benedictus XIV in const. Significasti, §. Quod si, referi statutum concilii Nemausani (an. 128/|) quod id prohibet omnino : « Si omnes parochiani ad unam Missam simul non possint convenire, eo quod in diversis locis habitant distan­ tibus ab ecclesia et remotis, sicut est in montanis, nec sunt in ecclesia duo sacerdotes, et, dicta prima Missa, postmo­ dern parochiani venientes postulent Missam aliam sibi dici, poterit tum sacerdos Missam aliam celebrare. Tamen si in prima Missa post receptionem corporis el sanguinis pro­ fusionem acceperit, non debet secundam Missam in prae­ dictis casibus celebrare. ». Exinde sequitur in casu sacer­ dotem non jejunum non posse alteram celebrare Missam ob periculum ne, hac Missa deficiente, complures culpabi­ liter negligant ad aliam audiendam Missam se conferre: quod Lehmkuhl, Z. c., n. 162, videtur admittere. 436. c) Si sacerdos ante consecrationem recordatur se non esse jejunum, si exinde nullum periculum suspicionis, diffamationis et scandali timeri potest, e. g., quia sacerdos solus cum ministro rei bene conscio celebrat, recedere debet ; secus potest aut etiam debet pergere. Si post con­ secrationem, pergere omnino debet, quia lex divina per­ ficiendi sacrificium praevalet. Haec eadem ratio a lege je­ junii dispensat in sequentibus casibus,(pios Rubricae Missalis, De defectibus in celebratione Missae occurrentibus, § 3, De defectu panis, enumerant : « 5° Si id adverterit sacerdos hostiam esse corruptam aut non esse triticeam) post consecrationem, etiam post illius hostiae sumptionem, posita alia, faciat oblationem, ut supra, et a consecratione incipiat,scilicet ab illis verbis : Qui pridie quam pateretur, et illam priorem, si non sumpsit, sumat post sumptionem Corporis et Sanguinis, vel aliis sumendam tradat, vel alicubi reverenter conservet. Si autem sumpserit,nihilominus sumat eam quam consecravit, quia praeceptum de perfectione Sa­ cramenti majoris est ponderis, quam quod a jejunis suma- — - · — CAPIT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 311 tnr; 6° Quod si hoc contingat post sumptionem sanguinis, apponi debet rursus novus panis el vinum cum aqua; et, facta prius oblatione, ut supra, sacerdos consecret, inci­ piendo ab illis verbis : Qui pridie, ac statim sumat utrum­ que et prosequatur Missam, ne Sacramentum remaneat im­ perfectum et ut debitus servetur ordo ». Et infra § /, be defectu vini.'. « ‘i° Si hoc advertat (sacerdos xinum non fuisse positum in calice, sed aquam) post sumptionem cor­ poris vel hujusmodi aquae, apponat aliam hostiam iterum consecrandam et vinum cum aqua in calice, oflerat utrum­ que et consecret et sumat, quamvis non sit jejunus. Vel. si Missa celebratur in loco publico ubi plures adsint, ad evi­ tandum scandalum poterit apponere vinum cum aqua, et, facta oblatione, ut supra, consecrare, ac statim sumere et prosequi cetera ; 6'1 Si quis percipiat ante consecrationem, vel post consecrationem, totum vinum esse acetum vel alias corruptum, idem servetur quod supra, ac si deprehenderet non esse positum vinum, vel solam aquam fuisse appositam in calice ». 437. d) Si metu mortis sacerdos non jejunus cogitur ce­ lebrare, celebrans non peccat, dummodo celebratio non exigatur in contemptum religionis, Ecclesiae et praecepto­ rum ejus. Id plures doctores admittunt, nec reprehendit S. Alphonsus, 17, n. 389, licet adaequate explicare deinde non valeat curnam ex metu mortis celebrare non liceat sine vestibus sacris. 438. In sacerdotem qui non jejunus celebrat praeter casus necessitatis supra relatos, poenae latae sententiae in jure statutae non sunt; at gravissimum sacrilegii peccatum superior ecclesiasticus plectere potest et debet poenis quas opportunas judicaverit. Utrum infamiam et exinde irregu­ laritatem contrahat, vide nostrum Tractatum canonicum de sacra ordinatione, n. 818, ubi citavimus responsionem S. E. C. in Toletana, Irregularitatis, 35 Jan. 1773. §2. — Ex parle animi. 439 Dispositiones ex parte animi necessariae ut sacer- 312 U TRACTATUS CANONICOS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA dos licite offerat eucharisticum sacrificium, ad sequentes revocari possunt : -1° In primis requiritur ut sacerdos immunis sit a qua­ cumque censura, irregularitate et impedimento simplici quo ab exercitio ordinis presbyteralis impediatur. \d rem Ru­ bricae Missalis, De defectibus in celebratione Missae oc­ currentibus, 17//, De defectibus dispositionis animae, η. i : « Si quis suspensus, excommunicatus, degradatus, irregularis vel alias canonice impeditus celebret, conficit quidem sacramentum, sed gravissime peccat tum propter communionem quam inique sumit, quum propter execulionem ordinum quae sibi erat interdicta ». Insuper innoda­ tus censura vel homonyma poena,celebrans Missam.contra­ hit irregularitatem. Haec omnia fusius habes explicata in nostro Tractatu canonico de sacra ordinatione, n. 353 sequ. Quid vero si sacerdos, dum est in altari, recordatur se censura aut homonyma poena, irregularitate vel simplici impedimento detineri? Praescindimus a peccato mortali (pio forte maculatur. Jannero si recordatur post conse­ crationem, pergat ; si ante consecrationem, si nullum scan­ dalum rationabiliter timeri potest, recedat; sed in praxi hoc scandali periculum fere semper aderit, et tunc pergat, quia Ecclesia in his circumstantiis suam prohibitionem non urget. Idem repetas si sacerdos id recordatur paulo ante Missam, a qua tamen sine magno fidelium scandalo absti­ nere nequit. 440. 2° Debet esse in statu gratiae, secus immane sa­ crilegium committit, imo juxta nonnullos duplex aut etiam triplex una simul ; de qua re vide citatum nostrum Tracta­ tum,n. I//5. « Indignum, ait Benedictus XIV, const. Etsi pastoralis, VII Kal. Julii 17 U, § VI, De sacramento Eu­ charistiae et Missae sacrificio, η. I, et auribus plane horrendumest ut qui animam habet aliquo scelere foedatam, Sanctum Sanctorum impuris manibus contrectet, et placare Deum attentet, (pii in peccato existons, ipsius Dei furorem et iracundiam provocat ». In cap. 7, De celebratione Mis­ sarum, agitur de presbytero qui cum conscientiam peccato mortali gravatam haberet, ad evitandum sacrilegium per- f CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRA ME 313 egit quidem omnes Missae caeremonias, sed verba conso­ ciationis non protulit. Innocentius III sapienter respondet: « Licet is (pii pro sui criminis conscientia reputat se indi­ gnum, peccet graviter, si se ingerat irreverenter ad illud, gravius tamen videtur offendere, qui sic fraudulentei illud praesumpserit simulare, cum ille in solius misericordis Dei manum incidat, iste vero non solum Deo cui non vere­ tur illudere) sed populo quem decipit, se astringat ». 441. Qui in peccato mortali repetitur, pro licita Missae celebratione satis non est ut actum perfectae contritionis eliciat, sed debet praemittere sacramenlalem confessionem. Id tradit Cone. Trid., sess. Xf/I, cap. 17/, his verbis : « Si non decet ad sacras ullas functiones quempiam accedere nisi sancte, certe quo magis sanctitas et divinitas caelestis hujus sacramenti viro christiano comperta est, eo diligen­ tius cavere ille debet ne absque magna reverentia et sanc­ titate ad id percipiendum accedat, praesertim cum illa plena formidinis verba apud Apostolum legamus : Qu/man­ ducat et bibit indif/ne, judicium sibi manducat et bibit, non dijudicans corpus Domini. Quare communicare vo­ lenti revocandum est in memoriam ejus praeceptum : Pro­ bet seipsum homo. Ecclesiastica autem consuetudo de­ clarat eam probationem necessariam esse, ut nullus sibi conscius mortalis peccati, quantumvis sibi contritus videa­ tur, absque praemissa sacramentali confessione, ad sacram Eucharistiam accedere debeat ; quod a Christianis oninibus, etiam ab iis sacerdotibus quibus ex officio incubue­ rit celebrare, haec sancta Synodus perpetuo servandum esse decrevit, modo non desit illis copia confessoris : quod si, necessitate urgente, sacerdos absque praevia confessione celebraverit, quam primum confiteatur ». Deinde Conci­ lium sub can. A7, eamdem doctrinam confirmat et sanc­ tione munit : « Et ne tantum sacramentum indigne atque in mortem et condemnationem sumatur, statuit atque de­ clarat ipsa sancta Synodus illis quos scientia peccati mor­ talis gravat, quantumcumque etiam se contritos existiment, habita copia confessoris, necessario praemittendam esse confessionem sacramcntalem. Si quis autem contrarium çl : • · .1 I 9 I r JF 314 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA docere, praedicare vel pertinaciter asserere, seu etiam pu­ blice disputando defendere praesumpserit, eo ipso excommunicatus existât ». Hinc Rubricae Missalis, /. c. : « 2° Si quis, habens copiam confessarii, celebrat in peccato mor­ tali, graviter peccat ». 442. Quaeri solet utrum haec lex qua illis qui in peccato mortali reperiuntur. praecipitur sacramentalis probatio ante Eucharistiae sumptionem, sit humana, an divina. Communis et vera sententia est hanc legem esse divinam : nam lex di­ vina praecipit probationem in genere ante Eucharistiae sumptionem : Probet seipsum homo ; insuper eadem lex divina praecipit probationem per sacramentalem confessio­ nem in specie, quia ex Cone. Trid., /. c.. ecclesiastica con­ suetudo declarat (igitur non statuit) eam probationem esse necessariam, ut nullus sibi conscius peccati mortalis, quan­ tumvis sibi contritus videatur, absque praemissa sacramentali confessione, ad sacram Eucharistiam accedere debeat, extra casum necessitatis et extante copia confessoris ( I). 443. Certum non est hanc legem confessionis praemit­ tendae comprehendere et casum quo quis peccata con­ fessus et absolutus. unum peccatum bona fide in confes­ sione praetermisit, cujus meminit ante Eucharistiae sump­ tionem. Antiquorum theologorum communissima sententia erat etiam in hoc casu esse praemittendam sacramentalem confessionem, ob illa Cone. Trid. verba : « Ut nullus sibi conscius mortalis peccati, quantumvis sibi contritus videa­ tur, absque praemissa sacramentali confessione, ad sacram Eucharistiam accedere audeat ». Sed sententia contraria S. Alphonse, 17. n. 257, cum aliis, videtur omnino rationi consentanea. Nam in decreto Tridentino id unum exigitur, nempe ut qui peccatum mortale commisit, ad Eucharistiam accedat justificatus non per simplicem contritionis perfectae actum, sed per sacramentalem confessionem : atqui id in casu verificalur, cum et peccatum in confessione omissum indirecte per sacramentalem absolutionem remissum sit. In casu quis non est sibi conscius mortalis peccati actualiter (I) De Lugo, Ι)ύ Euchar., disp. XIV, n. 69 ; Suarez, in 3 p. D. Tho­ mae, disp. LXVI, secl. HI;S. Vlphonsus, VI, n. Ü56. CAPET IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 315 animam maculantis, de quo loquitur Tridentinum. Neque in hoc casu sumptioni Eucharistiae debet necessario praemitti actus contritionis perfectae, cum, ut dictum est, peccatum omissum sil remissum, saltem indirecte, per sacramentalem confessionem. 444. Quid vero si quis dubitet num peccatum mortale commiserit? teneturne ante Eucharistiae, sumptionem ad sacramentum poenitentiae accedere? In primis communiter ex aliis circumstantiis, habituali statu et praesumptione moralis quaedam certitudo de peccato mortali commisso aut non commisso adest, ct secundum illam obligatio con­ fessionis urgenda est vel non. Quod si fundatum dubium remanet, in genere confessio sacramentalis consulenda est, sed non imponenda. Diximus m genere ; quia ex una parte si agitur de homine scrupuloso et nimis timorato, ejusmodi dubia sperni debent, imo quandoque nec ejus confessio est admijtenda : ex alia parte, si agitur de ordinariis fidelibus qui sibi rationem reddere et conscientiam eflbrmare nesciunt, confessio est potius exigenda.Ceterum qui dubius de peccato moi tali accedit ad Eucharistiae sumptionem, non praemissa sacramentali confessione, debet praemittere, quantum po­ test.actum contritionis perfectae (1). E contrario si quis cer­ tus est de peccato mortali commisso, sed, omnibus inspectis circumstantiis, serio dubitat num illud confessus sit, vel rite confessus; item si peccatum dubium confessus est uti dubium, et modo apparet esse certum, juxta plures tenetur praemittere confessionem 2) ; sed haec doctrina in ultimo casu minime certa est, quia ipse peccatum dubium confes­ sus est et absolutionem obtinuit veluti conditionale in hvpothesi quo peccatum reipsa commissum sit. 445. Porro qui peccatum mortale commisit, ex ipsomet Cone. Trid. excusatur a lego praemittendae confessionis, si haec duo simul concurrunt; nempe desit copia confessarii, et urgeat necessitas celebrandi .Missam aut recipiendi sanc­ iam communionem ; in hoc autem casu, ad evitandum sa(1) Lehrnkuhl, Theol. Mor., vol. II, n. 150. (2) S. Alphonsus, VI, n. 473 sequ. , Scavini, Theol. Mor., vol. Ill, n. 300. I 316 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA crilegium, debet praemittere actum contritionis perfectae, qui semper est possibilis, eum ex una parte serium cona­ tum adhibenti Deus gratiam suam, instante necessitate, non deneget, et ex alia non agatur de actu, comitante divina gratia, adeo difficili et longo, nec necessaria sil omnimodo certitudo, sed prudens opinio seu persuasio contritionis factae (1). 446. Ad primum quod attinet, confessarii copia deesse censetur non quidem si consueti confessoris facultas desit, sed si nullus confessarius approbatus adiri possit, aut si confessarius approbatus adiri non possit sine nimia difficul­ tate. Id verilicatur in primis si confessarius est nimis dis­ tans, quod varie metiri debet ex personis, tempore, locis et aliis rerum adjunctis, quibus interdum vel sola quinqua­ ginta passuum distantia poterii excusare (2), e. g., si sacer­ dos celebraturus est, populo jam expectante in ecclesia. Si vero desint speciales circumstantiae quae difficultatem au­ geam, distantia unius horae vel unius cum dimidio cense­ tur sufficiens ut copia confessarii dicatur deesse. Id veli­ ficatur etiam si confessarius adest, sed nolit confessionem audire ; aut adest et vellet confessionem audire, sed non potest vel facto, quia, e. g., est surdus aut ignorans linguam poenitenlis, vel jure, quia, e. g., est suspensus, vel non approbatus. Quid vero si confessarius non est approbatus pro peccatis reservatis, et poenitens habet reservata et non reservata? Communissima sententia est praeceptum prae­ mittendae confessionis urgere ; poenitens autem potest confiteri sola peccata non reservata quae directe remittun­ tur per absolutionem, dum celera reservata remittuntur indirecte (3). Eadem repetantur si poenitens habet excom­ municationem reservatam (A . Item id verilicatur si confes­ sarius est praesens, vult et potest confessionem audire, sed poenitens nequit illum adire sine periculo magni incom­ modi, scandali, diffamationis. Adest periculum magni in(1) Lehmkuhl, l. c., n. 152. (2) S. Alphonsus, 17, n. 264; D’Annibale, Summula etc n. 408, not, 4. (3) S. Alphonsus, 17, n. 265, 266. (i) S. Alphonsus, L c. vol. III, 1 CAPL’T IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 317 coinmodi, si poenitens, e. g., rationabiliter timet « revela­ tionem sigilli, vel malum grave a confessario inferendum; ume tamen debet poenitens confiteri alia peccata mortalia, si quae habet, omissis illis, propter quae timet sibi tale detrimentum ». Ita De Lu go, />e sacram. Euchar., disp. XIV. n. tftL Lehmkuhl, Theol. Mor., II, n. 151 censet: « Difficultas autem illa numquam excusat quae confessioni quodammodo intrinsecus inhaeret, neque ulla repugnantia contra hunc vel illum confessarium : sed sola ea difficultas attenditur quae confessioni est prorsus extranea, m nimia confessarii distantia, poenitentis infirmitas, necessaria occu­ patio ». 447. Quoad alterum, necessitas celebrandi Missam aut recipiendi Eucharistiam debet esse gravis, quia versamur in materia gravi. Hinc ex parte sacerdotis celebraturi a praecepto praemittendae confessionis non excusat ratio reci­ piendi stipendium, nisi paupertas sacerdotis esset valde gravis, lucrandi indulgentias, etc. At necessitas gratis esset, si. non celebrata Missa, infirmus careret viatico: quod omnes admittunt. Item si. non celebrata Missa, populus die festo Missa careret : quod certum est. si sacerdos est paro­ chus. secus est probabile. Item si, non celebrata Missa, sacerdos non impleret praeceptum communionis annuae, aut Missam non audiret, die festo: quae probabilis senten­ tia est. Item si. non celebrata Missa, adesset periculum scandali aut diffamationis : quod non imaginario timore, sed fundata prorsus ratione dijudicari debet. Ex parte laici communicaturi haec necessitas verilicatur, si, non recepta communione, adesset periculum scandali vel diffamationis : item si sacra communio necessaria est ad saeram Eucha­ ristiam salvandam e manibus impiorum. 448. Ex dictis sequitur in praxi sacerdotem qui, Missa incepta, recordatur peccati mortalis commissi, aut pecca­ tum mortale committit, non teneri lege confessionis prae­ mittendae et posse pergere cum solo actu contritionis per­ fectae ; nam ex una parte, ipse nequit sine periculo scandali vel diffamationis confessarium adire, licet hic sit praesens, vellet et posset ipsum audire, ideoque ipsi deest moraliter 318 1 - · * TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA copia confessarii ; ex alia autcm parte ipse nequit sine peri­ culo scandali vel diffamationis Missam interrumpere, etsi nondum ad consecrationem pervenerit, et ideo versatur in necessitate celebrandi. Quod si consecrationem peregit, ipse nequit recedere, etiam jure divino, quod praecipit sacri­ ficium perficere. Distinctiones quas auctores passim habent hac de re, sunt potius theorelicae quam practicae ; et quod diximus de sacerdote celebrante, applica, servatis servan­ dis, laico communicanti, qui scamno communicantium coram aliis assidet, dum recordatur peccati mortalis, vel peccatum mortale committit. Rubricae Missalis, /. c., sequ., haec habent: « V Si in ipsa celebratione Missae sacerdos recordetur se esse in peccato mortali, conteratur cum proposito confitendi et satisfaciendi. 5° Si recordetur se esse excommunicatum vel suspensum, aut locum esse interdictum, similiter conteratur cum proposito petendi absolutionem. Ante consecrationem autem in supradictis casibus, si non limetur scandalum, debet Missam inceptam deserere ». 449. Sacerdoti qui, non habens copiam confessarii, ne­ cessitate urgente, Missam celebravit, non praemissa sacramentali confessione, Cone. Trid., /. c., praecipit ut qmun primum confiteatur. Alexander VII sub n. 38, damnavit hanc propositionem : Mandatum Tridentini facium sacer­ doti sacrificanti ex necessitate cum peccato mortali con­ fitendi quam primi m est consilium, non praeceptum. Si autem quaeras quomodo intelligendum sit illud quam pri­ mum, respondemus euindem Alexandrum VII sub n. 39, damnavisse hanc aliam propositionem : Illa particula qi \m phimum inlelligilur, cum sacerdos suo tempore confitebi­ tur. Communiter autem doctores putant satis esse, si sacer­ dos confiteatur infra triduum, quia haec lex est tantum ec­ clesiastica, et non praesumitur Ecclesiam velle illam urgere cum tanto rigore, praesertim cum eadem particula quam primum, slalim, continuo,alias in jure eadem benigna in­ terpretatione intclligatur (1). Ai per accidens sacerdos po­ test obligari ad confitendum ipso die et forte eadem hora, (1) S. Alphonsus, FI, n. 266, cum. aliis. CAPUT IV. —■ DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 319 puta si tunc confessarium haberet, quo postea per plores dies careret, vel si cras eadem necessitas urgeret celebrandi, nec posset confiteri. 450. Hoc praeceptum confitendi quam primum, mere ecclesiasticum, a Cone. Trid. impositum, non afficit laicos, qui non habentes copiam confessarii, urgente necessitate, sacram communionem receperunt, quia evidenter Tridentinum loquitur tantum de sacerdote celebrante. Hinc nec affi­ cit sacerdotem communicantem more laicorum ; imo pro­ babilius nec sacerdotem celebrantem Mifcsam Pruesanclifi­ catorum, quae Missa in stricto sensu non est. Ex communi sententia haec lex nec afficit sacerdotem qui, post peccatum mortale, habens copiam confessarii et necessitate minime coactus, sacrilege celebravit 1), cum verba Tridentini ad ipsum non spectent. At hic sacerdos tenetur profecto con­ fiteri ante celebrationem futurae Missae. Tandem probabi­ liter haec lex nec afficit sacerdotem qui, dum Missam cele­ brat. recordatur peccati mortalis, cum Rubricae Missalis η. i 18 relatae de hoc casu non loquantur. 451. 3° Ulterius sicuti laicus frequenter communicans, praeter statum gratiae, debet habere habitualem moralem perfectionem eo majorem quo communio est frequentior, de qua re in cap. ult., ita sacerdos Missam celebrans ; imo quo excelsius est sacerdotis celebrantis officium, eo excel­ sior esse debet ejus sanctitas. Si in V. T. in quo nostri di­ vinissimi sacrificii umbra et typus erat, a sacerdotibus vitae puritas requirebatur ut vasa sacra portarent : Mundamini qui feriis vasa Domini (Ps. LÏI, !\ quanto mundiores N. T. sacerdotes esse oportet? At a peccato veniali irreveren­ tiae ob defectum hujus moralis perfectionis longe facilius sacerdos celebraturus excusatur, eo quod publicum munus ad communem Ecclesiae utilitatem gerit: imo propter hanc ipsam rationem publicae et communis utilitatis suadendum omnino est, ut cum minori animi puritate potius celebret, quam ut sacrum omittat, modo tamen pro sua parte aliqua­ tenus incumbat in puritatem non a solis mortalibus, sed etiam a levioribus culpis conservandam, vel quantocius sibi (1) S. Alphonsus, VI. η. 26β. 320 I < 4 ί Cl i* TRACTATUS CANONICUS PE SANCTISSIMA EUCHARISTIA restituendam (I j. Exinde sequitur sacerdotem cum pari dis­ positione posse frequentius celebrare quam laicum commu­ nicare. quia defectus personalis puritatis compensatur pu­ blico numéro et majori obligatione quam ex officio habet, offerendi sacrificium ; puritas et sanctitas Ecclesiae cujus minister est, ejus defectum quodammodo supplet atque ipsum Deo reddit magis acceptum. At sacerdos communi­ ter facilius etiam sincere potest dispositionis defectum, cum statu suo et quotidianis laboribus separatus sit a saecu­ laribus curis,et spiritualibus rebus sii intentus. Quod si pe­ riculum irreverentiae et negligentiae ex frequenti celebra­ tione oritur, expedit ut celebratio interrumpatur el sacerdos rum est, etsi sacerdos habitualiter absque ulla causa recisese colligat et ad majorem reverentiam et devotionem dis­ ponat (2). 452. /Γ Tandem neccsse est ut sacerdos celebraturus, sicuti Isiciis communicaturus, actuales emittat actus fidei, amoris, doloris, humilitatis, aliosque similes: quod oblinet praeparatione. Praeter animi puritatem et perfectionem, de qua supra, praeparatio ad Missam alia est remota, alia proxima. Praeparatio remota consistit in praevia recitatione ma­ tutini cum laudibus : hinc (lubrica Missalis, De defectibus in celebratione Missae occurrentibus, § DI. inter defectus in ministerio ipso occurrentes, recenset : « Si celebrans saltem matutinum cum laudibus non dixerit ». Vide etiam easdem Rubricas Missalis, Ritus servandus in celebratione Missae privatae § /. De praeparatione sacerdotis celebra­ turi. infra citanda. Romani Pontifices in suis constitutio­ nibus saepe hoc praeceptum répéteront sive pro Occidentali sive pro Orientali Ecclesia: ita, e. g., Benedicius XIV in const. Etsi pastoralis, VII Kal. Julii 1742, § Γ. De sa­ cramento Ordinis, n. 5 : « Sacerdotes... priusquam Missam celebrent, officium matutinale recitare curent». Grave pro­ fecto est celebrare Missam conventnalem, antequam officium nocturnum, idest matutinum cum laudibus, fuerit a cano(1) Lehrnkuhl, l. c., n. 457. (2) Lehrnkuhl, l. c., n. 103 ; De Lugo, clisp. XVII, n. 45. J®· CAPOT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRAΧΤΕ 321 nicis in choro solemniter persolutum 1). Celebrare autem Missam privatam ante privatam recitationem matutini cum laudibus. est peccatum ; sed hodie omnes conveniunt pec­ catum esse leve a quo mediocris causa excusat, e. g., si dans eleemosynam postulet, ut slatim celebretur, si expectet populus aut aliqua persona gravis, si superior praecipiat, tempus celebrandi transeat, instet commoditas Studii, iti­ neris et similia (2). Ici verum est, etsi sacerdos habitualiter absque ulla causa recitationem matutini eum laudibus ante Missae celebrationem praetermittat, licet in casu peccatum veniale gravius sit; et contraria sententia Benedicti XIV, /. c. putantis habitualem praetermissionem secumferre pec­ catum mortale, posthaberi potest. Praeparatio autem proxima consistit in oratione per aliquod tempus ante Missae celebrationem. I nde Rubricae Missalis, Ritus servandus in celebratione Missae priva­ tae, § /. De praeparatione sacerdotis celebraturi, tradunt : « Sacerdos celebraturus Missam, praevia confessione sacramenlali, quando opus est, et saltem matutino cum lau­ dibus absoluto, orationi aliquantulum vacet ; et orationes inferius positas pro temporis opportunitate dicat >·. Exinde palet has orationes Missalis non esse obligatorias. Oratio igitur praemittenda celebrationi Missae remittitur arbitrio sacerdotis ; sed nisi causae extraordinariae et inculpabiles aliud exegerint, valde reprehendendus esset sacerdos qui. a profanis occupationibus vel e lecto surgens, accedit ad al­ tare, quin prius aliquo temporis spatio mentem ad Deum elevet, recogitans suam indignitatem, bonitatem Dei el tre­ mendam sacrificii eucharistici majestatem. S. Alphonsus quoties de hac praeparatione loquitur, non sufficere repe­ tit sacerdotem aliquas preces ex libro dicere, sed ante om­ nia orationi mentali, saltem per quartani horae partem. (1) Benedicitis XIV, De sacros. Missae sacrif., lib. Ill, cap. XIII, η. 4 ; S. Alphonsus, V7, n. 547; Lehrnkuhl, /. c., n. Solum in nocte Nati vitatis Missa conventualis potest et debet celebrari post matu­ tinum ante laudes ; de quà re vide Gardellmi in commentario respon­ sionis S. R. C. in Geritnden., 3 Apr. 1830 (n. 4656)» (2) Benedictus XIV, l. c.; S. Alphonsus, /. c.; Lehrnkuhl, L c.f aliique passim. 322 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA praesertim de passione Domini, incumbere debere (1). Tandem instante Missae celebratione, sacerdos eflbrmct in­ tentionem pro Missae applicatione, et, ad vanas conversatio­ nes minime divergens, mentis oculos defixos habeat in sacri­ ficium quod jamjam oblaturus est. S. Laurentius Justinia­ nus, Serm. De Corp. Christi. haec habet: «Accedat sacer­ dos ad altaris tribunal ut Christus, assistat ut angelus, ministret ut sanctus, populorum offerat vota ut pontifex, interpellet pro pace ut mediator, pro se autem exoret ut homo. Eximia sunt haec et admiratione dignissima quae solum hominibus congruunt ambulantibus in spiritu, sancti­ ficatis corde et praeclectis a Domino ». SECTIO II De intentione sacerdotis. I Articulus I De intentione sacerdotis pro validitate consecrationis. 453. In nostro Tractatu canonico de sacra ordinatione, n. 966, breviter exposuimus doctrinam generalem de inten­ tione ministri pro valida sacramentorum confectione ; quae doctrina applicari etiam debet sacerdoti Missam celebranti, quia sacerdos, dum consecrat, offert quidem sacrificium, sed simul conficit sacramentum. 454. Ex hac doctrina sequitur in primis pro validitate consecrationis requiri in sacerdote intentionem faciendi quod facit Ecclesia, idest consecrandi seu conficiendi cor­ pus et sanguinem D. N. J. C., et non sufficere, absque hac intentione, intentionem serio ponendi ritum seu pronun­ tiandi verba. Dummodo vero habeatur illa intentio faciendi quod facit Ecclesia, non requiritur alius actus voluntatis expficitus offerendi sacrificium .conficiendi sacramentum, faciendi quod facit Ecclesia Romana, reddendi praesen­ si S. Alphonsus, La .Messa slrapazzata, p. /, § I ; Apparecchio alia Messa. Introd. 323 tem Christum D. sub speciebus sacromentalibus, conver­ tendi substantiam panis ci vini in corpus el sanguinem Christi, de., quia haec omnia continentur in generaliori voluntate faciendi in consecratione quod facit Ecclesia Christi, licet optandum sit quod sacerdos magis explicitam habeat intentionem. Irno consecratio valet etiam in casu quo sacer­ dos consecrans intendit quidem facere in consecratione quod facit Ecclesia, sed simul putat verba consecratoria inania esse, Missa non offerri sacrificium, C/irisium I). non fieri praesentem sub speciebus sacramenta/ibus, Ec­ clesiam Romanam non esse veram Ecclesiam Christi, etc., quia in casu est unicus voluntatis actus faciendi quod facit Ecclesia Christi in consecratione, quem non destruit error concomitans. E contrario consecratio foret nulla, si sacerdos consecrans, intendens facere in consecratione quod facit Ec­ clesia, simul actu positivo mentis dicat : Sed nolo his meis rerbis offerre sacrificium. conficere sacramentum, etc., quia hoc in casu in mente sacerdotis forent duo actus vo­ luntatis positivi et contrarii quorum posterior priorem des­ truit. vel potius qui mutuo eliduntur, et ideo sacerdos re­ vera non vult facere in consecratione quod facit Ecclesia. Quod si sacerdos actu positivo voluntatis non dixit : Sed nolo his meis verbis offerre sacrificium, conficere sacramen­ tum, etc., quia de hoc non cogitavit, sed dixisset profecto, si cogitavisset, consecratio valet, quia hic actus voluntatis interpretati vus in rerum natura numquam extitit et ideo re­ cidimus in praecedentem casum erroris mere concomitantis. 455. Praeterea ex eadem doctrina sequitur ad validita­ tem consecrationis non sufficere intentionem de qua supra. habitualem : unde consecratio est nulla si sacerdos, dum verba profert, usum rationis non habet, e. g.,quia amens, ebrius, dormiens est, licet antea habuerit usum rationis et intentionem non retractatam celebrandi Missam. Proinde pro validitate consecrationis requiritur in sacerdote inten­ tio aut actualis aut saltem w?7w///>.Quamquam vero inten­ tio virtualis sufficiat pro validitate consecrationis, tamen curare debet sacerdos ut actualem, quantum potest, habeat tum in aliis Missae caeremoniis, tum praesertim momento CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 324 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA consecrationis. Ad rem llubricae Missalis, De defectibus in celebratione Missae occurrentibus, § VII, De defectu intentionis : « 'i° Si intentio non sil actualis in ipsa conse­ cratione propter evagationem mentis, sed virtualis, cum accedens ad altare intendat facere quod facit Ecclesia, con­ ficitur sacramentum, etsi curare debeat sacerdos ut etiam actualem intentionem adhibeat ». Distractio voluntaria in aliis Missae partibus peccatum veniale non excedit jS.Alphonsus, VI, f-f, probabile putat distractionem voluntariam in con­ fectione Eucharistiae, iciest in consecratione,esse peccatum mortale, dum alii censent etiam hanc voluntariam distrac­ tionem esse veniale. Quae cum ita sint, peccatum mortale urgendum non est, ita ut obligatio non sit hanc distractio­ nem accusandi in confessione; sed camdem enixe vitare debemus, praesertim per sedulam praeparationem. Distrac­ tionem involuntariam nullum peccatum secumferre, evidens est; at si sacerdos ideo has distractiones involuntarias patitur,quia praeparationem debitam neglexit, eae distractio­ nes forent eidem imputabiles aliquo modo, scilicet in causa. 456. Haec in theoria satis clara ac certa sunt ; sed dein­ de, dum volumus theoriam praxi applicare, non leves diffi­ cultates occurrunt, quia non semper de existentia aut non existentia actualis vel virtualis intentionis in sacerdote con­ stat. 457. Ut aliquem casum p raclicum ad examen revoce­ mus, quaeritur in primis utrum guttae vini calici adhae­ rentes sint consecratae.necne. Nisi aliud constet, guttae ex­ ternae non sunt consecratae, quia intentio sacerdotis, verba proferentis super calicem, ad easdem certe non dirigeba­ tur; at si sacerdos de facto voluit illas consecrare, essem dubio procul consecratae. De guttis autem internis maxime variant doctores, alii negantes eas consecrari, alii affirman­ tes, alii affirmantes de propinquioribus, negantes de remo­ tioribus. Quaestio huc redire debet, utrum scilicet sacerdos, intendens consecrare vinum, in hac sua intentione includat illas guttas, necne. Nisi aliud constet, nobis videtur pure el simpliciter affirmandum, quia intentio sacerdotis dirigitur ad totum vini quod est in calice super quem verba profert : 325 Hic esl calix, etc. Ceterum si sacerdos illas guttas ad­ vertit ante consecrationem, vicinas admisceat, remotas abstergat (1). Nonnulli auctores suadent ut eae positive ex­ cludantur ab intentione, et tunc certe non essent consecra­ tae; vel positive includantur, et tunc certe essent consecra­ tae ; sed melius est ut abstergantur ante consecrationem. 458. Rubricae Missalis, /. r., haec habent : « 1° Si quis non intendit conticere, sed delusorie aliquid agere ; item si aliquae hostiae ex oblivione remaneant in altari vel aliqua pars vini vel aliqua hostia lateat, cum non intendat con­ secrare nisi quas videt ; item si quis habeat coram se unde­ cim hostias et intendat consecrare solum decem, non deter­ minans quas decem intendit ; in his casibus non consecrat, quia requiritur intentio (2). Secus si putans quidem esse decem, tamen omnes voluit consecrare quas coram se ha­ bebat ; nam tunc omnes erunt consecratae ; atque ideo qui­ libet sacerdos talem semper intentionem habere deberet, scilicet consecrandi eas omnes quas ante se ad consecran­ dum positas habet ». Ex dictis solvi potest casus quo sacerdos, proferens verba consecratoria, putat osse unam hostiam, dum sunt duae. Nam si hostias prae manibus habet, ambae sunt consecratae, quia, nisi aliud constet, dicendum est ipsum voluisse consecrare id quod prae ma­ nibus habet. Si hostias non prae manibus, sed prae oculis tantum habet, consecratio hostiae quam videt, certa est ; alterius est dubia, quia probabilius voluit consecrare quod illic est, sed dici etiam potest voluisse consecrare quod prae oculis est. 459. Ciborium extra corporale positum (in genere ma­ teria extra corporale) valide consecratur, dummodo debi­ tam sacerdos habeat intentionem ; non enim praesentia materiae in corporali necessaria est ad validitatem conse­ crationis. Si sacerdos scienter consecrat ciborium ex negliCAPUT IV. — DE SACERDOTE .MISSAM CELEBRANTE (1) Scavini, Ioni. Ill, n. 278, citat etiam responsionem S. R. C., 7 Sept· 1716 ; sed haec responsio in collectione Gardelliniana non re­ pentur. (2) Sed si determinat decem hostias quas vult consecrare et undeci mam quam vult non consecrare, decem illae forent consecratae, haec undecima non foret consecrata. i c’ e: 326 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA gentia relictum extra corporale,, consecratio est graviter peccaminosa ; si ex errore, e. g., quia illud assumpsit et in corporali supra sacrum lapidem collocare putavit, licet de facto ciborium extra corporale remanserit, consecratio esi quoque sineculpa.Quid vero si sacerdos praeceden ter forma­ vit intentionem non consecrandi id quod est extra corporale, aut in genere id quod non est licite consccrabile ? Si sacer­ dos scienter consecrat ciborium extra corporale, consecra­ tio est valida, etsi graviter illicita, quia sacerdos praece­ dentem intentionem revocat vel explicite, si, dum conse­ crat, illius memor est, vel implicite, si immemor. Si ex errore consecrat ciborium extra corporale, putans illud esse in corporali, censemus consecrationem ad minus dubiam esse, quia vi praecedentis intentionis, virtualiter perduran­ tis, intentio sacerdotis dum consecrat, est conditionata : Intendo consecrare ciborium, si est in corporali : quae conditio non vcrificatur. In simili casu, quoad matrimo­ nium. vide quae diximus in nostro Tractatu canonico de matrimonio, n. 868 sequ. Proinde ad anxietates de ciborii consecratione evitandas non expedii, ut sacerdos formet negativam intentionem : Non intendo consecrare mate­ riam, si non est in corporali ; sed potius, absque illa in­ tentione, attente caveat ut Rubricas sedulo servet. Similia disputari et repeti possunt de consecratione ciborii clausi momento consecrationis, de consecratione ciborii super corporale non benedictum,de consecratione sanguinis in ca­ lice non consecrato, etc. 460. Quaeritur num sint consecratae parvae hostiae in ciborio, si sacerdos, verba consccratoria proferens super magnam hostiam, ciborium non advertit et de illo ne cogi­ tavit quidem. Quaestio huc redit, utrum sacerdos habuerit, necne, virtualem intentionem consecrandi parvas hostias; quod quidem ex circumstantiis definiri debet et aliunde definiri omnino non potest. Distinguamus in primis utrum ciborium in corporali reperiatur, an extra corporale. 461. Si ciborium est in corporali, in genere de hostia­ rum consecratione dubitandum non est. Nam sacerdos illud advertit, praesertim tempore ollertorii, et, illud advertens, CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 327 habuit intentionem consecrandi, et ideo consecratio valida esi, etsi momento consecrationis illius non meminerit, aut illud ad oblationem non detexerit. It patet, haec solutio duplici innititur facto, nempe sacerdotem ciborium in cor­ porali positum advertisse, et. dum illud advenit, habuisse consecrandi intentionem ; quod duplex factum plerumque quidem cerificabitur, sed potest etiam non cerificari. Videa­ mus quid juris si alterutrum defuit. 462. In primis dari potest casus, quo sacerdos ciborium cum parvis hostiis in corporali positum materialiter adver­ tit, e. g., tempore offertorii, sed distractus de eodem con­ secrando ne cogitavit quidem, et ita consecrandi intentio­ nem non habuit. Hoc in casu putamus consecrationem esse certe invalidam, quia ad validitatem consecrationis non suf­ ficit simplex advertentia quae est actus intellectus, sed re­ quiritur intentio quae est actus voluntatis ; et licet sacerdos, ciborium in corporali positum advertens, plerumque conse­ crandi intentionem habuisse dicendus sil, tamen side facio illam non habuit, haec praesumptio defectum intentionis supplere non potest. 463. Difficile est quod sacerdos ciborium in corporali positum non advertat, nec offertorii tempore ; sed facile est quod non advertat parvas aliquas hostias, super corporali posiias, sine ciborio ; de quibus tamen, ut supra diximus, eadem quaestio est. Jam vero si ciborium cum parvis hostiis (aut parvas hos­ tias sim; ciborio) ipse sacerdos posuit in corporali, aui jus­ sit ad altare deferri, de consecrationis validitate dubitari nullo modo potest, etsi sacerdos deinde de ciborio conse­ crando non amplius cogitaverit illudque non advertent. Ra­ tio est quia patet sacerdotem habuisse consecrandi intentio­ nem «piae actu quoque externo manifestata est quaeque vinualiter perseverat, dum sacerdos verba consecratoria profert. Idem in genere repetendum est, si sacerdos ipse nec po­ suit ciborium super corporale, nec jussit afferri, sed ante sacrificium monitus fuit de consecrando ciborio jam super corporale posito, vel aliquo modo advertit ciborium ab ali- 328 I 0 I 11 i A TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA quo afferri ad altare ut consecretur ; nam audiens monitio­ nem, aut advertens ciborium ad altare deferri pro conse­ cratione, dicendus est habuisse intentionem illud conse­ crandi. Quod si hanc intentionem. non obstante monitione et advertentia, de facto non habuit, consecrationem invali­ dam esse, patet ex dictis n. praec. Tandem si ciborium ab alio positum fuit in corporali, sa­ cerdote prorsus inscio illudque nullatenus advertente, alia distinctione opus est. Si sacerdos aliquando, semel pro semper, uti aiunt, habuit intentionem non retractatam sem­ per in posterum consecrandi hostias in corporali positas, licet non visas, consecratio videtur certa, quia adest inten­ tio virtualis easdem consecrandi. Si sacerdos illam intentio­ nem numquam efibrmavit, aut efformavit. sed postea re­ tractavit, consecratio est nulla, quia, juxta Rubricas citatas n. 158, sacerdos non intendit consecrare, nisi hostias quas videt, cum in ignotum voluntas non feratur. Ilincplures sacerdotes, ad anxietates de ciborii consecratione evitandas, non praetermittunt illam positivam intentionem consecrandi quidquid est in corporali, etsi non visum, efformare. 464. Etiam si ciborium cum parvis hostiis est in altari extra corporale, variae hypotheses fingi possunt, pro qui­ bus eadem responsio non est. m Nam si alius ciborium ad altare detulit et extra corporale posuit, sacerdote inscio illudque nullatenus advertente,con­ secratio est certe invalida. Si sacerdos extra Missam, e. g., sero, aut immediate ante Missam, voluit ciborium consecrare, illudque detulit ad altare, aut afferendum jussit, aut vidit afferri voluitque consecrare, sed deinde illud extra corporale positum uon advertit, nec de illo amplius cogitavit ; quaestio elegans est inter doclores, utrum consecratio valeat, necne. 1’lerique negant, quia cum intentio consecrandi extra corporale fuis­ set peccatum mortale, illam tu habuisse non praesume­ ris (1 ): proinde dicendum est te habuisse intentionem con­ secrandi ciborium, sed positum incorporali ; quae restrictio (1) S. Alohonsus, VI, n, 2/7 ; Benedictus XIV, De sacros sacrif., lib.III, cap. XVIII. Missae CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 329 non verificatur. Alii affirmant, quia intentio consecrandi ciborium adfuit, ct non apparet sacerdotem eamdem limi­ tavisse ad ciborium in corporali positum; limitavisset, si hac de re cogitavisset, sed haec est voluntas interpretativa quae in rerum natura non existit. Nos distinguimus ( ! ;. Si sacerdos praecedcntcr habuit intentionem non consecrandi id quod est extra corporale, aut in genere id quod non est licite consecrabile, adhaeremus primae sententiae, quia haec praecedens virtualis intentio videtur limitare conse­ crandi intentionem ad.ciborium incorporali positum''??.459). Si sacerdos praecedentem illam intentionem non habuit,ad­ haeremus alterae ob allatam rationem. In praxi igitur con­ secratio in casu habenda erit uti dubia (2). 465. Si autem quaeratur quid agendum in dubio de con­ secratione parvarum hostiarum, respondemus sacerdotem duplicem viam sequi posse. Nempe sacerdos vel eas repo­ nat in ciborio et in alia Missa super corporali ponantur cum intentione eas consecrandi, nisi consecratae fuerint. Vel eas sumat post sumptionem sanguinis, et melius post ablu­ tionem. sed ante purificationem, quia reliquiae sanguinis sunt certe sacramentum, dum hostiae illae in ciborio sunt dubiae. Hanc alleram viam praefert S. Alphonsus, 17. n. 917 ; et merito quia secus hostiae dubie consecratae venerationi fidelium aliquo modo exponerentur. At si hos­ tiae dubie consecratae forent in magna quantitate, primam viam sacerdos sequi necessario deberet. Articulus II De applicatione Missarum. £ I. — De applicatione Missarum in se. 466 Ex dictis n. 34, habes Missae applicationem esse actum voluntatis quo sacerdos celebrans intendit sacrificium (1) D’Annibale, J, § ISO, not. 27. (2) Lehinkuhl, op. cit., n. 125 ; Benedictus XIV, I. c. ; S. Alphonsus, 330 I I i ‘· TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA eucharisticum offerre pro aliquo, idcst favore alicujus, sive pure et simpliciter, sive ad determinatum finem ; qui exinde specialem fructum propitiatorium percipit, absente obice. Id sacerdotem celebrantem posse, in confesso est apud om­ nes; sicut enim Christus 0. consecrat ministerio sacerdotis, sui repraesentantis, ita etiam sacerdoti applicationem fa­ ciendam commisit. Hinc doctrinam pseudo-synodi Pisto­ riensis « qua dum profitetur credere sacri/icii oblationem extendere send omnes, ita tamen, ut in liturgia fieri pos­ sit specialis commemoratio aliquorum tam vivorum, quam defunctorum, precando Deum peculiariter pro ipsis, dein continuo subjicit: Non tamen quod credamus in arbitrio esse sacerdotis applicare fructus sacri/icii cui vult, imo damnamus hunc errorem vclut magnopere offendentem jura Dei. qui solus distribuit fructus sacri/icii cui vult et secundum mensuram quae ipsi placet ; unde et conse­ quenter traducit vehit falsam opinionem invectam in populum quod illi qui eleemosynam subministrant sacer­ doti sub conditione quod celebret unam Missam, specia­ lem fructum ex ea percipiant », Pius VI in const. Aucto­ rem fidei, '/S Aug. fidi, sub n. 30, sequenti censura percellit : « Sicintellecta, ut, praeter peculiarem commemo­ rationem, specialis ipsa oblatio seu applicatio sacrificii quae fit a sacerdote non magis prosit (ceteris paribus) illis pro quibus applicatur, quam aliis quibusque ; quasi nullus spe­ cialis fructus proveniret ex speciali applicatione quam pro determinatis personis aut personarum ordinibus faciendam commendat ac praecipit Ecclesia, speciatim a pastoribus pro suis ovibus, quod velut ex divino praecepto descendens a sacra Tridenti na synodo diserte est expressum (Sess.WIH, cap. 1. de ref.— Benedictus XIV, const. Cum semper obla­ tas,^2), falsa, temeraria, perniciosa, Ecclesiae injuriosa, inducens in errorem alias damnatum in Wicleflb » ( I . Vide etiam infra, n. 538. Praestat modo hanc Missae applicatio­ nem melius declarare. (I) Error in XViclelTo alias damnatus habetur in propositione 19: Spe· ciales orationes, applicatae uni personae per praelatos vel religiosos, non plus prosunt eidern. quam generales, ceteris paribus. CAPET IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 331 467 In primis Missae applicatio, ut patet ex definitione data, essentialiter consistit in actu voluntatis seu in inten­ tione celebrantis. Recepta autem sententia est non suffi­ cere intentionem interpretatis am, quae reipsa in rerum na­ tura non exislit; non esse necessariam intentionem actualem aut \irtualem,sed sufficere habitualem, idest aliquando habi­ tam et non revocatam, licet hic et nunc neque actu nequevirtutc existât, dum, ut diximusn.-/.55, pro validitate conse­ crationis intentio habitualis satis non est. Haec est sententia communis contra Vasquez, disp. XXXVIII. cap. VI,n.74. et paucos alios : quam amplectitur et declarat De Logo, De sacram, in genere, disp. VIII, n. 93, his verbis : « Quod mihi etiam magis probatur, quia videtur esse magis juxta sensum et praxim omnium, (pii putant se salis valide ap­ plicare fructum sacrificii, si praecedenti die applicent, licet postea non recordentur, dum tamen illam voluntatem non retractent. Nam sicut possunt aliqua ex nunc donari sub conditione : Si crastina die venerint in meam potestatem, qua conditione cras posita, xoluntas praeterita transit in absolutam et habet enectum, sic dicendum videtur de fructu sacrificii, cujus sacerdos est quasi dominus vel dis­ pensator ex Christi commissione. Poterit ergo donare vel dispensare illum fructum sub conditione : S/ ponatur sa­ cri/ici um, tpiae voluntas habebit, eflectum, posita condi­ cione. eum sit legitimi dispensatoris et non retractata ». Exinde salis intelligitur ad Missae applicationem satis esse intentionem habitualem etiam habitam ante receptum sa­ cerdotium : e. g., si diaconus, crastina dic presbx teratum recepturus, dicat : Intendo primam Missam applicare, pro patre meo; quod fusius et sapienter explicat idem De Logo, /. c.. n. 97 sequ. Quamquam vero intentio tantum habi­ tualis sufficiat, tamen melior foret intentio virtualis, et om­ nium optima actualis ac fervens, quia quo fuerit expressior ac fervcnlior intentio sive sacerdotis celebrantis, six e illius pro (pio Missa applicatur, eo abundantior fructus pla­ catorius et impetratorius obtinebitur. 468. Ex his sequitur, si sacerdos initio mensis Missas applicare intendit per integrum mensem, e. g., pro anima- I I « k i! I 332 TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA bus in purgatorio, licet deinde de hac re non amplius cogi­ tet. valide applicare ex intentione habituali, dummodo intentionem non mutaverit. Quid si intentionem mutavit? Valebit no prior, an posterior? Despondet Lehrakubl, vol. //. n. /88:« a) Si sacerdos prioris intentionis memor aliam facit, posterior intentio certo praevalet. IA Si veroimmemor prioris intentionis eam in aliam mutat, per se quidem idem dicendum est, etsi illius memor mutationem non fecisset. c)At si priorem intentionem ita fecit, ut voluerit eam pror­ sus valere, etsi forte ex oblivione eam mutaturus sit, prior praevalebit (1). d Quod si non constat, nil restat nisi ut sequenti die pro illa ex duabus intentionibus Missam dicat, quam Deus sciat invalidam mansisse : alterutra enim, etsi sacerdos ipse id disjudicare nequeat, valida certo erit ». Liceat aliquid animadvertere circa solutionem in tertia hypothesi, etsi a gravissimis auctoribus datam. Scilicet solu­ tioni plene subscribimus, si altera intentio est habitualis et non habet illam clausulam derogatoriam : e. g., sacerdos pro Titio applicare vult cura illa clausula: deinde, oblitus prioris intentionis, pro Sempronio absque illa clausula : tandem, oblitus praecedentium intentionum, celebrat, ap­ plicans pro nemine; putamus priorem intentionem praeva­ lere et medium sacrificii fructum obvenire Titio. Insuper solutionem non admittimus, si altera intentio, sicuti prima, est habitualis et habet illam clausulam derogatoriam ; e. g. sacerdos pro 'l ilio applicare vult cum illa clausula; deinde, oblitus prioris intentionis, pro Sempronio pariter cum illa clausula; tandem, oblitus praecedentium intentionum, ce­ lebrat. applicans pro nemine ; putamus alleram intentio­ nem praevalere et applicationem cedere Sempronio. Sane duae intentiones sunt prorsus aequales et ideo non apparet cur altera praevalere non debeat juxta regulam generalem in mutatione voluntatis: et assenti tu r De Lugo, l. c., n. /2/. Tandem solutionem habemus dubiam, si altera in­ tentio non habet illam clausulam, sed est actualis; e. g., sa(1) Ha etiam I)c Lugo. De sacram. m genere, disp. VIII, n. 12i sequ. Ball eri ni ad Gury, vol. Il, n. 355 ; Haine, Theologiae Moralis elementa tom. Ill, q. 98 ; aliique. CAPI I IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 333 cordos pro Titio applicare vult cum illa clausula, et deinde de facto, oblitus prioris intentionis,applicat pro Sempronio; putamus probabilius alteram intentionem actualem praeva­ lere et Sempronium obtinere applicationem. Ratio quae nos movet, est quia prima intentio habet quidem clausu­ lam derogatoriam, sed alteram comitatur traditio', et si­ cuti si quis Titio rem donaret sub conditione : .S7 reneri/ in ineant potestatem, etiam cum illa clausula, ac postea rem. dum venit in suam potestatem, oblitus prioris donationis, tradit et donat Sempronio, dominium rei potius Sempronio acquisitum videtur quam Titio; ita et in casu nostro.Proinde licet constet sacerdotem praedicto modo fecisse intentionem, meFius est, ut, celebrata Missa cum posteriori intentione actuali, adhibeat remedium ultimo loco a clarissimo auctore indicatum. 469. Quod si sacerdos neque habitualem, neque vic­ tualem, neque actualem intentionem habet, Missa nemini applicatur, et specialis propitiatorius fructus remanet in thesauro Ecclesiae. Auctores passim animadvertunt in praxi numquam abesse applicationem, quia videtur sacer­ dos celebrans semper hanc confusam, generalem, implici­ tam, habitualem voluntatem gerere, ut si omnis applicatio desit aut impossibilis facta sit, sibi specialis fructus obve­ niat (1). At, seposita intentione interpretativa quae non suf­ ficit, quaestio est facti. Si sacerdos celebrans hanc inten­ tionem neque habitualem habet, quia, e. g., de hac re numquam cogitavit, Missam sibi non applicat et specialem fructum non obtinet ; si hanc intentionem saltem habitua­ lem habet, Missam certe sibi applicat et fructum specialem obtinet. Igitur si volumus Missae applicatione in casu gau­ dere, debemus semel elTormare illam intentionem eamdemque deinceps non revocare. Ceterum expedit ut Missam applicemus, idest ut fructum pretiosissimum quem Deus in (!) Franzelin, op. cil., thesi XIII, circa lincin ; Suarez, in 3 p. I). Thomae, disp. LXX1X, sect, 9; De Lugo, De sacram. Eucharist., disp. XIX, n. 2'26 sequ. ; Lehmkuhl, I. c.. 334 ll 11 I I TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA nostris manibus posuit, distribuamus; licet proprie dicta obligatio non adsit (1). 470. Et quidem pro certa applicationis validitate intentio sacerdotis celebrantis existere debet saltem ante consecra­ tionem specierum. Scilicet si presbyter, nonnisi post ex­ pletam Missam, aut post communionem, format intentionem, applicatio est certe, nulla, ut cum communi probat, contra nonnullos, Suarez, in .> p. D. Thomae, disp. LXXIX, sect. IX, n.6. Si post consecrationem calicis, sed ante com­ munionem, applicatio est probabilius nulla, quia sacrificium producit fructus quando offertur et offertur probabilius sola utriusque speciei consecratione (n. 24). Si ante con­ secrationem calicis, sed post consecrationem panis, appli­ catio habetur communius valida, quia consecratione panis sacrificium inceptum quidem est, sed nondum oblatum, et adhuc dici potest applicationem fieri dum sacrificium per­ ficitur (2). Quoniam vero non desunt graves auctores, con­ trarium docentes,dicendum applicationem in casu dubiam esse. Tandem si ante consecrationem panis, licet imme­ diate ante, applicatio est certe valida, quia omnes actiones precesque quae praecedunt, sunt praeparatoriae ad sacri­ ficium quod certe nondum oblatum est. Sacrificium autem suos effectus producere post expletam sanguinis consecra­ tionem, diximus n. 37. Ceterum expedit omnino ut sacer­ dos applicationem determinet, antequam Missam incipiat. Ad rem Benedictus XIV, De sacros. Missae sacrif.. lib. III, cap. XVI. n. 9 : « Sacerdos, se ut omnibus expediat difficultatibus, in praeparationi· ad Missam, antequam sa­ cris se vestibus induat, ne omittat sacrificii fructum appli­ care ». 471. Ex dictis apparet quid dicendum de Missae appli­ catione sub conditione. Nam applicatio sub conditione de praeterito, e. g., applico pro Titio, si mortuus est, aut de (1) Nonnulli obligationem affirmare videntur: Gury, vol. H, n.394; Billuart, De almo Eucharistiae sacramento, disp. VIII, art. IV, circa finem; sed solidis argumentis haec obligatio non adstruitur. (2) Busembaum, De sacram., n. 123 \ Gury, vol. II, n. 555, Lehmkuhi, vol. II, n. 187. CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE .MISSAM CELEBRANTE 333 praesenti,e. g., applico pro Titio,si est in itinere, licita pei se est; insuper est \ alida, si conditio momento consecrationis jam impleta est. licet illius implementum nos ignoremus, quia intentio sacerdotis existit et Deus cognoscit implemen­ tum conditionis ; est invalida, si momento consecrationis conditio nondum existit. Applicatio sub conditione de futuro contint/enti, e.g., applico pro judice, si sententia ab eodem crastina dio proferenda erit mihi favorabilis, est invalida, quia intentio sacerdotis, pendens a verificationc conditio­ nis futurae, reipsa non existit quando Missa celebratur, et effectus sacrificii non potest remanere in suspenso (n. 37 ; imo per se est etiam illicita, si nempe sacerdos invaliditatem applicationis dignoverit. Quod si sacerdos applicet pro judice, si Deus praevidet sententiam fore favorabilem, recidimus in conditionem de praesenti. Applicatio sub conditione de futuro necessario, e. g., applico pro Ti­ tio, si crastina die sol orietur, est valida, quia conditio pro non adjecta habetur et ideo applicatio censetur inconditionata, nisi sacerdos velificationi conditionis suam intentio­ nem revera alligatam voluerit; insuper est illicita. Tandem applicatio sub conditione do futuro impossibili, c. g., ap­ plico pro Titio, si digito coelum tetigerit, est invalida et illicita (1). 472. At simplex error circa aliquam circumstantiam, et­ si dans causam applicationi, intentionem non excludit, et ideo applicationem per se non reddit invalidam, nisi appli­ catio facta fuerit sub vera et proprie dicta conditione illius circumstantiae. Datio est quia sacerdos habet intentionem, (piae applicationem determinet, necessc est : utique, co­ gnita veritate, sacerdos non habuisset intentionem,sed haec est voluntas interprelativa quae in rerum natura non extitit. et ideo nil operatur. Vide quae de hoc eijpr·· relate ad consensum matrimonialem disputavimus in nostro Trac­ tatu canonico de matrimonio, n. 786. Hanc doctrinam nonnullis casibus particularibus applicantes, dicimus ap­ plicationem valere, si sacerdos applicavit pro Titio, putans % (1) Viile nostrum Tractatum canonicum de matrimonio, n. 848. 844. 336 n c’ *»r TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA Titium esse sanum, dum est. infirmus, etsi, cognita Titii infirmitate, sacerdos pro eodem non applicavisset; item si, c contrario, sacerdos applicavit pro Titio, putans Titium esse infirmum, dum est sanus, nisi sacerdos applicaverit prae­ ciso ad impetrandam Titio sanitatem ab infirmitate, qua la­ borare falso putat n. il 5). Pariter valida est applicatio, si sacerdos applicavit pro Titio, putans Titium esse vivum, dum est mortuus, licet, cognita Titii morte, sacerdos pro Titio non applicavisset. Xon dignoscimus auctores ab hac solutione dissentientes; sed quid si, e contrario, sacerdos applicavit pro Titio, putans esse mortuum, dum est vivus? (Jury, tom. //, n. ;]58, putat applicationem esse nullam; rectius Ballerini in nota censet applicationem validam esse « quia satisfacturius sacrificii fructus etiam vivo prodesse potest et a purgatorii poenis eximere.Praeterea vivus capax est et particeps Iit eorum quoque fructuum, (piorum ca­ paces mortui non sunt.Et exinde est quorumdam usus,qui, hoc praesidium sibi sollicite quaerentes, praestitutas a se Missas vel omnes vel magna ex parte praemittere satagunt, dum in vivis degunt ». 473. Porro, ut ex definitione applicationis apparet, sa­ cerdos sua intentione vult offerre sacrificium aliquo, idest pro persona certa ac determinata saltem momento consecrationis. Si persona pro qua Missa applicatur, tunc est incerta ac indeterminata, applicatio foret nulla. Hinc, e. g., est invalida applicatio pro uno vel duobus e.x commu­ nitate. Auctores passim docent nullam quoque esse appli­ cationem, si sacerdos, receptis decem Missis a decém per­ sonis, intendit singulas celebrare pro singulis indeterminate, seu primam, e. g.. celebrare non pro illo qui Missam obtulit, aut pro omnibus decem, sed pro uno ex decem offerentibus indeterminate*, et ita de ceteris, quia revera hoc in casu persona pro qua offertur, est incerta l). Pariter est irrita ap­ plicatio pro illo cui Titius interrogatus voluerit ; item, ut putamus, pro illo, cui Deus applicabit, quia Deus nulli de­ terminate applicat, relinquens hoc sacerdoti. Benedictus (1) Lehmkuhl, vol. II, n. ISO ; Mare, υυΐ. Il, η. 1599 ; S. Alphonsus, VI. n 33j. CAPOT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 337 XIV, Desacras. Missae sacrif., lib. Ill, cap. XVI, η. 8, hanc ultimam quaestionem ponit, sed non solvit. 474. Imo ad validitatem applicationis non solurn requi­ ritur ut persona sit certa ac determinata, sed ulterius, si Missa applicatur ad aliquem iinem seu causam particula­ rem, necesse est ut haec causa tempore consecrationis ob­ tineri valeat. Hinc, e. g., foret invalida applicatio ad ob­ linendam Titii liberationem a carccre, vel ad oblinendam sententiam favorabilem in tali causa, vel ad obtinendam Sempronii sanitatem a tali infirmitate, si Titius jam a carcere liberatus est, vel sententia seu favorabilis seu contra­ ria jam prolata, vel Sempronius jam convaluit, aut illam infirmitatem numquam habuit, aut mortuus est. Quod si causa pro qua Missa applicatur, nunc quidem non existit, sed existe! in posterum. Missae applicatio non est inutilis, quia non repugnat ut gratia obtineatur nunc pro tunc, seu nunc impetretur gratia, quae tamen a fleo concedetur, postquam causa exlitcrit ; hinc, e. g., nil prohibet quo­ minus Missa nunc applicetur ad impetrandam Titio sani­ tatem ab infirmitate quam primo habebit, vel ab infirmita­ tibus (pias habebit usque ad majori tatem filiorum (n. ,?7i. 475. Ceterum non est necesse pro applicationis validitate applicare nominatim pro Titio aut Sempronio. .Sufficit, e. g., applicare pro maximo peccatore: pro anima graviori tentationeaÎïlicta ; pro anima purgatorii ceteris magis derelicta, vel magis Ileo grata; pro illo cui Ileus desiderat Missam a me applicari ; pro illo pro quo tibi propositum fuit applicare ; pro (pio hodie applicandum est; ad intentionem dantis sti­ pem aut superioris; si plures seorsum stipem dederunt, pro eis juxta ordinem quo dederunt, etc., quia in omnibus liis et similibus casibus persona pro (pia Missa applicatur, est certa el determinata objective seu coram Deo. Si plures eodem vel diverso tempore plures Missas commiserunt, sufficit etiam singulas applicare pro omnibus, quia ex una minatae, el ex altera, completo numero Missarum, mono 338 m·**4 M S M* TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA circa quaestionem, de qua n. Hic autem referre juvat verba Card. Bona. De sacrif. Missae, cap. I, § 5, quae citat etiam Benedictus XIV, Dr sacros. Missae sacri­ ficio, lib. Ili, cap. XVI, n. !) : « Optimum quoque aliqui­ bus visum est, quod sacerdos qui pro pluribus offerre in­ tendit, eos specialiter et nominatim exprimat, non genera­ liter et in confuso, quia singulis minus prodesset ; suum enim effectum producit secundum modum quo applicatur; perfectior autem applicatio est, cum omnes singillatim no­ minantur ». 476. Praeterea aliquando persona pro qua Missa appli­ catur, obvia non est. sed nihilominus est certa ac determi­ nata. et applicatio valet : quod nonnullis exemplis declara­ mus. Itasi fidelis petit Missae applicationem ad obtinendum aliquod beneficium, e. g., pro felici exitu futuri examinis. sacrificium, praevalenter impetratorium, applicatur non fideli petenti, sed candidato, si candidatus est a petente distinctus, ut scilicet Deus, intuitu sacrificii, illum illuminet et juvet in periculo subeundo. Si fidelis petit Missae appli­ cationem ad gratias agendas pro beneficio recepto, e. g., pro felici exitu examinis praeteriti, sacrificium, praeva­ lentor eucharisticum, applicatur non candidato, sed fideli petenti (2), si petens est a candidato distinctus. Si fidelis petit Missae applicationem in honorem Spiritus Sancti, sacrificium, praevalenter latreuticum, applicatur non Spi­ ritui Sancto et nec exclusive fideli petenti, sed omnibus ho­ minibus, ut gratiis intuitu sacrificii a Deo concessis homi­ nes Spiritum Sanctum melius cognoscant et ament, unde aliquis honor ct gloria accidentalis eidem Spiritui Sancto provenit; cujus honoris et gloriae meritum ipsi petenti ob­ venit. Si petit Missae applicationem in honorem 11. Μ. Γ.. aut alicujus Sancti, sacrificium, praevalenter eucharisticum propter beneficia a Deo concessa B. Μ. V. aut illi Sancto, applicatur omnibus hominibus, ut supra. Quod si (I D'Annibale. Summula etc.., vol. Ill, § ISO, not. 3 ; Lehmkuhl, l.c.·, Marc, l.c. ; S. Alphonsus, l. c. ; Gury, vol. 11, n. 356. (1 be Lugo, De sacrant Lucliar., disp. XIX, η. 193 ; Suarez, in 3 p. I). Thomae, disp. LXXVIH, sect. I, n. 1. CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 339 sacrificium applicatur una simul in honorem Spiritus Sancti, aut B. M. V., aut alicujus Sancti, et ad beneficium obtinen­ dum, vel ad gratias agendas pro beneficio recepto, ex dictis facile intelliges cuinam Missa applicetur. 477. Ut vero melius declaremus ea quae dicta sunt, quaerimus num valeat applicatio pro persona quae primo moritura est. Hoc modo proposita quaestione, persona pro qua iit applicatio, videretur incerta ac indeterminata, ideoque applicatio invalida. Sed perperam ; nam persona primo moritura est certa ac determinata ; utique eam nos non co­ gnoscimus, sed Deus cognoscit, idque satis superque est pro applicationis validitate. Proinde absque ullo dubio tenendum est applicationem in casu validam esse ( 1) ; et mirum est nonnullos de validitate hujus applicationis dubi­ tavisse. Haec applicatio, cessante obice, obtinebit personae primo moriturae, praeter alia, gratiam pretiosissimam bene moriendi. In unico casu nos hanc applicationem habemus invalidam, aut saltem valde dubiam, nempe si eodem tem­ poris momento plures personae una simul primo moriturae sint; nam hoc in casu persona primo moritura in numero singulari) reipsa non existit. Haec eadem repetantur de aliis similibus casibus ; de applicatione vero pro eo qui postea Missam petiturus est et stipendium praebiturus, infra n. 537 redibit sermo. 478. In genere Missa applicari potest pro omnibus seu vivis seu defunctis qui non prohibentur vel e.x ipsa natura rei. quia scilicet constat in foro externo esso incapaces cujuscumque fructus propitiatorii, vel ex positivo superioris praecepto. Ecclesia de facto positive prohibuit ne pro ali­ quibus personis publicae preces fierent et a fortiori nomen earum pronuntiaretur in Missa, idest in canone aut in ora­ tionibus, ut alias videbimus; sed putamus has positivas Ecclesiae prohibitiones non respicere solam, secretam privatamque Missae applicationem, de qua sola hic sermo est. Imo nec omnibus certum est Ecclesiam in foro externo posse suis positivis legibus afficere solam, secretam, pri(1) De Lugo, De sacram. Eucharistiae, disp. XIX, n. 209 ; et De sa­ cram. poenitentiae, disp. XIII, n. 136. 340 < ♦♦ ..J ί» F y TRACTATUS CANONICI S DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA vatamque Missae applicationem, cum haec videatur esse actus mere internus ; quam opinionem nos suo loco rejicie­ mus. Sed jam singulas personarum classes percurramus. 479. In primis ex ipsa rei natura Missa applicari nequit pro illis quos constat in foro externo esse damnatos, sive in inferno tortos, sive in parvulorum limbo reclusos. Hinc, e. g., Missam applicare'non possumus pro infantibus, qui ante omnem rationis usum mortui sunt sine baptismate, cum certum omnino sit eorum animas esse in limbo. Item nec pro fidelibus baptizatis qui in peccato mortali aperte decesserunt, e. g., in actu adulterii interfecti, absque ullis positivis et probabilibus poenitentiae signis ante mortem, cum pro foro externo certum sit eorum animas esse in in­ ferno. Item nec pro excommunicato sive tolerato sive vi­ tando, qui ex hac vita discessit, quin probabiliter constet fuisse in bona fide, aut ante mortem resipiscentiae signa dedisse, ob camdem rationem. Item nec pro haeretico, aut schismatico, in haeresi et schismate defuncto, si non ad­ sunt positiva el probabilia indicia quod defunctus vel bona fide in haeresi aut schismate vixerit, vel poenitentiae ac resipiscentiae signa ante mortem dederit, quia pro foro ex­ terno ipsius animam esse in inferno, certum est ex theolo­ gico axiomate : Extra Ecclesiam non datur salus, in quod sacerdos, Missam applicans, offendere videtur. Hinc proposi­ tis dubiis : « I An liceat Missam offerre pro illis qui in mani­ festa haeresi moriuntur, praesertim quando hujusmodiapplicatio nola esset; An liceat etiam in casu quo hujusmodi applicatio Missae tantum sacerdoti et illi qui dat eleemosy­ nam nota esset » ; S.C.S. Officii die 7 A/ir. 1875, reposuit : « Ad lum et 2“n‘ : Negative » (I . Gregorius XVI in epist. ad episcopum kugustanum die /6' Febr. 1842 data, docet Missae applicationem in casu illicitam esse etiam sub con­ ditione : S7 ni gratia Dei mortui sunt oh bonam /idem aut conversionem in ultimo instanti, quia, ut ait Pon­ tifex, secretiora haec divinae gratiae mysteria ad externum Ecclesiae judicium minime perlinent. Item nec pro apos(I) Collectanea S. C. de Prop. Eide, n. 1801. CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 341 lata, qui in apostasia mortuus est absque resipiscentiae et poenitentiae probabilibus argumentis (bona tides supponi non potest). Haec vera sunt etiam de illisqui in statu simu­ latae apostasiae vivunt et moriuntur; de quibus agit S. C. de Prop. Eide, in instructione data die 16 Junii 1817, ad inissionarios Sulchuen. docens hos simulatos apostatas nec ecclesiasticas cxequias habere posse, nec ecclesiasticam sepulturam (1). Tandem nec pro infideli defuncto, quin positiva ac particularia conversionis signa ante mortem de­ derit. Hinc ad dubium : « Si in illo regno (Sinarum) licebit Christianis orare el sacrificium facere Domino Deo nostro pro suis defunctis qui in sua infidelitate ab hac vita disce­ dunt »; S. C. de Prop. Fide, die 12 Sept. 16J5, reposuit: « Si \ere in infidelitate decedunt, omnino non licere» (2). S. Augustinus, De orig. anim., lib. illy cap. XII, ait : « Xoli credere, nec dicere, nec docere sacrificium Christia­ norum pro iis qui non baptizali de corpore exierint, offe­ rendum, si vis esse catholicus». 480. Pariter ex ipsa rei natura Missa applicari nequit pro illis, quos constat in foro externo esse in paradiso. Hinc Missam applicare non possumus pro infantibus bap­ tizatis (pii ante omnem rationis usum e vita migrarunt, cum sit de fide eorum animas esse in paradiso. Item nec pro Deo. pro SSma Trinitate, aut aliqua ejusdem persona, pro Angelo, pro Sancto. Ita Innocentius III in cap. 6. De cele­ bratione Missarum, ubi illud : Injuriam facit martyri, qui orat pro martyre, omnibus Sanctis merito appli­ cat (3) : el exinde explicat curnam verba quae olim lege­ bantur in secreta beati Leonis ; Annue, quaesumus, Domine, ut animae famuli tui Leonis haec prosit oblatio. fuerint mutata in sequentia : Annue, quaesumus, Domine, ut intercessione beati Leonis haec nobis prosit oblatio. Quod si aliquando verbis impropriis et inusitatis dicitur (1) Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 1598. (2) Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 1801. (3) At immerito illud tribuit Sacrae Scripturae, cum desumptum sil ex S. Augustino,Senn. Π, De Verb. A post., et Tract. communicationis, etc.; atqui in his canonibus haec prohi­ bitio non habetur. Nam, ut patet ex textu completo cap.28, qui prostat apud Gonzalez, et ex ipsis verbis cap. 38, Inno­ centius 111 ibi tradit excommunicatum defunctum habere non posse exequias et sepulturam ecclesiasticam, idest preces publicas fori externi, sine praevia cadaveris absolu­ tione, licet manifesta dederit resipiscentiae signa ante mortem, nec per eum steterit quominus reconciliaretur Ecclesiae ; haec autem, cum simus in materia odiosa, ad (i) S. Alphonsus, 17, n. 309 ; De Logo, Z.c., disp. XIX, n. 1ST; Lehmkuhl, vol. II, n. /77 ; Mare, Theol. Mor. Alphons., n. 1601, aliique passim. CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE solani, privatam secrelamque Missae applicationem ex­ tendi non possunt. Hoc modo hos canones interpretatus est etiam Benedictus XIV in const. Ex quo primum tempore, 1 Martii 1756, § tA? : « Sacri Ecclesiae canones pro ex­ communicatis orare publice velant, uti cautum legitur in cap. .1 Nobis, 2, et in cap.Sacris, De sententia excommu­ nicationis. Et quamvis id non obstet quominus pro eorum conversione orare liceat, hoc tamen ita praestari non debet, ut eorum nomina in solemni sacrificii prece pronuntientur; quod plene congruit veteri disciplinae, de qua Estius in / Sentent., disl. /2, £ 13. Satis est in cum finem mente animoque Deum Optimum Maximum rogare ut aberrantes ad viam salutis et ad sanctae matris Ecclesiae sinum redu­ cere dignetur, quemadmodum pergit Sylvius, in 3 p. D. Thomae, tom. IV, qu. 83, a. 1, qu. 3. Atque haec est ipsiusmet S. Thomae doctrina in 1 sent., dist. 18. q. 2. a. 1, ad 1um : Pro excommunicatis orari potest, quamvis non ititer orationes quae pro membris Ecclesiae /i uni. Neque ut huic Christianae charitatis officio satisfiat, necesse est intervertere leges Ecclesiae quae a fidelium sibi obsequentium catalogo excludit eorum nomina qui se ab illius unitate et obedientia separarunt, quaeque dum pro­ hibet ne pro his publice oretur, eorum corte commemora­ tionem ab officio Missae quae publicum est sacrificium, excludit ». Et deinde refert ei laudat verba Bellarmini quae habes n. sequ.Tandem haec confirmantur, saltem quoad ex­ communicates toleratos, ex dicendis n. sequ. de haereto is et schismaticis ; nam haeretici et schismatici sunt excommu­ nica ti, et tamen Missa privatim et secreto applicari utique potest saltem pro eorum conversione. Ceterum Missam pro excommunicato applicantes, cavero debemus ne scandalum praebeamus, et si agitur de vitando, ne cum ipso commu­ nicemus: unde, c. g., non possumus ab eodem eleemosy­ nam pro applicatione recipere. Ex his omnibus concludi­ mus, excluso scandalo et citra vetitam communicationem, Missam privatim et secreto applicari posse pro excommuni­ cato viventi tum tolerato tum vitando, saltem ad ejus con­ versionem obtinendam, sed non abnuimus applicari posse F# 346 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA quoque ad alium finem honestum, e. g., ad impetrandam illius sanitatem a contracto morbo ; item et pro defuncto, si bona fides aut resipiscentia ante mortem probabilis sil in foro externo, secus applicari nequit ex ipsa rei natura, non autem ex prohibitione Ecclesiae quae non ex tat. 484. Haec repetenda esse putamus de haereticis et schis­ maticis. Ita expresse Bellarminus, Conlrov. tom. Ill, lib. 17. De Missa, cap. VI: « Aliquis petet utrum liceat hoc tempore sacrificium offerre pro haereticorum sive infide­ lium conversione. Ratio dubitandi est, quia lota liturgia Latinae Ecclesiae quae nunc est in usu. refertur ad fide­ les, ut patet ex precibus oblationis tum extra Ium intra ca­ nonum. Respondeo: existimo id licere, modo nihil addatur ad Missam, sed solum per intentionem sacerdotis applice­ tur sacrificium conversioni infidelium seu haereticorum ; id enim faciunt viri pii et docti quos reprehendere non possu­ mus, nec extatEcclesiae prohibitio ». Et quod magis est. hanc doctrinam, mi diximus, refert et approbat Benedictus XIV. /. c. Sane dum Leo XIII catholicos omnes vehementer urget ut misericordiarum Patrem enixe adprecentur pro haeretico­ rum et schismaticorum conversione, quis credet Ecclesiam sacerdotibus prohibere quominus ad hanc conversionem oblinendam eucharisticum sacrificium privatim et secreto offerant ? Archiepiscopus Parisiensis epistola pastorali men­ sis Octobris 1896 hortatur, e contrario, sacerdotes suos subditos, ut aliquando Missam offerant pro Anglorum con­ versione. Celerum facile patet evitandam esse quamlibet communicationem in divinis cum haeretico aut schismatico. Hinc proposito dubio: « Utrum possit aut debeat celebrari Missa ac percipi eleemosyna pro graeco-schismatico, qui enixe oret atque instet ut Missa applicetur pro ipso sive in ecclesia adslantc sive extra ecclesiam manente»; S. C. S. Officii, die I:9 Apr. 1837, reposuit : « Juxta exposita non licere, nisi constet expresse eleemosynam a schismatico praeberi ad impetrandam conversionem ad veram fidem »(1 ). (1) Collectanea S. C. de Prop Fide, η. 8ΊΊ. Gregorius XVI in epis­ tola die 9 Julii 1842, data ad Rupertum Feiis, praesidern monachorum Schyrensium Ordinis S. Benedicti in Monacensi dioecesi, expresse etiam CAPL'T IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 347 485. Ex dictis facile patet quid dicendum sit de Missae applicationi' pro apostatis, qui una simul sunt peccatores, excommunicati, haeretici. .Nimirum, si de apostasia publice constat, pro ipsis publice orari non potest. Sed etiam hoc in casu Missa potest privatim et secreto pro ipsis viventibus applicari, saltem ad corurn conversionem impetrandam ; item et pro defunctis, si antemortem probabilia argumenta poenitentiae et resipiscentiae dederint. 486. Tandem Missa applicari potest pro non baptizatis: quod sequentes responsiones declarant. S. C. de Prop. Fide, die /,9 .1 ug. 1776. edixit : « Non licere Missae celebrationem pro Tureis et schismaticis » (J). Sed nos ignoramus facti circumstantias ad quas haec responsio referebatur ; fortasse non agebatur de privata secretaquc Missae applicatione, aut aliqua aderat circumstantia quae hanc applicationem illici­ tam reddebat ; quod ex sequentibus clarius patebit. Expo­ situm fuit S. C. S. Officii : « Tureae Chocini in Moldavia incolae, occasione rerum suarum deperditarum aut furto oblatarum,ad Fratres MinoresConventualcsproxime distan­ tes oblationes quasdam mittunt, urgentes per suum missum quatenus ope Divi Antonii Patavini quem Tureae Camenecii vivere opinantur, res amissas rehahere valeant. Tria ergo dubia quaerenda proponuntur: 1° An Fratres Minores a Tureis oblationes recipere valeant; 2° An pro Tureis pos­ sint Missae celebrari ; 3” An oblationes illas possint accipere titulo eleemosynae pro Missa celebranda ad altare S. Anto­ nii secundum offerentis exigentiam seu intentionem ». S. C. reposuit die // Maii /779 : « Juxta propositas facti circumstantias non licere » (2). E contrario S. C. de Prop. Fide,cum per epistolam diei P5 Febr. 1837, ad Praefectum Missionis Epiri jussissel quemdam abusum corrigi, sub­ dit : « Non si proibisce per allro con questo che i missionarii ricevano ancora dai Turchi delle elemosine se loro si offrono per qualsiasi oggetto del divin culto ; s'intende docet exequias fieri non posse pro haeretico et schismatico, licet ad fa­ miliam regnantem pertinuerint. (1) Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 873. (2) Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 874. 348 J I Ci o . ♦< TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA pero semprc che essi non per allre debbano porgere inces­ sant! preghiere al Signore, se non per Ia loro conversione alia vera fede ; Io che non deve lasciarsi di fare aneor (piando non si ricevc alcuna elemosina » (1). Quod si missionarii possum ct debent orare pro gentilium conversione, eccurnam non poterunt ad eumdem scopum Missae sacrificium offerre? Et revera eadem S. C. die ! i Mart. JSiS, inter­ rogata : « Se possa un missionario ricevere Ia limosina della Messa ed applicarla secundo Ia mente o intenzione di un oblatore gentile che abbia per iscopo di oltenere Ia guarigioneda malatliao la liberazione dal carcere o dalla pena capitale che gli sovrasta » (2); reposuit : « Affirmative ».El S. C. S. Officii ad dubium: « ( irum liceat sacerdotibus Missam celebrare pro 'Furcarum aliorumque infidelium in­ tentione et ab iis eleemosynam pro Missae applicatione ac­ cipere »; reposuit die 1*2.Julii J865\ « Affirmative, dum­ modo non adsit scandalum ac nihil in Missa specialiter addatur ;et quoad intentionem, constet nil mali aut erroris aut superstitionis in infidelibus eleemosynas offerentibus subesse » (3). Huic responsioni standum est : unde licet Missam pro infidelibus applicare non solum ad eorum con­ versionem obtinendam sive directe sive indirecte, sed etiam ad quemcumquc alium finem honestum, remoto scandalo. Et revera S. Paulus in /a ad Tira., //, vult /ieri obsecra­ tiones... pro omnibus hominibus, pro regibus et qui in sublimitate sunt ; quod plures Patres Graeci et Latini intelligunt de obsecrationibus per Missae sacrificium ; reges autem et plerique homines tunc temporis erant infideles. Imo nomen regis infidelis pronuntiari nonnumquam posse :1) Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 816. Latine: Non tamen per hoc prohibetur quominus missionarii a Tureis quoque eleemosynas ac­ cipiant, si offerantur, pro quolibet divini cultus objecto. Sed semper hoc ita inteHigendum est, ut non ad alium finem ipsi debeant juges preces Deo offerre, quam pro illorum conversione ad veram fidem ; quod faciendum est, etsi nulla recipiatur eleemosyna. (•2) Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 885. Latme : Num possit mis­ sionarias recipere eleemosynam Missae haneque applicare juxta men­ tem seu intentionem gentilis offerentis, qui vult obtinere liberationem a morbo, vel a carcere, vel a poena capitali sibi impendenti. (3) CollectaneaS. C. de Prop. Fide, n. 888. I CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 349 etiam in Canone Missae aliisque publicis Ecclesiae preci­ bus, dicemus et melius explicabimus in cap. VH,art. II,§ Quod si quis in infidelitate decesserit, repetantur quae diximus de excommunicatis et haereticis aut schismaticis. 487. \ fortiori Missa applicari poterit pro catechumenis viventibus, qui jam ad Ecclesiae animam, uti aiunt, aliquo modo pertinent, et ideo etiam publicae preces in ecclesias­ tica liturgia pro cis habentur. Etiam pro catechumenis de­ functis Missa applicari potest, quia ex ipsorum fide non est improbabile per actum contritionis perfectae cum xoto baptismi, ante baptismi susceptionem, gratiam sanctifican­ tem obtinuisse, et ita eorum animas in salvationis loco reperiri. Hinc in cap. 2, De presbytero non baptizato. In­ nocentius III jubet, ut preces et hostiae ofleranturpropres­ bytero non baptizato qui in fide Christiana defunctus erat; et S. \mbrosius in oratione de obitu Valentiniani catechu­ meni hortatur ut pro illius anima sacrificia offerantur. 488. Non baptizati sive viventes sive defuncti eucharis­ tico sacrificio juvantur per fructum placatorium (exceptis infantibus). Item per fructum impetratorium, viventes qui­ dem directe et immediate, defuncti autem in purgatorio indirecte et mediate ; tandem si viventes non sunt in statu gratiae, patet esse incapaces fructus satisfactorii ; sed sive viventes in statu gratiae, sive defunctos in purgatorio, non posse percipere fructum salisfactorium. concors theologo­ rum sententia est ( 1 ; cujus tamen rationes nobis obscurae valde sunt. Nec Rallerini-Palmieri, Opus theol. utor., vol. IV. /t. 2 ίθ. rationes hujus sententiae intelligit ; et Lehmkuhl, vol. Il, n. ISO, rem dubiam habet. 489. Quid vero si, oblato stipendio, Missa petatur pro mortuo in infidelitate, aut in haeresi. aut in excommunica­ tione, aut in manifesto peccato ? Respondeat sacerdos se posse applicare Missam pro omnibus fidelibus defunctis cum intentione subveniendi etiam animae illius defuncti, si hoc acceptum sit coram Deo (2). Expositum fuit S. C. de Prop. Eide : « Sono soliti gli scismalici (nelf Albania di (I) De Logo, D<-* sacram. Euchar., Quamvis haec oblatio ex sui quantitate sufficiat ad satisfaciendum pro omni poena, tamen fit satisfactoria pro illis pro quibus offertur vel etiam oflerentibus secundum quantitatem suae devotionis et non pro tota poena » ; nam id verum est in omni sententia. (2) S. Thomas, l. c..q. 2 ·< Si suffragium pro mullis factum tantum valeret pro singulis ac si pro uno tantum fieret, videtur quod Ecclesia non debuit instituisse ut pro aliquo singulariter Missa vel oratio fieret, sed quod seinoer diceretur pro omnibus fidelibus defunctis : quod patet esse falsum >. >9 (3) Ipse S. Alphonsus, VI, n 333, aliique qui tamen contrariam prae­ ferunt sententiam in nostra quaestione. CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 353 gationibus, e. g., ex stipendio, ex voto, ex superioris prae­ cepto. etc.; atqui nullus sacerdos timoratae conscientiae id facit aut se facere, posse putat. 493. Cum vero omnes fateantur primam sententiam esse vere probabilem, duplex corollarium magni momenti in praxi sequitur.Primum est, consulendum esse sacerdotibus, ut Missam, etiam aliquo titulo debitam, applicent.intentione secunda (n. -189) omnibus vivis el defunctis, nempe sine praejudicio illius pro quo applicare tenentur ratione curae animarum, stipendii, praecepti superioris, promissionis ; nam hoc pacto ille pro quo .Missa applicari debet, totum fructum sibi debitum certe habet, el probabiliter etiam qui­ libet alius, sive vivus, sive defunctus, tantum fructum re­ cipit, quantum reciperet, si exclusive pro se Missa applica­ retur. Aliud est, nos, probabilitati hujus sententiae innixos. posse obligationibus praeter justitiam satisfacere, nempe obligationibus ex simplici promissione, aut praecepto su­ perioris, non vero obligationibus ex justitia, idest ex sti­ pendio. aut cura animarum, aut beneficio, aut quasi-contractu, quia debita justitiae exigunt solutionem certam. dum pro aliis obligationibus praeter justitiam, ex communi sententia, satis est adimplemenium probabile. Haec infra meminisse juvabit. 494. I t his finem imponamus, videamus num. petita .If/wzr celebratione, quin aliud addatur, eo ipso includa­ tur ejusdem Missae applicatio. In genere ita est, quia ex regula /uris 45 in fi' : Inspicimus in obscuris quod est ce­ rosi m ili as ; atqui verosimilius est quod petens Missae cele­ brationem, includat applicationem. Et hanc doctrinam semper secuta est S. C. C., e. g., die /8 Martii 1668, apud Benedictum XIV, Inst. Ecc. XLVl, n. 9. At per se non repugnat, uti patet, quod quis petat solam Missae cele­ brationem, e. g., in templo vel altari quod praediligit, libe­ ram relinquens Missae applicationem ; et contraria prae­ sumptio generalis, quod petens Missae celebrationem includat applicationem, potest fortioribus praesumptioni­ bus ei argumentis vinci. Si petens disertis verbis dicit se non exigere applicationem, nulla est difficultas ; sed ali- Ο.) I > ' ■ err TRACTATUS CANOMCUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA quando licet id disertis verbis non dicat, tamen de illius intentione constare potest. Ita si vult nonnullas Missas cele­ brari et sibi applicari^ alias celebrari in tali ecclesia vel altari, hic diversus modus loquendi salis indicat ipsum ha­ rum Missarum applicationem non exegisse, uti censuil S. C. C. apud Benedictum XIV, De sacros. Missae sacrificio, lib. HI, cap. IX, n. 3. Item si pro Missae celebratione quam petit, scienter assignat eleemosynam longe infra manualem in dioecesi statutam pro Missae applicatione, prouti resolvit eadem S. C. C. in Novariensi, Ή Nov. /757, apud De Angelis, lib. III, Decret., tit. XLI, n. f. E contrario si dicit tot Missas esse celebrandas et insuper addit celebrantem debere pro ipso orare, id nullo modo applicationem excludere videtur, sed celebrans deberet et Missam applicare pro committente et illius commemoratio­ nem in Memento facere, ut resolvit S. C. C. in Vent uniliensi, J7 Apr. 1700. Quod si fundator unam capellaniam instituisset cum onere celebrandi Missas easque sibi appli­ candi, aliam cum onere celebrandi Missas ct pro se orandi, tunc locus Iit argumento desumpto ex diverso modo lo­ quendi et dicendum fundatorem in alterius capcllaniae institutione Missarum applicationem non exegisse, uti re­ posuit etiam S. G. C. in Ferrariensi, / i Junii 1700. apud Benedictum XIV, /. c. Si constat solam Missae celebratio­ nem petilam fuisse, sacerdotem liberam habere Missae ap­ plicationem, evidens est. ii Ί. — De variis titulis quibus applicatio Missae debetur. 495. Applicare Missam tenemur vel ratione curae anima­ rum, vel ratione recepti stipendii, vel ratione beneficii, vel ratione praecepti superioris, vel tandem ratione promis­ sionis. Ii igitur sunt tituli quibus applicatio Missae debetur. De singulis fusius agendum est. CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE De applicatione debita ratione curae animarum (I). 496. Cone. Trid., sess. XXIII, cap. /, de ref., haec ha­ bet : « Cum praecepto divino mandatum sit omnibus quibus animarum cura commissa est, oves suas agnoscere, pro iis sacrificium offerre...». Atqui offerre sacrificium pro aliywo significat, proprie loquendo, Missam pro eodem ap­ plicare. Proinde juxtaTridentini doctrinam omnibus quibus animarum cura commissa est, praecepto divino mandatum est, praeter alia, Missam applicare pro o\ibus suis 2 . Hoc praeceptum clare enuntiat S. Paulus ad Hebraeos, cap. Γ, o. ! sequ. : Omnis namque pontifex ex hominibus ab­ sumptus pro hominibus constituitur in iis quae sunt ad Deum ut off erat dona et sacrificia pro peccatis : qui con­ dolere possit iis qui ignorant et errant, quoniam et ipse circumdatus est infirmitate, et proplerea debet, quemad­ modum pro populo, ita etiam et pro semetipso offerre pro peccatis. Et rursus in cap. VIII, v. 3: Omnis enim pontifex ad offerendum munera et hostias constituitur. Attamen his locis S. Paulus videtur hoc praeceptum potius praesupponere quam promulgare: utitur enim hac doctrina veluti medio termino omnibus noto ad aliud demonstran­ dum. Putamus igitur hoc praeceptum descendere ex indole et notione officii pastoralis, ita ut sufficiat, promi eruitur etiam ex verbis S. Pauli, ut quis pontifex sit, ut intelligatur constitutus ad sacrificia pro populi peccatis offerenda. Proinde hoc praeceptum est divino-naturale. idest in mu­ nere pastorali naturaliter contentum, licet pie eredi possit Christum I). illud etiam viva voce et expresse Apostolis ira­ ti) Vide canonistas in titulo. De parochis et alienis parochianis, XXVII lib. II! Decret.; et Benedictum XIV in const. Cum semper oblatas. ID Aug. 1744, quam habes in Allegato II. (■J) Olim praevaluisse videtur sententia eorutn qui putabant verba Tri­ dentini non importare nisi obligationem celebrandi (Fagnanus, in cap. Fraternitatem, De sepulturis, n. 92 sequ. ; Clericatus, Discordiae fo­ renses, p. 1, disc. 29). Sed post declarationes SS. CC. RR. et praeser­ tim post constitutiones Romanorum Pontificum haec sententia sustineri amplius non potest. 356 TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA didisse. Insuper illi qui curam animarum habent adnexam beneficio ecclesiastico, uti episcopi, parochi et etiam abba­ tes, ad hanc Missae applicationem tenentur etiam ex virtute justitiae, ratione quasi contractus in acceptatione beneficii hanc obligationem adnexam habentis. Cum vero praeceptum divinum in inultis esset indeterminatum, Ecclesia, latis le­ gibus, illud determinavit ; et ita praeceptum applicandi Missam ratione curae animarum est ex parte divinum et ex parte ecclesiasticum. Modo hoc praeceptum exponendum est. 497. Γ In primis videamus quinam hoc praecepto adstringantur. Ex dictis apparet hoc praeceptum obligare omnes, quibus animarum cura commissa est, proud Cone. Trid.,/. c., expresse docet. Atqui animarum cura commissa est Romano Pontifici, episcopo dioecesano, praelato infe­ riori jurisdictionem quasi episcopalem habenti in clerum et populum cum territorio separato, seu abbati nullius, parocho. Ergo hos omnes hoc praeceptum obligat, cum sequenti tamen differentia. Nam quoniam animarum cura Romano Pontifici et episcopo dioecesano commissa est ex ipsamet institutione Christi, praelato autem inferiori et pa­ rocho ex facto Ecclesiae, hinc Romano Pontifici et episcopo dioecesano Missam pro suis ovibus applicare mandatum est praecepto divino absoluto et immediato, aliis praecepto divino hypothetico et mediato, scilicet posito facto Ecclesiae curam animarum committentis. 498. Episcopos dioecesanos, quacumque dignitate etiam eardinalitia auctos, dioecesim regentes, teneri pro suis ovi­ bus Missam applicare, magis recepta sententia erat. Cum autem nonnulli doctores dissentirent, Leo Xlll per litteras encyclicas In suprema, IV Idus .Junii 188*2, hanc episco­ porum obligationem extra dubium posuit, declarans epis­ copos semper, usque a primis Ecclesiae temporibus, Mis­ sam pro ovibus sibi commissis ap plica visse. Duo autem notanda sunt. Primum est nomine episcoporum dioecesa? novum hic venire omnes illos qui auctoritate episcopali dioecesim regunt. Hinc hac. obligatione, adstringitur etiam administrator apostolicus, sive temporaneus, sive perpetuus, CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 357 qui jussu Romani Pontificis, deficiente episcopo dioecesano, dioecesim regit, cum ct ipse curam habeat animarum, sicuti eadem obligatione teneri administratorem parochiae vacantis, nemo negat (n. 502). Putamus administrato­ rem apostolicum dioecesis ab hac obligatione non eximi, licet charactere episcopali insignitus forte non esset : imo licet non esset sacerdos. Alterum est dioecesim debere esse canonice erectam, ut episcopus hac obligatione adstringalur. Vide n. 501 et n. 505. 499. Ex dictis sequitur episcopos titulares, seu in par­ tibus, ut olim dicebatur, non teneri Missam applicare pro populo sui tituli, cum dioecesim non regant et populi curam non habeant. Id expresse docet Leo XIII, /. c., subdens tamen : « Sed si aequitatis charitatisque episcopalis ratio habeatur, non potest non consentaneum videri eos etiam in­ terdum sacrificium offerre, ut rcspiciat Deus miseram Ec­ clesiarum illarum conditionem, quarum titulo et nomine ipsi honestantur. Huic rei optime congruunt quae a Pio VI, Decessore Nostro, in consecratione episcopi Cyrenensis die i Oct. Π78 in Basilica Ostiensi dicta sunt, cum scilicet enumerans causas, ob quas ApostolicaSedes Ecclesias, etiam ab infidelibus occupatas, conferre solet: Oportere, inquit, aliquem e.ristere, cui singulariter incumbat, sinon regere captivam illam miseri gregis portionem, preces saltem ac lacrymas pro eadem ad misericordiarum Patrem assi­ due effundere ». 500. Item nec teneri episcopum suffragancum, seu coadjutorem, etiam.cum futura successione, qui aliquando episcopo dioecesano datur ut ei auxilio sit in regimine dioe­ cesis ; nam cura animarum coadjuto potius commissa est, et huic obligationi consultum est per applicationem ab eodem faciendam. Mullo minus tenetur vicarius seu gene­ ralis, sede plena, seu capitularis, sede vacante. In Marso­ rum. 12 Nov. 1831 (n. 4669), ad dubium :« 23° Vicarii capitulares tenenlurne ad hanc Missae applicationem (pro ovibus), sede vacante » ; S. R. C. reposuit : « Ad 23um : Negative ». 501. Tandem nec teneri vicarios apostolicosin locis mis- 358 * · « TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA sionum, ubi dioeceses canonice erectae non sunt. S. C.de Prop. Fide, die 16 Jan. 1803,id jam declaraverat his verbis: « Neque vicarios generales,neque coadjulores vicarii apostolici, uti nec ipsum vicarium apostolicum, ulla teneri obliga­ tione applicandi Missam propopulo, cui praedictis titulispraesuntjscdex charitate tantum id decere » (1). Rursus haede re S. C. de Prop. Fide consuluere episcopus Drumorensis et vicarius apostolicus Surinamensis. Propositis dubiis : « 1° An vicarii apostolici et missionarii qui quovis modo suscipiunt animarum curam in aliquo determinato loco, teneantur indiscriminatim ex justitia applicare Missam pro populo die­ bus festis? Et quatenus affirmative : 2° In quosnam vicarios apostolicos et missionaries ejusmodi onus incumbat? 3° An illis qui ex justitia non tenentur, responderi debeat: Decere ex charitate,nc\ .Teneri ex char itate, ^.d applicandam Mis­ sam pro populo; Zi° An probata formula : Teneri ex chari­ tate, haec inlelligi debeat de obligatione sub gravi » ; S. C. die J3 Martii 1863, reposuit : « Adlum : Negative.dum­ modo non agatur de locis, in quibus sedes episcopales ac paroeciae canonice erectae jam sint, atque ad eas vicarius apostolicus et missionarii missi sint, ut legitimorum pasto­ rum vices gerant. Ad 2""' : Provisum in primo. Ad 3ura : Vitandam esse locutionem : Teneri ex charitate, dicendum autem esse : Decere ex charitate, idque ita ut nulla pro­ prie dictae obligationis significatio appareat. Ad/i,,m: Pro­ visum in tertio » (2). Ilis Leo XIII, /. c., minime derogavit. Quod si dioecesis canonice erecta est, licet agatur de locis quae sacris missionibus addicta sunt, episcopus hac obli­ gatione teneri, non est dubium (n. 505). 502. Parochum teneri pro populo suae parochiae Mis­ sam applicare, recolit etiam expresse Cone. Trid., sess. A.VI/Z, cap. IV: « Curet episcopus ut ii (presbyteri) sal­ tem diebus dominicis et festis solemnibus, si autem curam habuerint animarum, tam frequenter ut suo muneri sa­ tisfaciant, Missas celebrent ». Rursus ea quae supra n. 498 adnotavimus de episcopis, etiam de parochis notanda sum. (1) Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 93. (2) Collectaneas. C. de Prop. Fide, η. 205. ' f CAPÜT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 359 Noinpe nomine parochi veniunt omnes qui in parochia, vi officii ab episcopo commissi, uti pastores,actu curam gerunt animarum, licet alio nomine appellentur, aut parochiae ti­ tulum non habeant, aut ad diaconatum tantum promoti. Hinc, ad instar parochorum, hoc praecepto tenentur abba­ tes quasi nullius ; parochi amovibiles ; uti expresse etiam declaravit S. C. C. in Ostiensi, 29 Jan. 1724 ; admi­ nistrator parochiae vacantis; si cura animarum habitualis residet penes alium, e. g., penes Capitulum, actualis pe­ nes vicarium sive perpetuum sive temporaneum, tene­ tur vicarius, non autem Capitulum, uti expresse etiam docet Benedictus XIV, /. c., § Cum enim. Praeterea pa­ rochia debet esse canonice erecta, ut parochus hoc prae­ cepto adstringatur. Id S. C. de Prop. Fide definiverat die W Martii i863,ad lum(n. Mil),et rursus declaravit in lit­ teris encyclicis ad delegatos apostolicos pro Oriente, datis die fl< • rill TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA unitas,debet duas Missas applicare,unam pro populo unius, aliam pro populo alterius parochiae, aut utramque pro utraque parochia; si regit tres parochias, debet 1res Mis­ sas applicare, etc. Inter plures SS. CC. declarationes quae citari possent, vide responsionem S. C. C. diei Febr. 18i f (n. 53'1); item ejusdem S. C. responsionem in Cameracensi (n. 396), in Salamanlina^n. 397), etc. Hic addere sufficiat responsionem S. C. de Prop. Eide in Quebecensi (n. 505). Nam propositis ab archiepiscopo Quebecensi dubiis: « 1° Quando parochus (qui duabus praeest parochiis) celebrat eadem die in utraque parochia, teneturne ad applicationem utriusque Missae pro populo ; 2° Quando (idem) parochus celebrat per se in una et per vicarium vel alium sacerdotem in altera, debetne utraque Missa appli­ cari pro populo ; 3° Quando una parochia caret ecclesia et populus ejus ad alteram ecclesiam venit, ut obligationi sa­ tisfaciat audiendi Missam, teneturne parochus ad applica­ tionem duarum Missarum, si habeat vicarium vel alium sacerdotem aut etiam bis celebret ipse; zi° Aliquando eve­ nit ut Missa non celebretur in parochia minus principali, nisi bis aut semel in mense aut etiam minus frequenter ; teneturne parochus aliis dominicis et festivis diebus du­ plicem Missam applicare, si habeat sacerdotem aut ipse bis celebret in sua ecclesia » ; S. C. de Prop. Eide repo­ suit : «Ad Iu,n, 2um, 30m, 4’,n’ : Affirmative ». Neque paro­ chus, ad unicam Missam pro pluribus populis sibi commis­ sis applicandam, innitatur sententiae illorum qui putant Missam pluribus applicatam aeque singulis prodesse ac si pro singulis applicaretur (n. L92); nam ipse ad Missam pro suis ovibus applicandam tenetur obligatione justitiae (n. 196), pro qua probabile tantum adimplementum satis non est (n. 193 Necessarium est indultum apostolicum, ut parochus, duas regens parochias, unique obligationi per unam Missam satisfacere possit, e. g. in festis suppressis; cujus indulli exemplum habes in Metensi, 8 Febr. 189 i. 508. Leo XIII, /. c.. his verbis explicat hanc differen­ tiam inter episcopum qui plures regit dioeceses, et paro­ chum qui plures parochias: « Alia est parochorum, alia 365 episcoporum ratio. Etenim cum cuique parocho specialis in unaquaque paroecia ac definita populi cura commissa sit. festis diebus parochus non modo celebrare pro populo debet, sed etiam in parochiale templum populum admit­ tere. ut. sacrosancto Missae sacrificio intersit et audiat verbum Dei et sacramenta pro opportunitate recipiat et iis omnibus officiis excolatur quae diebus praesertim domini­ cis aliisque festis praestanda sunt. At non haec valere pos­ sunt pro episcopis, qui dissimili in conditione et causa \ersantur, cum nulla lege hodie jubeantur omnibus diebus festis sanctum sacrificium in cathedrali templo peragere ». 509. Quid vero si episcopus simul dioecesim adminis­ trat, uti episcopus, et parochiam suae dioecesis regit, uti parochus? S. C. de Prop. Eide die 25 Sepi. 1770. ad archiepiscopum Antibarensem scribebat: « Ritrovandosi Ella a supplird le veci di parocho in qnaldhe cura vacante..., sarà sufficiente che Elia ne’ giorni stabiliti celebri la Messa pe’ suoi diocesani, ne’ quali viene anche compresa la parrocchia alia quale per accidente assiste » (1). At recentius propositis dubiis : « 8° An episcopus Drumorensis qui parochi officium exercet, dum Missam pro suis dioecesanis applicat, suae satisfaciat obligationi, quae sibi uti parocho inhaeret ; 9° Quatenus ipse episcopus satis non facit obli­ gationi parochorum propriae circa applicationem Missae pro populo, quidnam de praeterito suae obligationis inadimplemento dicendum sit »; eadem S. C. reposuit die Mart. /863 (η. 501) : « Ad S"1": Juxta exposita nega­ tive el ail mentem. Mens est quod si episcopus nullum habet in civitate Xewry vicarium, qui eam parochiam adminis­ tret, teneatur eum ibi constituere,ac per cum ipsum debeat etiam satisfacere obligationi Missae pro populo, animad­ verso tamen quod ad normam § / const. Benedicti XIV Cum semper oblatas, in praefinienda congrua ad illiusmodi onus habeat respectum. Ad 9"”': Ad Secretarium cum CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE (1) Collectanea S. C. de Prop. Fide,n.ï97. Latine: Gum tu vices paro­ chi in aliqua paroecia vacanti supplebis..., satis erit ut in diebus deter­ minatis celebres Missam pro luis dioecesanis, inter quos includitur etiam paroecia, cui per accidens adsistis. r Ml I » 366 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA SSmo ». Putamus hac responsione S. C. recessisse a prae­ cedenti responsione diei 25 Sept. 1779, et non admittimus distinctionem inter episcopum, parochiae titulum retinen­ tem, et episcopum administrantem, vel ad tempus, paro­ chiam vacantem; nam administrator, ve! ad tempus,parochiae vacantis,dummodo veri parochi munere fungatur, ad Missae applicationem pro populo tenetur eodem prorsus modo ac parochus titularis. Et jure meritoque S. C. ab illa respon­ sione recessit. Nam sive titulum parochiae retineat, sive parochiam ad tempus regat, episcopus in casu est simul episcopus et pqrochus. Quatenus episcopus, debet applicare pro dioecesi; quatenus parochus, debet applicare pro paro­ chia, et ita parochiani duarum Missarum applicatione fruunlur, sicuti aliarum parochiarum fideles habent appli­ cationem Missae episcopalis et applicationem Missae paro­ chial is_. 510. Ex his jam apparet in genere tum sacerdotem qui debet Missam applicare pro pluribus populis sibi commissis, tum sacerdotem qui debet Missam applicare pro eodem populo sibi commisso titulo episcopali et titulo parochiali, non posse unius Missae applicatione omnibus suis obliga­ tionibus satisfacere, sed debere tot Missas applicare, quot sunt populi sibi commissi, aut tituli quibus commissi sunt. Necessarium est indultum apostolicum, ut sacerdos unius Missae applicationem praetermittat : quod S.G.C. concessit in Catalaunen., 9 Maii 187 i. Nam episcopus exposuit saepe accidere ut sive ob morbum, sive ob intemperiem, sive ob inundationem, etc., quidam parochi non valeant se­ cundam Missam diebus dominicis vel festis in secunda pa­ rochia celebrare. Postulabat ergo pro hisce casibus facul­ tatem cos dispensandi sive pro praeterito sive pro futuro ab applicatione secundae Missae pro populo, ea lege ut unica Missa pro populo utriusque parochiae applicetur, sive cu­ ram habeant secundae parochiae, sive deserviant secundae parochiae cujus titularis ob causas probatas in sua ecclesia non residet. S. C. reposuit : « Quoad absolutionem, cele­ brata ab unoquoque parocho una Missa, pro gratia absolu­ tionis super enuntiatis omissionibus *. quoad vero dispensa- 367 tionem, episcopo cum facultate dispensandi juxta petita et in circumstantiis laxative ibi expressis, onerata ipsius epis­ copi conscientia, ad quinquennium, facto verbo cum SSmo ». Etiam alia exempla hujus dispensationis parocho conces­ sae in thesauro resolutionum S. C. C. habentur pro casibus quibus parochus, duas regens parochias, secundam Mis­ sam celebrare omnino non potest nec per se nec per alium, aut non sine gravi incommodo. 511. Cum vero obligatio applicandi Missam pro populo descendat ipso jure divino ex animarum cura, sequitur personas quas huc usque enumeravimus.hac obligatione ur­ geri statim ac curam animarum susceperunt. Proinde Huma­ nus Pontifex tenetur ab acceptatione pontificatus. Episco­ pus tenetur a capta possessione, uti censuit etiam S. H. C. in Marsorum, /!? Nov. 1881 n. 4669) ; nam ad dubium : « 22° Episcopi tenenturne ad applicationem Missae pro ovi­ bus post adeptam possessionem, an statim ac electi sunt in Consistorio » ; S. C. reposuit: « Ad 22ura : Post adeptam possessionem ». Possessionem vero episcopus sumit, quan­ do, dioecesim ingressus, capitulo bullasapostolicas exhibet. Item a possessione tenetur parochus, cui ex paritate ratio­ nis est applicanda praecedens S. II. C. responsio pro epis­ copis data. Possessionem vero parochus titularis sumit per caeremoniam quae in jure dicitur institutio corporali* et xulgo prise de possession seu installation ; alii autem qui nomine parochorum veniunt hac in re, et etiam parochus titularis, si institutio corporalis ex dispensatione tacita vel expressa superioris locum non habet, incipiunt obligari, quando parochiam, servatis servandis, gubernandam sus­ cipiunt. Haec applicentur abbatibus nullius et quasi-nullius. 512. Ab hac obligatione divino-ecclesiastica non excu­ sat defectus congruae et multo minus exiguitas congruae seu redituum episcopatus, abbatiae, parochiae. Xam quo­ modonam exiguitas redituum’ potest ab applicatione Missae dispensare, cum hoc onus in officio pastorali comprehendatur, praescindendo a fructibus beneficii, uti expresse docet S. C. de Prop. I ide in litteris enex elicis ad delegatos apostolicos pro Oriente, diei 8 Nov. 188^'1 Hinc CAPUT IV. DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 368 t TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA exposito dubio : « Parochus residentialis civitatis S. habe­ tur vices gerens episcopi in officio parochiali ; nominatur et eligitur ab episcopo absque concursu et est semper unus ex capitularibus, canonical! tantum beneficio provisus. Nulla adest praebenda, nec habitatio parochialis/et reditus stolares sunt adeo tenues ut vix exaequent expensas muneri parochiali adnexas pro loco officii, libris et officiosa com­ municatione. Quaeritur an episcopus vel parochus teneatur ad applicandam Missam pro populo in casu » ; S. C. C. dio 22 Aug. 1878 reposuit: « Negative ad primam partem ; affirmative ad secundam ». Et ad quaestionem : « An pa­ rochus ad applicationem Missae teneatur in diebus domini­ cis et festis, sive habeat congruam sive non » ; eadem S. C. reposuit die 10 Maii 1602: « Teneri et iisdem diebus aliam eleemosynam non posse accipere ». Tandem id ex­ presse declaraverunt Innocentius All in const. Nuper, 21 Apr. 1699 ; Benedictus XIV in oil. const. Cum semper oblatas, §5; Leo Xlll, l. c. Et cum episcopi Spoletanae provinciae praeter alia statuissent: « /). Oeconomos paro­ chos qui aliud non possident beneficium vel duplex vel simplex, quibus tenuissimum solvitur honorarium, non esse inquietandos, si, licet obligentur, pro populo diebus festis non applicent. Commiserandum enim iis videtur, ne fame pereant »; S. C. C. in Spolelana, Postulatum super Missa pro populo et aliis, 27 Maii 1898, consuit : « Ad expo­ sita sub literis a) b} c) d) e) non esse interloquendum ; con­ tenta sub littera /) non probari, sed esse in singulis casibus recurrendum ad S. Sedem ». Igitur parochus vel rector parochiae qui vel nullos vel exiguos nimis reditus habet, adeat, mediante episcopo, Sedem Apostoiicam ; quae in his circumstantiis obligationem applicandi Missam pro po­ pulo nonnumquam ex parte dispensavit seu mitigavit, e. g.. in Calaiawien..9 Maii 1871 ; in Hupellen., 8 Julii 1818, etc. J Pariter ab hac obligatione non eximit consuetudo, utcum­ que immemorialis, quae, utpote contraria juri divino, di­ cenda est potius corruptela. Id insuper expresse definit Benedictus XIV, l. c. Hinc in Mechlinien., 25 Sept. 1817, CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 369 proposito dubio : « 2° An consuetudo unquam legitima ha­ beri possit vi cujus parochi non applicant pro populo sanc­ tum Missae sacrificium aut dominicis aut saltcrn praedictis festis diebus suppressis » ; S. C. C. reposuit : « Ad 2,im : Negative ». Demum nec alia quaecumque exceptio excusat. 513. Romanus Pontifex in jure divino hypothetico dis­ pensare potest ob gravissimas causas. Hinc parochos et praelatos inferiores posset, si de absoluta potestate sermo sil, ab hac obligatione applicandi Missam pro populo tota­ liter eximere, seu ita obligationes parochi et praelati infe­ riores determinare, ut non comprehendant munus pastorale ct ita nec onus applicationis Missarum. At hanc omnimo­ dam dispensationem Romanus Pontifex numquam concessit, ni fallimur, et numquam concedet. E contrario jus divinum absolutum ipse remittere non potest. Hinc Romanus Pon­ tifex nequit secum aut cum episcopis ita dispensare ut numquani pro populo celebrent. Potest vero dispensare circa determinationes praecepti ab Ecclesia inductas quibus ipse non adstringitur proprie dicta obligatione, quasque nos inferius exponemus. 514. 2°Modo videamus quibus diebus personae animarum curam habentes Missam pro populo applicare debeant (1). Praeceptum divinum applicandi Missam pro populo non obli­ garet nisi aliquoties durante officio )n. 534). Ecclesia autem id melius determinavit ac extendit, praecipiens ut Missa pro populo applicarcturdiebusdominicis aliisque perannum die­ bus festis de praecepto, uti SS. CC. et Romani Pontifices sae­ pius declaraverunt, finem imponentes controversiis theologo­ rum quas vide apudS. Alphonsum, 17,n.32 f.LeoXIII, Z.c., refert documenta ecclesiastica quibus constat episcopos,us­ que a primis Ecclesiae temporibus, Missam pro populo die­ bus dominicis applicavisse. Urbanus VI11 per const. Uni­ versa, i 3 Sept. KH2, definivit dies festos, praeter dies dominicos, ab omnibus fidelibus servandos cum duplici obligatione, quibus postea Clemens XI per const. Commissi (1) In omnibus directoriis divini officii indicantur dies quibus obliga­ tio applicandi Missam pro populo urget. ■i 370 1 |Kl ü/* Lii a Γ TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA Nobis, 6 Dec. 1708, addidit festum Immaculatae Concep­ tionis B. Μ. V. Ilis igitur diebus urget praeceptum appli­ candi Missam pro populo. S. C. C. die <$’ Februari 1726, apud Benedictum XIV, Insl. Ecc. X, n. 4, declaravit pa­ rochos habentes pingues redditus non teneri Missam pro po­ pulo quotidie applicare, ac jussit hujusmodi dubia am­ plius non proponi. Quod si aliquod festum incidat in alio die fosto, c. g., festum S. Joseph in die dominico, unica Missa pro populo applicanda est. cum duplici prae­ cepto per unicum actum satisfieri possit, si illo unico actu totum ponatur quod per diversas leges praescribitur; ita e. g., si festum aliquod occurrit in dominica, satis est semel sacro adesse (l). Et si dies non est festivus in oppido, licet sit festivus in reliquis dioecesis partibus, parochus illius oppidi non tenetur eo die Missam applicare pro populo, nec episcopus potest hanc applicationem eidem imponere. Id recenter S. C. C. confirmavit in Cajelana, Missae pro populo, 55 Maii 4895. Ceterum omnes admittunt sacer­ dotem qui obligatus ad Missam pro populo applicandam, vel unius Missae debitae applicationem praetermittit om­ nino, peccare per se graviter. 515. Tractu temporis nonnulli dies festi fuerunt vel di­ midiati, S. Sede permittente ut fideles operibus servilibus vacare possent, salva obligatione audiendi Missam, vel pe­ nitus suppressi seu expuncti e catalogo dierum festorum, S. Sede utramque obligationem audiendi Missam et absti­ nendi ab operibus servilibus remittente. Attamen Romani Pontifices in iis induitis concedendis noluerunt parochos aliosque ab obligatione Missam iis diebus pro populo appli­ candi absolvere; et SS. CC. sive Concilii, sive de Prop. (t) In Briocen., 14 Aug. 1858 (n. 5252), ad dubium : « 2" Cum juxta decretum diei 12 Martii 183G in Tridentina ad dubium 10,,m, cele­ branda sit Missa Rogationum, quando processio Iit, hinc quaeritur : l’ An die 25 Aprilis occurrente in dominica, in ecclesiis ubi unicus est sacerdos, Missa cum cantu Rogationum valeat etiam pro adimplendo onere Missae parochialis ; et quatenus affirmative, quaeritur : 2" An in ejusmodi Missa omitti debeant Gloria et Credo ; 3’ An haec Missa decantari debeat tono feriali >; S. II. C. reposuit: « Ad Sum : Juxta alias decreta, affirmative in omnibus ■>. CAPUT IV. DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 371 Eide, sive Rituum,et S.Poeriitentiaria saepius declaraverunt obligationem applicandi Missam pro populo aeque diebus festis dimidiatis aut suppressis urgere ac antea quando l'rbani constitutio plene vigebat. Ita. e. g., in Strigonien., !) Maii /857 (n. 5232), ad dubium : « 6° Jamdudum a Cle­ mente Papa XIV in Austria nonnulla festa abrogata et fide­ les ab obligatione iis diebus Missam audiendi absoluti sunt. An parochi illis festis, ut dicitur, abrogatis Missam pro po­ pulo applicare teneantur, cum in bulla diei 22 Junii /77/ desuper edita obligationis hujus expressa mentio haud oc­ currat » ; S. R. C. reposuit : « Ad 6"'" : Affirmative ». Vide etiam Monasterien., relatam n. 503, etc. Cum vero non­ nullarum dioecesium parochi applicationem Missae pro po­ pulo iis diebus praetermittere solerent, Pius IX tulit const. Amant issimi Redemptoris, 3 Maii /858. qua hanc obliga­ tionem recolit et inculcat, parochos qui ob assertam con­ suetudinem memoratis diebus Missam pro populo applicare omiserant, ab omnibus quibusque praeteritis omissionibus auctoritate apostolica absolvens, et induitis praecedenter a Sede Apostolica obtentis minime derogans. 516. Quid vero si festum transfertur ? Missa pro populo applicanda est in die a quo, vel in die ad quem ’? Si fes­ tum ita transfertur ut in die ad quem non solum fiat offi­ cium cum Missa festi translati, sed serventur quoque obli­ gationes audiendi Missam et abstinendi a servilibus, etiam Missa pro populo applicanda erit in die ad quem. Sane aequum est ut pro populo applicetur Missa illius festi, cui populus tenetur assistere. Revera Pius IX, /. c.. statuit : « Quod attinet ad festos translatos dies, id unum excipi­ mus, ut scilicet quando una cum solemnitate divinum officium, translatum fuerit in dominicum diem, una tantum Missa pro populo sit a parochis applicanda, quan­ doquidem Missa quae praecipua divini officii pars est, una simul cum ipso officio translata existimari debet ». E contrario,si transfertur vel solum officium cum Missa, non autem solemnitas seu duplex praeceptum, vel sola solemnitas, non autem officium cum Missa, Missa pro populo applicanda erit in die a quo. Hinc, e. g., in Galliis et 3/2 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA Belgio transfertur in diem dominicum sequentem solemnitas. sed non officium festi occurrentis in hebdomada ; proinde obligatio applicandi pro populo affixa remanebit suo diei. Pariter, festo de praecepto, e. g., Annuntiationis B. Μ. V., S. Joseph, etc., incidente in feria V in coena Do­ mini. transfertur officium, sed non obligationes (n. 7<9) ; proinde rursus Missa pro populo applicabitur in feria V, uti expresse etiam declaravit S. R. C. in Lingonen., 5 Dec. 1868 (n. 5417) ; nam ad dubium : « 1° Anno 1869 fes­ tum Annuntiationis B. M.V. incidet feria Vin coena Domini et juxta rubricas, quoad officium et Missam, reponendum est in feria II post dominicam in Albis. Quaeritur autem an applicatio Missae quae in hoc festo debet pro populo fieri, debeat in coena Domini, vel e contra feria I! post do­ minicam in Albis? Ratio dubitandi est quia in Gallia, per concordatum diei .9 Apr. 1802, sublata est obligatio absti­ nendi ab operibus servilibus et sacrum audiendi in festo Annuntiationis » ; S. C. reposuit : « Ad 1"'" : Affirmative ad primam partem ; negative ad secundam ». Si in feria VI in Parascevc aut in sabbato sancto occurrit festum An­ nuntiationis B. Μ. V., transfertur in feriam Π post domini­ cam in Albis tum officium cum Missa, tum praeceptum au­ diendi sacrum et abstinendi a servilibus : hinc Missa pro po­ pulo applicabitur feria II post dominicam in Albis, ut patet etiam ex dictis /i. 85, 33. Si in sabbato sancto incidit aliud festum, praeter festum Annuntiationis, e. g., festum patro­ ni, officium cum Missa transfertur ad primam diem non impeditam, et S. R. C. non semel arbitrio episcopi remisit ad eamdem diem transferre etiam praeceptum audiendi sacrum ct abstinendi ab operibus servili bus (n. .9-/)*, proinde si episcopus, una cum officio et Missa, haec quoque prae­ cepta transtulit, Missa pro populo applicari debet in die acl quem ; secus in sabbato sancto. E contrario si feria VI in Parascevc occurrit aliud festum, praeter festum Annuntia­ tionis, officium cum Missa transfertur ad diem non impe­ ditam; solemnitas autem sen praeceptum audiendi sacrum et abstinendi ab operibus servilibus non transfertur (n. 86}’, hinc ex exposita theoria sequitur Missam pro populo fore CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 373 applicandam feria Vi in Parascevc ; ct quoniam feria Vi in Parascevc cujuslibet Missae celebratio prohibetur, praeter Missam Praesanctificatorum quae vera Missa non est, inde deducimus obligationem applicandi Missam pro populo hoc in casu cessare. Num haec nostra deductio recta sit, doctores videant. 517. Cum igitur in translatione festi suppressi transfe­ ratur officium cum Missa, non autem solemnitas seu prae­ ceptum audiendi Missam et abstinendi a servilibus, ut pa­ tet, sequitur, translato festo suppresso, Missam pro populo esse semper applicandam in die a quo. Confirmatur ex res­ ponsione S.C.C. in Trevirensi, Missae pro populo, 24 Apr. 1875, per summaria precum. Nam cum auctoritas civilis petiisset ut feria IV tertiae hebdomadae post Pascha esset festiva pro solemnibus quotannis ad Deum precibus faciendis ad obtinendos uberes ex agris proventus, cumque Pius VI per epistolam Potentissimus, 19 Apr. 1788,annuisset,epis­ copus Trevirensis,ut festum melius servaretur, statuit com­ memorationem Tunicae Ssmi Salvatoris quae in cathedral) ecclesia ejusdem dioecesis magna in veneratione habetur, celebrandam esse praedicta feria. Jam vero an. 1871 haec feria occurrebat die 8 Mali, quo die fit festum inventionis S. Crucis ; quod proinde translatum fuit in diem 11 Maii una cum onere applicandi Missam pro populo. Res non arrisit parochis : unde quaestio delata est ad S. C.C. num parochi die 11 Maii’ad applicandam Missam pro populo te­ nerentur. S. C. sciscitavit utrum haec dies, translatione peracta,remaneret ferialis,an esset festiva,vel saltem in ec­ clesia peragerentur functiones et ritus peragi soliti in diebus tum festis adhuc de praecepto, tum suppressis. Episcopus reposuit die 11 Maii nullas peragi functiones et ritusdierum festivorum,sed solum celebrari Missam de festo translato officiumque divinum sive privatim sive in choro. Igitur S. C. reposuit. : « In casu de quo agitur, parochos non teneri idque notilieetiir episcopo ». His unica est exceptio. Nempe, ut mox diximus, festum Annuntiationis B. Μ. V., incidens in foria VI in Parascevc aut in sabbato sancto, plene trans­ fertur in feriam II post dominicam in Albis ; et licet festum 374 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA Annuntiationis sit forte suppressum, uti, e. g., in Gailiisel in Belgio, Missa pro populo applicanda est feria II post do­ minicam in Albis, ut clare patet ex generali S.R.C. decreto relato n. 85. 518. Quid vero si festum est dimidiatum, sola obliga­ tione audiendi sacrum urgente, et transfertur? Putamus applicandam esse theoriam n. 516 expositam. Proinde si transfertur officium cum Missa et praeceptum audiendi sa­ crum, Missa applicetur in die ad quem ; secus. Missa ap­ plicetur in die a quo. Hinc translatio obligationis applicandi Missam pro populo sequitur translationem officii cum Missa ac praecepti audiendi Missam. 519. Praeterea dubitari potest num indie Nativitatis Do­ mini personae quae praecepto applicandi Missam pro po­ pulo tenentur, 1res Missas celebrantes, debeant pro populo applicare non modo primam, sed et alteram et tertiam. Be­ nedictus XIV, De sacros. Missae sacri/icio, lib.III, cap. IX. n. ,9, affirmat hanc quaestionem numquamaS. C. C. fuisse nec examinatam nec decisam ; et ignoramus num examen fuerit institutum et decisio prodierit post laudatum Pontifi­ cem (pii mentem suam non pandit. At putamus solutionem hujus quaestionis desumi posse ex cit. const. Cum semper oblatas ejusdem Pontificis. Nam sub n. // ipse tradit capi­ tula teneri ad Missam conventualem applicandam pro be­ nefactoribus in genere eodem prorsus modo quo Missa pa­ rochialis applicari pro populo debet ab iis qui curam habent animarum. Atqui si capitulum duas vel tres Missas conventuales ad Rubricarum praescriptum celebrat, idem Ponti­ fex statuit sub n. omnes has Missas esse applicandas pro benefactoribus in genere, si id ferat consuetudo ; secus liberam esse applicationem alterius et tertiae Missae conventualis, dummodo in Memento celebrans commemoratio­ nem faciat omnium benefactorum in genere ; de qua re suo loco. Ergo haec applicanda sunt etiam habenti curam ani­ marum. qui die Nativitatis Domini tres Missas celebrat. 520. Solus Romanus Pontifex, cum agatur de lege gene­ rali. potest remittere obligationem applicandi pro populo in aliquibus ex praedictis diebus, e. g. in festis suppressis. Id CAPUT IV. DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 375 S. Sedes aliquando concedit ratione indigentiae parocho­ rum : qua in re tamquam regula generalis habenda est se­ quens decisio S. C. C., Z9 Jun. 1859 : « Ad tramites encyclicae SS. I). X. diei 3 Mali i858. recurrendum esse a singulis parochis aliqua reductione indigentibus super ap­ plicatione Missae pro populo diebus festis suppressis ad Sacram Congregationem, quae, perpensis peculiaribus re­ rum adjunctis, ac praesertim annuo reditu et oneribus tum congruae parochialis. comprehensis incertis utriusque sto­ lae, tum legatorum Missarum aut quarumcumque obven­ tionum, si quae sint, respectivis ecclesiis inhaerentium, ac requisito super singulis ejusmodi petitionibus voto episcopi, eas edet provisiones seu responsa quae magis in Domino expedire judicaverit ». Vide, e. g., Treviren^ Indultum circa applicationem Missae pro populo diebus festis sup­ pressis, /8 Julii i893. qua S. C.C., vigore facultatum sibi a Romano Pontifice concessarum, potestatem episcopoTrevirensi facit ad triennium dispensandi ab applicatione .Mis­ sae pro populo in diebus festis suppressis parochos qui annuam congruam scutorum /i 18 non percipiunt. Non raro idem indultum S. Sedes elargitur in favorem Seminario­ rum pauperum, ut scilicet parochi diebus festis suppressis applicent ad intentionem episcopi qui eleemosynam deinde servat in favorem Seminarii. At S. C. C. die 18 Febr. 1865 noluit episcopo annuere qui petebat ut parochi die­ bus festis suppressis non applicarent pro populo, atque ita possent celebrare numerosas Missas fundatas aut manuales. Xec consuetudo hac in re quidquam prodest. 521. Obligatio applicandi Missam pro populo adeo ad­ nexa est diei, ut nequeat in alia die, loco diei praescriptae, adimpleri, non obstante contraria consuetudine. Revera in Porluc/allien.yMissaepropopulo,episcopus in relationestatus dioecesis exposuit antiquam vigere consuetudinem, ut parochi in dominicis aliisque festis diebus de praecepto can­ tent Missam confraternitatum quae in eorum parochialibus ecclesiis erectae sunt, camdemque Missam non quidem pro popido ipsis commisso applicare, sed juxta mentem eorum, quibus solcmnitates celebrant. Cum very episcopus in una ^VMfl 376 » f hi TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA pastoraliencyclica hanc consuetudinem abusum vocaverit parochosqiic vel per se vel,si impediti fuerint .per alium Missam applicare teneri declarasset, parochi non pauci reclamave­ runt; et ideo episcopus induisit ut parochi diebus dominicis aliisque festis cantarent quidem Missam confraternitatum, eam tamen applicantes pro populo ; et aliam Missam infra hebdomadam celebrarent cum applicatione favore confraternitatum. Proposito dubio : « An et quomodo sustineatur consuetudo in casu » ; S. C. C. reposuit die 30 Maii i867 : « Negative et ad mentem ». Mens autem fuit ut per episto­ lam nota episcopo fieret resolutio et ab eodem sciscitaretur num aliquo modo fieri posset ut confraternitates Missam ha­ berent in diebus festis; num periculum esset ne parochi,Mis­ sam canentes in commodum confraternitatum, négligèrent adimplementum suarum obligationum erga parochianos in diebus festis : num tandem confraternitates consentirent ut parochi in alia die applicent. Pariter, praesente cadavere, parochum non posse die dominica aliisque festis applicare pro defuncto et alia die infra hebdomadam pro populo, ea­ dem S. C. declaravit in Fesulana relata n. 527. Attento jure communi, tunc tantum sacerdos, obligatus ad Missam pro populo applicandam, potest et debet in alia die appli­ care, quando propria die, legitime impeditus, nec per se ipsum nec per alium applicare potuit, juxta ea quae dice­ mus n. 528 sequ. Episcopus ad normam cit. const. Cum semper oblatas, § Quia nero, in uno casu indulgere potest, ut Missa pro populo applicetur in alio die infra hebdoma­ dam, scilicet si ex una parte agatur de parochis adeo pau­ peribus. ut ferine ex eleemosynis manualibus vivere cogan­ tur, el ex alia hanc eleemosynam habeant die qua pro po­ pulo applicare tenerentur. Praeter hunc casum requiritur indultum apostolicum ut Missa pro populo alia die applicari queat. Nonnulli episcopi indultum a S. C. C. obtinuerunt licentiam parochis concedendi, ut festis suppressis, prae­ sertim si nulla solemniias in populo supersit, Missam paro­ chialem in sequentem diem remittere possint, si occurrant exequiae, corpore praesente vel pridie defuncto, sponsorum benedictio, etc., licet extremus paupertatis casus de quo CAPÜT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 377 Benedictus XIV, /. c., non velificetur. Quod si sacerdos una vel altera vice, citra rationabilem causam aut legitimum in­ dultum, Missam pro populo die praescripta non applicat, camdem applicans alia dic, juxta plures peccati mortalis reus non est. (I). 522. Ceterum ex jure communi necesse minime est ut parochus celebret et applicet Missam solemnem ; ita ut, attento jure communi, ipse possit celebrare et pro populo applicare Missam privatam et alius sacerdos celebrare Mis­ sam solemnem. ut expresse etiam definivit S. R. C. (z?. et 525). At in nonnullis dioecesibus constitutiones synoda­ les praecipiunt ut parochus ipse Missam solemnem celebret et pro populo applicet ; quae synodales constitutiones ser­ vandae sunt, cessante gravi incommodo. 523. 3° Sacerdos ad Missam pro populo applicandam adstrictus praedictis diebus,debet propriae obligationi per seipsum satisfacere, et non potest Missam pro populo applicare per alium ; proinde haec obligatio est personalis. Ipsum jus divinum videtur personalem obligationem imponere,si haec possibilis est ; quae proinde et Romanum Pontificem afficit. Unde nec Romanus Pontifex potest ita a personali obligatione dispensare, ut persona oh liga ta num q nam perscipsum ap­ plicare debeat et possit semper applicare per alium. Quid­ quid de hoc sit. certe jus ecclesiasticum personale adimplementum exigit. Sufficiat unam aliamve declarationem S. C. C. referre. Huc spectat in primis responsio data in Mechlinien., 25 Sepi. 1847 ; nam proposito dubio : « 3° An parochi ipsi sanctum Missae sacrificium pro populo offerre debeant, si legitima causa non impediantur ; an vero per alium, e. g., sacellanum aut presbyterum advenam huic officio satisfacere possint » ; S. C. reposuit : « Ad 3um : Af­ firmative ad primam pariem; negative ad secundam, ex­ cepto casu verae necessitatis et concurrente causa cano­ nica ». Eodem prorsus modo reposuerat in Castri Albi, Visit. lim., 18 Julii 1789 ; nam ad dubium : « An parochi dictarum ecclesiarum (Calhedralis et Collegiatae S. Mariae) (1) Lehmkuhl, vol. II, n. 196. J id , iJl KOI fftt; & 1 I1· TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA aliarumque Collegia ta ri un dioecesis Castri Albi teneantur perse ipsos applicare diebus festis Missam pro populo; seu potius possint per beneficiatos aliosque sacerdotes praedicto oneri satisfacere in casu » ; rescripsit : « Affirma­ tive ad primam partem ; negative ad secundam ». Vide etiam Fesulanam, 76 Junii 7770. ad ÿ'1"·, relatam n. 527. Tandem S. R. C. in Vicariat. Ruremund. in Do Handia, 27 Febr. 7877 (n. 5079), ad dubium : « /Γ An parochus, privatim celebrans, possit applicare pro suis, vel teneatur applicare facere pro populo summum sacrum»; reposue­ rat: « Posse vel per se vel per alium.quin requiratur Missa solemnis ». At postea in Dubii, 22 Jidii 7848 (n. 5129), hanc responsionem ita declaravit : « Responsionem datam dic 27 Febr. 78-77 intelligendam esse quoad Missam so­ lemnem de qua agebatur; nam propius ad casum, non obstantibus alias decretis et in facto declaratis, rescribere rata est posse quemlibet parochum, accedente justa et legi­ tima causa, adimplcmentum Missae pro populo applican­ dae alii sacerdoti committere, seu per alium sacerdotem hanc Missam celebrare facere ». Ceterum si persona obli­ gata habitualiter per alium applicaret, grave peccatum committeret; sed si una aliave vice, etiam citra justam et legitimam causam, peccatum videtur leve (1). 524. Sedem Apostolicam posse hanc personalem obliga­ tionem mitigare, non est dubium; idest S. Sedes potest permittere ut sacerdos, ad applicandum pro populo obli­ gatus, aliquando applicet per alium ; et exemplum habes in Melevitana infra n. 527 citanda. Praeterea occur­ rente justa et legitima causa, sacerdos absque ulla dispen­ satione non solum potest, sed etiam debet applicare per alium, dato stipendio, potiusquam adimplementum suae obligationis ad alium diem remittere. Videamus quaenam sit justa et legitima causa quae a personali obligatione ex­ cusat. 525. In primis consuetudo non est causa justa et legi­ tima. Hinc in Cambericn., 20 Dec. 7867 (η. 53A1), cum (1) Lehrnkuhl. I. c. I CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 379 expositum fuisset : « In dioecesibus Sabaudiae opportunum visum est ut illa Missa diebus dominicis et festivis applice­ tur pro populo, cui populus ipse adstare consuevit et idcirco haec applicatio fit a vicario, quando is alternative Missam parochialem celebrat. Hinc quaeritur : 1° An ejusmodi usus servari et retineri possit ; 2° Utrum applicatio fieri semper debeat a parocho etiam privatim celebrante »; S. 11. C. re­ posuit : « Ad 1UI" : Negative. Ad 2um : Affirmative juxta alia decreta ». Pariter S. C. C. in Mechlinien,., %5 Sepi, /847, proposito dubio : « /|° Quid censeri debeat de consuetudine vi cujus parochus diebus dominicis et festis Missam priva­ tam pro pio aliquo benefactore applicat ; et, nullo legitimo impedimento detentus, onus celebrandi Missam pro populo in alium sacerdotem transfert » ; reposuit : « Ad /i,m' : Con­ suetudinem dc qua agitur, non esse attendendam ».In eodem sensu reposuit eadem S.C.in Celimonten ..9 Apr. / 89 ! .Nam episcopus exposuit : « In ecclesiis parochialibus suae dioe­ cesis diebus festis a parocho vel vice-parocho \el etiam ab alio sacerdote Missam parochialem nuncupatam solemniter cum cantu celebrari et inter Missarum solemnia fieri quoque sancti evangelii explanationem. Fideles porro, firmiter pu­ tantes illam semper pro ipsis applicari, ad eam audiendam libenter confluunt. At pro populo applicatur nonnisi dum parochus illam canit, qui pluribus distentus curis, frequen­ ter cogitur hujusmodi munus alteri sacerdoti demandare. Hinc episcopus, optans fideles in hac erronea persuasione haud diutius versari, ac simul advertens quod si id prae­ noscerent. aegre ferrent et non amplius tam diligenter ad illam Missam audiendam accederent, quaerit : 1° Utrum praedicta vigens consuetudo sit habenda tamquam causa canonica sufficiens ut parochus alii committat Missam pro populo loco ipsius celebrandam ; 2° Posito quod non sit causa sufficiens, ut nihilominus concedatur facultas ». S. C. reposuit : « Ad lum Negative. Ad 2'"": Non expedire ». Vide etiam Tiburlin 2/ Aoe. /80/ : Po/icastren.. $8 j/aii i857, elc. 526. Consuetudo parochum juvare potest in duplici casu. .380 c. r.vr, TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA Primus est, si habitualis cura est apud aliquem sacerdo­ tum coetum, e. g., canonicorum, actualis vero penes vica­ rium, et consuetudo obtinuit ut canonici Missam pro po­ pulo per turnum applicent ; haec consuetudo sustinetur. Huc spectat responsio S.C.C. in Camerinen., Missae pro populo et legatorum. Nam in oppido Sanctonatoliae Camerinensis dioecesis extabat Collegiata S. Martini : quatuor ex canonicis qui primae erectionis dicebantur, curam ani­ marum habitualem habebant, actualis vero exercebatur a vicario per capitulum electo et ab Ordinario approbato, cui congruum stipendium a canonicis curatis solvebatur : Missa autem pro populo diebus festis celebrabatur a canonicis per turnum. Bonis capituli ab Italico Regimine occupatis an. 181*2, Missae pro populo non amplius applicatae fue­ rant ; et tandem propositis dubiis : « 1° An et ad quem spec­ tet onus celebrationis Missae pro populo, in casu...; An et quomodo sil consulendum SSmo pro absolutione quoad praeteritas omissiones in casu » ; S.C. reposuit die 16 Dec. 1820’. « Ad lum : Affirmative ad quatuor canonicos pri­ mae erectionis... Ad A"1" : Affirmative, celebratis sexaginta Missis per quatuor canonicos applicandis pro populo ». Alter est, si sacerdotum munus est, juxta beneficii erec­ tionem aut alium legitimum titulum,coadjuvare parochum in cura animarum, et consuetudo invaluit ut ii sacerdotes aliquibus vicibus applicent pro populo, loco parochi ; haec consuetudo pariter sustinetur. Huc spectat responsio ejus­ dem S.C. in Spolelana, Missa pro populo, 11 Maii 1831. Nam parochus erat qui principaliter animarum curam sus­ tinebat : eidem insuper, uti coadjutores, aderant duo cano­ nici, qui ex fundationis jure in cura animarum subeunda suppetias ferebant, quique vicissim cum parocho Missam pro populo applicari'solebant. Cum vero coadjutores illius temporis sese vellent eximere, proposito dubio : « An ca­ nonici coadjutores teneantur, alternatim eum parocho, ap­ plicare Missam pro populo, in casu » ; S. G. reposuit: « Af­ firmative ». Vide etiam llipana, Jur. par., 15 Dec. 1725 et rursus 20 \oe. 1762 ; et Verulana, Missa conventualis et Missa pro populo, 12 Dee. 1829. ad 2“”*. CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 381 527. Pariter nec praesentia cadaveris in ecclesia est causa justa et legitima ut parochus applicet pro defuncto et alius sacerdos pro populo. Revera in Fesulana, 26 Ja­ nuarii ill i, propositis dubiis : « An parochi in dominicis aliisque festis diebus, praesente cadavere, possint celebrare Missam pro defuncto et ad alium diem transferre Missam pro populo applicandam in casu? Et quatenus negative, an saltem applicationi Missae pro populo supplere possint per alium sacerdotem »; S.C.C. reposuit: « Ad lum et 2nm : Ne­ gative ». Item nec legatum aut fundatio, ita ut parochus applicet Missam legatam aut fundatam, etsi solcmniorem, et alius sacerdos applicet pro populo. Id expresse declara­ vit S. C. C. Melevilana, Missae pro populo} 9 Apr.1892. Nam in parochia diebus festis duae Missae celebrari sole­ bant, alia summo mane sine cantu, sed cum explicatione evangelii, quae applicabatur pro populo; alia post tertiam solemnis cum ministris,pro cujus celebratione in nonnullis festivitatibus habebantur fundationes. Parochus putabat se posse Missam solemnem celebrare pro intentione fundato­ ris et alium sacerdotem delegare ad celebrandam primani Missam pro populo ; aut saltem se posse Missam solemnem celebrare pro populo, non obstante fundatione aut legato,et alium sacerdotem substituere pro intentione legati ; demum si neutrum de jure poterat, indultum petebat, in praeci­ puis anni festivitatibus et quando post Missam benedictio aliqua, e. g., candelarum, palmarum, etc., facienda erat, celebrandi Missam solemnem ad intentionem legati seu fundationis, et alium substituendi ad celebrandam Missam pro populo ; ejusque preces episcopus commendabat.Pro­ positis dubiis : « 1° An parochus loci N. in festivitatibus in quibus Missa solemnis celebranda est pro peculiaris legati implemento, possit alteri sacerdoti Missam pro populo com­ mittere in casu. Et quatenus negative ; 2° An iisdem diebus possit celebrare Missam solemnem cum applicatione pro populo et alium substituere pro intentione legati. Et qua­ tenus negative; 3° An et quomodo ejus preces sint excipien­ dae in casu »; S. C. reposuit : « Ad I,,tn et 2u,n : Ad 3,,n' : Affirmative, juxta votum episcopi ». 382 'f •· I ■ I » 30* TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA 528. E contrario causa infirmitatis, itineris aliaque rationabilis, qua sacerdos, ad Missam pro populo applican­ dam obligatus, diebus praescriptis non celebrat, est justa ac legitima ut applicet per alium, imo debet per alium ap­ plicare,si fieri potest; quod a fortiori verum est, si sacer­ dos habet quidem animarum curam, e. g., est parochus, sed nondum presbyteratus ordinem assequutus est. Huc spectant sequentes declarationes S. C. C. Episcopus S. Dionysii (Bourbon) proposuit sequentia dubia: « 1° I trum parochus, infirmitate detentus ac diebus dominicis ac aliis festis ea de causa impeditus celebrare, teneatur per alium supplere his ipsis diebus, si adsit alius sacer­ dos, aut post recuperatam sanitatem Missas omnes sic non applicatas offerre ipse pro populo ; 2° Utrum parochus, iter aliquod die festo agens et eo die Missam celebrare prohibitus, Missam altero die pro populo supplere teneatur; 3° Utrum parochus, pia peragens exercitia secessus eccle­ siastici, Missam die festo aut dominico non celebrans, teneatur Missas hoc tempore non oblatas pro populo dein­ ceps supplere »; S. C. reposuit die /·/ Dec. 18.59: « Ad lu,n : Affirmative ad primam partem et negative ad secun­ dam. Ad 2'"" el 3ura : Teneri die statuta per alium, citra speciale indultum S. Sedis ». Rursus in Petrocoricen,, 14 Dec. 18Ί2, ad dubia : « 1« An parochus die festo, a sua parochia absens, satisfaciat obligationi. Missam celebrando pro populo in loco ubi degit, seu potius teneatur substituere alium qui Missam pro populo dicat in propria ecclesia; 2° An teneatur Missam applicare pro populo in loco ubi degit, seu potius ad parochiam rediens, teneatur applicaro in propria ecclesia ; 3" An parochus morbi causa legitime impeditus ne Missam celebret, teneatur post recuperatam sanitatem tot Missas applicare pro populo, quot durante morbo omisit, sive in casu quo nec per se nec per alium celebrare poterat sine gravi incommodo, sive in casu quo poterat per alium, sed ex aliquo vano timore vel negligentia non curavit vel non obtinuit ut alius pro se applicaret » ; S, C. reposuit die 11 Dec. 1872: « Parochum die festo a sua parochia legitime absentem satisfacere suae obligationi CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 383 Missam applicando pro populo suo in loco ubi degit, dum­ modo ad necessariam populi commoditatem alius sacerdos in ecclesia parochiali celebret et verbum Dei explicet. Paro­ chum vero, utcumque legitime impeditum, ne Missam cele­ bret, teneri eam die festo per alium celebrari et applicari facere pro populo in ecclesia parochiali ; quod si ita factum non fuerit, quamprimum poterit, Missam pro populo appli­ care debere ». Tandem in Comen., II Maii 1720, ad dubium: « 5° An occurrente quod archipresby ter parochus celebret Missam conventualem, vel alias legitime absit, seu sit impeditus tam in diebus festivis, quam furialibus qua­ dragesimae, teneatur celebrare facere per alium Missam parochialem pro populo » ; S. C. reposuit : « Ad 5um : Affir­ mative, sed cum applicatione diebus festis tantum ». Ubi illud teneatur accipiendum est juxta praecedentem respon­ sionem. 529. Ex his declarationibus apparet sacerdotem ad Mis­ sam pro populo applicandam adstrictum, debere per seip­ sum applicare ; legitime a celebratione Missae impeditum ratione infirmitatis, exercitiorum spiritualium, defectus ordinis presbytoralis, etc., posse et debere applicare per alium: si id non est possibile, quam primum per seipsum vel per alium applicabit alia die ; demum parochum le­ gitime absentem e dioecesi et celebrantem. posse vel per seipsum applicare in loco ubi degit, vel applicare per sa­ cerdotem qui parochi absentis vices gerit. Id autem puta­ mus verum non esse de episcopo et abbate nullius; nam eorum obligatio localis non est (n. 533), ac proinde legi­ time absentes videntur debere personaliter applicare in loco ubi degunt et non posse applicare per alium in dioecesi aut abbatia. 530. Hedactores ephemeridis Acta S. Sedis, v. VII,pag. I!)2, quaerunt utrum populo melius sit Missam applicari a parocho absente, an ab alio sacerdote praesente, et respon­ dent melius esse Missam applicari ab alio sacerdote prae­ sente. Sed haec responsio fundamento caret; nam in utro­ que casu populus aeque percipit fructum medium ex ap­ plicatione et fideles Missae assistentes et ita concelebrantes 384 ί TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA aeque percipiunt fructum specialem ; proinde fidelium et populi utilitas ex sacrificio eadem in utroque casu est. Imo ex alia parte pie credi potest Deum, ceteris paribus, preces pastoris pro suis ovibus facilius recepturum esse. 531. Ex dictis facile intelligitur quid dicendum de paro­ cho qui duas regit parochias aeque principaliter, vel sub­ jective, vel nullo modo unitas. Scilicet si habet licentiam binandi, juxta ea quae supra disputavimus, etbinat, utram­ que Missam pro populo applicabit per se ; si alteram Mis­ sam ob aliquod impedimentum celebrare nequit, ipsam applicabit per alium ipsomet die ; si id est impossibile, eamdern per se vel per alium supplebit infra hebdomadam. Si non habet licentiam binandi, e. g., in festis suppressis, alteram Missam ipso jure celebrare nequit, et ideo repete quae mox diximus. Haec confirmantur ex declarationibus S. C. C. Nam in Catalaunen., 8 Junii /873, cum quaesi­ tum fuisset: « 1° Utrum parochus, duas habens parochias, qui ob rationabilem causam non potuit die dominica vel festo secundam Missam celebrare, teneatur per hebdoma­ dam applicare Missam pro populo suae secundae parochiae, vel utrum sufficiat ut unicam Missam quam die dominica vel festo celebrat, applicet pro populoxduarum suarum parochiarum ; 2° Utrum diebus festis suppressis in quibus binam Missam celebrandi non habet facultatem, sufficiat ut solam Missam (piam dicere potest,applicet pro populo dua­ rum suarum parochiarum, vel utrum altera die teneatur secundam Missam pro populo secundae parochiae appli­ care » ; S. C. reposuit : « Ad 1“"' : Affirmative ad primam partem ; negative ad secundam. Ad 2u,n : Negative ad pri­ mam pariem; affirmative ad secundam >». Rursus propositis dubiis : « 1° Utrum parochi duas aut plures regentes pa­ roecias, ad duas vel plures Missas pro populo celebrandas diebus festis teneantur per se aut per alios ? 2° Et quatenus per se teneantur, an ipsis, ad tramites constitutionis Bene­ dicti \1\ , Declarasti Nobis, binandi facultas fieri possit »; S. C. C. reposuit die;? Febr. (88/ : « Ad lum : Parochum, prout in casu, teneri sive per se, sive per alium ad tot Missas celebrandas quot regit parochias. Ad 2nm : Non esse locum CAPL’T IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 383 facultati Missas iterandi, nisi cum ex cleri deficientia alius sacerdos non adsit qui parochi loco celebrare et applicare possit ». 532. Tandem est alia causa legitima et canonica quae parochos-canonicos nominatim respicit. Nam si parochia ad­ nexa est praebendae canonical i, parochus, pro suo turno celebrans Missam conventualem, de qua infra, debet Missam pro populo applicare per alium, ut statuit Benedictus XIV in cit. const. Cum semper oblatas, § /7. 533. /i° Demum parochus ad Missam pro populo appli­ candam obligatus, ipsam, de regula generali, celebrare de­ bet in ecclesia parochiali ; unde haec obligatio est etiam localis. Equidem jus divinum non exigit ut Missa pro populo celebretur in determinato loco ; sed hanc loci determinatio­ nem induxit Ecclesia, ut populus Missae pro ipso applicatae interesse possit et verbum Dei a parocho infra Missarum solemnia explicatum audire. Diximus autem de regula ge­ nerali Missam pro populo celebrandam esse in parochiali ecclesia ; nam si propter speciale festum in aliquo sacello vel ecclesia filiali intra limites parochiae concursus fiat, licite ibidem Missa parochialis cum verbi Dei explicatione celebrabitur. Praeterea si parochus legitime abest a paro­ chia, posse vel per seipsum applicare in loco ubi degit, alio sacerdote celebrante in ecclesia parochiali, vel per alium celebrare et applicare in ecclesia parochiali, vide n. 528. Ilacc parochi localis obligatio antiquitus quando parochiani tenebantur Missam diebus festis audire in propria parochia, gravior erat ; hodie si raro parochus Missam pro populo celebraret extra parochialcm ecclesiam, probabi­ lius non foret per se peccatum grave (1). Episcopus autem et abbas non tenentur Missam pro populo celebrare in ecclesia cathedrali et abbatiali, imo nec in dioecesi et abbatia ; et ideo eorum obligatio localis non est. Datio differentiae clare patet ex relatisn. 508. 534. Ut huic materiae finem imponamus, quaerimus num lex divino-ccclesiastica quam huc usque exposuimus (1) Lehmkuhl, l. c. I*1 r 386 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA obliget etiam Orientales. Respondemus legem divinam obli­ gare etiam Orientales, legem autem ecclesiasticam per se non obligaro. Revera propositis dubiis: « 1° An obligatio applicandi Missam pro populo quae secundum jus Eccle­ siae Occidentalis imposita est parochis aliisque ecclesias­ ticis viris animarum curam obtinentibus, locum similiter habeat pro eisdem personis de ritu Orientali. Quatenus af­ firmative : 2° Circa determinationem dierum, an debeant observari leges ac consuetudines rationabiles quae forte vigeant in aliquibus dioecesibus dicti ritus ; 3° In defectu harum legum et consuetudinum, an hujusmodi determina­ tio fieri debeat ad normam et ex omni parte juxta leges Oc­ cidentales; ά° An ob graves causas et circumstantias fieri locus queat alicui reductioni dierum praefinitorum a legi­ bus Occidentalibus atque etiam totali dispensationi, cum obligatione tamen orandi pro populo in illis ipsis Missis quae pro ipso applicandae forent » ; S. C. de Prop. Eide reposuit die 2.3 Mart. 1863: « Ad 1'"": Affirmative, re­ formato dubio, ut sequitur: an obligatio Missam applicandi pro populo quae secundum jus Ecclesiae Occidentalis im­ posita est episcopis et parochis, locum similiter habeat pro iisdem personis de ritu Orientali. Ad 2um : Affirmative. Ad 3'”'*: Negative. Ad â”® : Provisum in tertio et ad mentem. Mens est quod, data opportunitate, manifestetur episcopis Ecclesiae Orientalis obligatio quae etiam in eadem Ecclesia incumbit animarum pastoribus applicandi aliquoties Mis­ sam pro populo, et quod pertinet ad dierum determinatio­ nem, exponatur ipsis Ecclesiae Occidentalis disciplina ut lumen exinde sumant quo disjudicare valeant usque dum eadem disciplina suis dioecesibus convenire possit, itemque ut proponant quocumque casu S. Sedi temperamenta (piae magis necessaria censeantur ». Haec autem rursus et me­ lius declarat eadem S. C. in litteris encvclicis datis die § 2, illum longe antiquiorem affirmans; cui adhaeret Benedic­ tus XIV, /. c., n. 5. Enimvero quod in fine saeculi VIII jam invaluisset, fidem facit Chrodegangus, episcopus Metensis, in regula quam sacculo VIII labente, vel IX ineunte, suis canonicis praescripsit ; in ea quippe cap. 32, De eleemosynis, cuique canonicorum liberam facit potestatem accipiendi et in quos vellet usus expendendi eleemosynam ipsi oblatam pro Missa. Saeculo vero XI eumdem inorem adeo longe lateque propagatum scimus, ut pueris quoque notus esset ; uti probat factum S. Petri Damiani adhuc pueruli qui inventum nummum maluit sacerdoti praebere pro Missae applicatione in suffragium animae patris sui defuncti. 537. Quidquid sit de ejus origine historica, certum est hanc disciplinam, nempe ut pro Missae celebratione et ap­ plicatione sacerdos stipem recipere et etiam exigere et Mis­ sam ad intentionem oblatoris pro dato stipendio applicare possit, a pluribus saeculis in universa Ecclesia catholica receptam esse et a suprema auctoritate ecclesiastica ex­ presse probatam. Diximus pro dato stipendio : nam non licet Missam applicare pro eo qui postea Missam petiturus est et stipendium praebiturus. In Hispania ino­ leverat consuetudo « ut sacerdotes, Missam celebrantes, ejus valorem applicent iis qui postea Missae celebratio­ nem postulaturi ac pro ea eleemosynam praebituri sint, ta­ metsi, antequam Missae sacrificium peragetur, neque a sacerdote illud rogassem, neque ei hac de causa elee­ mosynam praestitissent ». Clemens VIII rem examinan­ ti) Benedictus XIV, De sacros. Missae sacrif., lib. Ill, cap. XXI, n i, 2, 3, 4, 5, ubi haec fuse enarrat, adductis documentis. 390 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA dam commisit S. C. C. quae dic /.? Nov. 1608 « hujus­ modi consuetudinem tamquam pluribus nominibus pe­ riculosam, fidelium scandalis et offensionibus obnoxiam, atque a vetusto Ecclesiae more nimis abhorrentem explosit ac improbavit ». Paulus V hanc S. C. responsionem com­ probavit camque datis ad omnes episcopos litteris promul­ gant (1). Sed hujusmodi applicatio esset ne illicita tantum, an etiam invalida? Si applicatio liat pro illo qui postea (inde­ terminate) Missam petiturus est et stipendium praebiturus, applicatio est invalida (n.-/7J). Si applicatio fiat pro persona determinata, e. g., ad intentionem illius qui primus Mis­ sam petiturus est et stipendium praebiturus, applicatio est valida (n. 777). Plures censent applicationem in casu esse irritam, si causa pro qua Missa applicatur, adhuc non existil; c. g., si primus stipendium offerens postulabit Missam pro liberatione ab infirmitate quae nondum contracta est quando Missa celebratur ; tunc enim effectus Missae suspensus re­ manere deberet (2). Xos etiam in hoc exemplo applicationem habemus validam, cum, uti diximus η. ί7 i, Missa applicari possit ad impetrandam sanitatem ab infirmitate futura, nec effectus Missae tunc suspensus remanet, sed potius gratia nunc pro tunc obtinetur. Sapienter autem advertit De Logo, De Poenitent., disp. XIII, n. /39, offerentem eleemosynam non percipere in casu fructum specialissimum (n. 35), quia hic fructus percipitur ex facto celebrationis, et quando ipse offert eleemosynam. Missa jam celebrata est et fructus spe­ cialissimus perceptus. Quamquam vero Missae applicatio pro persona determinata est valida, tamen est illicita ob re­ latam Ecclesiae prohibitionem, quae etiam hunc casum comprehendit. S. Alphonsus, /. c., cum aliis docet « quod si sacerdos praevideat quod postulabuntur Missae pro aliquo defuncto, bene potest eas nunc offerre et deinde stipendium percipere, quia hoc casu jam offertur pro persona determi(1) Benedictus XIV, Inst Ecc. XCII. Prosper Lamberlinus (Benedictus XIV), archiepiscopus Bononiensis, contra sacerdotes hanc prohibitionem violantes, addidit poenam suspensionis ipso facto (De sacros. Missae sa· crif., lib. Ill, cap. XXII, n. 11). (2) S. Alphonsus, VI, n.337, probabilius cum La Croix, n. 222. f CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 391 nata ». Salva reverentia erga S. Doctorem, putamus id ve­ rum non esse, quia tum quaestio proposita S. C. C., tum consequenter ejusdem responsio ad hunc casum extendi538. Praxim et doctrinam Ecclesiae circa Missarum eleemosynas insectati suntAVicleffitae hodicque adhuc insec­ tantur Lutheraui, Calvinistae aliique acatholici, dictitantes pecuniam sacerdoti celebraturo in Missae pretium dari ideoque simoniacam esse. Pariter eam reprobare ausa est pseudo-synodus Pistoriensis (λ. ; ejusque doctrinam « quae vel ut turpem abusum notat unquam praetendere eleemosynam pro celebrandis Missis et sacramentis admi­ nistrandis, sicuti et accipere quemlibet proventum dictum stolae et generatim quodeumque stipendium et honorarium quod suffragiorum aut cujuslibet parochialis functionis oc­ casione offertur » ; Pius VI in const. Auctorem fidei, 28 Aug. f sub η. 54, ita damnavit : « Quasi turpis abusus crimine notandi essent ministri Ecclesiae qui. secun­ dum receptum et probatum Ecclesiae morem et institutum, utuntur jure promulgato ab Apostolo accipiendi tempo­ ralia ab iis quibus spiritualia ministrantur, falsa, teme­ raria, ecclesiastici ac pastoralis juris laesiva ac in Ecclesiam ejusque ministros injuriosa ». 539. Contra hos omnes in primis animadvertimus elee­ mosynas Missarum a catholico, sine magna temeritate, re­ probari non posse uti illicitas, cum haec praxis, in universa Ecclesia recepta, a suprema auctoritate ecclesiastica pro­ bata sit, ut supra diximus, et. aliis omissis, apparet ex damnata propositione pseudo-sx nodi Pistoriensis. Sed modo debemus Ecclesiae praxim et doctrinam ab adversariorum cavillationibus vindicare. 540. Principii loco dicimus falsum esse stipendium dari et recipi tamquam pretium Missae seu fructus medii sacri­ ficii Missae, ita ut Missa seu fructus medius sit merces, cujus pretium sit stipendium oblatum, et Missa seu fructus medius stipendio ematur. Si ita esset, stipendium foret (1) Ballerini ad Gury, vol. II, not. ad n. 377, in fine. 392 Ite <: I r/*; •i L» L) % TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA aperte simoniacum simonia juris divini, cum res spiri­ tualis infiniti valons comparetur cum minima re temporali. Hoc autem posito, explicandum remanet quomodonam stipendium possit recipi, exigi et in pactum deduci, quin sit Missae vel fructus medii pretium et absque labe simoniaca. Doctores catholici varias proposuerunt explicatio­ nes ; quarum nonnullae sunt plane insufficientes, uti, prae­ ter alios, probat De Lugo, De sacram. Euchar., disp. XXI. n. 2 sequ. Communior et facilior explicatio est sti­ pendium non esse Missae seu fructus medii pretium et omni labe simoniaca carere, quia est pro sustentatione sacer­ dotis. Ad rem S. Thomas, 2, 5, q. 100, a. 2, ad 2"m : « Sacerdos non accipit pecuniam quasi pretium consecra­ tionis Eucharistiae ; hoc enim esset simoniacum ; sed quasi stipendium suae sustentationis ». Id autem fusiori indiget declaratione. 541. Quae sunt necessaria ad bonum spirituale minis­ trandum, non sunt ejusdem pretium, quia pretium est pro ipsomet bono, quod supponit necessaria. Hinc si bonum spirituale ministratur in favorem alicujus personae, minis­ ter, absque ulla simonia juris divini ct gratuito praebens bonum spirituale, potest necessaria ad ipsum bonum ab eadem persona petere et exigere ; haec, si bonum habuit sub eorum promissione, eadem debet ex virtute justitiae, sicuti minister, si eadem recepit sub promissione boni, il­ lud debet ex virtute justitiae. De Lugo, /. c., haec declarat « exemplo pictoris, e. g., qui nollet vendere suas operas seu picturas, sed vellet gratis depingere in obsequium ec­ clesiae et votum de hoc fecisset. Non esset tamen contra hoc votum, si peteret ab ecclesia illa sumptus necessarios ad colores, ad tabulam et alia omnia ; adhuc enim dicere­ tur depingere gratis. Imo si ipse ad laborandum cibo vel potu peculiari indigeret, illud totum computaretur inter sumptus necessarios ad picturam, et posset dici in rigore gratis et non pro pretio fecisse illud opus, si solum accipe­ ret necessaria ad pingendum. Rursus ponamus aliquem habere virtutem supernaturalem et gratiam gratis datam ad curandum aliquod morbi genus. Si hic acccrserctur a CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 393 principe ut eum curaret, propositis magnis praemiis, pos­ set dicere : Gratis accepi, gratis dabo, nolo pretium, et hoc licet peteret necessaria ad iter illud agendum et licet, dum esset in principis curia, aleretur principis expensis ; haec enim non sunt pretium, sed sunt necessaria ad hoc ut posset exequi illic suum ministerium ». Atqui inter alia necessaria ad bonum spirituale ministrandum, primum lo­ cum obtinet ministri sustentatio. Ergo ministri sustentatio non est pretium boni spiritualis; si bonum spirituale mi­ nistratur in favorem aiicujus personae, minister, absque ulla simonia juris divini et bonum spirituale gratuito prae­ bens, potest ab eadem persona aliquid pro sua sustenta­ tione petere et exigere ; persona quae bonum habuit, pro­ mittens aliquid pro sustentatione ministri,id debet ex virtute justitiae, sicut minister qui aliquid pro sua sustentatione obtinuit sub promissione boni spiritualis, hoc debet ex vir­ tute justitiae (i). Revera hoc jus naturale ministri bono­ rum spiritualium ad sustentationem alte proclamatur in sacris litteris. Ita Lucae, X, 7, Christus 1). ait: Dignus est operarius mercede sua. Et Apostolus/a Cor., IX, 7 sequ.: Quis militat suis stipendiis unquam ? Quis plantat vi­ neam et de fructu ejus non edit? Quis pascit gregem et de lacte, gregis non manducat? Si nos vobis spiritualia seminavimus, magnum est, si nos carnalia vestra meta­ mus?.... Nescitis quoniam qui in sacrario operantur, quae de sacrario sunt, edunt ; et qui altari deserviunt, cum altari participant ? Ecclesia autem potest prohibere, ne minister, bonum spirituale alicui praebens, e. g., abso­ lutionem sacramentalem, aut sanctam communionem, ali­ quid pro sua sustentatione a fideli petat ct exigat ; qua po­ sita prohibitione, minister, id petens et exigens a fideli, simoniam juris ecclesiastici committeret. 542. Haec applicentur celebrationi et applicationi Mis­ sarum ; et concludendum erit stipendium quod praecise datur pro partiali sustentatione sacerdotis celebrantis et applicantis eamque repraesentat, non esse pretium Missae (1) « Unusquisque qui in commodum alterius se occupat, debet ex jus­ titia ab eo sustentari ». S. Alphonsus, J/Z, n. 55. .39 ί . 1 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA et fructus medii; sacerdotem, absque ulla simonia juris divini, ac gratuito Missam celebrantem et applicantem, posse illud petere et exigere a petente Missam ; qui, Missa celebrata et applicata, illud debet ex virtute justitiae, si­ cuti sacerdos, recepto stipendio. Missam debet ex virtute justitiae ; de qua obligatione sacerdotis fusius infra n. 584 sequ. Est igitur inter sacerdotem et fidelem contractus in­ nominatus do ut facias, seu do partialem sustentationem, stipendio repraesentatam, dummodo pro me celebres et applices Missam, vel facio ut des, seu celebro et applico Missam pro te, dummodo des partialem sustentationem; qui contractus non est simoniacus jure divino, quia stipen­ dium, repraesentans partialem sacerdotis sustentationem, non est pretium Missae seu fructus medii, sed est necessa­ rium ad sacrificium quod petitur, ut supra explicatum est. Equidem Ecclesia prohibuit, etiam praeter jus divinum, quemlibet contractum in spiritualibus, qui proinde redolet simonia, si non juris divini, saltem juris ecclesiastici ; sed Ecclesia probans eleemosynas Missarum, eo ipso ab hac prohibitione excepit celebrationem et applicationem Missae. 543. In ephemeride Le Canoniste contemporain, !893, pay. 13, scriptor quidam praxim et doctrinam Ecclesiae hoc modo explicat: « L'Église permet au prêtre de faire une conven­ tion à l'occasion de la messe, et en même temps, en vertu de son haut domaine, elle lui donne un droit strict sur l’hono­ raire. Personne, certes, ne refuse à l’Église ce pouvoir. Donc, le fidèle est lié et par le pacte qu’il a spontanément consenti et par la volonté de l’Eglise qui donne au prêtre un jus ad rem sur l'honoraire. De même le prêtre est lié d’abord par sa parole — il a reçu l’argent sous la condi­ tion de dire la messe — ensuite par la volonté de l’Église qui ratifie le pacte et par là le rend obligatoire en justice. Rien de plus simple et en même temps déplus certain ». Huic explicationi nosundequaque non subscribimus. Puta­ mus enim Ecclesiam circa Missarum eleemosynas positiva dispositione duo tantum praestare. In primis Missae cele­ brationem et applicationem excipit a loge generali canonica quae vetat conventiones et pacta in spiritualibus. Hoc po­ CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 395 sito, cessante prohibitione canonica, subintrat jus divinum quod praebenti bonum spirituale, in casu nostro Missae celebrationem et applicationem, confert verum et proprium jus ad necessaria pro sacrificio et ideo ad partialem susten­ tationem, seu ad stipendium, repraesentans partialem sus­ tentationem. Ulterius quoniam abusus orti sunt aut timeri facile possunt, Ecclesia dictum jus determinavit, c. g., taxam synodalcm ferens pro quantitate stipendii, et nonnulla alia constituens. 544. Quaeri solet num simoniae reus sit sacerdos qui intuitu stipendii celebrat, alias non celebraturus. Profecto hic sacerdos laudem non meretur:z sed simoniae crimen commisisse dici non potest, nisi stipendium habeat tam­ quam Missae pretium. Sane ipse stipendio utitur pro mo­ tive impellente quo socordiam expellat, sed permutationem Missae cum pecunia non facit. Neque obstat prop, 46 dam­ nata ab Innocentio XI : « Dare temporale pro spirituali non est simonia... etiamsi temporale sil principale molitum dandi spirituale, imo etiamsi sit finis ipsius rei spiritualis, sic ut illud pluris aestimetur, quam res spiritualis ». Nam in hac propositione principale motivumidem est ac pretium rei spiritualis, ut explicat S. Alphonsus, ///, n. 54 sequ., dum in casu nostro stipendium est pretium non rei spiri­ tualis seu Missae, sed sustentationis sacerdotis (1). 545. Ex dictis sequitur etiam sacerdotes divites posse stipendium pro Missae celebratione et applicatione exigere et recipere : nam et ipsi, ministrantes bonum aliquod spi­ rituale in favorem alicujus, possunt exigere ut hic praebeat necessaria, inter quae est sustentatio sacerdotis ; et Eccle­ sia, permittens stipendium pro Missae celebratione el appli­ catione, divites non excepit. 546. Ex dictis etiam infertur sacerdotem pro tribus Mis­ sis in die Nativitatis Domini, Ecclesia non velante, posse tria stipendia recipere. De Lugo, /. c., n. 18, ita rem de­ clarat : « Licet non plus insumat ad sui sustentationem illa die (piam aliis atque ideo per unicum stipendium videatur ι I (i)S. Alphonsus, l. c., n. 55; Lehmkuhl, v. II, n. /.9ÿ;Gury, υ. II, n. 870. I ♦ G Hw*( IMi * tin (· I •I it* ! r 396 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA illi satisfactum pro sumptu necessario ad personam minis­ tri. aliunde tamen totum quod fit ex illis tribus stipendiis et aliis quae accipit toto anno, non excedit quod requiritur ad victum pro toto anno. Cum ergo ad celebrandum hac die sit necessaria persona sacerdotis non solum sustentata hac die vel hora, sed toto anno, merito et rationabiliter distribuun­ tur expensae illae totius anni inter omnes petentes Missas, ut singuli concurrant per partes aequales juxta pariem quam habent in illis sacrificiis ». In aliis autem binationis casibus Ecclesia prohibuit pro altera Missa, etiam liberae applicationis, stipendium recipere (/?. 395 sequ.) ; quod si sacerdos recepit et Missam pro oblatore applicavit, peccavit quidem graviter contra legem Ecclesiae, sed applicatio va­ lida fuit et ideo sacerdos nec ad stipendii restitutionem te­ netur, nec ad aliam Missam pro oblatore applicandam (1). 547. Dubitatum fuit num sacerdotes, una cum episcopo Missam celebrantes (?t. 360), eleemosy nam accipere pos­ sint. Missam ei applicando qui eleemosynam praebet. Quaes­ tio huc redire debet, utrum quilibet sacerdos distinctum offerat sacrificium, an unum tantum sit sacrificium ab om­ nibus una simul oblatum. Nam si una tantum ab omnibus celebraretur Missa, una quidem eleemosyna recipi posset, si pro solo oblatore omnes applicarent, aut. unus tantum, aliis tamen nullatenus applicantibus ; sed singuli sacerdotes, pro distinctis oblatoribus applicantes,non possent distinctam recipere eleemosynam, nisi de omnium oblatorum consensu, et est idem casus ac si idem sacerdos unico sacrificio plu­ ribus eleemosynis satisfacere vellet; de quo n. 585 secju. E contrario, si quilibet sacerdos suam celebrat Missam, non apparet ratio qua pro ejusdem applicatione eleemosynam recipere non possit. Cum igitur recepta sententia sit in concclebratione tot celebrari Missas, quot sunt sacerdotes, ut /. c. diximus, sequitur quemlibet sacerdotem liberam ha­ bere applicationem et pro ea stipendium posse recipere. Ita BenedictusXIV, De sacros. Missae sacrificio, lib. III, cap. XVI, n. 10, addens in line : « Quod si aliter dicamus, (I) Suarez, tn 3p. I). Thomae, disp. LX XXVI, sect. 11. n. 5. μ 7 397 Orientalis Ecclesiae presbyteri eleemosyna plerumque ca­ rebunt ». Neque dicas Cone. Trid., sess. XXII, Decreto de observandis et evitandis in celebratione Missae, prohibere ne aliquid recipiatur pro novis Missis (n. 552) ; nam Cone. Trid., /. c., non agit de Missa ordinationis, sed de prima Missa post ordinationem, et non prohibet pro hujus Missae applicatione justum stipendium, sed reprobat quorumdam locorum abusum, quo novus sacerdos in hac Missa circuibat ecclesiam ut fidelium oblationes reciperet. Gregorius XIII. an. Id/3, audita prius S. C. C. opinione, decrevit novum sacerdotem posse se vertere in medio altaris ad populum et accipere oblationes, non autem circumire ecclesiam (1). 548. Aliquando Missae celebratio separatura!) ejusdem applicatione, ita ut fidelis, dato stipendio, petat tali die, hora, loco, solam Missae celebrationem, relicta sacerdoti libertate applicationis (n. -/,94) ; etiam hoc in casu aliud stipendium pro ejusdem Missae applicatione recipi posse, ita bene pro­ bat De Lugo, l. c., n. 24 : « Responderi facile potest sa­ cerdotem primum stipendium non accepisse in sustentatio­ nem, sed ut pretium laboris et obligationis antecedentis, qua obligatur ut sit tali tempore et loco promptus ad cele­ brandum ; quae obligatio est onus pretio dignum. Postea vero accipit, pro oblatione sacrificii non pretium, sed sti­ pendium ad sustentationem, modo explicato. Nam licet jam non indigeat, sed aliunde habeat sustentationem, id non obstat quominus possit et debeat sustentari ab eo qui sa­ crificium petit, ut diximus de sacerdote divito ». Haec doctrina recepta est et definita a S. C. C. per decretum diei 13 junii 1630, cujus haec sunt verba: « Quando in fundatione beneficii seu capellae expresse cautum est non teneri celebrantem ad applicationem sacrificii, eo casu po­ terit celebrans accipere novum stipendium, et unica Missa satisfacere obligationi beneficii seu capellae et item danti novum stipendium » (2). At constare debet oblatorem soCAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE (1) Benedicius XIV, Da sacros. Missae sacrif., lib. Ill, cap. XXII, n. 5. (2) Benedictus XIV, Inst. Ecc. LVI, n. .9, mussitat, sed tandem con trarius non est. ifüW r»» I Uft 398 TRACTATOS CANONICOS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA lain .Missae celebrationem voluisse et liberam reliquisse ejus­ dem Missae applicationem, de qua re vide cit. n. 494. 549. E contrario, ex dictis deducitur licitum non esse stipendium pro .Missa quam nos alio titulo debemus et ap­ plicamus. Ita, e. g., parochus .Missam quam pro populo applicat, nequit etiam pro fideli in particulari applicare ex recepto stipendio. Ratio est duplex. Prima est, quia paro­ chus, habens ex reditibus parochiae honestam sustenta­ tionem pro Missa parochiali, non potest aliam sustentatio­ nem recipere a fideli pro eadem .Missa. Haec prima ratio, ut patet, non valeret si parochus nullos aut insufficientes reditus haberet ex parochia, vel fidelis scienter et libere stipendium praeberet. Altera est, quia parochus debet ex justitia populo et fideli integrum fructum medium ; eamdem autem Missam pro utroque applicans, probabiliter tantum praebet singulis integrum fructum medium (n. proinde probabiliter tantum suam justitiae obli­ gationem adimplet; atqui pro obligatione justitiae sa­ tis non est adimplcmentum probabile (n. 493). Haec altera ratio est generalis, ac probat parochum nec de consensu fidelis praebentis stipendium, posse eamdem Missam ap­ plicare pro populo et pro eodem fideli ; nam implementum probabile, posito fidelis consensu, satis erit pro eodem, sed non pro populo. Sed parochus poteritne eamdem Mis­ sam applicare intentione prima pro populo, et intentione secunda pro fideli, si hic scienter et libere consentiat (n.491, 493) · In hoc casu altera ratio non urget, quia populus habet integrum fructum medium et fidelis habet id quod voluit. Proinde, salva meliori sententia, putamus parochum posse. Haec, mutatis mutandis, applicari possunt aliis omnibus qui Missam alio quoque titulo debent ct applicant; dequibus infra sermo erit. 550. Tandem universae Ecclesiae disciplina quae stipen­ dium pro Missae applicatione permittit, usus non est S. Igna­ tius, Societatis .lusu fundator, qui in suis constitutionibus cavit, ne aliquis Societatis sacerdos stipendium acciperet pro Missae celebratione aut pro aliis quibuslibet sacris mi­ nisteriis. Hinc sacerdos aut communitas Societatis .lesu, CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 399 monentes fidelem se considerare illam pecuniae summam tamquam libcraliter et gratuito oblatam, acceptare possunt eleemosynam et deinde Missam titulo gratitudinis celebrare aut etiam, illa monitione praeposita, Missae celebrationem promittere ; sed non possunt illam pecuniae summam reci­ pere tamquam eleemosynam aut stipendium Missae cele­ brandae. Varios exinde casus qui difficultatem facessere pos­ sunt, expendunt theologi ac canonistae ejusdem Socie­ tatis (1). 551. Huc usque praxim et doctrinam Ecclesiae circa Missarum eleemosynas vindicavimus. Quamquam vero Mis­ sarum eleemosyna licita est, tamen plures abusus hac in re orti sunt, aut oriri possunt, ut quisque facile videt. Con­ cilia sive generalia sive particularia, Romani Pontifices et SS. RR. CC. ad hos abusus vel extirpandos vel praecaven­ dos plura statuerunt. Prae ceteris consulere semper in hac materia debemus Innocentii XII const. Nuper, $3 Dec. quae plura decreta et responsa S. C. C. jam ab Ur­ bano VH1 probata refert et confirmat, aliaque addit. Ilis de­ cretis et responsis obviatur omnibus fere abusibus qui circa Missarum eleemosynas obrepere possunt; et ad ea SS. RR. CC. in dubiis hac de re occurrentibus remittere semper solent. Innocentianam proinde constitutionem damus in I/legato III, nonnullis notulis illustratam. Plura ex his decre­ tis et responsis, doctrinas canonicas de Missarum eleemo­ synis exponentes, infra citabimus. 2° Qualis eleemosyna peti aut acceptari possit. 552. Cum nonnulli sacerdotes de Missae eleemosyna, tamquam de mercis cujuspiam pretio, paciscerentur, et nisi ad eorum votum augeretur, Missam applicare recusarent. Cone. Trid., sess. XXII, Decretum de observandis et evi­ tandis in celebratione Missae contra hoc turpe mercimo­ nium statuit : « Quod ad avaritiam pertinet cujusvis generis mercedum conditiones, pacta et quidquid pro Missis novis celebrandis datur, necnon importunas atque illiberales elee­ mosynarum exactiones, potius quam postulationes, aliaque (i) Gury, vol. Il, n.878, sequ. < 400 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA hujusmodi quae a simoniaca labe vel certe a turpi quaestu non longe absunt, omnino prohibeant (episcopi) ». Ut epis­ copus Tridcntino Concilio morem gerat, debet in sua dioecesi eleemosynam Missarum determinare. De facto V omnes fere episcopi id fecerunt sive in synodo, sive ex­ tra synodum ; et si episcopus nil hac de re constituit, certe eleemosynam Missarum determinavit consuetudo. Haec determinatio facta in synodo appellari solet Laxa sy noda· lis, sed passim eodem appellari solet nomine, etsi facta ab episcopo fuerit extra synodum dioccesanam. 553. Taxa synodalis pro Missarum applicatione varia est et esse debet pro variis locis et temporibus ; nam eleemo­ syna quam determinat, est pro sustentatione sacerdotis (n.540 sequ.), pro qua plus minusve requiritur pro variis locis et temporibus, llac de re repetenda sunt quae in nos- CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE lOJ syna sit trigesima pars victus necessarii ; nam celebratio impedit sacerdotem per magnam diei partem ab aliis multis operibus quibus posset facilius sibi \ ictum quaerere, ut recte animadvertit De, Lugo, De sacram. Euchar .,disp .XX f, n. ίλλ Nonnulli auctores tradunt ad justum Missarum sti­ pendium sufficere mediam vel tertiam partem honestae sustentationis dici (I). Praeterea episcopus rationem ha­ bebit laboris, itineris, horae, solemnitalis, perpetuitatis Missae celebrandae ac etiam officii parochialis. Proinde diversam synodalem laxam constituet pro diversis horis quibus Missa celebratur, pro diversa ecclesiarum distantia, pro diversa Missarum solcmnilate (quae quidem ipsa justi­ tia exigit) ; hoc in casu una pars majoris taxae s\ nodalis quae statuitur, est pro labore extrinseco et accidentali, reliqua pro applicatione Missae, item taxa sy nodalis pro Missis perpetuis major esse debet quam pro Missis manua­ libus et adventitiis, quia ipsum onus quod assumitur in perpetuum vel ad longum tempus, est extrinsecum et pretio aestimabile, ac proinde aequum est ut aliquid pro eodem tribuatur; et praeterea opportunum est providere futurae imminutioni bonorum et accrescenti pretio victualium, ne brevi reditus evadant impares et urgeat necessitas redu­ cendi numerum Missarum (2). Tandem episcopus majorem taxam constituere jure potest pro Missa parochiali, quam pro reliquis Missis, praesertim si parochia aliis reditibus parocho sufficientibus careat ; tunc una pars eleemosynae est pro aliis curis seu officiis parochialibus, reliqua pro Missae applicatione. 555. Porro nos tuta conscientia habere possumus t.anquam justum stipendium quod est conforme laxae synodali. idest decreto episcopi, aut, hoc deficiente, consuetudini. Hinc propositis dubiis : « 1° Quanta debeat esse eleemosyna Missarum manualium ; 2° Quanta esse debeat pro perpetuis non taxatis a fundatore»; S. C. C. reposuit die 15 Nov. (1) Layman, De sacrif. Missae, cap. I, quaesi. 3, in fine. (2) Lucidi, De vis. sacr. Um., vol ll.pag. 455, n. /05 ; Icard. Praei, jur.can., vol. II, n.589; Benedicius XIV, De syn., lib. XIII, cap. ult., t02 Λ> I Η·’ TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA /698: « Ad lun’ et. 2,,n'consuit attendendam esse consue­ tudinem loci vel legem synodalem, quatenus adsit; sin minus statuendam esse per episcopum eleemosynam ejus arbitrio » (I). Hoc stipendium nos possumus non solum ac­ ceptare. sed etiam exigere, secus Missae celebrationem et applicationem recusare, uti supra demonstravimus. 556. Eleemosynam vero majorem taxa synodali aut con­ suetudine sponte oblatam sacerdos pro Missae applicatione acceptare utique potest, dummodo absit dolus et quodcumquc pactum, etiam implicitum: nec episcopus prohibere potest quominus sacerdotes hanc majorem eleemosynam acceptent, aut laici eam praebeant. Revera S.C.C. interro­ gata « an possit episcopus prohibere sub poena censura­ rum laicis ne pinguius stipendium taxa solxant sacerdo­ tibus tam saecularibus quam regularibus Missam cele­ brantibus, et quod iidem sacerdotes illud acceptare non possint etiam a sponte dantibus»; reposuit die /6’ Jan. /6-19 :« Prohiberi non posse, ideoque moderandum de­ cretum » (2). Pariter sacerdos potest acceptare eleemosy­ nam minorem, vel etiam Missam pro aliquo applicare sine eleemosyna, cum juri proprio ad sustentationem renuntiare valeat ex toto vel ex parte. Quia vero aliquando illa consuetae eleemosynae remissio posset esse aliis sacerdotibus noxia, episcopus prohibere potest ne eleemosyna praebeatur aut acceptetur minor taxa synodali aut consuetudine. Hinc in Sancti Severint, /6 Julii /689, postulante episcopo : « Sacerdotes quotidie se oiTerunt celebrare ad rationem te­ nuis eleemosynae dimidii julii (0,27) pro qualibet Missa : unde supplicat declarari an ipse statuere possit eleemosy­ nam manualem unius integri julii (0,5ά) pro qualibet Missa, imponendo poenam celebrantibus pro minori quantitate » ; S. C. C. respondit : « Affirmative quoad eleemosynam ma­ nualem ». Posita hac episcopi prohibitione, sacerdos nequit eleemosynam minorem taxa synodali acceptare, sed potest Missam applicare sine ulla eleemosyna ; quod episcopus (1) Benedicius XIV, De sacros. Missae sacrif., lib. III. cap. XXI, n. 11. (2) Benedictus XIV, Inst. Ecc. LVI, n. 11. CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE .MISSAM CELEBRANTE 403 prohibere nequit,cum nullius damni periculum aliis sacer­ dotibus praescierat. 557. At sacerdos nequit eleemosynam majorem taxa sy­ nodali vel consuetudine exigere: secus non solum peccat contra legem Ecclesiae, verum etiam justitiam laedit. Ratio est quia eleemosyna est pro sustentatione sacer­ dotis et taxa synodalis repraesentat praecise hanc sacer­ dotis sustentationem debitam pro Missae applicatione ; proinde id quod ultra synodalem laxam exigitur, nullo jure exigitur. Exinde sequitur sacerdotem qui extorsit eleemo­ synam majorem taxa synodali aut consuetudine, teneri ad restitutionem partis excedentis, licet haec obligatio ad­ mittat parvitatem materiae. Cone. Trid. (n. 552) per im­ portunas atque illiberales eleemosynarum exactiones, intelligit praecise exactiones excedentes justum stipendium, quae utique a simoniaca labe vel certe a turpi quaestu non longe absunt (1). At evidens est sacerdotem posse ali­ quid amplius exigere sive pro expensis extrinsecis. e. g., si curru aut equo opus habet ut ad ecclesiam longe di­ stantem accedat pro Missae celebratione, sive pro labore extrinseco, e. g., si ecclesia in qua Missa celebranda est, longe distet, aut Missa est celebranda circa meridiem. 558. Porro taxa synodali et his quae supra diximus adstringuntur etiam regulares. « Quemadmodum enim ipsi, ait Benedictus XIV. De sacros. Missae sacrificio, lib. 111, cap. \'.\/, n. 13, \ eluti membra communitatis, obstringun­ tur in contractibus servare aequalitatem statutam a legibus loci ubi degunt, ita et in hoc quasi contractu non possunt proportionem praetergredi, quam loci Ordinarius determi­ navit. Quocirca S. C. C. in una Bomana, 15 Jan. 1639... dixit : Eleemosynam pro qualibet Missa per regulares ce­ lebranda in eorum ecclesiis esse taxandam arbitrio Ordi­ narii juxta morem regionis ». 3° Missae fundatae cl manuales. 559. Missarum eleemosynae, seu Missae, ut dici solet, aliae sunt fundatae, aliae manuales. Fundatio vel piafun(1) De Lugo, VI, n. 320. Resp. Mor. lib. V, dub. XVIII, η. I ; S. Alphonsus, 404 r' 'i •r I •99 r. ΪΓ * f TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA datio vel opera pia in jure canonico est donatio bonorum temporalium facta instituto ecclesiastico seu saeculari seu regulari sub conditione alicujus operis spiritualis praestandi in perpetuum vel diuturnum tempus. Bona temporalia in casu dici solent fundationis dos. Proinde si bona tem­ poralia donata sunt pro Missarum celebratione et applica­ tione in perpetuum vel diuturnum tempus, eae Missae di­ cuntur /undatae ; quae, ut patet, possunt esse vel perpe­ tuae, vel temporales, licet diuturnae. Illae autem Missae quae a fidelibus veluti ad manum exhibentur, quaeque se­ mel celebratae nequaquam iterantur aut ad summum certis quibusdam vicibus iterantur ad implendum numerum apio testatore designatum, appellantur manuales, seu adventi­ tiae (1). 560. Missarum fundatio (et idem dicatur de aliis piis fundationibus) fieri potest per actum inter vivos, vel per actum ultimae voluntatis sive in testamento sive in legato. Nota est quaestio valde gravis et practica, utrum hic actus ad pias causas valeat et obliget in conscientia, si caret ali­ qua solemnitate, quae est essentialis jure civili, ita ut actus jure civili sit nullus, sed non est essentialis jure naturali, ita ut actus jure naturali foret validus (2). Ut hanc quaes­ tionem breviter pro re nostra attingamus, sequentia statui­ mus : 1° Testamentum ad causas pias in casu valere pro conscientia (3). Revera testamenta ad causas pias per se subsunt jurisdictioni Ecclesiae, quae potest ratam habere legislationem civilem, et tunc testamentum in casu foret nullum, sed potest etiam eam ratam non habere, et tunc testamentum in casu erit validum. Atqui non probatur Ec­ clesiam, pro testamento ad causas pias, ratam habuisse le­ gislationem civilem circa testamenta. Imo Alexander III in cap. 10 et //, De testamentis, videtur potius contrarium (1) Benedictus XIV, De syn., lib. XIII, cap. ult., η. 4. (2) Vide canonislas in titulo De testamentis, XXVI, lib. Ill Deere!. (3) DeAngelis, lib. Ill Decret., tit. XXVI, n. 5; Lucidi, Devis, sacr. Um., vol. ID pay. 426, n. 25 seq.t cum communi antiquorum ca­ nonistarum ; contra D'Anaibale, Summula, etc., vol. II, § 339, qui pu­ tat non esse inquietandos eos qui, extra ditionem pontificiam, non prae­ stant relicta ad causas pias in testamento irrito jure civili ; ejusque sententiam etiam nonnulli alii recenliores habent probabilern. CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 405 expresse declaravisse, nempe ad validitatem testamenti ad causas pias salis esse jus naturale. Neque dicatur Alexan­ drum III in cit. cap. 10 agere de testamentis ad causas prophanas, tamquam principem saecularem pro sua tem­ porali ditione ; nam hoc caput, cum relatum sit in corpore juris canonici quod procedit a Papa, ut tali, pro tota Ec­ clesia, dicendum est respicere testamenta ad causas pias, ut advertit etiam Glossa, l. c., v. Cum esses, et v. Impro­ bamur, quia Papa, ut. talis, nullam habet potestatem in testamenta ad causas prophanas, et totam afficere Eccle­ siam. In cit. cap. 1 i Alexander III aperte agit de testamen­ tis ad causas pias ; et rursus cum ejus dispositio relata sit in corpore juris canonici, est a Papa, ut tali, et pro tota Ecclesia. Cum vero testamentum ad pias causas in casu validum sit, nil mirum, si etiam legata, licet ad causas prophanas, sustineantur ex regula 34 juris in VI: Acces­ sorium sequitur principale. 2° Testamentum ad causas prophanas in casu probabilius nullo modo obligat in con­ scientia; sed legatum ad causas pias, testamento forte ad­ ditum, valet. Nam quae mox de testamento ad causas pias dicebamus, etiam huic legato applicantur. Neque objicias relatam regulam juris; accessorium enim in casu nostro subest juridiction! Ecclesiae, quae illud habet validum, dum in casu praecedenti ipsum civile jus vult ut validitas le­ gati metiatur ex validitate testamenti. 3° Tandem etiam ac­ tus inter vivos ad causas pias in casu valet pro conscientia, ob identitatem rationis. Nam etiam actus inter vivos ad causas pias subest auctoritati Ecclesiae et non probatur Ecclesiam, quoad ipsum, ratam habuisse civilem legisla­ tionem, imo contraria Ecclesiae mens satis eruitur ex cit. cap. 10 et //, De testamentis, quae respiciunt actus ulti­ mae vol nutatis (1). 561. Donatio autem bonorum temporalium cum onere Missarum, facta sive peractum inter vi\os sive per actum ultimae voluntatis, debet, ut valeat, acceptari ab instituto, (1) Fargna, De jur. jialron., p. I, can. Ill, cap. VIII, η. 3; Fer­ raris, ν. Donatio, art. I, n. 32 seq. ; De Luca, disc. 32, n. 9, De alien., et alibi passim. 406 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA uti patet. Ante hanc acceptationem, sicuti quaelibet alia do­ natio, revocari a donatore potest ; et si donator interim moriatur, eo ipso rescinditur. Praestat igitur fundationem acceptare quam primum moraliter fieri potest. Institutum autem, e. g., capitulum, collegium, confraternitas, semi­ narium, monasterium, etc., fundationem acceptare nequit sine consensu et licentia in scriptis et gratis concedenda legitimi superioris, scilicet episcopi vel vicarii generalis, si agitur de instituto ecclesiastico sacculari, praelati regularis, idest generalis vel provincialis, si agitur de instituto regu­ lari. Vide in Allegat. III, § 8, decretum ab Urbano VIII et Innocentio XII probatum. Hunc consensum et licentiam jus commune requirit, ne instituta ecclesiastica saccularia vel regularia onera acceptent, quae deinde adimpleri non pos­ sunt, aut quae detrimento eisdem institutis sunt ; nec con­ traria consuetudo quidquam prodest, ut declaravit S. C. C. in Jïcen., 15 Apr. 1690. Quid vero si institutum eccle­ siasticum saeculare, e. g., capitulum, confraternitas, etc., injunctum Missarum onus acceptaverint sine consensu et licentia superioris? Eundatio valet ita ut capitulum, con­ fraternitas, etc., ad oneris implementum adstringantur, cum Urbanus VIII et Innocentius XII. /. c., clausulam irri­ tantem non habeant, ut declaravit etiam S. C. C. die 16 Jan. 166 i. apud Pignatelli, Cons. 222 circa ('mem tom. IV\ at integrum est Ordinario fundationem, forte gravosam, re­ scindere. uti revera S. C. EE. et RR. in Assisien., Super pio rei. et cone., 17 Maii 1861, rescindendam esse re­ posuit. 562. Episcopus aut praelatus regularis,antequam consen­ sum vel licentiam praestet pro acceptatione fundationis cum Missarum onere, sedulo perpendere debet, num institutum illas Missas celebrare et applicare valeat pro numero presby­ terorum qui ibi celebrare solent cum eleemosyna, habita etiam ratione aliarum fundationum quibus gravatur, si Mis­ sarum celebratio in determinata ecclesia exigitur. Praeterea sedulo perpendere debet, num reditus sint sufficientes pro numero Missarum quae petuntur, ita ut, detractis omnibus expensis, sacerdoti remaneat justum stipendium Missarum 407 perpetuarum. Si fundator Missarum numerum non deter­ minavit, superior hunc determinabit juxta consuetudinem loci vel laxam s\ nodalem pro Missis perpetuis [n. 554}. Vide Allegat.IU, $ 5/, ad 5u,n. Si vero Missarum numerum fun­ dator determinavit et eleemosyna est infra taxam synodalem vel loci consuetudinem pro Missis perpetuis, subdistinguenduin est. Si fundator vivit, cum eo res erit compo­ nenda, ut omnia ad normam juris et aequitatis redigantur ; secus superior consensum fundationi denegare potest. Si fundator mortuus est, aliquando tenuitas eleemosynae indi­ care potest fundatorem Missae celebrationem tali hora vel loco voluisse absque ejusdem Missae applicatione, et tunc superior facilius consensum praestabit (n. /,9/) ; praeter hunc casum superior non potest Missarum numerum redu­ cere. nisi fundator hanc potestatem in testamento eidem fecerit [Allegat. III, g 5/n, ad Jum) sed, petita a S. G. C. Missarum reductione, consensum pro fundationis accepta­ tione praebeat. 563. S. C. C. [Allegat. III, § 6 et 7) praecipit, proban­ tibus Urbano VîII et Innocentio XII, ut pecuniae ac bona mobilia, instituto ecclesiastico tradita cum onere perpetuo Missarum celebrandarum, ab iis ad quos pertinet, statim deponantur penes aedem sacram vel personam fide et fa­ cultatibus idoneam ad effectum illa seu illorum pretium quamprimum investiendi in bonis immobilibus fructiferis, cum expressa et individua mentione oneris illis adnexi; item si haec bona immobilia deinceps apostolica auctori­ tate alienari contigerit. Etiam si dos consisteret in animali­ bus, haec alienari debent et eorum pretium in bonis stabili­ bus et fructiferis itidem collocandum est, ut declaravit etiam S. C. Immunit, in Montis Pessul., 16 Apr. /6’55. Proinde non licet,sine licentia Sedis Apostolicae,pecuniam, bona mo­ bilia et semoventia cum perpetuo Missarum onere convertere in census, ut saepius etiam declaravit S. C. G. apud Lucidi, De. vis, sacr. lini., tom. II, p. 140, n. 60 sequ., proinde nec in schedulas debili publici. « Et sane, ait Lucidi, /. c., n. 60, quotidiana experientia docet apud S. C. EE. et RR . facultatem ab episcopis vel administratoribus locorum pio­ CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 408 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA rum expostulari, ut pecuniae, ad loca pia spectantes, non so­ lum ad celebrationem Missarum, sed et ad alia quaecum­ que opera pia destinatae, in comparationem hujusmodi sche­ darum erogari valeant ; quas facultates, nonnisi opportunis adjectis clausulis, eadem S. C. impertiri solet : difficillime vero et accedentibus gravissimis causis annuit quando agi­ tur de pecunia pro celebratione Missarum ». Quod si bona instituto ecclesiastico non traduntur, sed onus praebendi reditus penes fundatorem ejusque haeredes remanet,hypo­ theca pro cavendo pii legati implemento in eorum bonis rite suscipi debet; et si haec inscriptio hypothecaria in actu fundationis fortasse neglecta fuit, quam primum capienda erit. Legibus civilibus id vetantibus, Ordinarius exiget ut alio modo legali reditus pro Missis celebrandis assignati luti reddantur. 564. Omnibus rite peractis, Missas fundatas esse scru­ pulose celebrandas et applicandas juxta fundatoris volun­ tatem acceptatam, evidens est: et de hac obligatione nos fuse infra disputabimus. Superioris est advigilare ut Missa­ rum onera debitae execution! mandentur ; qui superior alius (‘st pro saccularibus, alius pro regularibus ecclesiis. 565. Pro ecclesiis saecularibus, onus invigilandi incumbit episcopo (1). Vide Allegat. ///, § /et,?·/. De hac episcoporum obligatione agit etiam cap. 6, De testamentis', imo in cap.17 ejusd. lit., Gregorius IX tradit episcopum debere piarum fundationum implementum urgere, licet etiam a testatori­ bus id contingeret interdici, quia, ut habet 1.588 De legatis, /°: « Nemo testamento suo cavere potest ne leges in suo testamento locum habeant ». Equidem in casu quo fundator constituit exeeutores suae voluntatis, aut, nullo constituto exeeutore, fundatio ope legati facta fuit, munus curandi implementum voluntatis fundatoris perlinet prius ad exeeutorem et ad haeredem ; sed etiam hoc in casu horum negligentiam supplere debet episcopus. Hinc Gone. Trid., Sess. XXIII, cap. VIII, de ref., cavet : « Episcopi (1) Lucidi, De ww. sacr. lim., tom. II, pag. 423, n. 20, sequ.; Fagnanus. in com»», cap. 17, De testamentis, n. i, sequ.·, Benedictus XIV, De syn.,hb. Xlll, cap. ult., n. 1. CAPIT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 109 etiam tamquam Sedis Apostolicae delegati, in casibus a jure concessis, omnium piarum dispositionum tam in ultima vo­ luntate quam inter vivos sint exeeutores ». Per illa verba in casibus a jure concessis, Concilium alludit ad eam facti speciem, qua adsit executor aut haeres a pio fundatore desi­ gnatus. Neque episcopi qui dioecesibuspraesunt rev.Fabricae S. Petri subjectis, ab hac sese cura possunt eximere ex eo quod onus urgendi Missarum celebrandarum implementum etiam ad eamdem rev. Fabricam S. Petri pertineat, ut monet Benedictus XIV, l. c., n. 3, et cum eo Lucidi, /. c., n. 2 i. Haecquae de episcopo diximus, applicentur praelatis inferioribus, habentibus territorium separatum cum juris­ dictione quasi-episcopali, el capitulo ac deinde vicariis capi­ tularibus, sede vacante, uti declaravit etiam S. (.’.C. die /5 Apr. 1681. 566. Cum regularium ecclesiae plerumque, exemptae sint a jurisdictione episcopi, hic neque jus neque officium habet inquirendi num onera Missarum fuerint rite adimpleta in ecclesiis regularium, etiam parochialibus, licet episcopus parochiales regularium ecclesias visitare possit circa ea quae curam animarum respiciunt, e. g., circa applica­ tionem Missae pro populo, uti docet Benedictus XIV, /. c., n. 5. Episcopus solum in casu quo in regularium ecclesia erecta est laicorum confraternitas, potest et debet invi­ gilare num haec Missarum oneribus quibus gravatur, rite satisfecerit, uti censuit S. C. C. in Nucerina Pagano­ rum. 23 Junii 1629. Praeter hunc casum jus et officium invigilandi pro regularium ecclesiis pertinet ad superiores regulares; de quibus vide Allegat. III, ,ξ / et § 32. Cum pius fundator jussisset ut aliquot Missae quotannis pro ex­ piatione animae suae celebrarentur in quadam regularium ecclesia ab eo sacerdote quem suus haeres sive legatarius designasset, cumque hic designasset sacerdotem saecula­ rem. proposita fuerunt S. C. C. sequentia dubia in Sancli Miniati, 13 Nov. 1683: « 1 ° An legatarii possint deputare sacerdotes saeculares qui Missas a testatore praescriptas celebrent in ecclesia regulari, praestita Conventui congrua contributione pro usu sacrorum indumentorum et aliis ad ilii A *1 βί' ·I Ui tai TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA celebrationem Missae necessariis; 2° An dicti regulares, praestita eis contributione praefata, teneantur praestare patientiam, ut praedictae Missae in eorum ecclesiis cele­ brentur ; 3° An casu quo regulares ex rationabili causa id negent, liceat legatariis onus .Missarum in alia ecclesia ar­ bitrio Ordinarii impleri facere ». S. C. reposuit affirma­ tive in omnibus. 567. Quaesitum fuit num contra Missarum onera pia­ rum fundationum praescribi possit. Plures affirmant, licet deinde non conveniant circa tempus ad hanc praescriptio­ nem necessarium (I ). Alii negant (2) et eorum sententiae semper adhaesitS.C. C. Inter plura quae citari possent exem­ pla, quorum nonnulla habes apud Lucidi, /. c., n. 13sequ., sufficiat referre responsionem S. C. in Lucana, 18 Febr. 1702. Agebatur de capellania quam fundator erigi manda­ verat pro amore Det ei remedio animae suae, et capellanum designaverat qui Missam singulo mane celebrare curaret. Quamvis capcllani pro tempore sacrificium appli­ care a saeculo et amplius omisissent, probante etiam epis­ copo in sacra visitatione, tamen S. C. declaravit capcllanum teneri Missam applicare juxta fundatoris intentionem (n. 19f). Haec igitur doctrina in praxi retinenda est; et ideo Missarum onera adimpleamus, non obstante quacum­ que praescriptione. Hujus doctrinae plures rationes assi­ gnat S. Alphonsus, /. c., quibus accedit auctoritas S. C.C. 568. Ut vero assumpti Missarum oneris memoria non per­ eat, et pia fundatorum voluntas accurate in omnibus serve­ tur, Innocentius Nil in cit. const. Nuper (Allegat. III.§26, 27,28.29,30) praecipit,ut in omnibus ecclesiis saecularibus et regularibus adsit labella onerum perpetuorumet tempora­ lium, litteris perspicuis et intelligibilibus descriptorum; in­ super ut in sacrario retineatur liber in quo eadem notentur onera cum eleemosyna et adimplemento, aliaque quae, /. c., legi possunt. Episcopus in visitatione dioecesis ac superiores invigilare debent, num tabella ac liber habeatur ad normam (t) Layman, lib. HI. tract. I, cap. VIII, n. 13 ; Tamburinus, Meth. Miss., lib. Ill, cap. Vil, § 1, η. 1, cum aliis. (2) S. Alphonsus, VI, n. 32-1 ; Lucidi, I. c., n. 11 sequ. CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE ίΐ 1 Innocentianae constitutionis. Porro tabella, praesertim si antiqua est et alia praesefert voracitatis signa, fidem facit et ideo oneribus ibidem descriptis satisfaciendum est, uti declaravit etiam S. C. C. in Neapolitana, 10 Jan. 1665; ceterum onera, licet in tabella non notata, probari posse etiam ex diuturni temporis implemento, censuit eadem S. C. in Vercellen., 12 Sept. 1720} Perusina, 21 Jan. 1826, ac alias. Eliam liber rite confectus fidem facit de onerum adiinplemcnto ; quamquam vero episcopus mulctare possit sacerdotes qui Missarum celebrationem in libro recensere neglexerunt, non potest tamen suo decreto statuere ut. hac deficiente probatione, nulla alia in supplementum aflerri possit. ; si enim sacerdos jurejurando asserat se celebrasse, eidem credendum est (1). Quid juris vero si eleemosynae Missarum non celebratarum supersint, vide n. 607. 569. Relate ad eleemosynas manuales, in primis S. C. C., probantibus Urbano VIII et Innoccnlio XII, reposuit (Allegat. 111, § ,9 et § 21, ad //uni) Capitula, Collegia, Societates, Congregationes, Superiores ecclesiarum sive regularium sive saecularium et alios ad quos perlinet, etsi oneribus jam susceptis nondum satisfecerint, posse nova onera suscipere Missarum celebrandarum, dummodo infra modicum tempus possint omnibus satisfacere, addens in responsione ad 16Uttl id comprehendere etiam privatos sa­ cerdotes (2) ; deinde autem die 17Julii 1755, proposito dubio : « An dictum modicum tempus celebrandi Missas reputetur tempus duorum vel trium mensium » ; eadem S. C. reposuit : « Modicum tempus intclligi infra men­ sem » (3). 570. Praeterea vetita est studiosa collectio Missarum, quae deinde aliis sacerdotibus celebrandae tradantur, nisi habeatur fundatorum seu oblatorum consensus. Nam inhac studiosa Missarum collectione fieri non potest ut omnes (1) Lucidi, l. c., n. 9 ; Monaeelli, Furni, leg., tit. XII, form. S, η.46 ; Ferraris, υ. Missa, art. XV, η. 7. (2) Hinc falsuin omnino est quod nonnulli insinuant, nempe decretum S. C. et subsequentem responsionem an. 1755 respicere ecclesias et sanc­ tuaria, non autem privatos sacerdotes. (3) Benedicius XIV, Init. Ecc. LVJ,n. 14. 412 rfa, TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA Missae celebrentur loco et tempore debito juxta fundatorum et oblatorum voluntatem. Mullo magis prohibita est studiosa Missarum collectio negotiandi causa ; nam praeter incom­ moda (piae mox indicavimus, haec negotiatio ex Missarum stipendiis, si liat ad lucrum captandum, turpe est mercimo­ nium ; et si nominatim clericis quaelibet negotiatio a sacris canonibus prohibetur, a fortiori negotiatio ex Missarum elee­ mosynis.At Komanus Pontifex id permittere potest ad piam et gravem causam, et aliquando de facto permittit, non­ nullis additis cautelis ad abusus removendos, supplendo in reliquis ex thesauro Ecclesiae. 571. Ex dictis patet non licere mercatoribus et biblio­ polis colligere Missas easdemque postea sacerdotibus ce­ lebrandas committere, traditis, loco pecuniae stipendiorum, ornamentis sacris, libris ali ave merce ejusdem valoris. Huc spectant responsa data a S. G. C. die *25 Julii 187-1 : « 1° An turpe mercimonium sapiat ideoque improbanda et poenis etiam ecclesiasticis, si opus fuerit, coercenda sit ab episcopis eorum bibliopolarum vel mercatorum agendi ratio qui adhibitis publicis invitamentis et praemiis vel alio quocumque modo Missarum eleemosynas colligunt et sa­ cerdotibus quibus eas celebrandas committunt, non pecu­ niam, sed libros aliasque merces rependunt. — R. Affirma­ tive. « 2° An haec agendi ratio ideo cohonestari valeat, vel quia nulla facta imminutione tot Missae a memoratis col­ lectoribus celebrandae committantur, quot collectis eleemo­ synis respondeant, vel quia per eam pauperibus sacerdo­ tibus eleemosynis Missarum carentibus subvenitur. H. Negative. « 3° An hujusmodi eleemosynarum collectiones et ero­ gationes tunc etiam improbandae et coercendae, ut supra, sint ab episcopis, quando lucrum quod ex mercium cum eleemosynis permutatione hauritur, non in proprium colli­ gentium commodum, sed in piarum institutionum et bono­ rum operum usum vel incrementum impenditur. — R. Af­ firmative. « 4° An turpi mercimonio concurrant ideoque improbandi CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 413 atque etiam coercendi, ut supra,sint ii qui acceptas a fideli­ bus vel locis piis eleemosynas Missarum tradunt bibliopolis, mercatoribus, aliisque earum collectoribus, sive recipiant sive non recipiant quidquam ab eisdem praemii nomine.— IL Affirmative. « 5° An turpi mercimonio concurrant ideoque improbandi et coercendi, ut supra, sint ii qui a dictis bibliopolis et mercatoribus recipiunt pro Missis celebrandis libros aliasve merces, harum pretio sive imminuto sive integro. — R. Af­ firmative. « 6° An illicite agant ii qui pro Missis celebratis reci­ piunt stipendii loco libros vel alias merces, seclusa quavis negotiationis vel turpis lucri specie. — R. Negative. « 7° An liceat episcopis, sine speciali S. Sedis venia, ex eleemosynis Missarum quas fideles celebrioribus sanctua­ riis tradere solent, aliquid detrahere, ut eorum decori et ornamento consulatur, quando praesertim ea propriis re­ ditibus careant. — R. Negative, nisi de consensu oblato­ rum ». 572. Cum vero haec non ubique servarentur, eadem S. C. tulit die $5 Maii 1893 decretum Vigilanti. In hoc de­ creto in primis referuntur responsa mox relata; et deinde additur: « Sed cum postremis hisce annis constiterit, salutares hujusmodi dispositiones ignorantia aut malitia saepius neglec­ tas fuisse, et abusus hac in re valde lateque invaluisse. Emi Pati•es S. C. Tridentini interpretes ac vindices, rebus omnibus in duplici generali conventu mature perpensis, officii sui esse duxerunt, quod pridem decretum erat, in memoriam plenamque observantiam denuo apud omnes revocare, et opportuna insuper sanctione munire. » Praesenti itaque decreto statuunt, ut in posterum si quis ex sacerdotali ordine contra enunciata decreta deliquerit, suspensioni a divinis S. Sedi reservatae et ipso facto incur­ rendae obnoxius sit : clericus autem sacerdotio nondum initiatus eidem suspensioni quoad susceptos ordines simili­ ter subjaceat, et inhabilis praeterea fiat ad superiores or­ dines recipiendos : laici demum excommunicatione latae sententiae episcopis reservata obstringantur. Π:|ί IlI 1? f,1 11 414 iKt J u I * TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA » Praeterea cum experientia docuerit, mala quae deplo­ rantur ex eo potissimum originem viresque ducere, quod in quorumdam privatorum manus major Missarum numerus congeritur quam justa necessitas exigit, ideo iidcm Patres inhaerentes dispositionibus a Romanis Pontificibus ac prae­ sertim ab Urbano VIII et Innocentio XII in constit. Cumsaepe contingat, alias datis, sub gravi obedientiae praecepto de­ cernunt ac mandant ut in posterum omnes et singuli ubique locorum bénéficiât! et administratores piarum causarum, aut utcumque ad Missarum onera implenda obligati, sive eccle­ siastici. sive laici. in line cujuslibet anni Missarum onera quae reliqua sunt et quibus nondum satisfecerint, propriis Ordinariis tradant, juxta modum ab iis definiendum. Ordina­ rii autem acceptas Missarum intentiones cum adnexo stipen­ dio primum distribuent inter sacerdotes sibi subjectos quos cis indigere noverint, alias deinde aut S. Sedi aut aliis Ordi­ nariis committent, aut etiam, si velint, sacerdotibus aliarum dioceseon. dummodo sibi noti sint, omnique exceptione ma­ jores et legitima documenta edant inter praefixum congruum tempus, quibus de exacta eammdem satisfactione constet ». » Denique, revocatis quibuscumque induitis et prix ilegiis usque nunc concessis quae praesentis decreti dispositioni­ bus utcumque adversentur, S. Congregatio curae et officio singulorum Ordinariorum committit, ut praesens decretum omnibus ecclesiasticis suae jurisdictioni subjectis, aliisque quorum ex praescriptis interest, notum sollicite faciant, ne quis in posterum ignorantiam allegare, aut ab hujus de­ creti observantia se excusare quomodolibet possit : et insu­ per ut sive in sacra Visitatione sive extra sedulo vigilent, ne abusus hac in re iterum inolescant. » Pacta autem de his omnibus relatione SSmo D. N. Leoni P. P. Xlll per infrascriptum S. Congregationis Praefectum, Sanctitas Sua hoc Emoruin Patrum decretum ratum habuit, confirmavit atque edi mandavit, contrariis quibuscumque minime obstantibus. » Datum Romae, die *25 Maii 1893. » Aloysius Card. Epus Sabinensis, Praefectus. » L. Salvati, Secretarius. » CAPUT IV. DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 415 573. Seclusa autem studiosa Missarum collectione, ser­ vata pia fundatorum et oblatorum voluntate, remota quali­ bet turpis lucri et illicitae negotiationis specie, non est pro­ hibitum libros aut merces pro Missarum applicatione, loco pecuniae, dare et acceptare, juxta responsionem ad tfum ; nec episcopus, lata lege, id prohibere potest. Vide ejusdem S. C. responsionem ad 5um et 6*urn citandam n. 575. Cete­ rum ut sacerdos, acceptans a mercatore vel bibliopola Mis­ sas easqnc celebrans, peccet, uti cooperator in peccato alieno, juxta responsionem ad5um, necesse est ut pro certo sciat mercatorem vel bibliopolam colligere Missas et huic turpi mercimonio operam dare ; nam praesumptio vel sup­ positio simplex haud sufficerent ad complicitatem consti­ tuendam. 574. Post haec facile intclligitur responsio S. Poenitentiariac data die /,9 Nov. /863. Nam propositis dubiis : « 1° Sacerdos, sub praetextu libros religiosos divulgandi, potestne tuta conscientia hos emere, et postea vendere pre­ tio currenti apud bibliopolas, ita ut20, 30 vel 40 pro centum lucretur ? « 2° Potestne Missarum stipendia accipere pro venditis libris, et ementi offerre gratuito libros lucro percepto pro­ portionates ? « 3° Idem sacerdos potestne vendere praedictos libros aliis sacerdotibus stipendio Missarum carentibus cum obligatione Missas pretio horum librorum respondente celebrandi, ita ut ipse lucrum 30, AO vel 50 pro centum obtineat ? » S. Poenitentiaria reposuit : « Quodvis negotiationis \ el mercaturae genus relative ad Missas celebrandas sacerdo­ tibus prohiberi jure canonico et speciatim constitutione Benedicti XIV Aposlolicae servitutis. Quod si praedicto sa­ cerdoti dubium quodpiam remaneat, illud S. Poenitenliariae exponat ». Cum enim jure canonico et speciatim in citata constitu­ tione Bencdictina diei 25 Feb. /7 // quaelibet negotiatio clericis prohibeatur et proinde a fortiori quaelibet negotia­ tio circa Missarum eleemosynas, patet praedicti sacerdotis agendi rationem probari non posse. 416 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA 575. Haec quae diximus de mercatoribus et bibliopo­ lis, repetantur tie moderatoribus ephemeridum, qui pro Missis celebrandis, loco pecuniae stipendiorum Missarum quam retinent, mittunt ad sacerdotes celebrantes epheme­ ridem per tempus respondens summae retentae. Revera jamS. Poenitentiaria ad dubium : « I irum tuta conscientia suum diarium dare possit (moderator) sacerdotibus ea con­ ditione ut celebrent numerum Missarum respondentem pre­ tio quod ab aliis pro diario solvitur » ; reposuerat die 6 Oct. 1862'. « Affirmative, dummodo Missae celebren­ tur ». Sed id rursus confirmavit S. C. C. die 24 Apr. 1875. Nam episcopus C., in sequelam relatarum resolutionum S. C. C. diei 25 Julii 1874, prohibuit suae dioecesis sacerdo­ tibus ne in posterum quoscumque libros vel quaelibet dia­ ria acciperent vel peterent a bibliopolis vel ephemeridum moderatoribus qui pro Missis celebrandis eleemosynarum loco ea traderent. Cum vero postea de hujus sui decreti justitia idem episcopus dubitaret, sequentia dubia propo­ suit : « 1° An illicite agant ii (pii, cum non sint bibliopolae nec mercatores vel aliter Missarum celebrandarum quaesi­ tores, verum ecclesiastici viri quibus sponte a fidelibus Missarum celebrandarum eleemosynae traduntur quique ad bonos libros vel diaria religiosa evulganda eas celebran­ das offerunt sacerdotibus, ut inde ii accipiant stipendii loco libros vel ephemerides ; 2° An illicite agant hujusmodi sacerdotes qui vel iis oblatas a supradietis ecclesiasticis Missas acceptant, vel ipsi eas petunt celebrandas, ut inde queant, pro Missis jam celebratis, earum stipendii loco, libros vel diaria acceptare vel petere, eum ipsi aliunde sciant aut sibi persuadeant aliter non obtenturos easdem Missas pro effectiva eleemosyna celebrandas ». Itaque S. C. C. proposita fuere, inter alia, sequentia dubia : « 5° An et quomodo sustineatur decretum episcopi C., ab­ solute prohibens sacerdotibus suae dioecesis ne libros vel diaria religiosa pro Missis celebrandis vel celebratis reci­ piant? 6° An et quomodo improbandi sint moderatores vel administratores diariorum religiosorum qui sacerdotibus CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 417 Missas celebrandas committunt, retento ex earum eleemo­ synis pretio diariis ipsis respondente in casu ». S. C. repo­ suit : « Ad 5um : Reformato dubio : An ct quomodo respon­ dendum sit episcopo C. in casu: Negative in omnibus ad utrumque. Ad G'irn : Negative : dummodo nil detrahatur fun­ datorum vel oblatorum voluntati circa stipendii quantita­ tem, locum ac tempus celebrationis Missarum, exclusa quacumque studiosa collectione Missarum, et docto cui de jure de sequuta Missarum celebratione, facto verbo cum SSmo ». 576. At mercatores, bibliopolae, directores seu admi­ nistratores ephemeridum, etiam quando illicite agunt juxta ea quae exposuimus, non comprehenduntur sub articulo const. Apostolicae Sedis (?i. 600). Nam equidem aliquid utilitatis ipsi percipiunt ex majori mercium, librorum, ephe­ meridum venditione ; equidem fortasse etiam qui ipsis Mis­ sarum eleemosynas tradunt, aliquod lucrum exinde habe­ bunt, sed non est illud peccatum de quo Benedicius XIV in const. Quanta cura, et subinde Pius IX in const. Apos­ tolicae Sedis ; supponimus enim illos qui colligunt eleemo­ synas, nil retinere, et pariter mercatores, bibliopolas, direc­ tores seu administratores ephemeridum dare sacerdotibus, loco pecuniae, merces, libros, ephemerides, aequalis pre­ tii. Confirmatur quia S. C. C. in relatis responsionibus et decretis ne verbum quidem habet de censura const. Apos­ toli cae Sedis. 577. Aliquando autem Missarum eleemosynae manua­ les, in celebrioribus praesertim sanctuariis, veluii natura­ liter cumulantur. Propositis dubiis : « 8° An et quid agen­ dum ab episcopis, ne in eisdem sanctuariis plures Mis­ sarum eleemosynae congerantur, quam quae ibi infra praescriptum seu breve tempus absolvi queant ; 9° At et quid agendum ab episcopis, ut Missae sive quae singulis sacerdotibus, sive quae ecclesiis et locis piis a fidelibus ce­ lebrandae committuntur, accurate et fideliter persolvan­ tur » ; S. C. C. dic t?5 Julii JS74 (n. 57/) reposuit: « Ad 8"n' et 9UI" : Standum constitutionibus apostolicis et 418 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA decretis alias datis » (1). Videamus has constitutiones et decreta pro utroque casu. 578. In primis ex dictis n. 567? apparet episcopum, ad nonnam decretorum Urbani VIII et Innocentii XII, prohi­ bere debere rectoribus ecclesiae aut sanctuarii ne Missas acceptent aut retineant ultra eas quae infra mensem cele­ brari poterunt. Si excedentes Missae habeantur, duplex est remedium a S. C. G. indicatum. 579. Primum S. C. indicavit in Senogallien., 13 Jun. 1626 : « S. C... consuit, secundum ea quae proponuntur, confralres societatis Confalonis sanctae Virginis Mariae nun­ cupatae deltIncancellala terrae Cori.naldi Senogalliensis dioecesis, onus Missarum praeteritarum supplere debere per alios capellanos. De celero vero non suscipienda esse nova onera Missarum, nisi sacrista vel alius minister Mis­ sarum numero describendo atque eleemosynis accipiendis pro tempore praeficiendus, admonuerit singulos qui eleemo­ synas offerunt, tam magno Missarum numero celebranda­ rum iliorumque intentioni satisfieri non posse ipsa Missa­ rum celebratione ac sacrificii applicatione, sed tamen eos participes fore Missarum quae singulis diebus in dicta ec­ clesia pro benefactoribus celebrantur. Id vero ut commo­ dius praestare valeant, loco quo ponuntur eleemosynae, palam affigatur tabella in qua eadem declaratio distincte et clare descripta sit, adeo ut sacrista vel minister, ut supra, accipiens oblationes, praemittat declarationem,vel tabellam indicet offerentibus. Quibus cautionibus adhibitis, accipi tuto posse quascumque eleemosynas ». Consonat decretum ab eadem S. C. latum in Lancianen., 14 Nov. ejusdem anni 1626. 580. Alterum, frequentius in praxim deductum, S. C. indicavit die ί*( I »1 I* TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA moratur tanquam dicenda, et saepe celebrata censetur quum aliquis capellanus, extra locum habitationis communis oc­ cupatus, nondum scit mortem advenisse, vel ad intentionem sibi relictam celebrare voluit. « Hinc quaeritur : utrum modus adimplendi onera .Mis­ sarum supra expositus sit validus? Et quatenus affirmative, an licitus? » Sacra Poenitentiaria. re mature perpensa, ad praemissa res cribit : « Dummodo Missis integre satisfiat intra tempus ab ec­ clesiastica praxi praefinitum, nec Missae retardentur quae ad certam diem vel pro urgenti causa offeruntur, orator ac­ quiescat ». 598. Tandem si fidelis petiit solam Missae applicatio­ nem, posse sacerdotem Missam applicandam alii sacer­ doti committere, evidens est. Quid si fidelis hoc in casu voluit personalem applicationem sacerdotis cui Missam primo commisit? Haec voluntas non est rationabilis, quia nulla prorsus est differentia inter applicationem sacerdotis etiam optimi et applicationem sacerdotis etiam pessimi : proinde hanc voluntatem non servare, nec leve peccatum erit, nisi forte sacerdos expresse personalem applicationem promiserit ; eaque non servata, sacerdos ad nihil tenetur. Etiam si fidelis, petens Missam, e. g., pro defuncto, aut in honorem alicujus Sancti, vel mysterii, voluit, praeter applicationem, ipsam Missam de Requiem, aut illius Sancti, vel mysterii, sacerdos in genere potest Missam celebran­ dam et applicandam alii sacerdoti transmittere, quia non praesumitur oblatorem voluisse personalem celebrationem et applicationem illius sacerdotis cui eleemosynam primo tradidit. Quod si explicite vel implicite fidelis significavit se velle hanc personalem celebrationem et applicationem, quia, e. g., illum sacerdotem habet valde pium, sacer­ dos, etiam tradita integra eleemosyna, alium sacerdotem sibi substituere nequit sine peccato, quod plerumque erit leve, sed, si id grave est oblatori, potest esse etiam mortale, nisi forte sacerdos sciat sacerdotem sibi substitutum esse CAPET IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 437 magis aut aeque pium (I). Haec enim fidelis voluntas non est irrationabilis, sicut prima, quia cum ratione precum Missa celebrata a sacerdote sancto ac devoto magis utilis sit quam Missa celebrata a sacerdote improbo et indevoto (n. 3$ iu nota), nil mirum quod fidelis praeferat sacerdo­ tem quem habet pium et sanctum, et quod sacerdos, ac­ ceptans eleemosynam, ejus voluntatem servare debeat. Quod si sacerdos, hanc voluntatem non sers ans, Missam sacerdoti commiserit quem scit minus pium, aut cujus pie­ tatem ignorat, in alia Missa quam celebrat, applicet obla­ tori fructum illum particularem, quem Missa ob devotionem celebrantis ex opere operantis producere solet. 599. At vero sacerdos qui Missam celebrandam et appli­ candam alteri committit, in genere debet etiam celebranti transmittere integrum stipendium ; nam, nisi aliud constet, haec praesumitur esse mens fidelis, ut scilicet integrum sti­ pendium sit pro sustentatione sacerdotis celebrantis et ap­ plicantis, cui proinde integrum tradendum est et nullo jure aliqua ejusdem pars retineretur. Vide in Allegat. III, § 5 decretum S. C. C. probatum ab Urbano VIII et Innocentio XII. Imo ad abusus compescendos Romani Pontifices pro­ hibuerunt stipendii partem retinere etiam de consensu sa­ cerdotis celebraturi. Nam Benedictus XIVin const. Quanta cura. 30 Jun. 1741, § 3, haec habet : « Execrabilem hu­ jusmodi abusum, alicubi sensim irrrepentem, détestantes Romani Ponti lices praedecessores Nostri... decretum volue­ runt, nimirum a quolibet sacerdote,stipendio seu eleemo­ syna majoris pretii pro celebratione .Missae a quocumque accepta, non posse alteri sacerdoti, Missam hujusmodi ce­ lebraturo, stipendium seu eleemosynam minoris pretii (‘ro­ gari, etsi eidem sacerdoti Missam celebranti et consentienti se majoris pretii stipendium seu eleemosynam accepisse indicasset ». Proinde ad normam hujus Bencdictinac consti­ tutionis, retentio partis eleemosynae est illicita, si tu indices majus pretium acceptum et sacerdotem roges ut pariem remittat; vel abeo quaeras num consentiat ut tu partem (!) S. Alphonsus, VI, n. S'il. 438 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA retineas, et ipse annuat. Ut ex consensu sacerdotis Missam celebraturi liceat aliquam stipendii partem retinere, requi­ ritur spontanea et non requisita ex parte ipsius remissio seu donatio (1). 600. Benedictus XIV,/. c., addit etiam poenas contra hunc turpem quaestum,ita ut laicus contrahat ipso facto ex­ communicationem, clericus vero suspensionem, utramque Romano Pontifici reservatam. In const. Apostolicae Sedis inter excommunicationes Romano Pontifici reservatas legi­ tur n. /2 : « Colligentes eleemosynas majoris pretii pro Mis­ sis et ex eis lucrum captantes, faciendo eas celebrare in locis ubi Missarum stipendia minoris pretii esse solent ». Per hanc dispositionem duplex mutatio facta est in sanc­ tione poenali Benedictina ; nam lata est excommunicatio etiam in clericos,et suppressa est suspensio. In hu jus autem articuli interpretatione, nonnulli, inter quos D'Annibale, Summula,etc., § 1\91, not,.S3,33, nimis litterae insistunt; dum. e contrario, debemus, salva littera, potius attendere ad legislatoris mentem, quae praecipue fuit illud illicitum lucrum ex Missarum eleemosynis impedire et punire. Ita nonnulli observant in const. Apostolicae Sedis agi de illis qui majoris pretii eleemosynas colligunt in uno loco, et deinde Missas celebrari faciunt in alio loco, ubi Missarum stipendia minoris pretii esse solent, ut inde lucrum perci­ piant ; unde putant non comprehendi illos qui in eodem loco ubi eleemosynas colligunt, Missas celebrari faciunt, vel in alio loco ubi eodem stipendio celebrantur (2). Haec in­ terpretatio hodie sustineri amplius non potest; nam ad dubium : « Utrum colligentes eleemosynas majoris pretii pro Missis, si eas celebrari faciunt in eodem loco ubi college­ runt pro minori pretio, hanc censuram incurrant, necne » ; S. C. S. Officii, die 13 Jan. 1893, reposuit: « Affirmative (l) S. Alphonsus, VI, n. 321 ; D’Annibale. Ill, § 100 ; De Angelis, lib. Hl Uecret., tit. XIJ, n. 6 ; De Lugo, De Sacramento Eucharistiae, disp. XXI. ii. 32 : « Dummodo sacerdos celebrans omnino sponte et li­ bere id condonet, non vero ex metu aliquo, quia forlasse alias non da­ rentur sibi illae Missae, vel in futurum sibi non dabuntur, vel quid si­ mile ». (2) D’Annibale, l. c., not. 32 439 ad primam partem ; negative ad secundam ». Pariter illos qui semel vel iterum tantum Missas collegerunt, lucrum exinde captantes, a censura excusant, quia non sunt colli­ gentes (1). Huic sententiae minime subscribimus ; nam qui semel vel iterum Missas collegit, fuit colligens semel vel iterum, lucrum semel vel iterum captans; proinde verificatur tum litteratum finis legis. Item cum const. Aposto­ licae Sedis loquatur de colligentibus eleemosynas, putant non comprehendi illum cui Missae dantur celebrandae perse ipsum,nec illum qui ab aliis celebrandas sponte oblatas ac­ cipit (dummodo ne ei quasi collectori deferri videantur) (2). Etiam de hac sententia nos valde dubitamus ; nam legis­ lator compescere voluit lucrum ex Missarum eleemosynis, et verbum colligentes eleemosynas indicat illos qui plures eleemosynas prae manibus habent. Hinc executor testa­ mentarius qui Missas legatas cum determinata eleemosyna celebrare facit minori taxa, sibi excessum retinens, non solum peccat, de qua re nullum dubium (3), sed etiam in nostra sententia poenam excommunicationis non effugit. Tandem cum in const. Apostolicae Sedis sermo sit de lu­ crum captantibus, censent nec comprehendi illum, qui partem stipendii retentam in pios usus impendit ( i . Quam sententiam falsam putamus, quia, captato lucro, quid interest hujus lucri usus? Ceterum censura non contra­ hitur nisi captato lucro, nempe post traditam partem sti­ pendii. parte sibi retenta (5); el quidem captato lucro in tali quantitate quae sufficit ad furtum grave (G). 601. Insuper ex dictis apparet evidenter illum qui sti­ pendiorum partem retinuit, non solum peccavisse peccato furti, sed insuper teneri ad restitutionem, ut expresse etiam tradit Benedictus XIV in cit. const. Quanta cura, £ !?, cum haec stipendiorum pars ad celebrantem, juxta dantis inten­ CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE ti) D'Annibale, l.c., not. 33. (2) D’Annibale, l. c. (3) S. Alphonsus VI, η. 32'2, Dub. go, cum communi, contra Tamburinnin. De meth. Missae, lib. Ill, cap. 1, § V, n. 15. (i) D’Annibale, I. c. (5) D’Annibale, I. c., not. 33. ((>) De Angelis , I. c. 440 »»*< Ii4l Μ* Ί TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA tionem, pertineat. Haec obligatio restitutionis erit gravis vel levis juxta materiam, sicuti in casu furti. Si autem quaera­ tur cuinam restitutio facienda sit, respondemus, restitu­ tionem faciendam esse ipsimet sacerdoti qui Missas, dimi­ nuta eleemosyna, celebravit, vel ejus haeredibus, si hic sacerdos notus est, et qui partem eleemosynae retinuit, adhuc eam habet,aut in proprios usus convertit. Si sacerdos qui Missas celebravit, inveniri non potest, tunc si ille qui partem stipendiorum retinuit, eam adhibuit, in opera pia, S. Poenitentiaria eam condonare solet cum monitione ut in futurum a similibus abstineat; si adhuc eam habet, aut in proprios usus illam consumpsit, S. Poenitentiaria jubere solet ut in pia opera illam impendat ; tandem si eam reti­ nuit ex consensu sacerdotis celebrantis, S. Poenitentiaria concedere solet condonationem, indicta aliqua eleemosyna in pia opera (1). 602. Haec quidem in genere et per se. Aliquando enim qui Missas alii sacerdoti celebrandas committit, justum habet titulum retinendi partem eleemosynae earumdem Missarum, et tunc hanc eleemosynae partem retinere licite potest. Id verificatur in sequentibus casibus. 603. a) Quando Missarum celebrandarum onus ad­ nexum est praebendae parochiali, beneficio, capellaniae ; in hoc enim casu titularis, si Missas celebrandas alii committit, debet celebranti eleemosynam consuetam, non autem res­ pondentem fructibus unius diei parochiae, beneficii, capella­ niae, quia hos fructus ipse non habet pro sola Missae cele­ bratione, sed etiam pro aliis oneribus, et ideo, committens alii solam Missae celebrationem, partem fructuum jure me­ ritoque retinet. Vide Allegat. II7, § 22, ad 8um. Idem repetas de capellaniis amovibilibus, non collativis ac mere laicalibus, habentibus salarium stabile ad instarbenciicii C2). Hinc S. C. C. die !5 Martii 1715, reposuit licere capcllano amovibili retinere partem stipendii, « modo pro capellania certi reditus sint annuatim constituti et perpetuo capcllano (1) De Angelis, l. c. (2) S. Alphonsus, 17, n. 52/ ; Folium S. C. C. in Coloniensi, 25 Juli 1S71. CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 4Ή assignati; secus vero si hujusmodi capcllano pro qualibet Missa celebranda certa detur eleemosyna ». Haec autem vera sunt, nisi de contraria fundatoris voluntate constet. Nam si fundator voluit ut beneficiatus vel capellanus, ce­ lebrans per alium sacerdotem, eidem tradat integram por­ tionem omnium beneficii vel capellaniae fructuum diei pro rata respondentem, hanc voluntatem servandam esse, per se patet et declaravit S.C.C. in Firmana^ /i? Aug. 1813. Idem dicatur quando majora Missarum stipendia pro parte locum tenent congruae parochialis; tunc enim parochus ea percipit non solo titulo celebrationis,sed etiam titulo muneris parochialis. In d/e/UTce/wT archiepiscopus exposuit tam in sua archidioecesi quam in ceteris Bavariae dioecesibus paro­ chorum reditus a civili magistratu, collatis cum Ordinario consiliis, computari et constitui. In iis etiam Missarum fun­ dationes singularum parochiarum, propriae et publicae functiones occasione exequiarum et benedictionis matrimo­ niorum peragendae numerantur, quibus pro Missis seu (undatis seu casualibus certa stipendia ordinario majora parocho assignantur, quae stipendia partem integralem be­ neficii parochialis constituunt. Haud raro autem evenit ut parochi quibus hae .Missae cedunt in partem congruae parochalis, ob causas legitime excusantes, impediuntur quomi­ nus ipsi easdem celebrem. Hinc archiepiscopus quaerebat num parochi impediti possent celebrationem harum Missa­ rum aliis sacerdotibus committere cum consueto stipendio, retenta parte excedenti. S. C. C. dic 25 Jul. 187 f reposuit : « Attento quod eleemosynae Missarum de quibus in preci­ bus pro parte locum teneant congruae parochialis. licitum esse parocho, si per se satisfacere non possit, Missas alteri sacerdoti committere, attributa eleemosyna ordinaria loci sive pro Missis lectis sive pro cantatis ». Vide etiam Trevirensem, 11 Maii /888, ad 1"m. Tandem, ob eamdem rationem, idem dicatur si majus stipendium, licet non teneat locum congruae parochialis, tamen ex statuto aut consuetudine dioecesis pertinet ad jura stolae albae vel nigrae. Revera in cit. Coloniensi archiepiscopus exponebat in matrimoniis et exequiis jura 442 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA stolae parocho non in cumulo solvi, sed certam portionem assignatam esse pro singulis actibus ad has functiones rite persolvendas requisitis. Hinc certa quoque eleemosyna eaque pinguior, quam pro ceteris Missis manualibus, ab Ordinario lixa est tam pro Missis nuptialibus, quam pro Missis exequialibus, quarum celebratio de jure et consue­ tudine ad parochos spectat. Hinc quaerebat num parochus, quando eas celebrandas aliis committit, licite possit manua­ lem tantum eleemosynam tradere, retenta parte excedenti. S.C.C. die 25 Julii 1874, reposuit : « Ad 2"'n : Cum agatur de juribus stolae, satis esse si parochus retribuat celebranti eleemosynam ordinariam ». In simili casu similem dedit eadem S. C. responsionem in cit. Trevirensi, ad 2""'. At si quid in Missis praecise tribuatur pro extraordinario labore vel itineris vel cantus vel incommodo horae, id totum tri­ buendum esse sacerdoti celebranti, evidens est (1). 604. ά) Quando agitur de Missis perpetuis. Nam sacerdos qui Missis perpetuo celebrandis sese mancipat, suscipit onus a celebratione distinctum et pretio aestimabile, cujus titulo potest retinere quidquid communem taxam excedit, et haec praesumitur fuisse mens testatoris (2), Quid vero si .Missae perpetuae demandatae fuerint alicui ecclesiae vel pio loco? In primis si sacerdos cui committitur illarum celebratio, alium delegat sacerdotem, huic debet integrum stipendium tri­ buere,et nullo titulo partem retineret. Revera in Coloniensi, super eleemosynisMissarum, archiepiscopus exposuit mul­ tas in ecclesiis parochialibus suae dioecesis fundatas esse Missas cantandas cum pinguiori stipendio, quae nulli in­ haerent beneficio, sed ab Ordinario vel a fundatoribus aut provisoribus ecclesiarum certis sacerdotibus celebrandae (1) Ephemerides, Nouvelle Revue Théolopique et Le Canoniste Con­ temporain, 1889, affirmant in Galliis majus stipendium in Missis nuptia­ libus el rxequialibus non esse partem congruae parochialis, et non perti­ nere ad jura stolae, sed dari ratione canius, horae insolitae, laboris ex· traordinarii, el plura statuta dioecesana id expresse edicere; quod de aliis quoque Ecclesiae partibus passim verum esse putamus. Si ita est, integrum stipendium dandum est celebranti. De Angelis, lib. Ill Decret., til. XLI, η. G. (2) S. Alphonsus, l. c. CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 443 assignantur. Cum autem quaereret num sacerdos, alium delegans pro Missarum celebratione, posset consuetum sti­ pendium praebere et partem excedentem sibi retinere,S.C.C. die 18 Julii 1868 reposuit : « Juxta exposita integrum stipendium solvendum esse ». Id verum est etiam si sacer­ dos, alium delegans, habet jus ad Missarum illarum cele­ brationem. Sane idem archiepiscopus in Coloniensi, super eleemosynis Missarum, rursus exposuit, prout sequitur: « Multae in ecclesiis parochialibus fundatae sum Missae cantandae sive pro vivis sive pro defunctis, quibus a funda­ toribus assignata est dos pinguior ab ecclesiae provisoribus administranda, ex qua parochi quibus ex jure dioecesano et consuetudine harum .Missarum celebratio competit, elee­ mosynam dioecesana majorem percipiunt, nullo tamen sa­ cerdote a fundatoribus ad has Missas celebrandas expresse vocato ». Cum autem quaereret num parochus, alium de­ legans pro celebratione, posset retinere eleemosynae par­ tem ultra taxam synodalem ; et quatenus praebere tenere­ tur integrum stipendium, utrum dare deberet stipendium Missae lectae an .Missae cantatae, S.C.C. die 55 Julii 1871, reposuit: « Ad l"ra: Integrum eleemosynam a parocho sol­ vendam esse pro Missis sive lectis sive cantatis». Xum vero ecclesia ipsa vel locus pius cui Missae perpetuae demanda­ tae sunt, possit consuetam eleemosynam praebere et reli­ quum retinere, colligere debeé ex mox dicendis de Missis legatis. 605. c) Quando agitur de Missis legatis, sed cum dis­ tinctione. Quando enim legatum alicui relinquitur cum onere Missarum cujus numerus praelinitus est, e. g. : Relinquo Titio mille libellas cum onere centum Missarum pro ani­ ma mea applicandarum, tunc legatarius potest consuetam eleemosynam sacerdoti celebranti praebere et quod supe­ rest sibi relinere titulo legati. Idem dicendum si legatum relictum est non personae, sed ecclesiae vel loco pio. Huc spectat responsio S. C. C. in Romana legati, 3 Aug. 1658. Xam testator reliquerat ecclesiae, scutata 500 et voluit quod ex fructibus hujus pecuniae perpetuo « dicta ecclesia, vel ejus deputati pro ea, tenerentur celebrari facere tot Missas Ιί ' , 444 .Ht Jtl' Ί TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA quot importarent fructus valutando dictasMissas ad rationem juliorum trium pro qualibet Missa ». Cum quaesitum inde fuisset : « An sacerdoti celebranti pro anima testatoris de­ beatur eleemosyna trium juliorum pro qualibet Missa » ; S. C. reposuit: « Secundum ea quae narrantur, deberi sa­ cerdoti celebranti solitam eleemosynam tantum : reliquum vero cedere ad commodum ecclesiae ». E contrario si quis non est proprie legatarius, sed exequutor legati, e. g. : Lego Titio centum, ut centum dicat vel dicendas curet Missas, debet integrum legatum in Missis celebrandis im­ pendere, et nullo titulo aliquid retineret (Ί). 606. d) Quando eleemosyna pinguior data fuit intuitu personae, scilicet propter ipsius dignitatem, officium, pau­ pertatem, propinquitatem, graliludinem. Quo etiam casu excessus supra laxam synodalem retineri potest, dummodo excessus ille hoc nomine sit oblatus. Haec autem fidelium intentio non ita facile est praesumenda, sed vel expressa esse debet, vel ex indiciis non aequivocisquae moralem cer­ titudinem pariant, (>ruenda. Siquidem stipendium Missarum natura sua ad sacerdotem celebrantem destinatur. In cit. Coloniensi archiepiscopus exponebat tertio loco pluri­ mas per annum parochis a fidelibus offerri eleemosynas pro Missis cantandis sive secundum taxam ab Ordinario consti­ tutam, sive etiam pinguiores,et quaerebat num in hoc casu parochus, has Missas aliis sacerdotibus committens, posset excessum sibi retinere. S. C. C. reposuit: « Ad 31"" : Inte­ gram eleemosynam solvendam esse, nisi morali certitudine constet excessum communis eleemosynae oblatum fuisse intuitu personae ipsius parochi ». 607. e' Quando adest apostolicum indultum. Quandoque enim Sedes Apostolica permittit ut Ordinarius dioecesis vel rector alicujus determinatae ecclesiae eleemosynas Missa­ rum nondum celebratarum reducat ad certam summam et excessum retineat alicui pio operi applicandum ; quo in casu Ordinarium dioecesis vel illius ecclesiae rectorem posse excessum retinere et illi pio operi applicare,evidensest. (I) Arnostazo, De causis piis, lib. II, cap. IV, n. 34 sequ. ; l olium S. C. C. in cit. Coloniensi, 25 Julii 1874. ■ — - CAPUT IV. DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE Porro cum S. Sedes hujusmodi indultum quandoque con­ cedat, dubitare sine temeritate non possumus de potestate illud concedendi. Halio intrinseca est quia ipsi fideles prae­ sumuntur Missarum eleemosynas praebere sub hac depen­ dentia a suprema ecclesiastica auctoritate. Diximus tamen Missarum nondum celebratarum ; nara quando Missae celebratae sunt cum determinato stipendio, celebrans jus quaesitum habet ad integram eleemosynam ac proinde nequit illa privari (i). 608. /*) Quando sacerdoti celebranti aliquid aliunde subministratur. Ut decori et ornamento ecclesiae aut sanc­ tuarii consulatur nil retineri potest ex Missarum eleemosynis, nisi de consensu oblatorum, uti declaravitS.C.C.die 25 Julii 187 f, ad 7nm(n. 571). Utrum pro expensis sacrorum utensi­ lium possit, necne, aliquid a sacerdote celebrante exigi, aut aliquid ex Missarum stipendiis retineri, dicemus in cap. Γ, art. I.Xt si celebranti datur collaliuncula. e. g.. cafeum, licite potest retineri ex Missae eleemosyna justum ejusdem pre­ tium, nisi de collaliuncula praebenda, praeter eleemosynam, conventum tacite vel expresse fuerit. In cit. Trevirensi S. C. C. probavit conventionem inter parochum el suos vicarios secum cohabitantes, qua, pro victu vicariis praestito a parocho, vicarii cedebant parocho fructus fundationum pinguiorum, retento tantum consueto stipendio, declarans hanc conventionem non comprehendi sub const. Quanta cura Benedicti XIV (n. 599), cum non verificetur damna­ bile lucrum ex parte parochi, et vicarii celebrantes integram tandem eleemosynam accipiant. 609. (/) Si quis in procurandis seu colligendis Missarum stipendiis pro aliis quasi ex munere deputatus est ; tunc enim potest moderatam mercedem sui laboris retinere, si suus labor vere mercedem meretur (2). Illum vero qui elee­ mosynas Missarum habuit et ad alium celebrandas mittit, posse retinere expensas necessarias pro expeditione, evi­ dens est. (1) De Angelis, lib. 111 Decret., tit. XL1, n. G, in fine. (2) S. Alphonsus, 17. n. 322; D'Annibale, Summula, vol. 3, § 191 , Ix'hrnkuhl, vol. II, η. 204. ί 46 i P Cl û ml I* r I” TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA 610. Λ) Si sacerdos loco alterius sacerdotis celebrat ex permutatione intentionum, juxta plurium sententiam, l in­ gatur casus: Titius laicus dicit Gaio sacerdoti: Applica hodie pro me; en eleemosynam quinque libellarum, Sempronius laicus dicit.Maevio sacerdoti : Applica cras pro me’, en eleemosynam duarum libellarum. Jam vero cum Gaius pro Titio applicare nequeat hodie, et Maevius, e con­ trario. pro Sempronio nequeat applicare cras, Gaius dicit Maevio : Tu hodie applica pro Titio ; eyo cras applicabo pro Sempronio ; eyo retinebo eleemosynam mihi datam quinque libellarum ; tu retinebis eleemosynam tibi da­ tam duarum libellarum. Quaeritur utrum haec licita sint, necne. In primis Gains potest utique crastina die Missam pro Sempronio applicare, loco Maevii, et Maevius hodierna die Missam pro Titio, loco Caii, nisi Titio Gains et Sempronio Maevius personalem debeant celebrationem {n, 59S), quod non praesumitur et est extra hypothesim. Tota igitur diffi­ cultas in eo est, num Gaius possit in casu sibi retinere pin­ guiorem eleemosynam datam a Titio. S. Alphonsus, 17, n. Dub. 4°, haec habet : « Recte negat Concina, pay. 466, n. 16, quia hoc non posset excusari a specie turpis mercimonii ; merito tamen id non audet damnare de peccato gravi ; et an paupertas possit ab omni culpa excu­ sare, se remittit prudentum judicio ». Plerique affirmant, nisi liat turpis lucri causa (1). Mentem nostram libere pan­ dentes. nos praetermittimus rationem qua id illicitum prae­ dicatur, nempe quia redolet specie turpis lucri ; nam haec ratio non semper locum habet, et, quando locum habet, leve peccatum non excedit (2). At. ni fallimur, est alia ratio gravissima quae probat Gainm debere Maevio transmit­ tere eleemosynam a 'filio datam, et miramur auctores hanc rationem silentio praeterire. Scilicet Titius dedit eleemosy­ nam quinque libellarum sacerdoti qui pro ipso applicaret (1) D'Annibale, III, § 190, not. IS ; Ballerini ad Gury, II. n. 3~2 : « Secunda sententia non soluin rationum soliditate et pondere auctorita­ tis longe est probabilior, sed et communissima piorum prudentumque sacerdotum praxi comprobatur ». (2) D’Annibale, l. c. CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 447 (//.5.99); supponimus enim pinguiorem eleemosynam datarn non fuisse intuitu personae (n. 606)". atqui sacerdos pro Titio applicans est Maevius : ergo ex voluntate Titii Maevio cedit eleemosyna ab eodem data, et proinde ejusdem par­ tem Caius retinere non potest sine culpa gravi vel levi juxta materiae quantitatem. Aliis verbis, Caius ex eleemosyna Missae (piam celebrandam et applicandam tradit Maevio quamque Maevius applicat, retinet tres libellas, et crastina die ipse applicat ad intentionem Maevii pro Sempronio cum eleemosyna duarum libellarum ; clare igitur oflendit in decretum S. C. C. ab Urbano VIII et Innoccntio XII proba­ tum {Allegat. 111. § 5) (1). 611. Zj Tandem si sacerdos, Missam celebraturus, par­ tem stipendii sponte relinquit juxta ea quae supra diximus (//. 599) ; sed in hoc casu pars stipendii non retinetur, sed sponte datur. 5“ De Missarum condonatione, reductione, translatione. 9 612. lluc usque exposuimus obligationem celebrandi Missas seu fundatas seu manuales et in hac celebratione ser­ vandi etiam circumstantias impositas et acceptatas. At ali­ quando hujus obligationis implementum, tractu temporis, mutatis circumstantiis, evadere potest impossibile aut admo­ dum difficile; et tunc legitimus superior ecclesiasticus ip­ sam obligationem moderare poterit. Hoc fit per .Missarum condonationem et reductionem, quibus obligatio celebrandi Missas ex parte remittitur, et per Missarum translationem, qua obligationi servandi in Missarum celebratione circum­ stantias loci et temporis derogatur. De singulis breviter. 613. Condonatio (2) Missarum seu absolutio respicit praeteritum, nempe tunc locum habet,cum legitimus supe(1) S. C. C. in Volaterrana Missae eonventuahs, (i Maii 1805, ad /um, reprobavit conventionem inter capellanos et canonicos, quae hanc permutationem intentionum absque permutatione eleemosynarum con­ tinebat; sed exinde vix aliquid certi pro re nostra deduci potest, quia hoc non erat unicum conventionis vitium ; e. g., vi illius conventionis canonici reipsa nuinquam pro benefactoribus in genere applicabant. (2) Lucidi, De vis. sacr. lini., toni. 11, p. 450, n. 86 $equ.Benedic­ tus XIV, De Syn., lib. XIII, cap. till., η. 15 seiju. ; Gennari, Consultazioni, etc., p. 11, cons. II. 4-48 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA lior ecclesiasticus condonat aliquas Missas seu manuales seu fundatas quae celebrandae erant et celebratae non fuerunt. Legitimus superior qui hanc absolutionem concedere potest, est unus Romanus Pontifex qui supplet ex thesauro Eccle­ siae, ut expresse tradunt Urbanus VIII et innocentius XII in cit. const. Nuper (Allegat. Ill, § i?). Ceterum in genere immutatio piae voluntatis fidelium seu viventium seu defunc­ torum, acceptatae per quasi contractum, fieri non potest nisi a suprema ecclesiastica auctoritate ; quod supponit etiam Cone. Trid., sess. XXI/, cap. 17, de ref. (n. 618). In unico casu episcopus poterit hanc absolutionem ex justa causa concedere, nempe si fideles oblatores vel fundatores hanc potestatem ei fecerint. Porro S. Sedes absolutionem conce­ dit per organum S. Poenitentiariae, nonnumquam per S. C. C., frequentius per S. C. Fabricae S. Petri. 614. Innocentius XII, /. c., § 25, docet, si quis, sub ma­ litiosa spe absolutionis obtinendae, Missarum celebrationem praetermiserit, absolutionem a Sede Apostolica concessam nullimode suffragari. Pariter S. Sedes absolutionem numquam concedit, si reditus habeantur pro Missarum praete­ ritarum celebratione. Igitur haec absolutio conceditur, si ex una parte Missae celebratae non fuerunt absque culpa illorum qui eas celebrare debebant, et ex alia tantus redi­ tus non superest ut omissionibus praeteritis suppleri,valeat. ita, e. g., S. C.C. absolutionem concedendam esse rata est in Firmana, 2/ Nov. 1761 ; Messan., 16 Maii 1778; Anconitan., 20 Apr. 1782; Melevitan., 20 Dec. 1788, etc., quia Missarum celebratio praetermissa fuerat in bona fide. Item, si Missae celebratae non fuerant ob inopiam etiam relativam tantum, saepius preces pro absolutione admitten­ das esse decrevit, ut in Trarien., 22 Nov. 1738, aliisque plena manu relatis in Vercellen. Oner., 15 Dec. 1792. Aliquando absolutionem etiam induisit legatario qui magno aere alieno gravabatur, ut in Romana Commut. vol., 27 Fcbr. 1734 ; Romana Red., 2 Maii 1818; Januen., 22 Junii 1822. E contrario censuit absolutionem pro prae­ terito et reductionem pro futuro esse denegandam in Mediolanen., 7 Apr. et / Sept. 1731, ubi onus Missarum per CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 449 transactionem fixum erat et bona propter alienationem fac­ tam diminuta. 615. S. Sedes, Missarum non celebratarum condonatio­ nem concedens, imponit semper salutarem aliquam poeni­ tentiam et praesertim onus celebrandi aliquem Missarum numerum. Maxime si absolutionem elargitur S. C. Fabricae S. Petri, quin celebratio harum Missarum relinquatur con­ scientiae petentis absolutionem, nonnumquam exigitur ali­ qua pecuniae summa pro facti circumstantiis et pro praeter­ misso sacrificiorum numero, quae compositio appellatur ; et hac pecuniae summa deinde capcllani Missas in Basilica Vaticana celebrant. 616. Non raro Sedes Apostolica episcopis aut superio­ ribus regularibus indultum concedit absolvendi et reducendi Missas. Vide in Concilio Romano an. 1725, lit. XV, cap. VIII. Formula hujus induiti est tenoris sequentis : « SSmus B. N.. audita relatione infrascripti Secretarii S. C. C.. episcopi oratoris precibus benigne annuens, facultatem eidem im­ pertitus est infra triennium proximum tantum absolvendi vere pauperes (1) super praeteritis omissionibus adimplementi onerum Missarum perpetuarum dumtaxat. (2 , in­ juncta singulis ex eisdem enuntiata absolutione, indigenti­ bus, juxtalocorum, personarum ettemporum circumstantias ac quantitatem Missarum omissarum, aliqua celebratione pro nna vice nonnullorum sacrorum in suffragium anima­ rum testatorum applicandorum, pro quibus Missae erant celebrandae celebrataeque non fuerunt, et aliquo pio opere per modum suffragii, ut supra, itidem applicandi. Quo vero ad futurum, facultatem similiter tribuit episcopo oratori, ut, dicto perdurante triennio, praefata Missarum perpetua­ rum onera, dummodo alias reducta non fuerint, ad tramites indulti Benedicti XIII in postrema Romana synodo impressi illiusque forma ac tenore in omnibus adamussim serva(1) Sive absolute, qui scilicet bonis carent ita ut laboro manuum vel animi facultatibus aliquam industriam exercere debeant ad vitam tra­ ducendam ; sive relative, qui nempe bona possident, sed insufficientia, habita ratione eorum status. (2) Proinde episcopus indultarius condonare non potest Missas manua­ les et nec Missas fundatas, sed temporales. 20 450 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA lis (1), pro suo arbitrio ct prudentia gratis reducere ac mo­ derari possit et valeat ». 617. Reductione Missarum prospicitur futuro ; per eam scilicet conceditur ut in posterum non omnes Missae funda­ tae quae celebrandae forent, celebrentur. Diximus non omnes Missae fundatae ; nam si agitur de Missis manuali­ bus, quarum celebratio neglecta fuit, locum habere non potest reductio, sed solum condonatio, de qua supra (2). 618. Cone. Trid., sess. ΧΑΨ, cap. IV, de ref., tribuit episcopis, abbatibus, et generalibus Ordinum potestatem in synodo dioecesanaaut in capitulis generalibus, circa Missas fundatas in ecclesiis, statuendi quidquid magis ad Dei ho­ norem et cultum atque ecclesiarum utilitatem viderint ex­ pedire, ita tamen ut corum semper defunctorum comme­ moratio fiat, qui pro suarum animarum salute legata ad pios usus reliquerunt ; proinde tribuit etiam potestatem onera Missarum fundatarum reducendi.At S. C. C., apud Benedictum XIV, l. c., η. i8, postea declaravit « potesta­ tem reducendi onera Missarum tributam episcopis ex de­ creto cap. IV, sess., ΑΆΓ, de ref., intclligi tantum de prima synodo post idem Concilium celebrata ac de oneribus Missarum celebrandarum ante idem Concilium impositis ». Idem Concilium, sess. XXII, cap. VI, de ref., statuit: « In commutationibus ultimarum voluntatum, quae non­ nisi ex justa et necessaria causa fieri debent, episcopi, tam­ quam delegati Sedis Apostolicae, summarie et extrajudicialiter cognoscant, nihil in precibus, tacita veritate vel sug­ gesta falsitate, fuisse narratum, priusquam commutationes praedictae execution! demandentur ». Nonnulli putaverunt episcopos ex his Tridevtini verbis posse defunctorum volun­ tates commutare ; sed perperam, imo potius contrarium ex relatis verbis eruitur, quae supponunt preces pro commu­ tatione oblatas fuisse non episcopis, sed Sedi Apostolicae c r I (Ij Hoc indultum Benedicti XIII proprie editum est pro superioribus regularibus et multas habet clausulas quae episcopis accommodari ne­ queunt ; clausulae quas episcopus servare debet, in relata formula con­ tinentur. (2) Benedictus XIV, l. c., n. 29. 451 ct fuisse admissas; ac exigunt, ut, antequam exeeutioni de­ mandentur, episcopus inquirat de eorum obreptione vel subreptione et de causae necessitate. Igitur dicendum Mis­ sarum reductionem, siculi condonationem, excedere ordi­ nariam episcoporum potestatem, et unice reservari Sedi Apostolicae, quae supplet ex thesauro Ecclesiae; quod ex­ presse etiam tradunt Urbanus VIII et Innocentius XII (Allegat. III, § 5) ; et licet S. Sedes hac potestate non utatur nisi ex justa ct necessaria causa, uti Tridentinum praeci­ pit, tamen reductio Missarum aliter facta, illicita quidem, sed valida foret (I). In uno casu episcopus ad Missarum reductionem procedere potest, nempe si ipsemet fundator hanc potestatem eidem reservaverit. 619. Sedes Aposlolica potestatem Missas reducendi quan­ doque episcopis ac superioribus regularibus committit : for­ mulam hujus indulti habes n. 676*. Benedictus XI V,Z.c.,n. 22, docet indultum pro Missarum reductione non protendi ad reliqua pia legata aliasque pias dispositiones, e. g., elee­ mosynam pauperibus distribuendi, aut inopes virgines do­ tandi, cum facultas ad certas res data ad alias diversi gene­ ris extendi nequeat. Quod si in induito addatur clausula, comprehendens Missas et alia pia opera, potius alia pia opera reducenda forent quam Missae, quia, nisi aliud con­ stet, talis praesumitur fuisse intentio fundatoris (2). Prae­ terea licet indultum complectatur Missas fundatas cujuscumque speciei, etiam anniversaria et Missas solemnes et cum cantu celebrandas, tamen non complectitur Missas, quarum celebrationi institutum ecclesiasticum sese ob­ strinxit per contractum ; hoc enim in casu coram judice or­ dinario agendum est, ut cognoscat num contractus ob imCAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE (1 Benedictus XIV per const. Paternae sollicitudinis, an. 1149, concessit Fratribus Minimis S. Francisci a Paula ut onera perpetua Missarum in eoruin ecclesiis ultra quinquaginta annos non durarent, quo tempore elapso pii benefactores p.ulieipes essent sacrificiorum quae in universo Ordine pro benefactoribus in genere offeruntur. Sed Ponti­ fex exigit ut de hoc certiores fierent quicumque constituissent onera perpetua Missarum religiosis ipsius Ordinis demandare, ita ut ipsorum fundatorum consensus haberetur. (2) Benedictus XIV, /. c., n. S3·, Fugnanus, in conun.cap. Ex parte, De constitutionibus, n. 34. II 452 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA minutionem redituum sit rescindendus vel saltem ad justi et aequi normas redigendus (i). lias normas ipsa S. Sedes observare solet, quando Missarum reductionem directe elar­ gitur. Ceterum episcopus hoc induito uti potest etiam pro reducendis Missarum oneribus quae ad regulares pertinent in sua dioecesi commorantibus. 620. Causas ob quas fas est Missarum reductionem ag­ gredi, plerumque,imo fortasse semper,suppeditat decremen­ tum redituum, qui fuerant pro onerum implemento assignati, et aliquando adaucta per episcopos in suis synodis Missarum eleemosyna, ita ut jam non reperiantur sacerdotes qui Mis­ sarum oneribus satisfacere velint ; et hanc causam indicavit etiam Cone. Trid., sess. Λ’.ΥΚ, cap. IV, de ref. At hoc etiam in casu, antequam Missae reducantur, inspiciendum est num, juxta fundatoris voluntatem, adsit quisquam qui supplere teneatur id quod deest; si enim aliquis hac obliga­ tione adstringitur, hic cogi debet ad suae obligationis im­ plementum, et fundatoris voluntas sarta tectaque servari debet. Hinc, e. g., quando universa haeredi tas Missarum onere gravatur, minime prodest haeredi fundi adsignatio, vel solutio alicujus pecuniae summae, quam ultro instituto ecclesiastico legatario fecerit, si progressu temporis ejusdem fundi aut pecuniae fructus oneri sustinendo impares evase­ rint, utcensuit S. C. C.in Romana, lied. on. Miss., 18 Apr. 1733. Idem dicatur si testator haeredi mandaverit ut insti­ tuto ecclesiastico legatario tot fructus praestare debeat, quot satis sint pro Missarum celebratione. Quod si testator onus Missarum et fundum pro illius adimplcmento simul desi­ gnavit, adhuc videndum num fundi designatio facta fuerit demonstrative tantum, vel etiam tarative. Facta est laxa­ tive, si testator incipit a designatione fundi et deinde ex­ primit Missarum onus : e. g. : Lego ecclesiae fundum 4 cum onere celebrandi quotannis decem Missas \ quo in casu, fundo evicto, vel reditibus imminutis, vel aucta sy­ nodal*! taxa, haeres ad nihil tenetur, ac proinde superior Missarum reductionem petere poterit. Facta autem est de(!) Benedicius XIV, l. c., n. 35 ; Lucidi, l. c., n. 101. CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 453 monstralive tantum, si, e contrario, testator incipit ab onere Missarum et deinde fundum designat ; e. g. : Haeres celebrare faciat quotannis decem Missas, pro quibus ipsi /eyo fandum /i ; quo in casu haeres cogendus est ad sup­ plendum quod deest. Tandem si testator hoc unum haeredi jussit, ut instituto ecclesiastico tradat fundum A pro Mis­ sarum onere, haeres, tradito fundo, plene liberatur; de qua re Benedictus XIV, l. c.,n. 33· 621. Tandem ad Missarum translationem quod attinet, per hanc conceditur ut Missae quae determinato tempore et loco celebrandae erant, alio tempore et loco celebrentur ; sed plerumque haec translatio respicere solet unam loci cir­ cumstantiam. Quod attinet ad temporis translationem, si onus cele­ brandi urget in determinatis diebus juxta ea quae diximus n. 5!)!, episcopus permittere nequit ut in aliis diebus adimpleatur. Hinc in Neritonen., /7 Nov.1657 (n. 1851), cum Neritonenses canonici supplicavissent cis indulgeri ut anniversaria defunctorum, prout hactenus ex permissione episcoporum egerant, possent in posterum feriis secundis cujuslibet hebdomadae, licet a testatoribus certis diebus assignata, absolvere; S. R. C. reposuit : « Tuta conscientia nullatenus potuisse nec posse hujusmodi consuetudinem inducere et retinere». Igitur pro hac translatione ad Sedem Aposlolicam recurrendum erit. Quod spectat vero ad translationem loci. Missae manuales quae in sanctuariis cumulantur, servatis his quae diximus n. 5 76sequ.,alibi celebrari possunt sine nlliuspermissione.cuin habeatur oblatorum consensus.Quod si tabella.monens fide­ les de Missarum celebratione in alia ecclesia facienda, appo­ sita non fuerit, nonnulli putant episcopum sua ordinaria po­ testate permittere posse, ut Missae quae in sanctuario celebra­ ri nequeunt, alibi celebrentur (1). Missas fundatas in aliqua ecclesia vel altari episcopus ad aliam ecclesiam vel altare transferre jure proprio potest, in primis si fundator id eidem permittit ; deinde si ecclesia vetustate vel alias collapsa est et ob omnium inopiam instaurari nequit, ex Cone. Trid., (1) Gennari, Consultationi, elc.,p. II, cons.\II. TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA I G .·*· ύ «Μ ed C’ er Γ w I G t. sess. XXI, cap. VII, de ref., cujus verba habes η. 131. Praetor hos casus, Missarum translatio Sedi Apostolicae re­ servatur, cum immutationem piae fidelium voluntatissecumferat; et S.C.C. non semel, e. g., in Ariminen., 14 Mart, et 13 Jun. 1731 ; in Casalen., 'Ji Sept. 1718, etc., im­ probavit translationem ab episcopo peractam, licet ob gra­ ves causas. Haec translatio facilius a Sede Apostolica obli­ netur, si constat fundatorem respexisse tantum animae suae suffragium, quia sacrificium, in quocumque loco oblatum, aeque prodest; sed difficilius conceditur, si constat funda­ torem respexisse etiam locum, sive ut populus Missam ha­ beret singulis hebdomadis, sive ob specialem affectionem erga illam ecclesiam, e. g., quia ibi est sepulchrum suae familiae, aut colitur Sanctus, cujus nomen defert, etc. Causa autem propter quam haec translatio conceditur, unica est, scilicet si Missae in illa ecclesia vel altari, ob sacerdotum defectum,celebrari nequeunt. Hinc si agitur de legatis cujus reditus, juxta leges fundationis, augeri possunt, haec trans­ latio concedi non solet, quia, auctis reditibus, etiam sacer­ dotes pro Missarum celebratione inveniri facilius poterunt. Missae non transferuntur nisi ad aliam ecclesiam aliudvc altare, sed intra ejusdem dioecesis lines praecipitur ut in priori ecclesia vel altari tot Missae celebrentur, quot cele­ brari possunt, praesertim diebus festis; et tandem transla­ tionem oneris secumferre translationem bonorum, evidens est. Episcopus vel superior regularis invigilare debet ut haec omnia accurate serventur ; et eadem prae oculis ha­ bere, si indultum transferendi Missas obtinuit, quod ad triennium concedi solet; et etiam translatio ab indultario concessa, temporanea debet esse. Ceterum haec in ipsa indulti formula praecipiuntur. III De applicatione debita ratione beneficii. 622. Pius beneficii fundator non raro in fundationis ta­ bulis praecipit, ut beneliciatus Missam celebret et applicet vel quotidie vel aliquibus tantum diebus, et quandoque etiam CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 455 circumstantias in hac celebratione servandas determinat. Beneficiatum debere in omnibus fundatoris voluntatem adimplere, evidens est ; et de hac obligatione repetantur ea quae supra disputavimus n. 58 f sequ. 623. Unica quaestio quae hac de re occurrit, est num beneficiatus, obligatus ad quotidianam Missae celebratio­ nem, possit aliquando eam interrumpere. Praemittimus de­ cretalem Alexandri 111 in cap.f /, De praebendis, ad prae­ positum et capitulum Insulen. : « Significatum est Nobis quod cuidam sacerdoti praebendam unam in ecclesia vestra communi voluntate dedistis, ita quod Missam de S. Maria (nisi corporis infirmitate gravatus sit) debeat quotidie cele­ brare, et ecclesiam vestram, nonnisi communi tam praepositi quam capituli assensu, possit dimittere, vel cuiquam prae­ bendae illius anniversarium delegare. Quam siquidem in­ stitutionem eatenus confirmamus, ut praedictus sacerdos, nisi infirmitate corporis fuerit impeditus, assidue debeat ob­ sequium suum impendere ecclesiae memoratae, et quanto frequentius potest (salva honestate sua et debita devotione), Missarum solemnia celebrare, nec sibi liceat hoc illi sub­ trahere sive causa voluptatis, sive se ad aliam ecclesiam transferendo ». 624. Jamvcro in primis applicare debes ea quae dixi­ mus n. 593. Praeterea si in tabulis fundationis beneficii imponitur onus Missae quotidianae, sed non dicitur beneiiciatum debere ipsam celebrare per seipsum \ vel di­ citur debere ipsam celebrare per seipsum, sed additur quod si per seipsum non possit celebrare, faciat celebrare per alium, hoc onus reale vel exclusive vel principaliter exacte implendum est, ita ut si ipse beneficiatus aliquando vel non potest vel non vult Missam celebrare, debeat manuale sti­ pendium praebere alteri sacerdoti qui loco ipsius celebret. Huc spectat responsio S. C. C. data dic $4 Febr. i 87 f. Nam Joseph Gallinotli suo testamento haeredem reliquit confrater­ nitatem SSmi Rosarii cum onere nominandi capellanum qui celebraret quotidianam Missam in suffragium animae suae, assignata eidem capellano, praeter habitationem, annua pensione libellarum 800, addens : « Quando capcllanus no- 4.’)G TRACTATOS CANONICOS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA minatus pro tempore non poterit celebrare dictam Missam quotidianam, sodalitium haeres eam celebrare facere debe­ bit per quem malit cum eleemosyna obolorum 20 pro una­ quaque Missa usque dum dictus capellanus nominatus sit in statu per se satisfaciendi : quae quidem eleemosyna deducenda erit ex dictis libellis 800 eidem assignatis ». In vim hujus clausulae, quoties capellanus praetermittebat, quacumque demum de causa, Missae celebrationem, soda­ litium eleemosynam ex ejus pensione detractam dabat alteri sacerdoti qui celebrabat. Cum vero capellanus contenderet se posse praetermittere Missae celebrationem non solum ob causam infirmitatis, sed etiam ob causam devotionis, e. g., ob spiritualia exercitia in aliqua religiosa domo peragenda, quin sodalitium ratam pensionis partem subtrahere posset, proposita fuere S.C.C. sequentia dubia.·« l°Anadministratio sodalitatis SSmi Rosarii in vim testamenti Gallinotti jure pro­ vidit Missae pro omnibus diebus in quibuscapellanus exerci­ tiis spiritualibus vacavit in casu ? Et quatenus affirmative: 2° An idem servandum sit quando idem capellanus aegrotat, vel quocumque alio impedimento detinetur in casu ». S. C. reposuit: « Adtum et 2um : Affirmative ». Vide etiam ejus­ dem S. C. responsionem in Collensi, 18 Sept. 1683, ad 6‘",n {n. sequ. ). 625. E contrario, si in tabulis fundationis beneficii onus Missam quotidie celebrandi per seipsum imponitur pure et simpliciterbeneficiato,hoconuspersonale ex praesumpta fun­ datoris vel testatoris voluntate admittit aequitatem canoni­ cam. ut patet excit. cap.11 .Depraebendis, itautbeneliciatus possit aliquando Missae celebrationem interrumpere, quin obligetur Missam per alium celebrare. Accedunt responsa S. C. C. in Collensi, 18 Sept.1683. Nam propositis dubiis: « 1° An sacerdotes, obligati ratione beneficii, capellaniae, legali, aut stipendii celebrare quotidie Missam per se ipsos possint aliquando a celebratione vacare ; « 2° Quando et quoties a dictacelebrationc vacare possint; « 3° An diebus licitae vacationis possint Missam pro se ipsis vel aliis, praeterquam pro fundatoribus, celebrare ? Et quatenus affirmative : CAPIT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 457 « /i° An pro aliis celebrando possint stipendium pro hu­ jusmodi celebratione recipere ; « ύ'Άη illis diebus quibus licite vacant a celebratione, te­ neantur Missam ab aliis celebrari facere juxta intentionem fundatorum ; « 6° An sacerdotes, ut supra, obligati celebrare Missam quotidie, absque tamen onere celebrandi perse ipsos, pos­ sint aliquando a celebratione vacare » ; S. C. respondit : « Ad et 2um : Affirmative. « Ad 3um, Zium, 6um : Negative. « Ad 5,,m : Dilata ». Deinde vero dic /S Nov. 1683, ad 5U,U reposuit : « Dabitur resolutio in casibus particula­ ribus ». 626. Eadem S. C. alias declaravit pro nonnullis casibus quot diebus bencficiatus abstinere possit a celebratione, quin teneatur alium substituere. Scilicet distinguendum est inter varias intermissionis causas. Quod attinet ad celebrationis intermissionem ratione infirmitatis, patet beneiiciatum seu capellanum posse celebrationem praetermittere, donec per­ duret infirmitas, et S. C., in Romana, Celebrationis Mis­ sarum, 4 Junii 1689 et /7 Nov. 1695, censuit capella­ num infirmum non teneri per alium celebrare, si ejus in­ firmitas quindecim tantum dierum spatio perduret ; et licet alii id ad unum mensem vel etiam ad duos exten­ dant apud S. Alphonsum, ΓΖ, n. 333, tamen sententiam S. C. in praxi sequi debemus. Quod si beneficiatus ob aliquam infirmitatem redditus esset omnino impotens et aliunde non haberet unde viveret ac ordinatus fuisset ad titulum beneficii seu capellaniae, tunc, durante impotentia, non teneri per alium satisfacere, declaravit eadem S. C. in Pistor ion., 5 Febr, 1650, et in Patavina, 21 Apr. 1655. Quod autem spectat causam honestatis et devotionis, non habemus S. C. declarationes, sed ex communi sententia sacerdos potest abstinere una vice singulismensibus ; imo plures et graves doctores apud S. Alphonsum, 17, n. 332, admittunt posse abstinere etiam una vice singulis hebdomadis, quod ob solidas rationes displicet Giraldi, ■ » M J.ïS TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA Expositio Juris Pontificiiy p. /, sect. 366. Ex respon­ sione autem negativa ad 3""' in cit. Collensi apparet sa­ cerdotem in diebus licitae vacationis non posse pro se vel pro aliis, e. g., pro valde sibi conjuncto, vel carissimo amico, aut benefactore, applicare, et contraria doctrina plu­ rium cum S. Alphonso, /. c., non est probabilis ; nisi forte in die commemorationis omnium defunctorum (n. 593 . 627. Praeterea ratione beneficii in omnibus capitulis Missa convenlualis quae singulis diebus canitur a clero, de­ bet pro benefactoribus in genere applicari ; « eodem pror­ sus modo quo Missam parochialem ab iis qui curam ani­ marum gerunt, pro populo sibi commisso singulis saltem diebus festis de praecepto applicari debere superius decla­ ravimus ». Benedictus XIV, in const. Cum semper oblatas, n. //(1\ Differentia est quod obligatio applicandi singulis diebus festis Missam pro populo est ex jure divino-ecclesiastico et ex virtute justitiae, si cura animarum beneficio adnexa est ; obligatio autem applicandi Missam convenlualem pro benefactoribus in genere est. ex jure tantum eccle­ siastico et ex virtute justitiae. Hanc autem obligationem plures desumunt ex cap. if, De celebratione Missarum, sed rite animadvertit Fagnanns, /. c., n. $0, nil certi in hac materia affirmari posse ex hoc textu ob varietatem lectura­ rum. \i cum Missa convenlualis sit praecipua pars divini of­ ficii, jura quae tradunt obligationem capitulorum persol­ vendi quotidie divinum officium, etiam Missae convenlualis celebrationem comprehendunt; et hanc Missam convenlualem applicandam esse pro benefactoribus in genere, ex con­ stitutionibus Romanorum Pontificum el declarationibusSS. CC. RR. adeo constat, ut nullum dubium esse possit. 628. Origo hujus obligationis haec est. In singulis ec­ clesiis olim servabatur series accurata omnium et singulorum, (piorum liberalitate ecclesia aucta fuerat, eorumque nomina sacris dy plicis (sic enim vocabantur) ideo consignata erant, uteorumdem recordatio nunquam interiret utquepro (I) Hanc constitutionem quae · brt r / » I 641. Aliquando sacerdos Missae applicationem debet ex promissione simplici, unilaterali ; aliquando ex tali promis­ sione quae naturam habet contractus bilateralis. De utro­ que casu singillatim. 642. Ad primum quod attinet, si sacerdos Missae appli­ cationem fideli acceptanti liberaliter promisit, saepe ad Mis­ sae applicationem proprie dicta obligatione non tenetur, quia his promissionibus saepe non intendimus veram assu­ mere obligationem, sed tantum benevolum animum osten­ dere. Proinde sacerdos, applicationem praetermittens, nec leve peccatum committit (2). Quod si sacerdos veram pro­ missionem obligantem in conscientia facere voluit, tenetur ex virtute fidelitatis stare promissis. Verum simplex hujus­ modi promissio parse non obligat sub gravi; hinc sacerdos, Missam non applicans, per se peccat leviter tantum (3). Diximus per se, quia peccatum foret grave in tribus se­ quentibus casibus : 1° si sacerdos voluit promissione se obligare ex justitia sub gravi ; 2° si Missam promisit Deo, seu Missae applicationem, voto emisso, debet ex virtute religionis; 3°si ei qui Missam celebrare tenetur sub gravi, c. g., ratione voti, recepti stipendii, etc., Missam promisit, ut eum ab obligatione liberaret ; hoc enim in casu sacerdos, promissionem non implens, frustrat adimplementum gravis obligationis. 643. Quaeritur num sacerdos (pii pluribus Missam libe­ raliter promittit, ab omnibus hisce gratuitis obligationibus liberetur per unius Missae applicationem. Si expresse pro­ misit singulis Missam distinctam, certe non liberatur. Si (1) Ballerini ad Gury, 11, n. 252. (2) Gury, 27, n. 370. (3) D Annibale, HI, § 190, not. 19; S. Alphonsus, VI, n. 311, Quaer. IV. CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 469 expresse promisit omnibus unicam Missam, certe liberatur. Tandem in dubio quonam modo Missam promiserit, aut si Missam promittens non cogitavit de distincta vel unica Missa, pariter liberatur, quia in dubio liberalis promissio ita est intelligenda, ut sit promittenti quam minime onerosa,ex l. 99 ff., De verb, signif. Sed hoc in casu potestne sacerdos eamdem Missam applicare pro promissario juxta promissionem et pro fideli praebente stipendium,etc.? Certe per hanc ap­ plicationem non satisfacit obligationi justitiae erga fidelem; sed satisfacit obligationi fidelitatis erga promissarium, quia probabiliter tantum promissario solvit, quantum promisit ; atqui pro obligatione quae non est e.x justitia, aequalitatem exigente, satis est adimplementum probabile (n. 493 imo satisfacit et obligationi justitiae erga fidelem, ut putamus, si pro fideli applicat intentione prima, pro promissario in­ tentione secunda (n. 49i). Demum si sacerdos unum tan­ tum Missae fructum, non autem integram applicationem, promittere intendit, poterit alios fructus cui voluerit appli­ care. 644. Alter casus verificatur, quando sacerdos nomen dedit piae sacerdotum associationi, cujus statuta praecipiunt ut pro socio defuncto Missa a sociis viventibus applicetur. Eae piae associationes frequentissimae sunt : et socii viven­ tes non ex sola fidelitate, sed ex justitia ratione quasi-contractus tenentur pro socio defuncto Missam applicare, ha­ bentes vicissim post mortem a sociis viventibus Missae applicationem. Igitur huic obligationi ea omnia applicanda sunt, quae supra diximus do aliis obligationibus ex justitia; sed, ni fallimur, sociis non fuit intentio sese obligandi sub gravi, et ideo, Missae applicationem omittentes, non viden­ tur graviter peccare. SC1IOL1ON DE MINISTRO INSERVIENTE ET RESPONDENTE AC DE PRESBYTERO ASSISTENTE. 645. Antiquitus in qualibet Missa, clericis et praeser­ tim diaconis sacerdoti inservientibus, ipsi fideles Missae assistentes sacerdoti respondebant; cujus disciplinae vesti- 470 TRACTATUS CANONICÜS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA gia habemus in Missa cum cantu celebrata. Deinde ad evi­ tandam confusionem statutum est ut in Missa privata unus nomine omnium fidelium ministraret et responderet. Pos­ tea monachi sacerdotes Missas solitarias introduxerunt, quas scilicet solus sacerdos, ministrante ac praesente ne­ mine. celebrabat, eosque saeculares sacerdotes imitati sunt. Eas sacri canones prohibuerunt, quod praesertim absurdum esset in ea sacerdotem dicere : Dominus vobiscum, Sursum corda, Gratias agamus, Oremus (1). Haec ratio gravis non est, sed canonica prohibitio mansit. 646. Igitur hodie ex una parte vetitum est Missam cele­ brare sino ullo ministro respondente et inserviente. Haec prohibitio habetur in cap. 6, De /iliis presbyterorum : « Non solus sacerdos Missarum solemnia vel alia divina officia potest sine ministri suffragio celebrare ». Et Rubricae Missalis, De defectibus in celebratione Missae occurrentibus, § X, inter alios defectus enumerant: « Si non adsit, clericus vel alius deserviens in Missa, vel adsit qui deser­ vire non debet, ut mulier ». Quamquam vero haec prohi­ bitio per se gravis sit, tamen ab ea excusat gravis necessitas, e. g., ne infirmus careat viatico, aut populus Missa in die festo de praecepto (2) ; imo juxta nonnullos etiam ut ipse sacerdos Missam audiat in die festo de praecepto. Pariter incepta Missa, maxime post oblationem, potest celebrans pergere sine ministro, si hic abscesserit, brevi non re­ versurus. Tandem posse ab hac prohibitione Romanum Pontificem dispensare non est dubium. Inter facultates quae omnibus Vicariis Apostolicis Societatis Missionum ad Exteros concedere solet S. Sedes ad quindennium, communicabiles,quas vide in Collectanea Par isiensi.9n. 23,ha.ee etiam recensetur. Quando sacerdos sine ministro celebrat sive ex induito, sive ex justa causa sine induito, ipse sibi et ministrat et respondet, quin tamen bis recitet Confiteor. Nam proposito dubio in Brien., 4 Sept. 4875 (η. 5627): « 1° Si sacerdos celebrat sine ministro, debetne bis dicere (i) Devoti, Inst. Can., vol. IJ, § LXI. (2j S. Alphonsus. VI, n. 391 ; De Lugo, De sacram. Euchar., disp. XX. n. 103 ; Benedictus XIV, De sacros. Missae sacrif., lib. Ill, cap. VII, n. 3, qui tamen primum tantum necessitatis casum recenset. ■ CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 471 Confiteor ante introitum »; S. R. C. reposuit : « Adi""’: Negative ». 647. Ex alia autem parte sufficit unus minister respon­ dens etinserviens. Nimirum in .Missa quidem solemni plures sunt qui ministrant et respondent, nempe diaconus, subdiaconus aliique. Et de Missa solernni communiter inlelligitur can. 61, dist. /, De consecrat., in Decreto; « Hoc quoque statutum est ut nullus presbyterorum Missarum solemnia celebrare praesumat, nisi duobus praesentibus sibique respondentibus ipse tertius habeatur, quia cum plu­ raliter abeo dicitur ; Dominus vobiscum, et illud in secretis : Orale pro me, aptissime convenit ut ipsius respondeatur salutationi ». Celerum hic canon quia Gratiano tribuitur Soteri Papae, est apocryphus. In Missa \ero parochiali vel simili in diebus solemnioribus et in Missa quae celebratur loco solemnis atque cantatae, occasioni* realis atque usitatae celebritatis et solemnitatis, tolerari possunt duo ministri inservientes, servatis ordinationibus S. R. C. in Tuden.,ad 1 1um et /2«m (n.sequ.). Tandem in aliis Missis stricte pri­ vatis unus debet esse minister ejusque officium in duos dividi non debet; sed possunt duo clerici substinerc intortitia, servata tamen forma rubricae Missalis pro Missa so­ lemni, § 17//, n. 8. Ita expresse S. R. C. in Molinen., 1^ Sept. 1857, ad7um et 8um (n. 5251). 648. Minister debet respondere et ministrare. Celebrans non faciat scrupulum si minister male pronuntiat, nec facile corrigat errores, ne turbet seipsum vel circumstantes vel ordinem Missae ; sed suppleat tacite omissa a ministro. Advertit vero De Lugo, /. c., minorem necessitatem suffi­ cere ad celebrandum cum ministro nesciente respondere, quam sine ministro, praesertim cum in cit. cap. 6, De fi­ liis presbyterorum, exigatur ministri suffragium, quod videtur ministerium praesertim indicare. In quonam con­ sistat hoc ministerium inservientis in Missa, nemo ignorat. In Tmlen., 7 Sepi. 1816 (n./|526), propositis dubiis: « 11" An in Missis privatis permitti possit ministro ape­ rire Missale ; 12° An in iisdem Missis privatis permitti pos­ sit ministro, si fuerit sacerdos, vel diaconus, sive subdiaconus, ut praeparet calicem et ipsum extergat in fine post 472 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA ablutiones, sicut in Missa solemni » ; S. R. C. reposuit : « Ad I l"m: Negative, et serventur Rubricae. Ad 12""' : Ut ad proximum ». Ei in Societatis Jesu, / ! Maii 1878 (n. 5728), ad dubium : « 20° An minister Missae privatae possit quae­ rere varias partes Missae, saltem Communionem, in Missali pro commoditate sacerdotis » ; eadem S. C. reposuit : «Ad 20®": Negative, et serventur rubricae». Id verum est etiam de canonicis ecclesiae calhedralis, vicariis generali­ bus, protonotariis apostolieis.abbatibus aliisque usum pon­ tificalium habentibus, qui in sacro privatim faciendo ab aliis simplicibus praesby teris non distinguuntur. Hinc in Asculana, 27 Maii /788 (η. ά/ί3/|), ad dubium : « 1° An liceat canonicis in Missis privatis tam intra quam extra cathedralem uti opera inservientis Missae tam pro delatione calicis ad altare et illius reportatione ad sacristiam, quam pro substinendo Missale, indicando orationes, et porrigendo patenam cum hostia, tergendo calicem eumque postea cum velo instruendo in casu »; S. R. C. reposuit : « Ad l"n': Negative ». Vide etiam ejusdem S. C. responsionem in Dubiorum, 4 Jun. /8/7, ad ό*""1 (n. /|536), et in alia Jxazlana, 11 Dec. 1888, ad (n. 5955), et alias saepe. 649. Minister qui inservit Missae, nequit esse foemina, promi rubrica citata n. 6/6 expresse indicat. In primis certum est apud omnes velitum sub gravi esse, ne foemina, etiam sanctimonialis, ministret altari. Id semper in Ecclesia receptum fuit, et, aliis juribus omissis, traditur expresse in cap. /, De cohabilatione clericorum et mulierum : « Prohibendum quoque est, ut nulla foemina ad altari* prae­ sumat accedere, aut presbytero ministrari*, aut infra can­ cellos stare sive sedere ». Eliam pro Ecclesia Orientali haec prohibitio urget, nam Benedictus XIV, in const. Etsi pas­ toralia, VII Kal. Julii 1742, § VI, n.ull., haec habet: « Mulieres autem servire ad altare non audeant, sed ab illius ministerio repellantur omnino ». In casu gravis neces­ sitatis, e. g., ne infirmus eareat viatico, aut populus Missa die festo, sacerdos licite potest Missam celebrare sine mi­ nistro ; non vero adhibere foeminam ministrantem (1). (t) S. Alphonsus, VI, n.392 ; De Lugo, De sacram. Eucharist., disp. CAPUT IV. ---- DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE Quaeritur utrum foemina, praesertim sanctimonialis, quin ministret, possit de longe respondere sacerdoti qui sibimet ministrat ? In Veronen., 27 Aug. 1836 (n./i782), proposito dubio : « 10° Potestne sacerdos, omnibus sibi prius com­ mode dispositis quae ad sacrificium occurrere possunt, ne mulieres inserviant altari, uti ministerio mulieris tantum pro responsis » ; S. R. C. reposuit: « Ad 10um : Affirma­ tive, urgente necessitate ». Deinde in Cadurcen., 4 Aug. 1893, ut determinaretur quandonam haec necessitas verilicetur, Vicarius Generalis Cadurcensis exposuit eidem S. C. : « Ob temporum nequitiam saepe contingit ut non­ nisi difficillime habeatur minister qui Missae inserviat, ita ut sacerdoti sacro abstinendum sit, nisi ministerio mulieris utatur. Cum vero dubitetur utrum hoc in casu vera adsit necessitas de qua in decreto S. R. C. diei 26' Aug. 1836. hinc quaeritur : an urgens dici possit necessitas in casu quo sacerdos sacrosanctum Missae sacrificium celebrare non po­ test. quod minime necessarium est neque ad sacramentum pro infirmo conficiendum, nec ad praeceptum implendum ». S. C. reposuit: « Negative ». Cum vero post hanc respon­ sionem nova quaesita hac de re fuerint S. C. proposita, haec ad eumdein Vicarium Generalem sequentem dedit epistolam die 12 Jan. 1894: « Novit amplitudo tua. quod dubio ab ipsamet proposito circa mulieris ministerium in Missa, S. R. C. negative rescribendum censuit die quarta Augusti anno superiore. Cum inde hac de read eamdem nonnulla quaesita pervenerint, idem Sacrum Concilium nova in iisdem allata rationum momenta statuit perpen­ denda, atque inierim praefati diei rescriptum non esse execution! mandandum ». Igitur seposito inierim rescripto diei 4 Aug. 1893,donec S. R. C. mentem suam non ape­ ruerit, nos possumus in hac quaestione sequi probatorum auctorum doctrinam, quae sequens est. Certe si Missa ne­ cessaria sit ne infirmuseareat viatico aut populus Missa die festo, verificatur necessitas permittens mulieri, praesertim sanctimoniali, respondere. Sed adhuc minor necessitas suf­ ficit. Nam S. Alphonsus, Z. c., docet hanc legem urgere XX, n. 103 ; Lehmkuhl, Theol. Mor., lom. II. n. 244; D’Annibale, 111, η. 268 ; Boudinhon, Le Canoniste contemporain, Février 1891 *74 THACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA sub levi juxta opinionem communem, contra Nunnum apud Dianam, qui putat sacerdotem celebrantem, respondente muliere, peccare mortaliter. Jamvero si lex urget sub levi, jure sequitur ab eadem excusare quamlibet rationabilem causam, seu quodlibet incommodum grave. Hinc donec S. R. C. aliud decreverit, putamus posse mulierem respon­ dere, ut supra : 1° si dum omnia parata sunt ad Missam, moniales adstant in capella, celebrans in sacristia, resci­ tur ministrum ea die abesse, quia, c. g., est infirmus, nec alius minister masculus brevi, puta infra horae quadrantem, haberi potest ; 2° Item si hac circumstantiae velificantur pro Missa in publica ecclesia, in qua frequentes sunt fide­ les; 3’ Si sacerdos,valde pauper, grave pateretur incommo­ dum ex omissione elecmosvnae, nec ministrum masculum potest invenire; Zi° Si, Missa incepta, minister masculus abiit, e. g., quia infirmus. Imo Lehmkuhl, Theol. Mor., t. //. n. 244, putat sufficere etiam causam ex devotione celebrandi ; quod num verum sit, alii videant. 650. Clericus praeferri debet, sed, ut patet ex citata ru­ brica, et laicus potest deservire in Missa, etsi expositum sit SSmum Sacramentum, et minister laicusnec superpelliceum nec talarem vestem deferat. « In pluribus conciliis, ait Benedictus XIV, De sacros. Missae sacrificio, lib. I, cap. XI, n. 1, ac praesertim in IV Mediolanensi sub S. Carolo Borromaco, praescribitur ut qui in Missa ministrat, cle­ ricus sit et talari veste ac superpelliceo vestitus ». Nostris temporibus similes dioecesanae vel provinciales leges, defi­ cientibus ubique locorum clericis, non amplius habentur ; et in Missa quidem cum cantu celebrata inservientes, sive clerici, sive laici, deferre debent vestem talarem ac superpelliccum ; in Missa autem lecta, non est neccssc. Hinc in Missa conventuali capitulorum minister debet esse, si adest, clericus cum cotta. Nam ad dubium : « 3n In Missa conven­ tuali potestne tolerari ut assistens seu serviens de altari sit laicus ; et quatenus debet esse clericus, hunc decet, necne, se parare colla »; S. R. G. in Sancti Marci, 7 Sept. 1862, (n. 5315'·, reposuit : « Ad 3um : « Inservientem Missae con­ ventuali esse debere clericum cum cotta ». Ceterum Cone. Trid., $es$. XXI, Decret, de observandis et evitandis in n CAPUT IV. — DE SACERDOTE MISSAM CELEBRANTE 475 celebratione Missae, jubet ut « neminem qui publice et notorio criminosus sit, aut sancto altari ministrare aut sa­ cris intéressé permittant (episcopi) ». A fortiori permitti non debet, ut in divinis officiis et maxime in Missae celebra­ tione respondeat et ministret acatholicus (sive haereticus sive schismaticus) aut ethnicus. Hinc proposito dubio: « 2° Num permitti possit quod infantes parentum schi­ smaticorum in celebratione dix inorum mysteriorum of­ ficium ministri exerceant » S. C. S. Officii, die 20 Nov. 1850, reposuit : « Ad ‘2'"" : Non posse permitti ». Eadem S. C. in eodem sensu rescripsit quoad haereticos die 7 Julii 1864 (1). Tandem abusus est ut idem simul respondeat et ministret duabus Missis, licet sacerdos exinde non teneatur altare deserere. 651. In Galliis mos perantiquus est ut pueri tum Missae intervientes tum in choro cantantes induantur veste talari coloris rubri, et super talarem vestem alba, quam praecin­ gunt cingulo coloris rubri; tandem alicubi pileolum gestant rubri coloris. In aliis etiam locis similes adsum consuetudi­ nes. Tum in Caesaraugustana, 11 Martii 1684, in 4' dubio (n. 30Û6), tum in Briocen., 12 Aug. 1854, in 16° dubio (n. 5208), S. R. C., consulta num hujusmodi consuetudines sustineri possent, distulit responsionem. Putamus igitur episcopum minime teneri ad has consuetudines removendas, donec S. C., mentem suam aperiens, id non jusserit. 652. Quod attinet ad presbyterum assistentem cum plu­ viali, ex jure adhiberi tantum potest ab episcopis in Missa solemn!. Vide Caeremonialè episcoporum, lib. I, cap. VU. et S. R. C. in Alexandrina, 8 Apr. 1702 (η. 3625). Prae­ terea in prima Missa novi sacerdotis, eamdeni solemniter celebrantis, tolerari potest ut assistat tantum ad librum presbyter cum pluviali, uti censuit S. R. C. in Viccntina, 1 Dee. 1882, ad 2 UTn (n. 5860). In Mathelicen., 11 Mar­ tii 1837 (n. /jS07), S. R. C. declaravit hunc presbyterum assistentem non posse aqua benedicta populum aspergere, gestare stolam subtus pluviale, fidelibus cum patena minis­ trare sanciam communionem, celebrantem incensare loco 1 (I) Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 1840, 1845. i; 'I J 476 TRACTATOS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUCHARISTIA diaconi. Instiper, ubi est consuetudo immeinorialis, tolerari potest presbyter cum pluviali assistens ad librum in Missa a canonico solemniter celebrata. Ita expresse S. R. C. in Lucana, /7 Jun. /813 (n. 4970), et in cit. Picentina ad /u'", etc., (piae proinde decreta aliis anterioribus derogant. Tandem nonnullis privilegium presbyteri assistentis cum pluviali a Sede Apostolica concessum est. Ita, e. g..hoc privilegium habent Dignitates ecclesiae eollegialae S. Nico­ lai civitatis Altamurae, de ipio in Nullius Altamurae. S3 Sepi.1713 (n. 3862). Praeter hos casus presbyter assistens cum pluviali sive cum stola sive sine stola, sive in solemni sive in privata Missa, adhiberi nequit, ut reposuit eadem S. C. in Jacen. $8 Julii 1876, et 30 Jan. 1878, ad $u,n (n. 5673, 5720); in Montis Pessulan., 11 Junii 1857 (5249); in Drepanilan.,27 Febr. 1817 (n.5070); in Lu­ cana, 7 Dec. /811. ad 2um (n. .4978) ; in Baren,, 3 Aug. 1839, ad 1um (η. 4863) ; in Pistor ien. et Pralen., 15 Mar­ tii /79/ (n. 3946); in Corlonen., 10Sepi. 1701, ad / 1un'· (n. 3598); in Cremonen., 18 Martii 1679 (n. 2876). Pres­ byter vero assistens ad librum cum solo superpelliceo rur­ sus ex jure adhiberi potest ab episcopo in Missa privata ; de (pia re vide Caeremoniale episcoporum, lib. I, cap. XXIX. Praeterea Protonotarii apostolici ad instar participantium (aliique omnes quibus privilegium pontificalium concessum est) eumdem adhibere possunt Romae tantum in Missa pri­ vata, ut tradit Pius IX in con^.Aposlolicae Sedis officium, 99 Aug. 1879 § 19, 99. Exinde jam patet omnibus aliis prohiberi in Missa privata ; sed in primis privatis Missis novi sacerdotis putamus posse tolerari presbyterum cum solo superpelliceo assistentem ad librum, cum ferine neces­ sarius sit, el praxis id confirmet. In Missa autem solemni ipsae Rubricae Missalis, Ritus servandus in celebratione Missae, cap. VII. n. //, et cap. VIII, n. 8, mentionem habent presbyteri assistentis, et ideo non videtur prohiberi. Quoad officium presbyteri assistentis, vide Falise, Céré­ monial Romain, pag. 114 sequ. INDEX SYNOPTICUS VOLUMINIS I Par- Approbatio Prooemium CAPUT I. Notiones dogmaticae VII de sanctissima Eu­ charistia.................................................... Art. I. Quid sit sanctissima Eucharistia ........ Art. II. Dogma catholicum de sanctissima Eucharistia 6 exponitur ........................ § 1. De praesentia reali Christi D. sub speciebus panis et vini verbo sacerdotis consecratis.............................. 6 § 2. Sanctissima Eucharistia est verum sacrificium . 11 § 3. Sanctissima Eucharistia est verum sacramentum. Schouon. De jure liturgico..................................................... 35 CAPUT II. De tempore celebrationis Missarum.................. 43 Art. Art. I. Quanam die Missam celebrare liceat................... 43 62 II. Quanam diei hora Missam celebrare liceat . . . CAPUT III. De loco celebrationis Missarum Sectio I. De loco remoto celebrationis Missarum............... Art. 1. De ecclesia....................................................................... 78 78 78 § 1. Quid et quotuplex sit ecclesia....................................... § 2. De ecclesiae aedificatione et reparatione.................. 80 3. De titulo seu patrono ecclesiae................................... 90 4. Dc dedicatione ecclesiae................................................ 98 .... § ‘S Quid et quotuplex sit ecclesiae dedicatio . . . . II. De praecipuis dedicationis caeremoniis . . . . 107 116 III. Do festo dedicationis ecclesiae.................................. 122 IV. De cessatione dedicationis ecclesiae...................... Art. 1 i I i I II. De oratorio.................... i 127 Quid et quotuplex sit oratorium............................... 132 § 2. De oratorio publico.............................................................. 137 §3. De oratorio privato............................................................. . Utrum episcopus possit, necne, permittere in ora­ 137 torio privato Missae celebrationem............................... II. De privilegio oratorii privati a Sede Apostolica 1G2 concesso..................................................... .... .......................... 178 TRACTATUS CANONICUS DE SANCTISSIMA EUClIAltl.S 1 ΙΑ Art. III. Quandonam Missa in ecclesia vel oratorio cele­ brari nequeat................................................ 168 Art. IV. Quandonam extra ecclesiam et oratorium Mis­ sam celebrare liceat................... 186 § 1. De Missae celebratione extra ecclesiam et oratoria ex privilegio............................................... 187 § 2. De Missae celebratione extra ecclesiam et orato­ ria ex necessitate....................................................................... 194 Sectio II. De loco proximo celebrationis Missarum, idesl de altari......................... 201 Art. I. Quid et quotuplex sit altare......................................... 201 Art. II. De altaris structura........................................................ 206 Art. 111. De altaris consecratione............................................... 221 § 1. Quid sit altaris consecratio............................... • · · *2 w L § 2. De ritibus consecrationis altaris......................................225 § 3. De cessatione consecrationis altaris................................210 Art. IV. Quandonam super altare consecratum Missam celebrari nequeat......................................................................... 250 CAPUT IV. De sacerdote Missam celebrante......................... 257 Sectio I. De persona sacerdotis..................................................... 257 Art. I. Quinam Missam celebrare possit......... 257 Αητ. II. Quoties sacerdos Missam celebrare possit aut de­ beat ........................... 2G6 § 1. Quoties possit. ........................................................................266 § 2. Quoties debeat............................................................................ 291 Art. III. De dispositionibus sacerdotis pro licita Missae ce­ lebratione.................................................................................. 296 § 1. Kx parte corporis.......................................................................296 § 2. Ex parte animi............................................................................ 311 Sectio Art. II. De intentione sacerdotis............................................... 322 I. De intentione sacerdotis pro validitate consecra­ tionis .............................................................................................. 322 Art. II. De applicatione Missarum............................................... 329 § 1. De applicatione Missarum in se......................................... 329 S 2. De variis titulis quibus applicatio Missae debetur. 354 I. De applicatione debita ratione curae animarum . 355 II. De applicatione debita ratione stipendii. .... 388 1° Disciplina Ecclesiae de Missarum eleemo­ syna vindicatur...................................................... 388 2° Qualis eleemosyna peti aut acceplari\possit. 399 3o Missae fundatae et manuales............................ 403 4° Obligatio celebrandi et applicandi Missas seu fundatas seu manuales.............................. . 420 5’ De Missarum condonatione, reductione, translatione............................................................. 4-47 III. De applicatione debita ratione beneficii................. 454 INDEX SY.NOPTICÜS VOLUMINCS I ί79 IV. De applicatione debita ratione praecepti supe­ rioris ........................................................................................ *65 V. De applicatione debita ratione promissionis . . UM Schomow. De ministro inserviente el respondente nc de presbytero assistente.................................................. lmp. G. Saini»Aubin cl TbevenoL — J, Tbevenot, successeur, Sainl-Dufer. 469